Wie de wereld nu echt voedt. 8 inzichten Vandana Shiva

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Wie de wereld nu echt voedt. 8 inzichten Vandana Shiva"

Transcriptie

1 Wie de wereld nu echt voedt 8 inzichten Vandana Shiva

2 Teksten alle teksten komen uit de inleiding van Wie de wereld nu echt voedt Vandana Shiva ISBN Uitgeverij Jan van Arkel Niets mag zonder toestemming van de uitgeverij worden overgenomen. Fotografie alle foto s, uitgezonderd pagina 18, zijn foto s uit recente boeken, gepubliceerd door Uitgeverij Jan van Arkel. p.4 Doug Benner Terugkeer naar het leven p.6 Vera en Remco Greutink Tuin smakelijk p.8 Joris Hogenboom Herstellende landbouw p.10 Wouter van Eck Ketelbroek p stock Volle oogst p.14 Francois van Heel Zelf zaden telen p.16 Eric de Vries Permacultuur in je moestuin p.18 D. Tejaswi Dalit women reaping bene its of millet farming p stock Wie de wereld nu echt voedt

3 Wie de wereld nu echt voedt De agro-ecologie voedt ons De levende bodem voedt ons De bestuivers voeden ons De diversiteit voedt ons Kleinschaligheid voedt ons Zaden voeden ons Lokalisatie voedt ons Vrouwen voeden ons

4

5 De agro-ecologie voedt ons Voedsel wordt geproduceerd door de bodem, het zaad, de zon, het water en de boer, die allemaal met elkaar in wisselwerking staan. Voedsel belichaamt ecologische relaties, en de kennis en wetenschap omtrent de wisselwerkingen en de onderlinge verbondenheid die ons voedsel voortbrengen, wordt agro ecologie genoemd.

6

7 De levende bodem voedt ons Biodiversiteit en bodems die rijk zijn aan organisch materiaal vormen de beste strategie voor klimaatadaptatie en waterbesparing. Water is essentieel voor de levende bodem, en de biologische landbouw bespaart water door organisch materiaal te recyclen en zo het waterhoudend vermogen van de grond te verhogen. De bodem wordt als een spons die meer water kan opzuigen, wat het waterverbruik terugdringt en ook nog eens bijdraagt aan een betere klimaatbestendigheid.

8

9 Bestuivers voeden ons Net als vlinders verspreiden bestuivers stuifmeel van de ene plant naar de andere, om ze in een moeite door te bevruchten. Zonder bestuivers komt de voortplanting van de meeste plantensoorten in het geding.

10

11 Diversiteit voedt ons Het voedselsysteem staat niet los van de natuur en de Aarde. Het is gebaseerd op ecologische processen aan de hand waarvan de planeet leven cree ert, in stand houdt en vernieuwt. De planeet is levend: haar valuta is leven; haar valuta is voedsel. Zoals de oeroude Indiase tekst Taittiriya Upanishad het verwoordt: Alles is voedsel. Alles is voedsel voor iets anders. De natuur door en door levend.

12

13 Kleinschaligheid voedt ons Boeren kweken planten en bewaren zaden, ze conserveren en verrijken de bodem, ze beheren het water en beperken het gebruik ervan. Boeren zijn voedselproducenten. Terwijl ze beslag leggen op slechts 30 procent van de mondiale grondstoffen, verbouwen ze 70 procent van al het voedsel op aarde. Kleine boeren, hun gezinsleden en tuinders voeden de wereld.

14

15 Zaden voeden ons Zaad is de eerste schakel in de voedselketen. Zonder zaad is er geen voedsel. Zonder zaaddiversiteit is er geen diversiteit in voedsel en voedingswaarde, die essentieel is voor de gezondheid.

16

17 Lokalisatie voedt ons Voedsel is geen handelsartikel. Elk levend wezen staat in een andere relatie tot voedsel, en elke cultuur en plek produceert haar eigen voedsel. Aangezien iedereen moet eten, is de lokale voedselsoevereiniteit de sleutel tot de voedselzekerheid.

18

19 Vrouwen voeden ons Het fundament van de voedselproductie wordt gevormd door werken met zaden, biodiversiteit, de bodem en water, en dat alles naar de wetten van de natuur en de ecologie. Deze kennis en werkwijze behoren van oudsher toe aan vrouwen, die wereldwijd een meerderheid van de voedselproducenten uitmaken.

20

21 Wie de wereld nu echt voedt is een krachtige oproep tot duurzame landbouw. Het is een haarscherpe analyse van de krachten die het voedselvraagstuk in hun macht houden, alsook het heldere antwoord hoe we tot duurzame en veerkrachtige oplossing komen.

22

23 Vandana Shiva is auteur van meer dan twintig boeken, een invloedrijke activiste en veelgevraagde spreekster over milieupolitieke onderwerpen. In 1987 richtte zij Navdanya op, een organisatie in India voor vrede, harmonie, gerechtigheid en duurzaamheid, die uitgegroeid is tot een krachtige organisatie. Zij ontving vele internationale onderscheidingen, waaronder de prestigieuze Right Livelihood Award. Haar boek Wie de wereld nu echt voedt is een neerslag van 30 jaar onderzoek en ervaring.

24 Volledige boek te bestellen op wiedewereldechtvoedt.nl 2016 Uitgeverij Jan van Arkel ISBN Herpublicatie en verspreiding alleen na uitdrukkelijke toestemming van de uitgeverij

UNITING THE ORGANIC WORLD

UNITING THE ORGANIC WORLD International Federation of Organic Agriculture Movements Principles of Organic Agriculture 1 Beginselen van de Biologische Landbouw De Beginselen vormen de wortels, waaruit de biologische landbouw groeit

Nadere informatie

Waarom een ZadenBib?

