Rondetafel met ME/cvsartsen: diagnose etc. op de Simmaron Foundation Rondetafel. ME/cvs Vereniging

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Rondetafel met ME/cvsartsen: diagnose etc. op de Simmaron Foundation Rondetafel. ME/cvs Vereniging"

Transcriptie

1 Rondetafel met ME/cvsartsen: praten over diagnose etc. op de Simmaron Foundation Rondetafel. ians-roundtable-i-diagnostics/ door Cort Johnson Simmaron houdt ervan mensen te laten praten. Bij zowat elke conferentie waar ik recent geweest ben, heeft de Simmaron Foundation een kamer gehuurd, bracht wat te eten en liet patiënten, artsen en onderzoekers praten. Dit keer vuurden ze tijdens de FDA Stakeholder s Meeting vragen af op Dr. Peterson, Dr. Klimas, Dr. Lapp en Dr. Enlander bij een artsen rondetafel en namen ze vragen op van de patiënten. We hebben hier veel van geleerd in de spontane en brede discussie die volgde. In deze blog nemen we een kijkje op hoe deze artsen een diagnose stellen bij hun patiënten en de volgende keer gaan we dieper in op behandeling. ME/cvs herdefiniëren We staan op het punt van een beter diagnosestelling. Dr. Peterson Diagnose komt altijd als eerste. Vooraleer je kan behandelen moet je een diagnose kunnen stellen. Helaas wordt deze diagnostiek bij ME/cvs gehuld in vage, symptoom gebaseerde definities. Van de myalgische encefalomyelitis naar de Holmes en de Fukuda criteria, tot de Canadese Consensus Criteria. Al zolang ME/cvs bestaat, wordt er in het ME/cvs onderzoeksveld gezocht naar definities. Problemen op macroniveau (de definitie) leiden uiteraard tot problemen op het microniveau (de dokterspraktijk) waar ME/cvs-artsen overstelpt worden met allerlei verschillende soorten van ME/cvs - patiënten. Deze onzekerheid (niet weten wie er zal binnenkomen) maakt het uiteraard een uitdagende job. De kwalificaties voor een goede ME/cvs-arts kan er ongeveer zo uitzien: een goede luisteraar, niet afgeschrikt door de complexiteit, houdt ervan problemen op te lossen, heeft een brede kennis en is flexibel en is bereid om nieuwe dingen te proberen. Zoals Bernard Munos uitlegde op de FDA Workshop, zijn de artsen, bij een ziekte zoals deze die weinig klinische studies heeft, meer dan anders de innovators. Door niet terug te kunnen vallen op klinische studies, is hun praktijk een lopende klinische studie. Hoe Dr. Peterson, Dr. Klimas en Dr. Enlander vat kregen op hun ME/cvs-patiënten was het eerste deel waarover de Simmaron Foundation Artsen Rondetafel ging. Luisteren naar hoe de verschillende artsen ME/cvs benaderden, was fascinerend. Ik ben zeer bezorgd over willekeurige geneesmiddelen trials die de eerste 100 patiënten die zich aanmelden in de studie, opnemen. Dat zou een ramp zijn. Dr. Peterson Gezien de verschillende types patiënten die Dr. Peterson ziet, is het idee van geneesmiddelenstudies die de patiënten niet eerst in subgroepen opdelen, gewoon verschrikkelijk. Het idee dat deze complexe mix van patiënten ooit gelijkaardig zullen reageren op een geneesmiddel is nonsens.

2 Voor Dr. Peterson, die de complexiteit van de ziekte dagelijks ziet, komt de diagnose altijd op de eerste plaats, of het nu om een onderzoeksstudie gaat, een klinische studie of een dokterspraktijk. Aangezien dezelfde symptomen veroorzaakt kunnen worden door veel verschillende factoren, zullen symptoomdefinities, hoewel nuttig, altijd gebreken vertonen. Wat nodig is, is ME/cvs wetenschappelijk herdefiniëren ; dat is het gestelde doel van de Simmaron Stichting en elk van deze artsen/onderzoekers werkt hiernaar toe. Nu over naar het stellen van de diagnose ME/cvs. Immuunsysteem Zoals Dan en Nancy, kijken we naar de patiënt als een probleem met het immuunsysteem om zo een idee van de diagnose te ontwikkelen. Dr. Derek Enlander Dr. Peterson begon met te stellen dat na screening op het voor de hand liggende stuff hij immuunmarkers nagaat, voornamelijk gericht op NK-, T-en B-cellen. Door de jaren heen vond hij consistente patronen terug. Vooreerst vond hij terug dat natural killer (NK) cellen een grote rol spelen. (Deze cellen, die een grote rol spelen in het begin, in de aangeboren immuunrespons, blijken ground zero te zijn voor de immuunproblemen in ME/cvs. Helaas zijn deze niet bijster goed bekend in de medische gemeenschap. Uit een poll onder collega s van Dr. Peterson in zijn onderzoeksveld een aantal jaar geleden bleek dat weinigen ook maar iets hierover wisten.) Het helpt natuurlijk niet mee dat NK cellen lastig zijn om mee te werken en dat ze binnen de vier tot zes uur na staalname onderzocht moeten worden. In een poging om ze gebruiksvriendelijker te maken, experimenteert Dr. Peterson om levende cellen in vloeibare stikstof te bevriezen. Wij zijn de Gouden Standaard Dr. Klimas Aangezien Dr. Klimas een immunologe is, is het niet verrassend dat zij sterk focust op het immuunsysteem. Met een van de toplaboratoria in het land staat Dr. Klimas in het centrum van heel wat immuunwerk. Immuunfactoren zijn een laboratoriumwaarde die je goed moet krijgen; het krachtige immuunsysteem op een verkeerde manier behandelen kan een hoop problemen veroorzaken. Als je immuunmodulerende medicatie gebruikt, en zowel Dr. Peterson als Dr. Klimas doen dit, is het kunnen vertrouwen op je laboratorium (uitslagen) van cruciaal belang. Dr. Klimas zei dat haar immuunlaboratorium de gouden standaard is en Dr. Peterson laat al zijn cytokine reeksen onderzoeken in Dr. Klimas laboratorium. Dr. Klimas zal dieper graven in de IgG subklassen als ze bacteriële infecties ziet. Dr. Enlander focust zich op vrijwel dezelfde factoren, CD4 en CD8 ratio s, NK-cellen en functionaliteit, (IL2, IL4, IL10) en maakt gebruik van bacteriële culturen om andere ziekte-entiteiten uit te sluiten, zoals Lyme etc. Pathogenen (Ziekteverwekkers) Pathogenen werden kort besproken. Alle drie de artsen testten hierop (vb. EBV, HHV6, CMV, Parvovirus, Coxsackie en bacteriën) maar er waren enkele verschillen. Dr. Enlander zag geen verband tussen de virale lading en de ernst van de ziekte,

