Verzekeringsrecht. Verzekeringsrecht

Transcriptie

1 ringswezen!) ook verantwoordelijk wordt gehouden voor het wanbeleid. Het gaat dan niet om het toezicht dat de Verzekeringskamer uitoefent op grond van de Wtv (welk toezicht niet aan een enquête kan worden onderworpen), maar om het bestuur dat de Verzekeringskamer onder de noodregeling heeft gevoerd. Uit deze beschikking blijkt dat de OK, waar zij de laatste tijd steeds meer neigde naar het onbevoegd vellen van aansprakelijkheidsoordelen in enquêteprocedures, nu toch aarzelt en een soort middenkoers vaart tussen wanbeleid en aansprakelijkheid (zie verder mijn oratie, in: Drie Nijmeegse redes, Serie Monografieën vanwege het Van der Heijden Instituut, deel 59, Deventer 1998). Inmiddels hebben de Stichting Vie d Or en de faillissementscuratoren onder meer de Verzekeringskamer, de Staat en de accountants aansprakelijk gesteld voor de schade ad ƒ 200 miljoen. De bestuurders en commissarissen hangt een schadeclaim boven het hoofd wegens kennelijk onbehoorlijke taakvervulling (art. 2:138/149 BW). Ik ben benieuwd: zullen de curatoren alle bestuurders en commissarissen aansprakelijk stellen, of zullen zij de zieke commissaris en de klokkeluider ontzien? Waarschijnlijk komen wij het nooit te weten, want dit soort zaken pleegt te worden geschikt. Literatuur J.C.M.G. Bloemarts, Handboek Ondernemingsraden. FNV, 1998; A.F.M. Dorresteijn, G.M.H. van Lokven (e.a.), Vijf jaar nieuw BW. De betekenis van het fiduciaverbod voor de financieringspraktijk. Kluwer, Deventer 1998; A.J.W.M van Hengstum, Register van aandeelhouders. Kluwer, Deventer 1998; J.B. Huizink, J.B. Wezeman (red.), Onderneming en rechter. Dossier Onderneming, financiering en recht, 1998/32; F.J.P. van den Ingh en L. Timmerman, Arresten Ondernemingsrecht, met annotaties. editie 1998, W.E.J. Tjeenk Willink, Deventer 1998; V.A.E.M. Meijers, Handboek Handelsregister. Serie Recht & Praktijk, deel 108, Kluwer, Deventer 1998; M.P. van Scheijndel en I. Roos, Splitsing van rechtspersonen: juridisch geregeld, fiscaal begeleid. Kluwer, Deventer 1998; P. van Schilfgaarde, Van de BV en de NV. 11e druk, Gouda Quint, Deventer 1998; L. Timmerman, Kroniek van het vennootschapsrecht. NJB 1998/32, pp ; W.R. Veldhuyzen, Het handelsregister. Tweede druk, W.E.J. Tjeenk Willink, Deventer Verzekeringsrecht Mr. A. Blom 1 Wet- en regelgeving Europese regelgeving Voorstel voor een Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad inzake de onderlinge aanpassing voor de wetgevingen van de lidstaten betreffende de verzekering tegen de wettelijke aansprakelijkheid waartoe deelnemen aan het verkeer aanleiding kan geven en houdende wijzigingen van richtlijnen 73/239/EEG en 92/49/EEG (Vierde Richtlijn Motorrijtuigverzekering), Pb 97/C 343/07, ingediend door de Commissie op 13 oktober Het Voorstel ziet op een verbetering van de positie van een slachtoffer van een motorrijtuigongeval hem/haar in het buitenland overkomen. De regeling maakt het bijvoorbeeld mogelijk dat een Nederlander die in Italië slachtoffer is van een ongeval veroorzaakt door een niet in Nederland geregistreerd en verzekerd motorrijtuig, zich in Nederland kan wenden tot de schaderegelaar van de Italiaanse (of Griekse, of Belgische) verzekeraar. Zie hierover F.J. Blees, Vrb maart 1998, pp Nationale regelgeving Naar aanleiding van het Voorstel Wet bescherming persoonsgegevens (WBP), dat in 1998 aan de Tweede Kamer is aangeboden (TK , nr ), heeft het Verbond van Verzekeraars een Gedragscode verwerking persoonsgegevens verzekeringsbedrijf opgesteld, die op 23 februari 1998 door de Registratiekamer is goedgekeurd. Voor een bespreking verwijs ik naar mw. Y.W.H.A. van de Lisdonk, Vrb juni 1998, pp Tenslotte zijn recentelijk diverse wetsvoorstellen ingediend op het gebied van het publiekrechtelijk toezicht op het verzekeringsbedrijf. H.L. de 3382 KATERN 69