Waarom een ZadenBib? Waarom een ZadenBib? Wat is een ZadenBib? Bibliotheek Zelf geoogste zaden binnenbrengen en/of meenemen. eetbare planten, medicinale planten, sierplanten, bloemen, vergeten groenten, kruiden, Toegankelijk

Nadere informatie

Gezondheid & Voeding

Gezondheid & Voeding Lente, de eetbare tuin en permacultuur, onze toekomst Ik voel het als ik buiten loop, het wordt warmer, het wordt lente. Ik zie de eerste knoppen in de planten in de tuin en zie de knoflook en ui, die

Nadere informatie

Serving. the. One. who. serves

Serving. the. One. who. serves Serving the One who serves UITDAGING Afrika telt naar schatting 50 miljoen boerengezinnen die lijden aan ondervoeding. Deze kleinschalige boeren zouden de oplossing kunnen zijn voor het wereldvoedselprobleem.

Nadere informatie

NL In verscheidenheid verenigd NL B8-1042/3. Amendement

NL In verscheidenheid verenigd NL B8-1042/3. Amendement 3.10.2016 B8-1042/3 3 Overweging C bis (nieuw) C bis. overwegende dat vrijhandelsovereenkomsten de soevereiniteit van landen ondermijnen, waaronder voedselsoevereiniteit, en lokale landbouwers uitsluiten

Nadere informatie

upspiral randerij -

upspiral randerij - meer nieuwe banen voor uw regio (100 den) meer grondstoffen meer biodiversiteit meer klimaatcontrole meer vruchtbare bodem meer schone lucht meer schoon water meer veerkracht meer gezondheid meer plezier

Nadere informatie

Wat is natuurinclusieve landbouw?

Wat is natuurinclusieve landbouw? Wat is natuurinclusieve landbouw? Jan Willem Erisman 's-hertogenbosch, 3 april 2018 Louis Bolk instituut Natuurinclusief: denken, ontwerpen en doen J.P. Thysse Waar wij wonen RV www.louisbolk.org Consumentenprijs

Nadere informatie

Velt presenteert: de ecotuin

Velt presenteert: de ecotuin Velt presenteert: de ecotuin Behoefte aan duidelijkheid over ecotuin Begrip ecotuin niet altijd voor iedereen duidelijk verwarring over begrip ecotuin onduidelijkheid onder collega s begrip wordt niet

Nadere informatie

Hoog tijd voor een écht duurzame landbouw

Hoog tijd voor een écht duurzame landbouw nnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnn... Hoog tijd voor een écht duurzame landbouw een visie over de hervormingen in de landbouw Oktober 2013 nnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnn... Inleiding Landbouwbeleid heeft grote invloed op

Nadere informatie

Krachten bundelen. Verspilling in Nederland

Krachten bundelen. Verspilling in Nederland Voedselverspilling Wereldwijd wordt zeker een derde van al het voedsel verspild. Daarmee worden ook de grondstoffen, het water en de energie verspild die nodig zijn om dat voedsel te produceren, te vervoeren

Nadere informatie

Een visie op de toekomstige landbouw in Nederland

Een visie op de toekomstige landbouw in Nederland Een visie op de toekomstige landbouw in Nederland Jan Willem Erisman ALV Markdal, Galder, 24 september 2018 Inhoud Introductie Louis Bolk Instituut Achtergronden huidige landbouw De visie van de minister

Nadere informatie

Inhoud. Noot van de vertaler Repareer de planeet door wat je eet 15

Inhoud. Noot van de vertaler Repareer de planeet door wat je eet 15 Inhoud Herstellende landbouw: Agro-ecologie voor boeren, burgers en buitenlui Oorspronkelijke titel: Restoration Agriculture: Real-world permaculture for farmers 2013 Mark Shepard / Acres,USA Nederlandse

Nadere informatie

Sluit je aan bij GROW, genoeg te eten heeft..

Sluit je aan bij GROW, genoeg te eten heeft.. Sluit je aan bij GROW, de campagne voor een wereld waarin iedereen genoeg te eten heeft.. In 2050 zijn we met 9 miljard mensen op deze planeet. Om straks al die monden te kunnen voeden, moeten we samen

Nadere informatie

NATUUR EN BIODIVERSITEIT

NATUUR EN BIODIVERSITEIT NATUUR EN BIODIVERSITEIT Wat hebt u eraan? Biodiversiteit is de verscheidenheid van leven op onze planeet. Het is het fundament van ons welzijn en de economie. We zijn van de natuur afhankelijk voor ons

Nadere informatie

Den Haag Bij voorbeeld. Initiatiefvoorstel voor bijvriendelijk handelen

Den Haag Bij voorbeeld. Initiatiefvoorstel voor bijvriendelijk handelen Den Haag Bij voorbeeld Initiatiefvoorstel voor bijvriendelijk handelen Inleiding Bijensterfte neemt wereldwijd en in Nederland alarmerend toe. Door het grootschalige gebruik van giftige bestrijdingsmiddelen

Nadere informatie

BIOLOGISCH TUINIEREN IN DE STAD HOE DOE JE DAT?

BIOLOGISCH TUINIEREN IN DE STAD HOE DOE JE DAT? BIOLOGISCH TUINIEREN IN DE STAD HOE DOE JE DAT? Agenda Tuinieren vroeger Wat is biologisch moestuinieren? 10- stappencursus Je eigen moestuin (NTR: thuisacademie - Filmpjes) Pauze Hoe start ik een moestuin?

Nadere informatie

VOEDSELVISIE VOOR HAARLEM

VOEDSELVISIE VOOR HAARLEM VOEDSELVISIE VOOR HAARLEM Inleiding Duurzaam en gezond voedsel raakt aan alles wat voor de Haarlemse burger van belang is: een groene leefomgeving, gezondheid, een sociale stad en een duurzame toekomst.