3 iets wat Dr. Peterson wel terugvond bij op zijn minst een groep van patiënten, zoals we later zullen zien. Dr. Klimas vond HHV-6 ook geen goede marker omdat patiënten niet consistent positief testen. In feite noemde ze ME/cvs een goede dag, slechte dag virale ziekte aangezien patiënten negatief kunnen testen op een goede dag en positief op een slechte dag. Dat is nuttig voor haar als een arts maar is niet goed genoeg voor de FDA om behandelingen hiertegen te testen. De FDA heeft een test nodig die consistent positief is. Wat vindt Dr. Klimas dat wel overeenkomt met de ernst? De functionaliteit van Natural Killer cellen en IL-5 gehaltes zouden twee markers kunnen zijn die de FDA zou kunnen gebruiken om de doeltreffendheid van een behandeling te evalueren. We horen niet veel van IL-5 cellen maar ze stimuleren twee immuunfactoren die van belang zijn bij ME/cvs, nl. mastcellen en B-cellen. Overactieve B-cellen veroorzaken autoimmuunziekten, en huisvesten ook EBV. Dr. Enlander zal proberen om de bevindingen van Dr. Chia s enterovirussen te bevestigen of te ontkrachten in zijn inspanningsstudies (zie verder). Het autonoom zenuwstelsel Met de stellingname van Dr. Peterson dat de hoeveelheid van disfunctie van het autonome zenuwstelsel bij ME/cvs enorm was, was er plaats voor een autonome discussie. Alle drie de artsen testen bloeddruk en hartslag: Dr. Peterson en Dr. Enlander voeren een 24u bloeddruk en hartslagmeting uit, en Dr. Enlander en Dr. Klimas gebruiken een kanteltafeltest. Dr. Klimas merkte op dat een disfunctie in het autonome zenuwstelsel immuundisfunctie lijkt te triggeren. Ze beweerde dat het sympathische zenuwstelstel een grote en belangrijke symptoomgenerator is in deze ziekte en ze somde problemen op met staan, ademhaling, slechte vertering etc. wat allemaal veroorzaakt zou kunnen worden door overactivatie van het sympathische zenuwstelsel. Het is niet duidelijk hoeveel artsen het bloedvolume meten; het kan zijn dat ze allemaal eenvoudigweg veronderstellen dat het bloedvolume laag is, maar Dr. Klimas merkte het verbazingwekkende feit op dat de meeste patiënten ongeveer een liter minder bloed hebben, of ongeveer 20% minder dan normaal. Met dit weinige bloed dat door je bloedvaten loopt, zullen deze bloedvaten hard moeten pompen om tot in de weefsels en de hersenen te geraken, en net daar heb je een goede reden voor de activatie van het sympathische zenuwstelsel waarover Dr. Klimas het eerder had. Dr. Klimas geeft het bloedvolume een boost met elektrolyten en zet de patiënten dan terug op de kanteltafeltest om te zien of ze verbeterd zijn. Dr. Enlander gebruikt Dr. Cheney s cardiale protocollen om de cardiale output te meten, het slagvolume, etc. Hij doet dit, interessant genoeg, in diverse posities (liggend, staand) wat hem een groot deel van gegevens geeft over het cardiovasculair functioneren. Met het autonome zenuwstelsel dat een grote rol speelt bij inspanning, maken we een bruggetje naar inspanningstesten. Aerobe testen Je stelt een betere diagnose wanneer je inspanningstesten doet. Dr. Nancy Klimas Je kan je haast geen drie betere ME/cvsartsen in een kamer voorstellen die zo

4 goed op de hoogte zijn of begaan zijn met inspanningstesten dan je aan de Rondetafel had. De eerste ME/cvs-arts die VO2-max testen omarmde, was Dr. Peterson, die een sterk pleidooi maakt voor Staci Steven s testhertest, een tweedaags inspanningsprotocol (het Stevens Protocol. Deze inspanningstest kwam voort uit het werk dat ze in Dr. Peterson s praktijk deed). Dr. Peterson gebruikt de meest rigoureuze test van allemaal; de aerobe inspanningstest om te bepalen hoe goed zijn interventies werken. Op de FDA Ampligen hoorzitting merkte Dr. Bateman op dat de VO2-max test, die de hoeveelheid energie meet die een persoon kan produceren, the hardest to budge de moeilijkste is om te beïnvloeden van alle ME/cvs-testen. Dr. Peterson stelt vast dat lage VO2max scores vaak gecorreleerd zijn met slechte cognitie, afwijkingen op MRI s en in hersenvocht, evenals autonome problemen. Daarom kan zelfs het matig ophogen van deze VO2-max scores een belangrijke verbetering betekenen in functionaliteit en welbevinden. Alle drie de artsen gebruiken inspanningstesten voor onderzoek, arbeidsongeschiktheid en/of om de doeltreffendheid van hun behandelingen te bepalen. (Ik vroeg Staci Stevens of zij ME/cvs-patiënten kende die teruggekeerd waren naar een volledige VO2max functie en ze zei van ja, sommige patiënten op antiviralen en Ampligen die komen ongetwijfeld uit Dr. Peterson s praktijk gezien haar jarenlange connectie met hem.) Dr. Klimas heeft zich de laatste tijd gestort op inspanning in haar onderzoek, wat haar info geeft over haar diagnostisch werk (zogenaamd translationele geneeskunde ). Eerder dit jaar rapporteerde ze dat genexepressiestudies aantoonden dat het autonoom zenuwstelsel eerst aangesproken wordt tijdens inspanning en dat dit vervolgens het immuunsysteem mee naar beneden trekt. Deze belangrijke bevinding, indien gevalideerd, suggereert dat storingen in het autonoom zenuwstelsel, welke nauw verweven zijn met het immuunsysteem, de kern van de ziekte zouden kunnen vormen. Laat me nu vertellen wat we aan het doen zijn aan Mt Sinai Dr. Enlander En dan hebben we Dr. Enlander die een grote som geld beschikbaar heeft voor een gesofisticeerde inspanningsstudie aan het Mt Sinai Research Center. Hij heeft een geneticus, een immunoloog en een pneumoloog die allemaal samenwerken. Na de inspanning zal Enlander s team kijken naar het RNA (genen), het bloed (immuunfactoren, een stoelgangstaal, RNA, DNA genoom, enterovirussen), en een MRI en SPECT-scan van de hersenen. Naast andere dingen gaat Enlander op zoek om de bevindingen van Dr. Chia over enterovirussen van een jaar of zeven, ja, zeven jaar terug te bevestigen of te ontkrachten. Dat is dus zeven jaar zonder een bevestigingsstudie van een virus dat voor het eerst in verband gebracht werd met ME/CVS tientallen jaren geleden. Studie naar het hersenvocht en de hersenen in beeld Dr. Peterson voert lumbaalpuncties uit om uit te zoeken wat er gaande is met zijn patiënten die het meest cognitief en neurologisch aangetast zijn. (Na tientallen jaren hersenvocht te verzamelen, heeft Dr. Peterson met gemak het grootste aanbod van ME/cvs hersenvochtstalen op aarde. Dr. Mady Hornig heeft naar Dr. Peterson s hersenvocht verwezen als een waardevolle hulpbron.)