2 Boer, Actualiteiten op het gebied van toezicht, keuringen en dataprotectie, Beursbengel oktober 1997, p. 4 geeft hiervan een overzicht. 2 Rechtspraak a Mededelingsplicht van de als tussenpersoon optredende bank In het arrest van de HR 9 januari 1998, NJ 1998, 586, m.nt. MMM (van Dam/Rabobank) komt de zorgplicht van de tevens als tussenpersoon optredende bank aan de orde. De centrale vraag was of de bank informatie, die wel aan de bancaire afdeling maar niet aan de verzekeringsafdeling bekend was, aan de verzekeraar diende mede te delen. De volgende feiten spelen een rol. O. van Dam heeft in het verleden door tussenkomst van de Bank een opstalverzekering afgesloten. Van Dam c.s. zijn de erfgenamen van Van Dam die op 14 april 1992 overlijdt. De notaris geeft wel aan de bancaire afdeling en niet aan de verzekeringsafdeling van de Bank door dat van Dam is overleden. Verzekeraars weigeren schade te vergoeden nadat de boerderij op 2 februari 1993 door brand wordt verwoest, omdat zij in strijd met de polisvoorwaarden niet op de hoogte waren gesteld van het feit dat de boerderij niet langer bewoond was. Van Dam c.s. vorderen een verklaring voor recht dat de Bank aansprakelijk is voor de geleden schade omdat zij haar verplichtingen als assurantietussenpersoon heeft verzaakt. Het Hof vernietigt het vonnis van de rechtbank en wijst de vordering van Van Dam c.s. af. Het Hof oordeelt dat Van Dam c.s. er niet in zijn geslaagd te bewijzen dat door of namens de erven het overlijden van Van Dam is gemeld en daarbij in enigerlei vorm de aandacht is gevestigd op, door tussenkomst van de Bank als tussenpersoon, tot stand gebrachte verzekeringen. De Hoge Raad vernietigt op een niet zachtzinnige wijze het arrest van het Hof: Deze vraag (of de Bank zich kan disculperen met het argument dat slechts de bancaire afdeling en niet degene die was belast met het verzorgen van de assurantieportefeuille op de hoogte was van het overlijden van Van Dam, AB) moet evenwel onmiskenbaar ontkennend worden beantwoord. Een bank die naast haar gewone bankactiviteiten mede het assurantiebemiddelingsbedrijf uitoefent, kan zich niet aan haar verplichtingen als assurantietussenpersoon onttrekken met het betoog dat het overlijden van de verzekeringnemer als gevolg van de wijze waarop dat overlijden aan de bank is bericht, slechts aan haar bancaire activiteiten belaste werknemers bekend is geworden en haar derhalve niet als assurantietussenpersoon bekend was. Nu een zodanig bericht naar zijn aard mede voor haar assurantiebemiddelingsbedrijf van belang was, was de bank gehouden naar aanleiding daarvan het nodige te verrichten om zich in staat te stellen te doen wat een assurantietussenpersoon blijkens het voorgaande in geval van overlijden van de verzekeringnemer behoort te doen. Daarvoor is niet nodig dat ook aan de assurantiebemiddelingsafdeling van de bank bericht van het overlijden is gezonden of dat in dat bericht uitdrukkelijk de aandacht van de bank is gevestigd op het bestaan van door wijlen Van Dam gesloten en tot de portefeuille van de bank als assurantietussenpersoon behorende verzekeringen, laat staan dat van betekenis kan zijn of, zo de medewerker die de desbetreffende verzekering behandelde, wèl van dat overlijden op de hoogte