Nadere informatie

Genenbanken: Cool en Kool

Genenbanken: Cool en Kool Genenbanken: Cool en Kool Saet&Cruyt museum 4 april 2009 Noor Bas Curator collectie koolgewassen CGN Inhoud presentatie Genenbanken: waarom en hoe wordt agrobiodiversiteit bewaard korte impressie CGN Kool:

Nadere informatie

Duurzaam eten van bomen

Duurzaam eten van bomen DUURZAAMHEIDSMARKT SOEST 29 OKTOBER 2016 Duurzaam eten van bomen EetbaarSoest een project van Stichting Trees for Peace en IVN Göran Christiansson goran@treesforpeace.nl Doel Kennismaking: Contact: Overzicht:

Nadere informatie

Transformatie landbouw en omgevingskwaliteit

Transformatie landbouw en omgevingskwaliteit Transformatie landbouw en omgevingskwaliteit Jan Willem Erisman PCL discussiebijeenkomst Maatschappelijke opgaven en Omgevingskwaliteit, Utrecht, 6 juni2018 Louis Bolk Instituut (sinds 1976) www.louisbolk.org

Nadere informatie

Workshop duurzame stadslandbouw

Workshop duurzame stadslandbouw Workshop duurzame stadslandbouw Changemaker Festival te Heino 14 september 2013 Datum: 14 september 2013 Locatie: Van: Voor: Summmercamp Heino Cees Moerman Workshop Changemaker Kenmerk: 1309 Programma

Nadere informatie

Een. ondernemende EHS. voor Brabant

Een. ondernemende EHS. voor Brabant Een ondernemende EHS voor Brabant Een ondernemende EHS voor Brabant Natuur- en landschapsontwikkeling is belangrijk voor een mooi, gevarieerd en aantrekkelijk Brabants platteland. Brabantse boeren en tuinders

Nadere informatie

Biobedrijfsnetwerken Onderzoeksstrategie voor biologische landbouw en voeding Vlaanderen

Biobedrijfsnetwerken Onderzoeksstrategie voor biologische landbouw en voeding Vlaanderen Biobedrijfsnetwerken Onderzoeksstrategie voor biologische landbouw en voeding Vlaanderen 2013-2017 4 december 2014, studienamiddag Biolandbouw en voeding: een uitdaging voor elke onderzoeker! Gent Visie

Nadere informatie

Bijen, de meeste mensen jagen ze snel weg wanneer ze te dichtbij

Bijen, de meeste mensen jagen ze snel weg wanneer ze te dichtbij De bijen hebben het zwaar Bijen, de meeste mensen jagen ze snel weg wanneer ze te dichtbij komen. Maar deze beestjes, die overigens lelijk kunnen steken, zijn zeer belangrijk voor de natuur en ons voedsel.

Nadere informatie

Studienamiddag: Duurzaamheid in de Grootkeuken

Studienamiddag: Duurzaamheid in de Grootkeuken Studienamiddag: Duurzaamheid in de Grootkeuken Impact consumptiegedrag Hefbomen naar verandering Aankoopbeleid van voedingssector verduurzamen Actieve gedragsverandering van BE consument Verduurzamen

Nadere informatie

Boeren hebben. oplossing! een. Meerjarenplan 2020 van ZLTO

Boeren hebben. oplossing! een. Meerjarenplan 2020 van ZLTO Boeren hebben een oplossing! Meerjarenplan 2020 van ZLTO Wij zijn een vereniging van 15.000 boeren en tuinders in Zeeland, Noord-Brabant en Zuid-Gelderland. Wij staan voor de continuïteit van de land-

Nadere informatie

Voedsel. 13 juni 2019, Pieter Rijzebol.

Voedsel. 13 juni 2019, Pieter Rijzebol. Voedsel 13 juni 2019, Pieter Rijzebol https://www.gelderland.nl/duurzame-land-en-tuinbouw Onderwerpen Korte voorzieningsketens Onderzoek omvang Korte keten City deal Voedsel Nieuw coalitieakkoord Korte

Nadere informatie

Mensen, planten & mogelijkheden. De Nationale Plantentuin van België, Meise

Mensen, planten & mogelijkheden. De Nationale Plantentuin van België, Meise Mensen, planten & mogelijkheden De Nationale Plantentuin van België, Meise Wat lag er op uw bord? Planten uiteraard! Broccoli, bloemkool, tomaten, schorseneren,... Mensen kunnen niet zonder planten Maar

Nadere informatie

Groenkracht Beleidsplan

Groenkracht Beleidsplan Groenkracht Beleidsplan De doelstelling van de Stichting Groenkracht is het verbinden van personen en plaatsen in Delft en omgeving om eenieder bewust te maken van de mogelijkheden van duurzaam voedsel

Nadere informatie

Nyenrode. Dutch Agrofood week Willem Lageweg 9 oktober 2018

Nyenrode. Dutch Agrofood week Willem Lageweg 9 oktober 2018 Nyenrode. Dutch Agrofood week Willem Lageweg 9 oktober 2018 Wie is Willem Lageweg? CV: Rabobank Nederland MVO Nederland Transitiecoalitie Voedsel Bestuurs- en toezichtfuncties: Triodos Bank Louis Bolk

Nadere informatie

Natuurinclusieve landbouw goed voor boer, burger en landschap

Natuurinclusieve landbouw goed voor boer, burger en landschap Natuurinclusieve landbouw goed voor boer, burger en landschap Jan Willem Erisman Beesd, 15 november 2018 Louis Bolk Instituut (sinds 1976) www.louisbolk.nl 2 Overzicht presentatie De stikstofproblematiek

Nadere informatie

Boeren hebben. oplossing! een. Meerjarenplan 2020 van ZLTO

Boeren hebben. oplossing! een. Meerjarenplan 2020 van ZLTO Boeren hebben een oplossing! Meerjarenplan 2020 van ZLTO Boerenkracht & financiering KLIMAAT VOEDSELZEKERHEID & GEZONDHEID VITAAL PLATTELAND Innovatie, data & kennis ZLTO (Zuidelijke Land- en Tuinbouw

