bestaande 4-schijvenstelsel, 'het oude stelsel' schijf lengte van de schijf belastingtarief % % 3 40.

Transcriptie

1 Een oefentoets is niet de echte toets in een andere verpakking. Opgave 1 De regerende coalitie in een land wil de inkomstenbelasting (IB) vereenvoudigen door de 4e belastingschijf te laten vervallen en de lengte van de 2e schijf euro groter te maken. Dit 3-schijvenstelsel wordt 'het nieuwe stelsel' genoemd. Er is en blijft een algemene heffingskorting van Binnen de coalitie is nog onenigheid over aftrekposten. bestaande 4-schijvenstelsel, 'het oude stelsel' schijf lengte van de schijf belastingtarief % % % 4 50% Een sociaaldemocratische oppositiepartij die de vereenvoudiging helemaal niet ziet zitten geeft adviesbureau PAC (Public Affairs Count) de opdracht beide stelsels met elkaar te vergelijken. PAC maakt eerst een ruwe berekening voor het totaalbedrag IB in het oude stelsel: Op basis van 10 miljoen belastingplichtigen met een gemiddeld inkomen van maakt het bureau een schatting voor het totaalbedrag IB, uitgaande van de fictie dat iedereen verdient. Als de uitkomst van deze berekening slechts 5% of minder afwijkt van het feitelijke totaalbedrag IB, wil PAC aan deze fictie vasthouden bij zijn verdere berekeningen. a Bereken het geschatte totaalbedrag IB volgens de rekenmethode van PAC. b Wat is de bijbehorende gemiddelde belastingdruk volgens deze rekenmethode? Of het grootste deel van de 10 miljoen inkomens lager of juist hoger is dan het gemiddeld inkomen is onder andere van belang voor het realiteitsgehalte van de schatting waar PAC mee komt. c Als PAC aardig goed zit met z'n berekening, wat wil dat dan zeggen over de frequentieverdeling van het inkomen? Licht je antwoord toe door gebruik te maken van de inleiding op deze vraag, en door nog een factor erbij te betrekken. Hoewel de gemiddelde inkomstenbelastingdruk voor de lage inkomens niet zal oplopen door het nieuwe stelsel, vreest de oppositiepartij toch netto nadelen voor mensen met lage inkomens. Zij kijkt daarbij naar het effect van het nieuwe stelsel - zoals zij dat inkleurt - op het geheel van belastingen en uitkeringen op het reëel netto besteedbare inkomen. d Noem drie factoren waar de oppositiepartij aan zou kunnen denken. e Bereken het voor- of nadeel van invoering van het nieuwe stelsel voor iemand met een bruto inkomen van euro, die daardoor een aftrekpost van euro kwijtraakt. f Laat in figuur 1f grafisch zien dat de belastingdruk in punt 2 hoger is dan in punt 1. belasting 2 figuur 1f 1 inkomen

2 Opgave 2 macro-economisch geldkringloop en nationale rekeningen Enkele symbolen: Ŷ = bruto inkomen huishoudens. C = consumptie. B gez = inkomstenbelasting minus uitkeringen en toeslagen, zoals bijstand, AOW, huurtoeslag/zorgtoeslag. S gez = besparingen huishoudens. Er zijn 10 miljoen mensen met een inkomen. Het gemiddeld bruto inkomen is en het gemiddeld netto besteedbaar inkomen is De consumptie is 80% van het netto besteedbaar inkomen. a Toon met berekeningen aan dat Ŷ = 304, C = 208, B gez = 44 en S gezinnen = 52. Bedrijven I OL=700 bruto = 40 Buitenland Financiële sector Overheid Huishoudens Overige gegevens: Behalve B gez is er nog door bedrijven betaalde belasting: B bedr = 18. B bedr = saldo productgebonden belastingen en subsidies. M beschouwen we als import van grondstoffen. Bruto investeringen bedrijven: I bruto = 40. Afschrijvingen bedrijven: Â = 10. Ingehouden winst bedrijven: Ŵ = S bedrijven = 3. Onderlinge leveringen 'grondstoffen' van bedrijven aan bedrijven: OL = 700. Overheidsbestedingen: G = 64, waarvan 5 miljard ambtenarensalarissen. Export: E = 150. Import: M = 127. In deze opgave is er geen verschil tussen binnenlands en nationaal, dus bbp = nbp. b Bereken Y bruto marktprijzen, Y netto marktprijzen en Y netto basisprijzen.