5 Dr. Peterson bestudeert de spinale vloeistof van zijn ernstiger neurologische en cognitief aangetaste patiënten. Lumbaalpuncties is waar het werk van Dr. Peterson, Dr. Klimas en Dr. Enlander deels van elkaar verschilt. Zowel Klimas als Enlander voeren ze soms uit, Dr. Peterson voert ze echter routinematig uit bij patiënten met neurologische en hersenproblemen (en hij voert ze zelf uit). Dr. Klimas zei dat ze verbaasd was dat Dr. Peterson vaststelde dat het hersenvocht van 17% van zijn patiënten positief testte voor een virus. Zowel Dr. Klimas als Enlander zullen meer lumbaalpuncties uitvoeren in de toekomst. Dr. Klimas wacht op het vinden van de juiste neuroloog, en Dr. Enlander zei dat hij Peterson s ideeën op de voet volgde. Als de CFI en PHANI studies met behulp van Peterson s hersenvochtstalen positief zijn, kunnen we meer en meer artsen zien die zich tot lumbaalpuncties zullen wenden als hulp bij hun diagnose. Toekomst Dr. Peterson keek uit naar de toekomstige medische vooruitgang die hem zal helpen in het fine-tunen van zijn diagnostische protocollen. Genetische technologieën wijzen bv. uit dat een genetische aanleg voor NK-disfunctie aanwezig kan zijn bij ME/cvs. Aan de andere kant vindt hij ook acquired of verworven (d.w.z. nietgenetische) NK-celdisfuncties. Hij gelooft dat inzichten die verzameld worden van mirna s in het hersenvocht van ME/cvspatiënten, bijvoorbeeld, en de meer rigoureuze pathogeen detectiemethodes steeds meer dit domein zullen blootleggen en informatie geven over zijn diagnose. Evenzo zorgen de inspanningsstudies van Dr. Klimas er voor dat ze zich meer focust op het verbeteren van autonome disfunctie, en Dr. Enlander zal zijn grote inspanningsstudie gebruiken om zijn kennis over zijn patiënten te verbeteren. Elk van deze drie artsen/onderzoekers popelt om hun onderzoeksbevindingen te vertalen naar hun diagnostische protocollen. ME/cvs ondefiniëren? Er is een hele gedachteschool in de medische wereld dat als er iemand is met chronische vermoeidheid die objectief iets afwijkend heeft ze dan geen ME/cvs hebben. Dr. Dan Peterson Na al het gepraat over hoe ME/cvs te diagnosticeren, bracht Dr. Peterson een trend naar voren die hij verontrustend vond, nl. het zogenaamde ondefiniëren. ME/cvs ondefiniëren is het in een verschillende boxen plaatsen van ME/cvs-patiënten zodra iets concreet gevonden wordt. Dat deze houding krachtiger is dan ooit, legt Dr. Peterson uit met het volgende voorbeeld. Een persoon met ME/cvs met HHV6A in zijn lumbaalvocht zal aangeduid worden als iemand met HHV6A encefalitis en er zal besloten worden dat hij nooit ME/cvs gehad heeft. Dr. Klimas erkende dat alhoewel het krijgen van een diagnose die behandeld kan worden fantastisch is, het voor een onderzoeksveld waar grote aantallen patiënten uit de ME/cvs groep gezeefd worden verwoestend zou kunnen zijn. Het zou ME/cvs dan veroordelen tot het zijn van slechts een tijdelijke plaatsvervanger voor een ziekte. Dr. Klimas merkte op dat Dr. Peterson s bevinding dat 17% van zijn cognitief aangetaste patiënten die een positieve virus cultuur hadden in hun hersenvocht, duidelijk een subgroep vormden. (Ze moest denken aan voormalig CDC CVS hoofd Bill Reeves s antwoord je weet niet of dat daar niet thuis hoort en ze lachte en zei

6 Wacht even. Zou het oké zijn voor jou dat jouw hele cognitief disfunctionele cultuur bij kinderen een positieve lumbaaltest heeft? Ik denk het niet. ) Wat een dilemma was het, ze zei, dat telkens wanneer we duidelijkheid beginnen te krijgen, een deel van deze ziekte wordt weggeschoven in een andere kolom. Zowel Dr. Klimas als Dr. Enlander zeiden dat ze van tijd tot tijd huisbezoeken doen. (Een van Dr. Enlanders huisbezoeken is nu aan het werk hij zei dat er hoop is voor de ernstig zieken) Vertaling ME-gids De verborgen epidemie De bedlegerige patiënten Het is een verborgen epidemie binnen een andere epidemie. Het is eng. Dr. Dan Peterson En dan zijn er de ontbrekende patiënten, de bedlegerige patiënten die zelden bij artsen en ziekenhuizen geraken en zeker niet in onderzoeksstudies zitten. Hoe definieer je een ziekte zonder toegang tot al deze patiënten? De meest ernstig zieke patiënten krijgen gewoonlijk de meeste aandacht in de meeste ziekten maar het tegenovergestelde is waar bij ME/cvs. (Bekijk de verbazing van een ex intensive care verpleegkundige die samenwerkte met Dr. Kogelnik over de graad van invaliditeit die ze ziet bij ME/cvs. Deze patiënten zouden in het ziekenhuis moeten liggen, niet thuis, dacht ze.) Praat over een vergeten, genegeerde groep van mensen. Dr. Peterson Dr. Peterson merkte op dat we geen accuraat aantal hebben van hoeveel patiënten zich in deze situatie bevinden. Hij had geen antwoorden. Hij merkte op dat je personeel nodig hebt om naar deze mensen te gaan en je moet ze in de eerste plaats zien te vinden. Dr. Klimas antwoord suggereerde dat fondsen de kern van het probleem vormden. Advertenties voor een online CGT studie brachten bedlegerige patiënten aan die niet in staat waren om naar het ziekenhuis te komen en fondsen voor de goede-dag/slechte-dag studie stelde hen in staat om huisbezoeken te plegen op de slechte dagen van patiënten.

Belangrijkste virusjager vindt biomarkers, maar weinig virussen in groot ME/cvs onderzoek

Belangrijkste virusjager vindt biomarkers, maar weinig virussen in groot ME/cvs onderzoek 29 november 2013. Belangrijkste virusjager vindt biomarkers, maar weinig virussen in groot ME/cvs onderzoek Een onverwachte presentatie We zullen zeer binnenkort gegevens over cytokine-biomarkers presenteren.

Nadere informatie

Wetenschap voor Patiënten Chat: Vraag en antwoord

Wetenschap voor Patiënten Chat: Vraag en antwoord Wetenschap voor Patiënten Chat: Vraag en antwoord Op vrijdag 18 september 2015 konden er via ons chatkanaal vragen aan dr. Lucinda Bateman worden gesteld. De vragen en antwoorden vindt u hieronder. V:

Nadere informatie

Onderzoeken naar ME/cvs brengen de problemen met het autonome zenuwstelsel in verband met de hersenen

Onderzoeken naar ME/cvs brengen de problemen met het autonome zenuwstelsel in verband met de hersenen 25 februari 2017 Onderzoeken naar ME/cvs brengen de problemen met het autonome zenuwstelsel in verband met de hersenen Dr. Barnden van het National Centre for Neuroimmunology and Emerging Diseases (NCNED)

Nadere informatie

Engelse Verpleegster Gebruikt HeartMath met Multiple Sclerose patiënten

Engelse Verpleegster Gebruikt HeartMath met Multiple Sclerose patiënten Engelse Verpleegster Gebruikt HeartMath met Multiple Sclerose patiënten Een verpleegkundige in Engeland die is gespecialiseerd in patiënten met multiple sclerose / MS voerde een informele studie uit waarbij