Nadere informatie

Duurzaam eten Fruitpark Soest

Duurzaam eten Fruitpark Soest DUURZAAMHEIDSMARKT SOEST 29 OKTOBER 2016 Duurzaam eten Fruitpark Soest EetbaarSoest een project van Stichting Trees for Peace en IVN Göran Christiansson goran@treesforpeace.nl 9 November, 2016 Fruitbomen

Nadere informatie

De noodzaak van een radicale ommekeer in landbouw en veeteelt

De noodzaak van een radicale ommekeer in landbouw en veeteelt De noodzaak van een radicale ommekeer in landbouw en veeteelt Dr. Sicco Mansholt had als minister van Landbouw na de Tweede Wereldoorlog de opdracht om de hongerige magen van de Nederlanders te voeden

Nadere informatie

Natuurinclusieve landbouw & gezondheid Van denkrichting naar praktijk

Natuurinclusieve landbouw & gezondheid Van denkrichting naar praktijk Natuurinclusieve landbouw & gezondheid Van denkrichting naar praktijk Erika Frankhuizen (Regiebureau) Simone van den Ham (Active Health Foundation) Theun Vellinga (Living Lab Friesland) Living Lab Fryslân

Nadere informatie

Introductie. Figuur 1 De actie van Coca Cola

Introductie. Figuur 1 De actie van Coca Cola Inhoud Introductie... 2 Maatschappelijk verantwoord ondernemen... 3 Duurzaamheid... 4 Maatschappelijk betrokken ondernemen... 5 Het verschil tussen MVO en MBO... 6 Bronnelijst... 7 MBO... 7 MVO... 7 Introductie

Nadere informatie

Natuurinclusieve landbouw: wat kan het u opleveren? Jan Willem Erisman

Natuurinclusieve landbouw: wat kan het u opleveren? Jan Willem Erisman Natuurinclusieve landbouw: wat kan het u opleveren? Jan Willem Erisman Louis Bolk (1866-1930) Hoe ruimer zou onze opvatting van het leven zijn, indien het ons gegeven was dit eens te bestuderen met verkleinglazen"

Nadere informatie

Gierst. http://www.waterwereld.nu/gierst.php

Gierst. http://www.waterwereld.nu/gierst.php Gierst http://www.waterwereld.nu/gierst.php Gierst is een belangrijke graansoort in de arme delen van de wereld. Vooral boven en onder de Sahara wordt er veel gierst verbouwd. Gierst groeit op de armste

Nadere informatie

De bodem is van ons allemaal

De bodem is van ons allemaal Congres Bodem Anders! De bodem is van ons allemaal Openingsspeech 20 maart 2015 Beste mensen, Hartelijk dank voor de uitnodiging om hier vandaag de aftrap te mogen geven. Deze kans laat ik niet onbenut

Nadere informatie

DUURZAME VOEDSEL PRODUCTIE IN 2050: INTENSIVEREN EN EXTENSIVEREN! JAN WILLEM ERISMAN

DUURZAME VOEDSEL PRODUCTIE IN 2050: INTENSIVEREN EN EXTENSIVEREN! JAN WILLEM ERISMAN DUURZAME VOEDSEL PRODUCTIE IN 2050: INTENSIVEREN EN EXTENSIVEREN! JAN WILLEM ERISMAN Louis Bolk (1866-1930) Hoe ruimer zou onze opvatting van het leven zijn, indien het ons gegeven was dit eens te bestuderen

Nadere informatie

Duurzame wereldvoedselvoorziening. hoe ziet dit vraagstuk eruit en in welke richting liggen de oplossingen?

Duurzame wereldvoedselvoorziening. hoe ziet dit vraagstuk eruit en in welke richting liggen de oplossingen? Duurzame wereldvoedselvoorziening hoe ziet dit vraagstuk eruit en in welke richting liggen de oplossingen? Even voorstellen: Ruben Bringsken Ondernemer in Food en ICT (focus op duurzame oplossingen) Eigenaar/participatie

Nadere informatie

Voedselvoorziening in het tijdperk van verstedelijking

Voedselvoorziening in het tijdperk van verstedelijking Voedselvoorziening in het tijdperk van verstedelijking Prof.dr.ir. Han Wiskerke Wageningen Universiteit Leerstoelgroep Rurale Sociologie http://www.rso.wur.nl/uk/ http://ruralsociologywageningen.wordpress.com/

Nadere informatie

Wat is een voedselbos?

Wat is een voedselbos? Groeien die bomen tot in de hemel? Sleutelen aan verdienmodellen voor agroforestry Wat is een voedselbos? Door mensen ontworpen, gericht op voedselproductie Gedomineerd door meerjarige, houtige soorten

Nadere informatie

JAARPLAN NATUURWETENSCHAPPEN tweede jaar

JAARPLAN NATUURWETENSCHAPPEN tweede jaar JAARPLAN NATUURWETENSCHAPPEN tweede jaar DEEL 1 Organismen vormen een levensgemeenschap Hoofdstuk 1 Voedselrelaties Hoofdstuk 2 Foto DEEL 2 Organismen planten zich voort Hoofdstuk 1 Voortplanting bij bloemplanten

Nadere informatie

Stikstofproblematiek: kader voor duurzame voedselproductie

Stikstofproblematiek: kader voor duurzame voedselproductie Stikstofproblematiek: kader voor duurzame voedselproductie Jan Willem Erisman Arnhem, 24 januari 2018 Louis Bolk (1866-1930) Hoe ruimer zou onze opvatting van het leven zijn, indien het ons gegeven was

Nadere informatie

Welkom. de Bio-diverse Moestuin. bij de Velt-presentatie over. door Janneke Tops

Welkom. de Bio-diverse Moestuin. bij de Velt-presentatie over. door Janneke Tops Welkom bij de Velt-presentatie over de Bio-diverse Moestuin door Janneke Tops Even voorstellen: Velt Bio-diversiteit... in bodem en compost. in je tuin... door zelf zaadgoed te telen Even voorstellen:

Nadere informatie

Op weg naar Duurzaam Breda!

