In deze eerste paragraaf worden een aantal cijfers besproken die handelen over het vervoermiddelenbezit bij Vlaamse huishoudens in 1994.

Transcriptie

1 3.1. Huishoudens en vervoermiddelenbezit In deze eerste paragraaf worden een aantal cijfers besproken die handelen over het vervoermiddelenbezit bij Vlaamse huishoudens in In Tabel 1 kan men zien dat bijna 60% van de huishoudens in Vlaanderen één auto bezit. In totaal zijn dat ruim 1,3 miljoen huishoudens. Wat echter meer in het oog springt is dat 17,4% geen wagen bezit: één op zes van de huishoudens of ongeveer huishoudens. Men kan anderzijds ook vaststellen dat er meer huishoudens zijn die twee of meer wagens bezitten (23%) dan dat er niet-gemotoriseerde huishoudens zijn. Indien we deze cijfers toetsen aan de NIS-Volkstellingsgegevens van 1991, dan stellen we een discrepantie vast. Het NIS komt op 23,8% huishoudens zonder wagen en slechts op 18,2% huishoudens met twee of meer personenwagens. Bovendien is de vraagstelling van het OVG strikter. Het peilt naar het "bezit" in tegenstelling tot het NIS dat "ter beschikking" bevraagt. Dit zou kunnen betekenen dat er een respons-bias merkbaar is bij het OVG waardoor de lagere inkomensgroepen minder vertegenwoordigd zijn in het OVG. Aantal personenwagens PERSWAGA Frequency Percent Frequency Percent Tabel 1. Huishoudens naar aantal personenwagens. Het fietsbezit is veel gelijkmatiger verdeeld over de huishoudens huishoudens zouden geen fiets hebben (20%), ongeveer evenveel één fiets, huishoudens hebben twee fietsen en resp en huishoudens hebben er drie of vier fietsen. De vergelijking met het NIS levert ook hier enige afwijking. In de Volkstelling komt men op resp. 28% zonder fiets en 25% met één fiets, een duidelijk lager fietsbezit dus dan in het OVG. 12

2 Aantal fietsen FIETSA Frequency Percent Frequency Percent Tabel 2. Huishoudens naar aantal fietsen. In tabel 3 wordt het gemiddeld aantal vervoermiddelen per huishouden gegeven. Voor personenwagens bedraagt dit cijfer iets meer dan één in deze steekproef. Het gemiddeld aantal fietsen is ongeveer twee. De andere vervoermiddelen, zoals brommers, motoren en bestelwagens komen veel minder voor, en deze gegevens worden dan ook niet verder beproken. Gemiddeld aantal voertuigen per huishouden Tabel 3. Variable Label Mean PERSWAGA Aantal personenwagens BESTELA Aantal bestelwagens FIETSA Aantal fietsen BROMA Aantal bromfietsen MOTORA Aantal motoren ANDEREA Aantal andere voertuigen Gemiddeld aantal voertuigen per huishouden. Naar analogie met het CBS (1990) hebben we een "vervoermiddel-index" opgesteld, waarbij een gradatie wordt verondersteld tussen vervoermiddel-bezit en mobiliteit. De gradatie bestaat erin dat een huishouden meer mobiel zou zijn naarmate het over meer (gemotoriseerde) vervoermiddelen beschikt. Een huishouden zonder vervoermiddel scoort het laagst, gevolgd door huishoudens met enkel een fiets, een bromfiets/motor, één c.q. twee of meer personenwagens. Elk huishouden wordt gecatalogeerd volgens haar "hoogste" niveau. Dit betekent dat een huishouden met één personenwagen uiteraard ook nog over (brom)fietsen zou kunnen beschikken. 13