Nadere informatie

De ziekte van Alzheimer. Diagnose

De ziekte van Alzheimer. Diagnose De ziekte van Alzheimer Bij dementie is er sprake van een globale achteruitgang van de cognitieve functies, zoals het geheugen of de taalfuncties. Deze achteruitgang leidt tot functionele beperkingen in

Nadere informatie

De overeenkomsten tussen de ziekte van Parkinson en de ziekte van Huntington

De overeenkomsten tussen de ziekte van Parkinson en de ziekte van Huntington Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Succesvolle gentherapiestudie bij de ziekte van Parkinson geeft

Nadere informatie

Waarom biomarkers nodig zijn

Waarom biomarkers nodig zijn Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Nieuwe studie toont aan dat voorgestelde ziekte van Huntington 'biomarker'

Nadere informatie

Wanneer is dementie erfelijk? Dr. Harro Seelaar Neuroloog-in-opleiding & arts onderzoeker Alzheimercentrum Erasmus MC 14 april 2018

Wanneer is dementie erfelijk? Dr. Harro Seelaar Neuroloog-in-opleiding & arts onderzoeker Alzheimercentrum Erasmus MC 14 april 2018 Wanneer is dementie erfelijk? Dr. Harro Seelaar Neuroloog-in-opleiding & arts onderzoeker Alzheimercentrum Erasmus MC 14 april 2018 Opbouw presentatie Wat is dementie Wat is DNA Wat is erfelijkheid Erfelijkheid

Nadere informatie

Het stellen van doelen

Het stellen van doelen Het stellen van doelen Het stellen van doelen is een belangrijk middel om meer buiten te gaan bewegen. Deze handleiding: Helpt je daarbij door: Te leren hoe actief je nu bent. Het stellen van SMART doelen.

Nadere informatie

Informatieblad voor deelnemers gedurende opvolging. De CENTER-TBI studie

Informatieblad voor deelnemers gedurende opvolging. De CENTER-TBI studie Informatieblad voor deelnemers gedurende opvolging De CENTER-TBI studie Tijdens de acute fase na uw ongeval, heeft u deelgenomen aan een multicenter onderzoek, gefinancierd door de Europese unie (The Collaborative

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting proefschrift Renée Walhout. Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose

Nederlandse samenvatting proefschrift Renée Walhout. Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose Nederlandse samenvatting proefschrift Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose Cerebral changes in Amyotrophic Lateral Sclerosis, 5 september 2017, UMC Utrecht Inleiding Amyotrofische

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Wetenschappelijk onderzoek met uw resterend lichaamsmateriaal. Geen bezwaar?

PATIËNTEN INFORMATIE. Wetenschappelijk onderzoek met uw resterend lichaamsmateriaal. Geen bezwaar? PATIËNTEN INFORMATIE Wetenschappelijk onderzoek met uw resterend lichaamsmateriaal Geen bezwaar? Waarover gaat deze folder? Soms neemt een arts of verpleegkundige bij u wat lichaamsmateriaal af. Het ziekenhuis

Nadere informatie

ME/cvs, conditieverlies, inspanning en herstel Verslag van de CDC-lezing van dr. Nancy Klimas in januari 2013 door Cort Johnson

ME/cvs, conditieverlies, inspanning en herstel Verslag van de CDC-lezing van dr. Nancy Klimas in januari 2013 door Cort Johnson ME/cvs Vereniging 10 augustus 2013. ME/cvs, conditieverlies, inspanning en herstel Verslag van de CDC-lezing van dr. Nancy Klimas in januari 2013 door Cort Johnson Dr. Nancy Klimas is klinisch immunologe

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/21710 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Buurma, Aletta Title: On the pathology of preeclampsia : genetic variants, complement

Nadere informatie

n i e u w s b r i e f

n i e u w s b r i e f n i e u w s b r i e f Spotlight op Jolanda Vos, Teamleider Het begeleiden van mensen in moeilijke situaties vergt bepaalde vaardigheden en strategieën die mij aanspreken. Deze zijn absoluut van essentieel

Nadere informatie

De Ziekte van Huntington als hersenziekte

De Ziekte van Huntington als hersenziekte Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Beenmergtransplantatie bij de Ziekte van Huntington Beenmergtransplantaat

Nadere informatie

MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie

MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie Department of Pediatrics / Child Neurology Center for Childhood White Matter Disorders VU University Medical Center Amsterdam, NL Hersenen en

Nadere informatie

Wetenschappelijk onderzoek resterend lichaamsmateriaal. Informatie en keuzevrijheid

Wetenschappelijk onderzoek resterend lichaamsmateriaal. Informatie en keuzevrijheid Wetenschappelijk onderzoek resterend lichaamsmateriaal Informatie en keuzevrijheid Waarover gaat deze folder? Soms neemt een arts of verpleegkundige bij u wat lichaamsmateriaal af. Het ziekenhuis waar

Nadere informatie

Niet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project. weefselconstructie, bloedvaten, nierfalen

Niet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project. weefselconstructie, bloedvaten, nierfalen Niet-technische samenvatting 2015310 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project De invloed van nierfalen op weefselconstructie van bloedvaten 1.2 Looptijd van het project 1.3 Trefwoorden (maximaal 5)

Nadere informatie

Vertraagt een hoge dosis creatine het begin van de Ziekte van Huntington? Waarom creatine?

Vertraagt een hoge dosis creatine het begin van de Ziekte van Huntington? Waarom creatine? Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Vertraagt een hoge dosis creatine het begin van de Ziekte van Huntington?

Nadere informatie

SUMMARY. Samenvatting

SUMMARY. Samenvatting SUMMARY Samenvatting 165 166 SAMENVATTING Overgewicht en obesitas bij kinderen is een steeds groter wordend probleem. Eén van de gevolgen ervan is het ontstaan van hypertensie (een te hoge bloeddruk).

Nadere informatie

Wetenschappelijk onderzoek naar Q- koorts

Wetenschappelijk onderzoek naar Q- koorts Wetenschappelijk onderzoek naar Q- koorts Mede dankzij de steun van Q- support vindt er onderzoek naar Q- koorts plaats. Q- support heeft 2 miljoen van haar budget uitgegeven aan ondersteuning van wetenschappelijk

Nadere informatie

Informatiebrief met toestemmingsformulier voor kinderen van jaar bij opname in het Prinses Máxima Centrum

Informatiebrief met toestemmingsformulier voor kinderen van jaar bij opname in het Prinses Máxima Centrum Informatiebrief met toestemmingsformulier voor kinderen van 12-16 jaar bij opname in het Prinses Máxima Centrum Beste, Samen met je ouder(s)/verzorger(s) heb je een gesprek gehad met je behandelend arts

Nadere informatie

AnneClaire GNM Zaman, MSc. Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid, AMC - 3 oktober 2017 Amsterdam Public Health research institute

AnneClaire GNM Zaman, MSc. Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid, AMC - 3 oktober 2017 Amsterdam Public Health research institute AnneClaire GNM Zaman, MSc Dr. Kristien MAJ Tytgat Dr. Angela GEM de Boer Prof. dr. Jean HG Klinkenbijl Prof. dr. Monique HW Frings-Dresen voor Arbeid en Gezondheid, AMC - 3 oktober 2017 Amsterdam Public

Nadere informatie

Iedereen ervaart wel eens lichamelijke klachten. Soms is hiervoor een duidelijke oorzaak, zoals een beschadiging of een ontsteking, maar vaak is er ge