Op weg naar Duurzaam Breda! Een initiatief van betrokken burgers Op weg naar Duurzaam Breda! De belangrijkste uitdaging voor de samenleving is weer binnen de draagkracht van de aarde te gaan leven. We leven al lang niet meer van

Nadere informatie

DORPSTÚN MAKKUM. OCHTENDRUMOER wolkom

DORPSTÚN MAKKUM. OCHTENDRUMOER wolkom DORPSTÚN MAKKUM OCHTENDRUMOER wolkom Wat presenteer ik jullie over Ontstaan van MAD Ontstaan van de voedsel-dorpstuin Woord over Permacultuur Tips Makkum? Makkum Aantrekkelijk & Ontstaan van MAD Wat willen

Nadere informatie

Duurzaam Eten: Gifkaart Soest

Duurzaam Eten: Gifkaart Soest DUURZAAMHEIDSMARKT SOEST 29 OKTOBER 2016 Duurzaam Eten: Gifkaart Soest EetbaarSoest een project van Stichting Trees for Peace en IVN Göran Christiansson goran@treesforpeace.nl Kaart: wikiepdia.org Doel

Nadere informatie

Uitgeverij de Graaff publiceert boeken die ertoe doen

Uitgeverij de Graaff publiceert boeken die ertoe doen Fonds biologie Uitgeverij de Graaff is gespecialiseerd in sociale wetenschappen, kinderen/jeugd, gezondheid, biologie, geestelijke gezondheidszorg, zorg en welzijn, filantropie, fotografie, recht en human

Nadere informatie

Kansen voor een duurzame landbouw in Flevoland. Jan Willem Erisman Louis Bolk Instituut

Kansen voor een duurzame landbouw in Flevoland. Jan Willem Erisman Louis Bolk Instituut Kansen voor een duurzame landbouw in Flevoland Jan Willem Erisman Louis Bolk Instituut Inhoud presentatie Het Louis Bolk Instituut Wat gaat er allemaal wel/niet goed Herontwerp van het systeem Conceptueel

Nadere informatie

Iedereen kan Vergroenen

Iedereen kan Vergroenen Iedereen kan Vergroenen Voorop in de Vergroening Prijsvraag 2013 Aanleiding Lentiz LIFE College is een school voor VMBO en MBO (AOC), in een sterk geürbaniseerde omgeving (Schiedam). Met een AOC midden

Nadere informatie

Gezondheid & Voeding

Gezondheid & Voeding Biologische producten en duurzame keurmerken Wij kochten in 2014 voor iets meer dan 1 miljard euro aan biologische producten. Dat is een groei van 6% ten opzichte van 2013. We worden steeds bewuster en

Nadere informatie

OP DE MELKWEG IN NOORD EN ZUID

OP DE MELKWEG IN NOORD EN ZUID Pedagogische fiche OP DE MELKWEG IN NOORD EN ZUID Inleiding In deze lesmodule onderzoeken we de globale melkketen vanuit verschillende standpunten. Enkele jaren geleden kende Europa een heuse melkcrisis,

Nadere informatie

module 2 ECOLOGISCHE & BEHEERPRINCIPES

module 2 ECOLOGISCHE & BEHEERPRINCIPES ECOLOGISCHE & BEHEERPRINCIPES Hoofdstuk 2 Inhoudsopgave: Wat is ecologie? Wat is biodiversiteit? Wat is natuurbeheer? Boerennatuur op en rond het erf Wat is ecologie? Wat is ecologie? Wat is ecologie?

Nadere informatie

STADSLANDBOUW VANUIT STEDENBOUWKUNDIG PERSPECTIEF debatavond 06.11.13

STADSLANDBOUW VANUIT STEDENBOUWKUNDIG PERSPECTIEF debatavond 06.11.13 STADSLANDBOUW VANUIT STEDENBOUWKUNDIG PERSPECTIEF debatavond 06.11.13 BELANG VAN LANDBOUW IN VERSTEDELIJKTE RUIMTE BEDREIGINGEN KANSEN VORMEN STADSLANDBOUW AANBEVELINGEN VOORBEELD EETBAAR ROTTERDAM VOORBEELD

Nadere informatie

Aerobe dissimilatie = de afbraak van glucose (maar ook vetzuren en aminozuren) met behulp van zuurstof, waardoor energie vrijkomt om ATP te maken.

Aerobe dissimilatie = de afbraak van glucose (maar ook vetzuren en aminozuren) met behulp van zuurstof, waardoor energie vrijkomt om ATP te maken. Begrippenlijst door Lauke 1056 woorden 23 oktober 2017 5,5 1 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Begrippen biologie hoofdstuk 2 Aerobe dissimilatie = de afbraak van glucose (maar ook vetzuren en

Nadere informatie

7 e biologische diversiteit een moeilijk te vrijwaren rijkdom

7 e biologische diversiteit een moeilijk te vrijwaren rijkdom D 7 e biologische diversiteit een moeilijk te vrijwaren rijkdom In Ukkel Onze Gemeente Ukkel maakt deel uit van de groenste gemeenten van Brussel. In een Ukkelse straat of in het Zoniënwoud kan u soms

Nadere informatie

Nota Duurzaam Voedsel. Publiekssamenvatting

Nota Duurzaam Voedsel. Publiekssamenvatting Nota Duurzaam Voedsel Publiekssamenvatting Kernboodschap Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Wil de consument voor duurzaam voedsel kunnen kiezen, dan moet dat aanbod er ook zijn. Daarom