3 Deze index is uiteraard arbitrair. Een huishouden zonder vervoermiddel kan perfect mobiel zijn, wanneer het zeer goed bediend wordt door het openbaar vervoer en/of haar activiteiten zeer geconcentreerd plaats vinden in een stedelijke situatie. Tabel 4 laat zien dat 16% van de huishoudens in Vlaanderen over geen personenwagen beschikt.7,5% heeft niets, 8,5% enkel een fiets. In Nederland zijn deze cijfers sprekender: 23% van de huishoudens is "autoloos". Maar slechts 4,1% bezit geen enkel vervoermiddel. 16,6% daarentegen heeft alleen een fiets. Aan de andere zijde van de index tellen we in Vlaanderen 23% huishoudens met twee of meer auto's, tegen slechts 16% in Nederland. Deze discrepantie in de cijfers kan aanleiding zijn tot interessante onderzoekshypothesen over stedelijke concentratie en verplaatsingsmogelijkheden, redenerend vanuit een democratisch verplaatsingssysteem. OVG VervoermiddelenIndex VMB Frequency Percent Frequency Percent > 2 wagens wagens wagen Motor/bromfiets Fiets Geen/overig Tabel 4. Huishoudens naar vervoermiddelenbezit (VMB index). De verdeling van de huishoudens naar gezinsgrootte geeft zeer duidelijk aan hoe verdund de Vlaamse huishoudens wel zijn. 19,8% zijn één-persoonshuishoudens, 34,7% bestaat uit twee personen, 19,7% uit drie. Slechts een kwart van de huishoudens heeft 4 of meer leden. De impact hiervan op vervoermiddelenbezit is meteen voelbaar. Van de alleenstaanden heeft 54% geen auto. 30% heeft zelfs geen enkel vervoermiddel, bijna een kwart enkel een fiets. Twee-persoonshuishoudens daarentegen hebben voor 87% minstens één auto. De vertikale verdeling laat zien dat van de huishoudens zonder vervoermiddel, 4/5 uit één persoon bestaan en 1/6 uit twee personen. Vervoer-ongelijkheid - voor zover dat meetbaar is a.h.v. deze index - heeft waarschijnlijk te maken met gezinsgrootte, maar rekening houdend met leeftijd en inkomen, twee variabelen die zeker interefereren met gezinsgrootte. 14

4 LACATX(Aantal huishoudleden) VMB(OVG VervoermiddelenIndex) Frequency Percent Row Pct Col Pct > 2 wage 2 wagens 1 wagen Motor/br Fiets Geen/ove ns omfiets rig Total n twee drie vier vijf of meer Total Frequency Missing = Tabel 5. Huishoudens naar vervoermiddelenbezit en grootte van het huishouden. Het taboe van Vlaanderen: slechts 60% van de respondenten geeft het gezinsinkomen per maand aan. Voorzichtigheid bij de interpretatie is dus aangewezen. De non-respondenten situeren zich waarschijnlijk in alle inkomenscategorieën, vermits hun gemiddeld wagenbezit (1,18) terug te vinden is de inkomenscategorie ( ). Een eerste blik op de cijfers geeft aan dat er - logisch - waarschijnlijk een relatie is tussen inkomen en autobezit. De laagste inkomenscategorie heeft slechts 0,48 auto's per huishouden. Dit gemiddelde stijgt vrij fors wanneer de inkomensgrens van fr/maand wordt overschreden. Voor het fietsbezit is deze relatie minder duidelijk aanwezig. Bij deze tabel is voorzichtigheid geboden. Inkomen, gezinsgrootte en - waarschijnlijk - verstedelijkingsgraad van het woonadres zijn interfererende variabelen die te directe besluiten hypothekeren. 15

5 ICATX N Obs Variable Label Mean < PERSWAGA Aantal personenwagens BESTELA Aantal bestelwagens FIETSA Aantal fietsen BROMA Aantal bromfietsen MOTORA Aantal motoren ANDEREA Aantal andere voertuigen PERSWAGA Aantal personenwagens BESTELA Aantal bestelwagens FIETSA Aantal fietsen BROMA Aantal bromfietsen MOTORA Aantal motoren ANDEREA Aantal andere voertuigen PERSWAGA Aantal personenwagens BESTELA Aantal bestelwagens FIETSA Aantal fietsen BROMA Aantal bromfietsen MOTORA Aantal motoren ANDEREA Aantal andere voertuigen PERSWAGA Aantal personenwagens BESTELA Aantal bestelwagens FIETSA Aantal fietsen BROMA Aantal bromfietsen MOTORA Aantal motoren ANDEREA Aantal andere voertuigen PERSWAGA Aantal personenwagens BESTELA Aantal bestelwagens FIETSA Aantal fietsen BROMA Aantal bromfietsen MOTORA Aantal motoren ANDEREA Aantal andere voertuigen >= PERSWAGA Aantal personenwagens BESTELA Aantal bestelwagens FIETSA Aantal fietsen BROMA Aantal bromfietsen MOTORA Aantal motoren ANDEREA Aantal andere voertuigen g.a PERSWAGA Aantal personenwagens BESTELA Aantal bestelwagens FIETSA Aantal fietsen BROMA Aantal bromfietsen MOTORA Aantal motoren ANDEREA Aantal andere voertuigen Tabel 6. Huishoudens naar vervoermiddelenbezit en gezinsinkomen. 16