Iedereen ervaart wel eens lichamelijke klachten. Soms is hiervoor een duidelijke oorzaak, zoals een beschadiging of een ontsteking, maar vaak is er ge LEKENSAMENVATTING Iedereen ervaart wel eens lichamelijke klachten. Soms is hiervoor een duidelijke oorzaak, zoals een beschadiging of een ontsteking, maar vaak is er geen duidelijke medische verklaring

Nadere informatie

STICHTING OPSPORING FAMILIAIRE HYPERCHOLESTEROLEMIE (StOEH) BEVOLKINGSONDERZOEK ERFELIJK VERHOOGD CHOLESTEROLGEHALTE IN FAMILIES

STICHTING OPSPORING FAMILIAIRE HYPERCHOLESTEROLEMIE (StOEH) BEVOLKINGSONDERZOEK ERFELIJK VERHOOGD CHOLESTEROLGEHALTE IN FAMILIES STICHTING OPSPORING FAMILIAIRE HYPERCHOLESTEROLEMIE (StOEH) BEVOLKINGSONDERZOEK ERFELIJK VERHOOGD CHOLESTEROLGEHALTE IN FAMILIES De StOEH heeft ten doel personen met deze Familiaire Hypercholesterolemie

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting HET BEGRIJPEN VAN COGNITIEVE ACHTERUITGANG BIJ MULTIPLE SCLEROSE Met focus op de thalamus, de hippocampus en de dorsolaterale prefrontale cortex Wereldwijd lijden ongeveer 2.3

Nadere informatie

Altijd moe... Jochem Verdonk

Altijd moe... Jochem Verdonk Altijd moe... Jochem Verdonk Onderwerpen Wat is ME/CVS? Soorten vermoeidheid Gevolgen vermoeidheid Omgaan met vermoeidheid Leven met vermoeidheid Tips Wat is ME/CVS? ME: Myalgische Encefalomyelitis myalgisch:

Nadere informatie

Ontwikkeling versus degeneratie

Ontwikkeling versus degeneratie Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Wordt de groei van kinderen beïnvloed door de ZvH mutatie? Kleine

Nadere informatie

Alzheimercentrum Belangrijk

Alzheimercentrum Belangrijk Alzheimercentrum U bent verwezen naar het Alzheimercentrum van VU medisch centrum (VUmc). In dit centrum wordt voor u op één dag al het onderzoek verricht dat nodig is voor het stellen van een diagnose.

Nadere informatie

HUT test (kanteltafel test)

HUT test (kanteltafel test) HUT test (kanteltafel test) Cardiologie Beter voor elkaar 2 Waarom dit onderzoek Hoe gaat een HUT test? Voorbereiding Na het onderzoek De uitslag Tot slot Waarom dit onderzoek. Een HUT (Head Up Tilt) test

Nadere informatie

Vitamine D3 biologisch inactief vit D 25(OH)D Calcitriol biologisch actieve vit D 1,25(OH)2D

Vitamine D3 biologisch inactief vit D 25(OH)D Calcitriol biologisch actieve vit D 1,25(OH)2D Vitamine D3 biologisch inactief vit D 25(OH)D Calcitriol biologisch actieve vit D 1,25(OH)2D de inflammatie & infectie connectie Altijd samen! bepalen met bloedonderzoek! De afgelopen jaren is er steeds

Nadere informatie

VAN ZORG NAAR PREVENTIE

VAN ZORG NAAR PREVENTIE VAN ZORG NAAR PREVENTIE Jaap van der Stel Jaap van der Stel Lector GGz Hogeschool Leiden Brijder-Parnassia GGZ ingeest Legitimatie psychische gezondheidszorg Legitimiteit van de psychische gezondheidszorg

Nadere informatie

hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Hoofdstuk 5

hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Hoofdstuk 5 SAMENVATTING 117 Pas kortgeleden is aangetoond dat ADHD niet uitdooft, maar ook bij ouderen voorkomt en nadelige gevolgen kan hebben voor de patiënt en zijn omgeving. Er is echter weinig bekend over de

Nadere informatie

Screening op prostaatkanker

Screening op prostaatkanker Screening op prostaatkanker Informatie voor mannen die een PSA-test overwegen of aanvragen. Wat we weten en wat we niet weten: zaken om over na te denken alvorens te besluiten een PSA-test te laten uitvoeren.

Nadere informatie

Behandeling hematologie R-CVP

Behandeling hematologie R-CVP Behandeling hematologie R-CVP Beste patiënt In deze brochure vindt u informatie over uw behandeling met R-CVP, de reden van de behandeling, het verloop van de therapie, de mogelijke nevenwerkingen en de

Nadere informatie

Welke gebieden in de hersenen veroorzaken de ZvH?

Welke gebieden in de hersenen veroorzaken de ZvH? Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Het brein bij de ZvH: groter dan de som van zijn delen? Een belangrijke

Nadere informatie

WetenschappelijkOnderzoekin het Expertisecentrum. Tom J de Koning

WetenschappelijkOnderzoekin het Expertisecentrum. Tom J de Koning WetenschappelijkOnderzoekin het Expertisecentrum Tom J de Koning Afdeling Neurologie, Genetica en Kindergeneeskunde Universitair Medisch Centrum Groningen Waaromdoenwe wetenschappelijk onderzoek? Academische

Nadere informatie

Nieuwsbrief EAC/PSI 2017

Nieuwsbrief EAC/PSI 2017 Nieuwsbrief EAC/PSI 2017 Beste deelnemer aan het Early Arthritis Clinic (EAC) onderzoek, Met deze nieuwsbrief brengen wij u weer graag op de hoogte over de ontwikkelingen van het wetenschappelijk onderzoek

Nadere informatie

Informatie voor patiënten. Gebruik van restmateriaal en medische gegevens. in wetenschappelijk onderzoek

Informatie voor patiënten. Gebruik van restmateriaal en medische gegevens. in wetenschappelijk onderzoek Informatie voor patiënten Gebruik van restmateriaal en medische gegevens in wetenschappelijk onderzoek Inleiding U komt naar het Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMC Utrecht) voor onderzoek of behandeling.

Nadere informatie

Wetenschappelijk onderzoek Lewy body dementie

Wetenschappelijk onderzoek Lewy body dementie Wetenschappelijk onderzoek Lewy body dementie Wetenschappelijke artikelen 600 500 400 300 200 216 198 232 265 270 257 301 346 341 333 326 362 422 437 429 487 504 100 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Nadere informatie

MOSAIC studie Informatiebrief voor cases

MOSAIC studie Informatiebrief voor cases 1 MOSAIC studie Informatiebrief voor cases Informatiebrief betreffende het onderzoek (MOSAIC studie): de gevolgen van acute hepatitis C virus infectie bij HIV positieve en HIV negatieve mannen die seks

Nadere informatie

Mitochondriën en oxidatieve stress

Mitochondriën en oxidatieve stress Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Ons richten op oxidatieve stress bij de ziekte van Huntington Celschade

Nadere informatie

ALS Centrum Nederland

ALS Centrum Nederland ALS Centrum Nederland In deze brochure vertellen wij over ALS (amyotrofische laterale sclerose) en over ALS Centrum Nederland. Wij spreken over ALS maar bedoelen dan ook PSMA (progressieve spinale musculaire

Nadere informatie

Master Your Own Life Jouw weg naar Succes & Geluk Werkboek Les 4: Je wordt wat je denkt

Master Your Own Life Jouw weg naar Succes & Geluk Werkboek Les 4: Je wordt wat je denkt Master Your Own Life Jouw weg naar Succes & Geluk Werkboek Les 4: Je wordt wat je denkt Leroy Seijdel Company Les 4: je wordt wat je denkt Als je niet leeft zoals je denkt, ga je denken zoals je leeft

Nadere informatie

Wetenschappelijk onderzoek. met uw resterend lichaamsmateriaal; geen bezwaar?