Nadere informatie

Voedselverlies en-verspilling in het Zuiden. FRDO Forum Brussel, 25 november 2014 Marc Maes,

Voedselverlies en-verspilling in het Zuiden. FRDO Forum Brussel, 25 november 2014 Marc Maes, Voedselverlies en-verspilling in het Zuiden FRDO Forum Brussel, 25 november 2014 Marc Maes, 11.11.11 1 805 miljoen mensen 1 op 9 hebben honger En toch is er voedsel genoeg 2 Er gaat zelfs massaal veel

Nadere informatie

Bio. (s)maakt het verschil

Bio. (s)maakt het verschil Bio (s)maakt het verschil Weet u niet precies hoe kwalitatieve voeding te kiezen? Of hoe u ervan te verzekeren dat u en uw kinderen gezond én lekker eten? Vraagt u zich soms ook af of het bio-label wel

Nadere informatie

Diversiteit in peulvruchten

Diversiteit in peulvruchten Diversiteit in peulvruchten vanuit genenbank perspectief Noor Bas, Amerongen, 25 juni 2016 Diversiteit in peulvruchten Ontstaan van de gewassen Bewaren van diversiteit door genenbanken Belang diversiteit

Nadere informatie

De wereld kan op lange termijn alleen biologisch gevoed worden

De wereld kan op lange termijn alleen biologisch gevoed worden De wereld kan op lange termijn alleen biologisch gevoed worden Jan Willem Erisman 10 oktober 2016 Stikstof (nutriënten) hebben goede en Te weinig slechte kanten Te veel Voor 1 kg zuivere stikstof is 135

Nadere informatie

Gezondheid & Voeding

Gezondheid & Voeding Mijn eigen stads moestuin opzetten, stap 2 de bodem Ik beschrijf hoe ik mijn eigen groentetuin aan het opzetten ben van daag behandel ik de bodem. In deel 1 heb ik het gehad over de locatie en het opzetten

Nadere informatie

De toekomst van agrobiodiversiteit in landbouwproductiesystemen en cultuurgewassen. Wannes Keulemans 30 november 2015

De toekomst van agrobiodiversiteit in landbouwproductiesystemen en cultuurgewassen. Wannes Keulemans 30 november 2015 De toekomst van agrobiodiversiteit in landbouwproductiesystemen en cultuurgewassen Wannes Keulemans 30 november 2015 structuur Voedselproductie en voedselzekerheid Wat verstaan we onder agrobiodiversiteit

Nadere informatie

De kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling

De kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling De kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling Prof. dr. Patrick Meire Universiteit Antwerpen Ecosystem management research group De polders, tussen de kust en zandig/zandlemig

Nadere informatie

Duurzame voedselproductie en voedselzekerheid, de onvolmaakte waarheid

Duurzame voedselproductie en voedselzekerheid, de onvolmaakte waarheid Duurzame voedselproductie en voedselzekerheid, de onvolmaakte waarheid Phytofar 30 mei 2017 Wannes Keulemans Tessa Avermaete Metaforum-werkgroep Voedselproductie Structuur presentatie 1. Inleiding: voedselzekerheid

Nadere informatie

PERMACULTUUR PERMACULTUUR. Willemieke de Haan Minor Big History & Duurzaamheid. een korte verhandeling

PERMACULTUUR PERMACULTUUR. Willemieke de Haan Minor Big History & Duurzaamheid. een korte verhandeling PERMACULTUUR Over de leefwijze die zorgt voor het voortbestaan van de Aarde en haar bewoners. Een verslag over de tuin van Transition Town Vollenhove. Willemieke de Haan Minor Big History & Duurzaamheid

Nadere informatie

Hoofstuk 9 - Wie de wereld nu echt voedt - Vandana Shiva. De weg vooruit

Hoofstuk 9 - Wie de wereld nu echt voedt - Vandana Shiva. De weg vooruit 9 Hoofstuk 9 - Wie de wereld nu echt voedt - Vandana Shiva De weg vooruit Ten aanzien van de nauw verweven toekomst van voedsel, mensen en de planeet staan we op een keerpunt. Als we voortgaan op het pad

Nadere informatie

12950/17 van/asd/dp 1 DG B 2B

12950/17 van/asd/dp 1 DG B 2B Raad van de Europese Unie Brussel, 9 oktober 2017 (OR. en) 12950/17 AGRI 530 FAO 41 RESULTAAT BESPREKINGEN van: d.d.: 9 oktober 2017 aan: het secretariaat-generaal van de Raad de delegaties nr. vorig doc.:

Nadere informatie

Atlantis Handelshuis is de groothandel in (H)Eerlijk(e) Waar. Wij vermarkten producten uit de regio met een zo kort mogelijke en transparante

Atlantis Handelshuis is de groothandel in (H)Eerlijk(e) Waar. Wij vermarkten producten uit de regio met een zo kort mogelijke en transparante Atlantis Handelshuis is de groothandel in (H)Eerlijk(e) Waar. Wij vermarkten producten uit de regio met een zo kort mogelijke en transparante (voedsel)keten binnen de regio. Met onze partners laten wij

Nadere informatie

We gaan nu eens op dezelfde manier naar voedsel telen en kopen kijken als naar een verkeerslicht.