was, hij met dat overlijden uit eigen hoofde dan wel uit hoofde van zijn functie bekend is geworden. Voor nader commentaar verwijs ik naar J.G.C. Kamphuisen, Vrb mei 1998, pp ; P.N. van Regteren Altena, Juridisch up to Date, 1998, pp ; E. Mentink, Bb 1998, pp en F.J. Rutgers, De Beursbengel 1998, p. 14 e.v. b Indemniteitsbeginsel en taxatie De Hoge Raad besliste eerder in het Mangnusarrest (HR 5 april 1991, NJ 1992, 244 m.nt. PvS) en het Aegon/CSF arrest (HR 14 februari 1992, NJ 1992, 245 m.nt. PvS) dat vaststelling van de schade na een evenement door daartoe in de verzekeringsvoorwaarden aangewezen experts moet worden aangemerkt als een vaststellingsovereenkomst in de zin van artikel 7:900 e.v. BW. Wanneer de verzekerde door die schadevaststelling in een duidelijk voordeliger positie komt te verkeren zal de verzekeraar daar in beginsel niet met een beroep op het indemniteitsbeginsel tegen kunnen opkomen. Daarmee is niet onverenigbaar nog steeds aan het indemniteitsbeginsel een dwingendrechtelijk karakter toe te dichten, maar wel dat daaraan overeenkomstig het bepaalde in artikel 7:902 BW nog beginselen van goede zeden en openbare orde ten grondslag liggen. Immers alleen strijdigheid met die beginselen kan de geldigheid van een vaststellingsovereenkomst als hier aan de orde aantasten. Het arrest van de HR 12 september 1997, NJ 1998, 382 m.nt. MMM, VR 1998, 44 m.nt. TJDM (Confood/Zürich) bevestigt deze rechtspraak. De Hoge Raad overweegt voorts dat alleen ernstige gebreken in de beslissing gebondenheid aan de schadevaststelling in de weg kan staan. KATERN

3 Een door de experts gehanteerde onjuiste waarderingsgrondslag (herbouwwaarde) vanwege een, overigens in de procedure niet vast staande, onjuiste uitleg van de algemene voorwaarden vormt geen ernstig gebrek in de hiervoor bedoelde zin. c Van buiten komend onheil, eigen gebrek, onzeker voorval Het Fortuna-arrest (HR 2 mei 1997, NJ 1997, 597) wekt, naar mag worden aangenomen ten onrechte, de indruk dat ondanks het ontbreken van het onzeker voorval in de zin van artikel 246 K er op basis van de polisvoorwaarden toch dekking zou kunnen bestaan. De Hoge Raad heeft in de onderhavige zaak immers beslist dat er geen sprake is van een van buiten komend onheil in de zin van de polisvoorwaarden en daarbij dit begrip, getuige het volgende citaat, vereenzelvigd met het wettelijke begrip onzeker voorval (de rechtbank had overigens in deze procedure de twee termen met zoveel woorden gelijk gesteld). Onderdeel 5 is gericht tegen s Hofs rov. 4.7 waarin het Hof, in het voetspoor van de Rechtbank, oordeelt dat de door de Vries gestelde omstandigheden niet als een van buiten komend onheil in de zin van de verzekeringsvoorwaarden kunnen worden aangemerkt. Bij de beoordeling van dit onderdeel moet worden vooropgesteld dat voor de vraag of een bepaald evenement als onzeker voorval kan worden aangemerkt, het gehele gebeuren in aanmerking moet worden genomen en dat het niet geoorloofd is daarbij een wezenlijk element ter zijde te laten (HR 19 november 1982, NJ 1983, 711). Uit de beslissing van de Hoge Raad blijkt dat er toch dekking kan bestaan als de schade is veroorzaakt door een eigen gebrek. De zaak is verwezen naar het Hof Den Haag, teneinde vast te stellen of sprake is van een eigen gebrek. In mijn artikel De betekenis van het onzeker voorval in het verzekeringsrecht. Vrb 1997, p. 104 heb ik betoogd dat het begrip onzeker voorval niet mag worden vereenzelvigd met dat van het van buiten komend onheil. d Causaliteit De Hoge Raad heeft in het arrest Hogenboom/ Unigarant (HR 8 juli 1993, NJ 1994, 210, m.nt. M.M.M.) geoordeeld dat het voor de onrechtmatige daad geldende ruime causaliteitscriterium toerekening naar redelijkheid (TNR) (artikel 6:98 BW) voor het verzekeringsrecht niet beslissend is. De gelaedeerde verzekerde plukt derhalve niet de vruchten van de op het punt van causaliteit voor slachtoffers gunstige rechtspraak van de Hoge Raad inzake overtreding van verkeers- en veiligheidsnormen. Voor het verzekeringsrecht is doorslaggevend hetgeen de polisvoorwaarden over het causaal verband bepalen. Het arrest Oomen/Interpolis (HR 31 oktober 1997, NJ 1998, 98) is een bevestiging van het Hogenboom/Unigarant arrest. Rijschoolhouder/rijinstructeur Oomen ontvangt enige tijd een uitkering van zijn ongevallen/arbeidsongeschiktheidsverzekeraar, nadat hem een ongeval was overkomen. De Hoge Raad oordeelt dat Interpolis de uitkering terecht heeft gestaakt aangezien in het licht van de polisvoorwaarden niet kon worden aangetoond dat de blijvende klachten, door Oomen aangemerkt als whiplash-laesie, medisch waren te duiden als gevolg van het ongeval. A-G Bakels wijst erop dat onderscheid moet worden gemaakt tussen toerekening van letselschade aan de onrechtmatige gedraging van de veroorzaker en toerekening van letselschade aan de verzekeraar die het ongevals- en/of arbeidsongeschiktheidsrisico dekt. Zo gelden de preventieve overwegingen die, naar wel wordt aangevoerd, ruime toerekening in een buitencontractueel kader rechtvaardigen, niet voor het verzekeringscontract. Voorts beperkt de door de verzekeringsovereenkomst gehanteerde maatstaf dat slechts dekking bestaat voor rechtstreeks en uitsluitend door medisch vast te stellen gevolgen van een ongeval of ziekte, de toerekening in twee opzichten. Het woord rechtstreeks strekt onmiskenbaar tot beperking van de kring van de aan de oorzaak (in deze zaak: het ongeval) toe te rekenen gevolgen. Bovendien leidt de toerekening op grond van slechts medisch inzicht ertoe dat het er niet om gaat welke gevolgen naar ervaringsregels in redelijkheid tot het ongeval zijn te herleiden. Voor een bespreking van het arrest verwijs ik naar T.J. Dorhout Mees, Vrb mei 1998, pp e Samenloop Vakantie betekent voor velen het afsluiten van een reisverzekering. In die reisverzekering is mede een dekking opgenomen tegen het risico van te maken ziektekosten tegen welk risico ook een ziektekostenverzekering dekking biedt. Wanneer de vakantie minder voorspoedig verloopt doet zich de vraag voor wie van de verzekeraars moet betalen. In de zaak Europeesche/OHRA (HR 27 februari 1998, RvdW 1998, 63) eist de Europeesche een verklaring voor recht dat de OHRA de 3384 KATERN 69

4 door de Europeesche aan verzekerden betaalde kosten van onder andere hulpverlening aan de Europeesche dient te vergoeden. Beide verzekeraars hebben een zogenaamde Na U-clausule in de polisvoorwaarden opgenomen. De clausule van de Europeesche luidt: Indien zo de in deze voorwaarden bedoelde verzekering niet bestond aanspraak zou kunnen worden gemaakt op vergoeding van schade respectievelijk kosten op grond van enige andere verzekering, al dan niet van oudere datum, respectievelijk op grond van enige wet of andere voorziening, is deze verzekering eerst in de laatste plaats geldig; in zo n geval zal alleen die schade voor vergoeding in aanmerking komen, welke het bedrag te boven gaat waarop verzekerde elders aanspraak zou kunnen doen gelden. De door OHRA gebezigde clausule luidt: Geen aanspraak kan worden gemaakt op vergoeding van kosten indien en voor zover recht en/of aanspraak (ook al kan deze niet, althans niet geheel of gedeeltelijk worden gerealiseerd) bestaat op vergoeding van ziektekosten en verstrekkingen krachtens de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ), een arbeidsovereenkomst, een andere verzekering, de ziekenfondswet, een sociale verzekeringswet, enigerlei subsidieregeling, enige andere publiekrechtelijke regeling of een andere overeenkomst. De verzekeringnemer of de verzekerde is verplicht onverwijld alle maatregelen te nemen om bovenvermelde rechten en/of aanspraken zo spoedig mogelijk geldend te maken, alsmede OHRA een opgave te doen van deze rechten en/of aanspraken. De Hoge Raad oordeelt evenals in zijn arrest van 10 maart 1995, NJ 1995, 580 dat bij een dergelijke samenloop slechts de verzekering met de zachte en niet die met de harde samenloopclausule dekking biedt. De zinsnede ( ) zo de in deze voorwaarden bedoelde verzekering niet bestond ( ) maakt de clausule van de Europeesche zonder meer tot een harde. Voorts was in dit arrest de principiële vraag aan de orde of de door de Hoge Raad in zijn arresten van 12 april 1985, 867 en 13 december 1991, NJ 1992, 316 aanvaarde regel dat artikel 277 K ( de oudste verzekering geldt ) niet toepasselijk is op de aansprakelijkheidsverzekering, ook geldt voor de ziektekostenverzekeringen. De Hoge Raad beantwoordt deze vraag bevestigend. Voor bespreking van het arrest zij verwezen naar J.C.P. Ekering, Vrb juni 1998, pp en Chr.H. van Dijk, Bb 1998, pp f Wet Aansprakelijkheidsverzekering Motorrijtuigen (WAM) Het arrest van de Hoge Raad van 31 oktober 1997, NJ 1998, 131 is een vervolg op die van de Hoge Raad van 10 maart 1995, NJ 1997, 525 en het Benelux Gerechtshof van 26 juni 1996, RvdW 1996, 148 (Tiel Utrecht/Ipenburg). Zie over deze laatste arresten C.C. van Dam, AAe Katern 61. De Hoge Raad heeft thans overeenkomstig de mening van Van Dam geoordeeld. Uit artikel 6 lid 2 WAM volgt niet dat de vergoeding van de door de aansprakelijkheidsverzekeraar aan de gelaedeerde te betalen buitengerechtelijke kosten wordt beperkt door de maximering van de verzekerde som in de verzekeringsovereenkomst. Van Dam voorspelde deze uitkomst naar analogie van HR 29 april 1977, NJ 1978, 99 m.nt. ARB, waarin werd beslist dat de in de verzekeringsovereenkomst opgenomen beperking van het verzekerde bedrag geen invloed heeft op de door de verzekeraar aan de benadeelde te betalen wettelijke interessen (zie over het laatste arrest ook J.H. Wansink in Handboek Schaderegeling Motorrijtuigen, p ). Voor een bespreking van het arrest verwijs ik naar K.A. Baggerman, Vrb augustus 1998, pp Het arrest van de Hoge Raad van 7 november 1997, NJ 1998, 384 ziet op een vordering van het Waarborgfonds ex artikel 27 lid 1 WAM op een niet-verzekerde eigenaar van een auto (Younis). De laatste weigert de vordering te voldoen met een beroep op verjaring van de vordering (artikel 31 lid 8 (oud) WVW) en op de omstandigheid dat de benadeelden niet op de voet van artikel 26 lid 5 WAM hebben getracht vergoeding van de aansprakelijke persoon, Elahi, te verkrijgen. De Hoge Raad verwerpt deze verweren en stelt het Waarborgfonds in het gelijk. De verjaringstermijn is niet van toepassing omdat het in artikel 27 lid 1 WAM aan het Waarborgfonds toegekende recht van verhaal, een eigen recht van het Waarborgfonds is, niet een recht dat bij wijze van subrogatie of anderszins op het Waarborgfonds is overgegaan. De verhaalsvordering van het Waarborgfonds ontstaat doordat dit fonds de schade aan de benadeelde vergoedt. Ten aanzien van het laatste verweer overweegt de Hoge Raad, dat artikel 26 lid 5 WAM dient ter bescherming van het Waarborgfonds. Het artikel heeft geen betrekking op de situatie dat het Waarborgfonds meende onder de omstandigheden van het geval tot vergoeding van de schade te moeten over gaan zonder dat was gebleken dat KATERN