Wetenschappelijk onderzoek. met uw resterend lichaamsmateriaal; geen bezwaar? Wetenschappelijk onderzoek met uw resterend lichaamsmateriaal; geen bezwaar? Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Bron: De tekst van deze folder is afkomstig van de Nederlandse

Nadere informatie

Diagnose en behandeling Myalgische Encefalomyelitis en het Chronische Vermoeidheidssyndroom

Diagnose en behandeling Myalgische Encefalomyelitis en het Chronische Vermoeidheidssyndroom 23 oktober 2018 Diagnose en behandeling Myalgische Encefalomyelitis en het Chronische Vermoeidheidssyndroom Hallo, ik ben dr. David Kaufman. Ik heb een praktijk in Mountain View Californië. Ik ben een

Nadere informatie

Wat weten we van de ZvH in China?

Wat weten we van de ZvH in China? Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Chinees Ziekte van Huntington Netwerk gelanceerd Chinees Ziekte

Nadere informatie

Zeldzame juveniele primaire systemische vasculitis

Zeldzame juveniele primaire systemische vasculitis https://www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Zeldzame juveniele primaire systemische vasculitis Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Wat voor types vasculitis zijn er? Hoe wordt vasculitis

Nadere informatie

Twee opvattingen over Lyme-ziekte. Alexander Klusman Psychiater en Lyme-patiënt

Twee opvattingen over Lyme-ziekte. Alexander Klusman Psychiater en Lyme-patiënt Twee opvattingen over Lyme-ziekte Alexander Klusman Psychiater en Lyme-patiënt Oude en Nieuwe opvattingen over Lyme-ziekte Nederlandse CBO richtlijn Lyme-borreliose ILADS richtlijnen voor het management

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting nelleke tolboom binnenwerk aangepast.indd 161 28-12-2009 09:42:54 nelleke tolboom binnenwerk aangepast.indd 162 28-12-2009 09:42:54 Beeldvorming van Alzheimerpathologie in vivo:

Nadere informatie

Gebruik van uw medische gegevens en lichaamsmateriaal voor wetenschappelijk onderzoek en onderwijs Geen bezwaar?

Gebruik van uw medische gegevens en lichaamsmateriaal voor wetenschappelijk onderzoek en onderwijs Geen bezwaar? Gebruik van uw medische gegevens en lichaamsmateriaal voor wetenschappelijk onderzoek en onderwijs Geen bezwaar? U bezoekt VU medisch centrum (VUmc) voor onderzoek en/of behandeling. In een ziekenhuis

Nadere informatie

Muisstudies en de ZvH

Muisstudies en de ZvH Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. ZvH muizen brengen een nuttige mislukking Kan medicijnenstudie die

Nadere informatie

Klinisch redeneren BBL/BBL-i/ BOL/Vakbekwaam/HBOV Opdracht: Start klinisch redeneren: - observeren van een patiënt.

Klinisch redeneren BBL/BBL-i/ BOL/Vakbekwaam/HBOV Opdracht: Start klinisch redeneren: - observeren van een patiënt. Klinisch redeneren BBL/BBL-i/ BOL/Vakbekwaam/HBOV Opdracht: Start klinisch redeneren: - observeren van een patiënt. Inleiding In dit onderdeel beschrijven we de opdracht, maar allereerst krijg je algemene

Nadere informatie

MCTD (mixed connective tissue disease)

MCTD (mixed connective tissue disease) MCTD (mixed connective tissue disease) Wat is MCTD? MCTD is een zeldzame systemische auto-immuunziekte. Ons afweersysteem (= immuunsysteem) beschermt ons tegen lichaamsvreemde indringers, zoals o.a. bacteriën

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING 146 Klinische en immunologische aspecten van pretransplantatie bloedtransfusies Inleiding Bloedtransfusies worden in de meeste gevallen gegeven aan patiënten die een tekort hebben

Nadere informatie

Maatschap Cardiologie. Bacteriële of virale pericarditis Ontsteking van het hartzakje

Maatschap Cardiologie. Bacteriële of virale pericarditis Ontsteking van het hartzakje Maatschap Cardiologie Ontsteking van het hartzakje Algemeen U heeft van de arts te horen gekregen dat bij u pericarditis is geconstateerd. De arts heeft u verteld wat de aandoening inhoudt en welke behandeling

Nadere informatie

demedisch Specialist Klinisch geneticus Eva Brilstra: Dit vak is dynamisch, booming en nooit saai

demedisch Specialist Klinisch geneticus Eva Brilstra: Dit vak is dynamisch, booming en nooit saai GATEN IN HET ROOSTER In de knel door individualisering opleiding DEAL! Geheimen van goed onderhandelen demedisch Specialist 1 ARTSEN OVER PAPIERWERK Lusten en lasten van registraties APRIL 2016 UITGAVE

Nadere informatie

Virussen zonder grenzen

Virussen zonder grenzen Virussen zonder grenzen Prof. Eric Snijder Afdeling Medische Microbiologie Leids Universitair Medisch Centrum 1 Inferno, een kolfje naar mijn hand 2 1 2012... MERS Nature, October 4, 2012 3 Ebola 4 2 Ebola...

Nadere informatie

m a n u k e i r s e E m e r i t u s h o o g l e r a a r F a c u l t e i t g e n e e s k u n d e K U L e u v e n

m a n u k e i r s e E m e r i t u s h o o g l e r a a r F a c u l t e i t g e n e e s k u n d e K U L e u v e n Kanker in je leven een emotionele aardbeving m a n u k e i r s e E m e r i t u s h o o g l e r a a r F a c u l t e i t g e n e e s k u n d e K U L e u v e n Kanker: een emotionele aardbeving Je gewone

Nadere informatie

F Niet-technische samenvatting 2015301

F Niet-technische samenvatting 2015301 F Niet-technische samenvatting 2015301 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Op naar begrip van en behandeling voor bijniertumoren 1.2 Looptijd van het project 1-12-2015-1-12-2020 1.3 Trefwoorden

Nadere informatie

6,5. Werkstuk door een scholier 1758 woorden 1 november keer beoordeeld. Verzorging. Inhoud:

6,5. Werkstuk door een scholier 1758 woorden 1 november keer beoordeeld. Verzorging. Inhoud: Werkstuk door een scholier 1758 woorden 1 november 2003 6,5 46 keer beoordeeld Vak Verzorging Inhoud: -Inleiding; -Oorzaak van een HIV-infectie; -Vermenigvuldiging van dit virus; -Diagnose van een HIV-infectie;

Nadere informatie

Translating science into better healthcare. Nieuwe bloedvaten beter in beeld

Translating science into better healthcare. Nieuwe bloedvaten beter in beeld Translating science into better healthcare Nieuwe bloedvaten beter in beeld In deze folder leest u de resultaten van een groot onderzoek naar bloedvaten. Onderzoekers, bedrijven en de Hartstichting ontwikkelden

Nadere informatie

Het hoofd en het hart. F.C. Visser Stichting CardioZorg Amsterdam

Het hoofd en het hart. F.C. Visser Stichting CardioZorg Amsterdam Het hoofd en het hart F.C. Visser Stichting CardioZorg Amsterdam Inleiding Veel CVS/ME patienten hebben klachten van: Duizeligheid/licht in het hoofd bij staan, overeind komen, lopen Verwardheid, niet

Nadere informatie

Gebruik van uw medische gegevens en lichaamsmateriaal voor wetenschappelijk onderzoek en onderwijs. Geen bezwaar?