We gaan nu eens op dezelfde manier naar voedsel telen en kopen kijken als naar een verkeerslicht. Betaalbaar en gezond Goedkope groenten aangeboden in de supermarkten vinden wij meestal betaalbaar. Maar zijn die goedkope groenten ook allemaal even gezond? Bevatten ze de essentiële vitaminen die we

Nadere informatie

Duurzaam bedrijventerreinmanagement. Cradle to Cradle. Kamer van Koophandel Limburg Dick Thesingh

Duurzaam bedrijventerreinmanagement. Cradle to Cradle. Kamer van Koophandel Limburg Dick Thesingh Duurzaam bedrijventerreinmanagement & Cradle to Cradle Kamer van Koophandel Limburg Dick Thesingh Ontwerp is het eerste teken van menselijke intentie. Mineralen zijn vormvast en tijdloos Planten zijn vitaal

Nadere informatie

Planten. over bloemetjes en bijtjes Knollen en citroenen

Planten. over bloemetjes en bijtjes Knollen en citroenen Planten over bloemetjes en bijtjes Knollen en citroenen Deze bijeenkomst Planten versus dieren Indeling van het plantenrijk Voortplanting Ecosystemen Indeling van het leven op aarde Er zijn 4 rijken: Bacteriën

Nadere informatie

Bodem, landschap en watersysteem bepalend voor functie-toedeling

Bodem, landschap en watersysteem bepalend voor functie-toedeling Bodem, landschap en watersysteem bepalend voor functie-toedeling Jan Willem Erisman 8 juni 2018 Louis Bolk Instituut (sinds 1976) www.louisbolk.org Voedselzekerheid! Wat heeft landbouwbeleid gebracht (in

Nadere informatie

1. De ecologische voetafdruk

1. De ecologische voetafdruk 1. De ecologische voetafdruk Alles wat je eet, koopt en gebruikt moet ergens gemaakt worden of moet ergens groeien. Daar heb je plaats voor nodig. En soms is dat meer plaats dan je denkt. Zo heb je voor

Nadere informatie

Rapport: duurzaamheid van de Vlaams-Brabantse land- en tuinbouw

Rapport: duurzaamheid van de Vlaams-Brabantse land- en tuinbouw Rapport: duurzaamheid van de Vlaams-Brabantse land- en tuinbouw Economische, ecologische en sociale indicatoren Ine Vervaeke en Jona Lambrechts Inleiding Aanleiding: 20 jaar Vlaams-Brabant Duurzaamheid:

Nadere informatie

Steun met uw investeringsgift Be Bio Base v.z.w. geïnspireerd door de natuur

Steun met uw investeringsgift Be Bio Base v.z.w. geïnspireerd door de natuur Steun met uw investeringsgift Be Bio Base v.z.w. geïnspireerd door de natuur Wil je bijdragen aan een betere sociale en ecologische wereld? Wil je ook weten waar je steun naar toe gaat? Waarvoor die gebruikt

Nadere informatie

Tournesol - Zonnebloem zelf! Centre Régional d'initiation à l'écologie Ferme d'uccle

Tournesol - Zonnebloem zelf! Centre Régional d'initiation à l'écologie Ferme d'uccle OPGELET! De volgende presentatie mag niet gebruikt of verspreid worden aangezien de afbeeldingen niet allemaal eigendom zijn van onze vzw! asbl Tournesol-Zonnebloem vzw Enkel voor didactisch gebruik van

Nadere informatie

'Met de huidige insectensterfte is er over één generatie alleen nog dode natuur

'Met de huidige insectensterfte is er over één generatie alleen nog dode natuur 'Met de huidige insectensterfte is er over één generatie alleen nog dode natuur 18 mei 2018 15:45 Laatste update: 20 mei 2018 23:46 Het aantal insecten is de laatste decennia flink afgenomen. En dat is

Nadere informatie

De Groenten uit Amsterdam

De Groenten uit Amsterdam een visie document over stadskwekerijen - januari 2011 Inleiding We hebben steeds meer voedsel nodig om de aarde te voeden. De wereldbevolking groeit van 7 miljard mensen vandaag naar ruim 9 miljard in

Nadere informatie

Rapport: duurzaamheid van de Vlaams-Brabantse land- en tuinbouw

Rapport: duurzaamheid van de Vlaams-Brabantse land- en tuinbouw Rapport: duurzaamheid van de Vlaams-Brabantse land- en tuinbouw Economische, ecologische en sociale indicatoren Ine Vervaeke en Jona Lambrechts Inleiding Aanleiding: 20 jaar Vlaams-Brabant Duurzaamheid:

Nadere informatie

Duurzaam tuinieren. door Lodewijk Hoekstra

Duurzaam tuinieren. door Lodewijk Hoekstra Duurzaam tuinieren door Lodewijk Hoekstra Lodewijk Hoekstra Groen in de genen Eigen Huis & Tuin Het roer moet om Behoefte aan kennis Green-Kids NL Greenlabel Groene Handen Trends Mens staat ver van de

Nadere informatie

Verspilling: De houdbaarheidsdatum nabij

Verspilling: De houdbaarheidsdatum nabij School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Agrarische Jongeren Friesland is een organisatie die zich ten doel stelt de bedrijfsvoering van boerenbedrijven zo efficient mogelijk te maken.

Nadere informatie

INSECT-VRIENDELIJKE AGROFORESTRY Factsheet

INSECT-VRIENDELIJKE AGROFORESTRY Factsheet INSECT-VRIENDELIJKE AGROFORESTRY Factsheet OVER DEZE FACTSHEET Het doel van deze factsheet is om mensen die geïnteresseerd zijn in agroforestry te informeren over de potentiële voordelen voor de (insecten)biodiversiteit.