3 vervolg opgave 2 Bedrijven keren Y netto basisprijzen minus Ŵ uit aan gezinnen. c Stel het geldkringloopschema samen, met een aparte geldlijn van overheid naar huishoudens voor de ambtenarensalarissen. d Stel de nationale boekhouding op. Verbanden tussen de gegevens van deze opgave: i Y netto marktprijzen = C + I netto + G + E M Y netto basisprijzen = Ynetto mp saldo productgebonden belastingen Y bruto mp = C + I bruto + G + E M ii Y netto = C + B + S Y bruto = C + B + S +  iii S = S gezinnen + Ŵ S = S gezinnen + Ŵ iv S gez = (I netto Ŵ) + (G B) + (E M) S gez = (I bruto  Ŵ) + (G B) + (E M) v S = I netto + (G B) + (E M) S +  = I bruto + (G B) + (E M) De bijdrage van bedrijven aan het bbp is op drie manieren te berekenen: omzet intermediair verbruik via de finale bestedingen:.. factorbeloningen + saldo productgebonden belastingen + afschrijvingen. Opgave 3 op volgende blad

4 Opgave 3 Balans per 1 januari van GAB, de gezamenlijke algemene banken ( mld euro) a1 Tegoed bij CB (de centrale bank) 12 a2 Verhandelbare vorderingen 410 a3 Debiteuren (krediet aan publiek) 706 a4 Dollartegoeden bij Am. banken p1 Betaaltegoeden publiek 1) p2 Spaartegoeden publiek p3 Krediet van CB Eigen vermogen (EV): p4 Aandelenkapitaal en reserves p5 Winst 1) publiek = alles behalve de centrale overheid, dus bedrijven en gezinnen Aannames: - Eisen liquiditeit en solvabiliteit: a1 2% p1; EV 10% (a2 + a3 + a4) - De (Rijks)overheid heeft geen betaalrekening bij GAB, maar bij CB. - Met buitenland bedoelen we de landen buiten de EMU. - Tussen het buitenland en de EMU wordt met dollars betaald. - Al het geldverkeer giraal. Spaartegoeden (p2) blijven gelijk. Vraag nul. Bankbalanskennistest. Wat zit er achter balansmutaties a t/m j? 0 a) a3+ en p1+ b) a4+ en p1+ c) a2+ en a4- d) a1- en p1- e) p1+ en p2- f) a1- en p3- g) p1- en p4+ De volgende gaan over winst en verlies. Neem aan dat rente aan spaarrekeninghouders wordt overgemaakt naar hun betaalrekening. h) p1+ en p5- i) a1+ en p5+ j) a4+ en p5+ GAB heeft al 706 uitgeleend aan het publiek. a Toon aan dat GAB vanwege de solvabiliteit deze kredietverlening niet kan uitbreiden. GAB heeft belegd in staatsobligaties. CB koopt voor 60 mld staatsobligaties van GAB (Dit heet kwantitatieve verruiming) in de hoop dat GAB krediet gaat verstrekken aan bedrijven. b Welke balansmutaties geeft dit bij GAB? Na de kwantitatieve verruiming breidt GAB haar kredietverlening aan bedrijven maximaal uit. c1 Bereken de maximaal mogelijke kredietexpansie. 2 Wat is het effect op de rentetarieven? 3 Wat is het effect op de valutakoers van de euro? 4 Helpen c2 en c3 bij het tegengaan van deflatie? We beschouwen GAB hierna als (slechts) een van banken in de EMU, en concentreren ons op de betalingsbalans (BB), de valutamarkt voor de euro en de koers van de euro. Deze banken betalen elkaar via hun tegoed bij CB. d1 Verklaar dat a4+ en p1+ de vraag naar de euro weerspiegelt (de pluszijde van de BB), en a4- en p1- het aanbod van de euro (de minzijde van de BB). 2 Geef voor a4+ en p1+ vijf voorbeelden, één voor elke deelrekening van de BB (handels-, diensten-, inkomens- en financiële rekening). 3 Verklaar dat a1-/+ en a4+/- afgeleide mutaties zijn, door de BB veroorzaakt. 4 Verklaar dat als de gezamenlijke EMU-banken per saldo dollars van elkaar willen kopen de koers van de euro daalt.