Gebruik van uw medische gegevens en lichaamsmateriaal voor wetenschappelijk onderzoek en onderwijs. Geen bezwaar? Gebruik van uw medische gegevens en lichaamsmateriaal voor wetenschappelijk onderzoek en onderwijs Geen bezwaar? 1 U bezoekt een van de Santeon ziekenhuizen voor onderzoek en/of behandeling. In een ziekenhuis

Nadere informatie

Stand van het Onderzoek naar Dementie en Alzheimer

Stand van het Onderzoek naar Dementie en Alzheimer Stand van het Onderzoek naar Dementie en Alzheimer Christine Van Broeckhoven Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep, Department Moleculaire Genetica, VIB, Laboratorium voor Neurogenetica, Instituut Born-Bunge,

Nadere informatie

Vetverbranding in de hersenen?

Vetverbranding in de hersenen? Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Kan een synthetische olie helpen om de hersenen van voedsel te voorzien

Nadere informatie

KANKER EN KANKERONDERZOEK

KANKER EN KANKERONDERZOEK DE GEMENE DELER KANKER EN KANKERONDERZOEK Naam: Klas: Datum: INLEIDING Kanker is een veelvoorkomende ziekte. Bijna een derde van de Nederlanders krijgt er vroeg of laat zelf mee te maken. Op dit moment

Nadere informatie

De reumatoloog. Ziekenhuis Gelderse Vallei

De reumatoloog. Ziekenhuis Gelderse Vallei De reumatoloog Ziekenhuis Gelderse Vallei Inhoud Inleiding 3 Reumatische ziekten 3 Artritis 3 Bindweefselziekten of systeemziekten 3 Artrose 3 Weke delen-reuma 3 Pijnsyndromen 4 De reumatoloog 4 Onderzoek

Nadere informatie

Vetmoleculen en de hersenen

Vetmoleculen en de hersenen Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Speciale 'hersen-vet' injectie heeft positief effect in ZvH muis

Nadere informatie

Chapter 11. Nederlandse samenvatting

Chapter 11. Nederlandse samenvatting Chapter 11 Nederlandse samenvatting Chapter 11 Reumatoïde artritis (RA) is een chronische aandoening die wordt gekenmerkt door ontstekingen van de gewrichten. Symptomen die optreden zijn onder andere pijn,

Nadere informatie

Summary in dutch / Nederlandse samenvatting

Summary in dutch / Nederlandse samenvatting Summary in dutch / Nederlandse samenvatting 115 Van diagnose tot prognose Multiple sclerose (MS) is een chronische progressieve auto-immuum ziekte met onbekende origine die word gekarakteriseerd door laesies

Nadere informatie

(sero) logisch denken

(sero) logisch denken CLINIC ZGV 17 november 2010 (sero) logisch denken Ries Schouten arts-microbioloog reizigersgeneeskundige Infectie en afweer Patient met blaasjes gelaat HSV IgM + IgG 20 VZV IgM + IgG 200 Leishmania Casus

Nadere informatie

Diagnosestelling en de vernieuwde IADL-vragenlijst

Diagnosestelling en de vernieuwde IADL-vragenlijst Diagnosestelling en de vernieuwde IADL-vragenlijst Congres Moderne Dementiezorg Sessie Vroegsignalering en diagnosestelling 28 november 2011 Prof. dr. Philip Scheltens Dr. Sietske Sikkes VU Medisch Centrum

Nadere informatie

Samenvatting. Een complex beeld

Samenvatting. Een complex beeld Samenvatting Een complex beeld Vroeg herkende lymeziekte na een tekenbeet is goed te behandelen met antibiotica. Het beeld wordt echter complexer als de symptomen minder duidelijk zijn of als de patiënt

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/23854 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/23854 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/23854 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Marel, Sander van der Title: Gene and cell therapy based treatment strategies

Nadere informatie

Geheugenpolikliniek-Geriatrie

Geheugenpolikliniek-Geriatrie Geheugenpolikliniek-Geriatrie Geheugenpolikliniek Op onze geheugenpolikliniek zien wij mensen die klachten hebben van het geheugen. Het is belangrijk om te weten waar deze problemen vandaan komen. Geheugenklachten

Nadere informatie

ME-patiënten met slaapstoornissen

ME-patiënten met slaapstoornissen ME-patiënten met slaapstoornissen Ziekenhuis Gelderse Vallei De ME-polikliniek van Ziekenhuis Gelderse Vallei richt zich op onderzoek en behandeling van patiënten met ME (myalgische encefalomyelitis),

Nadere informatie

StiffnoGraph Vroege detectie van arteriële verstijving en vitamine K status ter preventie van hart- en vaatziekten

StiffnoGraph Vroege detectie van arteriële verstijving en vitamine K status ter preventie van hart- en vaatziekten StiffnoGraph Vroege detectie van arteriële verstijving en vitamine K status ter preventie van hart- en vaatziekten *3 jaar garantie *Gepatenteerd door VitaK *Getest in een door de Medisch Ethische goedgekeurde

Nadere informatie

Een virus in je lijf Hiv-virus

Een virus in je lijf Hiv-virus Een virus in je lijf Hiv-virus Onder ouders verstaan wij ook verzorger(s), pleeg- of adoptieouder(s) U kunt wijzigingen of aanvullingen op deze informatie door geven per e-mail: patienteninformatiewkz@umcutrecht.nl

Nadere informatie

Niet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project. 5 jaar.

Niet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project. 5 jaar. Niet-technische samenvatting 2015129-1 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Evaluatie en behandeling van pulmonale arteriële hypertensie. 1.2 Looptijd van het project 1.3 Trefwoorden (maximaal

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting GENETISCHE EN RADIOLOGISCHE MARKERS VOOR DE PROGNOSE EN DIAGNOSE VAN MULTIPLE SCLEROSE Multiple Sclerose (MS) is een aandoening van het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg)

Nadere informatie

Jouw verhaal blijft leven. Ik ben niet bang om dood te gaan, ik ben bang om vergeten te worden Chantal van den Brink, 12 jaar

Jouw verhaal blijft leven. Ik ben niet bang om dood te gaan, ik ben bang om vergeten te worden Chantal van den Brink, 12 jaar Jouw verhaal blijft leven. Ik ben niet bang om dood te gaan, ik ben bang om vergeten te worden Chantal van den Brink, 12 jaar Beleidsplan Stichting Living Memories Februari 2017 1 Beleidsplan Stichting

Nadere informatie

Dagelijkse dosis visolie verbetert de prestaties van leerlingen bij nationale examens

Dagelijkse dosis visolie verbetert de prestaties van leerlingen bij nationale examens Onderzoek naar niewe medicijnen duurt jaren en doorloopt een aantal verschillende stadia. Tenslotte worden de medicijnen op mensen getest in klinische trials. Bij stap 1 wordt de veiligheid getest op gezonde

Nadere informatie

Zeldzame Juveniele Primaire Systemische Vasculitis

Zeldzame Juveniele Primaire Systemische Vasculitis www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Zeldzame Juveniele Primaire Systemische Vasculitis Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Wat voor types vasculitis zijn er? Hoe wordt vasculitis geclassificeerd?