Nadere informatie

Stichting Moestuin Blaricummermeent

Stichting Moestuin Blaricummermeent Stichting Moestuin Blaricummermeent Biologisch tuinieren op meentgrond Voor en door dorpsgenoten Door Marga en Henny Spruijt, Meerkoet 3, Blaricum-Bijvanck Doelstelling en praktijk De stichting Meent Moestuin

Nadere informatie

NL In verscheidenheid verenigd NL B8-0360/1. Amendement. Paolo De Castro, Ulrike Rodust, Isabelle Thomas namens de S&D-Fractie

NL In verscheidenheid verenigd NL B8-0360/1. Amendement. Paolo De Castro, Ulrike Rodust, Isabelle Thomas namens de S&D-Fractie 27.4.2015 B8-0360/1 1 Overweging C bis (nieuw) C bis. overwegende dat de thema's van de expo 2015 in Milaan hoofdzakelijk betrekking hebben op voedsel, met inbegrip van visserij, een thema dat net als

Nadere informatie

Programma 27, 28 & 29 maart

Programma 27, 28 & 29 maart Programma 27, 28 & 29 maart Tijdens dit weekend staat op Ecodorp Ppauw de bodem centraal. De bodem heeft hier jarenlang begraven gelegen en het wordt hoog tijd de bodem weer wat ruimte en lucht te gunnen.

Nadere informatie

Een mooie tuin? Bemest! Top 5 vragen en antwoorden over bemesting! + 5 tips van onze specialist

Een mooie tuin? Bemest! Top 5 vragen en antwoorden over bemesting! + 5 tips van onze specialist Een mooie tuin? Bemest! Top 5 vragen en antwoorden over bemesting! + 5 tips van onze specialist Inhoudsopgave 1 Waarom is bemesten zo belangrijk? p5 Hoe vaak moet ik eigenlijk bemesten? p6 4 3 Wat is het

Nadere informatie

BESTUIVERS IN HET LANDSCHAP

BESTUIVERS IN HET LANDSCHAP BESTUIVERS IN HET LANDSCHAP INTRODUCTIE Biodiversiteit: Biodiversiteit of biologische diversiteit is een graad van verscheidenheid aan levensvormen binnen een gegeven ecosysteem, bioom of een gehele planeet.

Nadere informatie

IK DOE MEE! WORD EEN BEETJE BOER

IK DOE MEE! WORD EEN BEETJE BOER IK DOE MEE! WORD EEN BEETJE BOER Op het coöperatief boslandbouwbedrijf Pomona zorgen Wase consumenten samen met boeren voor 80% van hun eigen lokale, gezonde en duurzame voeding. Coöperanten investeren

Nadere informatie

Stadslandbouw komt in het buitenland en Nederland in verschillende varianten voor. Essentiële kenmerken en randvoorwaarden van stadslandbouw zijn:

Stadslandbouw komt in het buitenland en Nederland in verschillende varianten voor. Essentiële kenmerken en randvoorwaarden van stadslandbouw zijn: 1 Aan: de Raad van de Gemeente Dordrecht dtv de raadsgriffier Postbus 8 3300AA Dordrecht c.c.: College van Burgemeester en Wethouders Dordrecht, 1 november 2011 Betreft: Stadslandbouw in Dordrecht Geachte

Nadere informatie

Het Vlaams adaptatiebeleid, naar Griet Verstraeten Departement Omgeving. Symposium Ecosysteemdiensten in Vlaanderen 4 februari 2019

Het Vlaams adaptatiebeleid, naar Griet Verstraeten Departement Omgeving. Symposium Ecosysteemdiensten in Vlaanderen 4 februari 2019 Het Vlaams adaptatiebeleid, naar 2030 Griet Verstraeten Departement Omgeving Symposium Ecosysteemdiensten in Vlaanderen 4 februari 2019 Leiegardens 2014, Your Estate Solution Vlaams Adaptatieplan 2021-2030

Nadere informatie

KENNISSESSIES DIE JE NIET WILT MISSEN

KENNISSESSIES DIE JE NIET WILT MISSEN KENNISSESSIES DIE JE NIET WILT MISSEN DE OPTIMALE NATUURCAMPING INFORMATIE OVER DE MEERDAAGSE CURSUSSEN VAN DE GROENE KOEPEL EETBAAR LANDSCHAP innovatie in recreatie Maakt deel uit van De Groene Koepel

Nadere informatie

Voedselteams en voedselstrategie

Voedselteams en voedselstrategie Voedselteams en voedselstrategie Voedselteams in cijfers Voedselteams is een vzw 3 VTE tewerkstelling 200.000 jaarbudget 120 lokale groepen 85 producenten doel Kleinschalige duurzame landbouw Lokale economie

Nadere informatie

WORKSHOP CIRCLE SCAN. Door Wouter-Jan Schouten

WORKSHOP CIRCLE SCAN. Door Wouter-Jan Schouten WORKSHOP CIRCLE SCAN Door Wouter-Jan Schouten WOUTER-JAN SCHOUTEN Doctoraal Bedrijfskunde, Erasmus Universiteit 21 jaar bij the Boston Consulting Group - Partner & Managing Director - Leider van NL Consumer

Nadere informatie

KinderMoestuin. voor Junior Kookliefhebbers. Kweek je eigen groenten, kruiden en eetbare bloemen en bereid daarmee heerlijke gerechtjes

KinderMoestuin. voor Junior Kookliefhebbers. Kweek je eigen groenten, kruiden en eetbare bloemen en bereid daarmee heerlijke gerechtjes KinderMoestuin voor Junior Kookliefhebbers Kweek je eigen groenten, kruiden en eetbare bloemen en bereid daarmee heerlijke gerechtjes De KinderMoestuin is eerlijk en groen geproduceerd met respect voor

Nadere informatie

Samen Ondernemen met de Natuur

Samen Ondernemen met de Natuur Samen Ondernemen met de Natuur Henk Gerbers Kleinschalig maakt gelukzalig, of is bulk beter? Naar een Voedselbeleid van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) Verhaal over Ondernemen

Nadere informatie

Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt de leden van Provinciale Staten om:

Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt de leden van Provinciale Staten om: STATENBRIEF Onderwerp: Gelderse kijk op voedsel Portefeuillehouder: Gedeputeerde Jan Jacob van Dijk Kerntaak/plandoel: Vitaal Platteland Doel van deze brief: Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt

Nadere informatie