5 Opgave 4 Deze opgave gaat onder ander over productie van bedrijven: bruto toegevoegde waarde in constante prijzen arbeidsproductiviteit: productie per arbeidsjaar werkgelegenheid: aantal arbeidsjaren dat is ingevuld, dus de vacatures vallen erbuiten arbeidsinkomensquote (a.i.q.) loonontwikkeling: ontwikkeling loon per eenheid arbeidstijd prijsontwikkeling: ontwikkeling nominale toegevoegde waarde per product Gegevens van jaar 2 in procentuele mutaties (ten opzichte van jaar 1) productie van bedrijven +1,4% loonindex +1,7% arbeidsproductiviteit +2,1% prijspeil +0,8% De arbeidsinkomensquote in jaar 1 was 80,2% Hou in berekeningen en het eindantwoord de nauwkeurigheid van de gegevens aan. a Bereken de procentuele mutatie van de werkgelegenheid in jaar 2. b Bereken de procentuele mutatie van de loonkosten per product in jaar 2. c Bereken de arbeidsinkomensquote in jaar 2. De minister van economische zaken is positief over de cijfers van jaar 2. In een praatprogramma zegt hij (nummering 1, 2 en 3 in zijn verhaal is door ons aangebracht) : Ik verwacht voortgaande groei van de productie. (1) Dat de werkgelegenheid nog niet aantrekt komt omdat bedrijven in de moeilijke jaren die we nu achter ons laten personeel hebben vastgehouden waarvoor eigenlijk te weinig werk was. (2) Verder zijn er juist nu reorganisaties aan de gang waarvoor kortgeleden het geld ontbrak. (3) Toenemende dienstverlening via internet en robotisering helpen op korte termijn ook niet, maar zullen op lange termijn juist werkgelegenheid kunnen opleveren. d e Welke toename van de arbeidsproductiviteit zou je verwachten voor jaar 2 op basis van alleen punt 1 uit het verhaal van de minister. Leg punt 2 uit het verhaal van de minister uit.

6 Opgave 5 aantal uren zonneschijn + stroomproductie zonnecellen Hierboven is als voorbeeld een positieve relatie weergegeven tussen oorzaak zonneschijn en gevolg stroomproductie. In onderstaand schema worden op deze wijze macro-economische relaties weergegeven. Alle grootheden gaan over het eurogebied als geheel. De betekenis van enkele van deze grootheden is: Technologie: index toegepaste innovaties Prijspeil: index prijspeil bbp gedeeld door dezelfde (gewogen) index bij belangrijke buitenlandse handelspartners. Rente%: index voor de hoogte van belangrijke rentetarieven gedeeld door dezelfde (gewogen)index bij belangrijke andere landen. Concurrentiepositie: een getal tussen 0 en 10 dat aangeeft hoe sterk bedrijven staan op de markten waarop zij concurreren met buitenlandse bedrijven. oorzaak Y Technologie Concurrentiepositie Prijspeil Investeringen bedrijven Exportsaldo (netto export) oorzaak X Arbeidsinkomensquote Koers euro Rente% Oorzaak Z a b Geef een aannemelijke invulling voor oorzaak X, Y en Z, en schrijf het erbij in het bijbehorende tekstvak. Plaats langs elke pijl een dik plus- of minteken bij een positief of negatief verband. ##