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE BRIEF PROSPECTIEVE DATA REGISTRATIE VAN PATIËNTEN MET EEN AANGEBOREN ZELDZAME STOLLINGSAFWIJKING (PRO-RBDD)

PATIËNTEN INFORMATIE BRIEF PROSPECTIEVE DATA REGISTRATIE VAN PATIËNTEN MET EEN AANGEBOREN ZELDZAME STOLLINGSAFWIJKING (PRO-RBDD) PATIËNTEN INFORMATIE BRIEF PROSPECTIEVE DATA REGISTRATIE VAN PATIËNTEN MET EEN AANGEBOREN ZELDZAME STOLLINGSAFWIJKING (PRO-RBDD) Geachte mevrouw / mijnheer, Uw behandelend arts heeft u geïnformeerd over

Nadere informatie

Niet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project

Niet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project Niet-technische samenvatting 2015246 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Het ontrafelen van de rol die darmflora speelt in het ontstaan van hart- en vaatziekten 1.2 Looptijd van het project 1.3

Nadere informatie

NRLP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts

NRLP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro NRLP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts Versie 2016 1. WAT IS NRLP-12 GERELATEERDE TERUGKERENDE KOORTS 1.1 Wat is het? NRLP-12 gerelateerde terugkerende

Nadere informatie

Handleiding voor patiënten. Belangrijke informatie voor patiënten die beginnen aan een behandeling met LEMTRADA

Handleiding voor patiënten. Belangrijke informatie voor patiënten die beginnen aan een behandeling met LEMTRADA Handleiding voor patiënten Belangrijke informatie voor patiënten die beginnen aan een behandeling met LEMTRADA Inhoudsopgave 1> Wat is LEMTRADA en hoe werkt het? 03 2> Bijwerkingen 04 3> Planning van uw

Nadere informatie

Communicating about Concerns in Oncology K. Brandes

Communicating about Concerns in Oncology K. Brandes Communicating about Concerns in Oncology K. Brandes Nederlandse samenvatting Uit een recente rapportage van KWF Kankerbestrijding blijkt dat 64% van de (ex-) patiënten met kanker zorgen ervaart over psychosociale

Nadere informatie

Beleidsplan ME/cvs Vereniging

Beleidsplan ME/cvs Vereniging Beleidsplan ME/cvs Vereniging 2017 2019 Overzicht/inhoudsopgave: Wij als vereniging Wij over onszelf ME is... Wij zetten ons in voor... Dat doen wij door... Wij delen informatie Wij zijn bezig met Nieuwe

Nadere informatie

INFO VOOR PATIËNTEN CARDIOGENETISCHE CONSULTATIE

INFO VOOR PATIËNTEN CARDIOGENETISCHE CONSULTATIE INFO VOOR PATIËNTEN CARDIOGENETISCHE CONSULTATIE INHOUD 01 Inleiding 4 02 Hartaandoening 5 03 Erfelijkheidsonderzoek 6 04 Genetische counseling 6 05 Wie komt in aanmerking 7 06 (Preventieve) behandeling

Nadere informatie

Geschreven door Diernet Team zondag, 25 september :00 - Laatst aangepast zondag, 25 september :20

Geschreven door Diernet Team zondag, 25 september :00 - Laatst aangepast zondag, 25 september :20 Omschrijving Oorzaken Verschijnselen Diagnose Therapie Prognose Omschrijving Ataxie/ Incoördinatie is een signaal dat er problemen zijn met het zenuwstelsel. Ataxie kan ongecoördineerde bewegingen geven

Nadere informatie

Bloedvergiftiging (sepsis)

Bloedvergiftiging (sepsis) Bloedvergiftiging (sepsis) Albert Schweitzer ziekenhuis december 2014 pavo 0661 Inleiding De arts heeft u verteld dat u of uw familielid een bloedvergiftiging heeft. Een bloedvergiftiging wordt meestal

Nadere informatie

Opsporen van chronische Q-koorts. Informatie voor deelnemers

Opsporen van chronische Q-koorts. Informatie voor deelnemers Opsporen van chronische Q-koorts Informatie voor deelnemers Opsporen van chronische Q-koorts Chronische Q-koorts is een ziekte waarbij mensen ernstige klachten kunnen krijgen en zelfs kunnen overlijden.

Nadere informatie

Hartcentrum. Flauwvalreacties. Patiëntenfolder aandoeningen

Hartcentrum. Flauwvalreacties. Patiëntenfolder aandoeningen Hartcentrum Flauwvalreacties Patiëntenfolder aandoeningen Inhoudsopgave Flauwvalreacties... 3 Wat is het?... 3 Oorzaak... 3 Klachten en verschijnselen... 4 Adviezen... 4 Contactgegevens... 5 2 Flauwvalreacties

Nadere informatie

Verkorte titel: de effecten van budesonide op de bijwerkingen van cabazitaxel bij patiënten met prostaatkanker

Verkorte titel: de effecten van budesonide op de bijwerkingen van cabazitaxel bij patiënten met prostaatkanker PATIËNTENINFORMATIE EN TOESTEMMINGSVERKLARING SUBSTUDIE BEHOREND BIJ HET ONDERZOEK: Fase II onderzoek bij patiënten met prostaatkanker naar de effecten van budesonide op cabazitaxel (Jevatana ): een gerandomiseerd,

Nadere informatie

Dokter, ik ben zo moe. greta moorkens algemeen inwendige ziekten U Z Antwerpen

Dokter, ik ben zo moe. greta moorkens algemeen inwendige ziekten U Z Antwerpen Dokter, ik ben zo moe greta moorkens algemeen inwendige ziekten U Z Antwerpen Oorzaken chronisch moeheid : > 50%(70%) psychiatrische (co)morbiditeit somatisch onderliggend lijden ( bvb cancerrelated fatigue)

Nadere informatie

Afdeling Intensive Care

Afdeling Intensive Care Afdeling Intensive Care Deze folder geeft u algemene informatie over de afdeling Intensive Care van Gelre ziekenhuizen Apeldoorn. Heeft u na het lezen nog vragen? Stel deze dan aan één van de verpleegkundigen.

Nadere informatie

Wetenschap voor Patiënten College 22: ME/cvs en hartkloppingen

Wetenschap voor Patiënten College 22: ME/cvs en hartkloppingen Wetenschap voor Patiënten College 22: ME/cvs en hartkloppingen Alle teksten in het kader van het project Wetenschap voor Patiënten mogen worden verspreid, doch alleen onder de uitdrukkelijke bronvermelding:

Nadere informatie