5 de benadeelden hadden getracht de schade op de aansprakelijke persoon of personen te verhalen. Het arrest is besproken door Chr.H. van Dijk, Vrb maart 1998, pp Literatuur a Milieuschadeverzekering Vanaf 1 januari 1998 is de Milieuschadeverzekering (MSV-polis) op de markt. Deze biedt dekking voor de kosten van bodemsanering en in beperkte mate ook voor zaakschade inclusief bedrijfsschade. Met deze polis beogen verzekeraars niet alleen een integrale milieudekking te geven, maar ook een oplossing te bieden voor de dreiging van een onverzekerbare aansprakelijkheid voor milieuschade. In de bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering wordt het milieurisico voorzover betrekking hebbend op kosten van bodemsanering en zaakschade uitgesloten en ook de zogenaamde MAS-polis vervalt. Daarvoor in de plaats komt de MSV-polis in de vorm van een first party-verzekering die mede strekt ten behoeve van derden. Over de MSV-polis zijn onder andere de volgende publicaties verschenen. J.H. Wansink, A new Environmental Damage Insurance Policy (EDI) in the Netherlands, AIDA bulletin no. 11 may 1998, pp D.J. Munster van Heuven, Milieuschadeverzekering, Beursbengel januari 1998, pp P.J.M. Drion, Milieu onder één dak: milieuschadeverzekering (MSV), Vrb maart 1998, pp b Consumentenbeleid De verzekeringsbedrijfstak hecht belang aan de wensen van de consument. Eén van die wensen is meer doorzichtigheid van het verzekeringsproduct. Door verzekeraars is hieraan in 1997 met een statement Verzekeraars en de consument aandacht besteed. Nadien heeft veelvuldig overleg met de Consumentenbond plaatsgevonden hetgeen heeft geresulteerd in een aantal concrete aanbevelingen van de Commissie consumentenbeleid van het Verbond van Verzekeraars, gepubliceerd in Bondig Dossier februari Over één van de knelpunten, verzwijging en het invullen van het aanvraagformulier, schrijft J.H. Wansink, Richtlijnen voor een nieuw consument-vriendelijk aanvraagformulier, Vrb juni 1998, pp Zie voorts V.A.M. Hilgersom-Weerdesteijn, Vrb augustus 1998, pp Het jaarverslag 1996 van de Ombudsman Schadeverzekering is in mei 1997 verschenen. Het aantal klachten is gedaald van 2859 naar 2517, hetgeen goeddeels kan worden verklaard door de instelling per 1 januari 1996 van de Ombudsman Zorgverzekeringen. Zie voor een commentaar R.J. Verschoof, Ombudsman Schadeverzekering: Vrb december 1997, pp Het jaarverslag 1996 van de Ombudsman Levensverzekering is in het najaar van 1997 verschenen. Veel klachten hadden betrekking op de hoogte van afkoop- en premievrije waarden. Zie voor een bespreking J.J. Rijkels, Vrb december 1997, pp In 1997 is blijkens het jaarverslag 1997 het aantal aan de Ombudsman Schadeverzekering schriftelijk voorgelegde klachten verder, maar niet substantieel, gedaald tot Zie voor een commentaar A.S.J. van Garderen-Groeneveld, Vrb september 1998, pp Het aantal klachten bij de Ombudsman Levensverzekering steeg in 1997 van 545 naar 600. c Millennium probleem Voor de aanduiding van een jaar rekenen computers niet met vier maar met twee cijfers. Het jaar 2000 wordt dan gelezen als 1900, hetgeen tot onvoorziene uitkomsten of zelfs volledige stilstand kan leiden. Rekening wordt gehouden met grote financiële schade als gevolg van storingen van hardware, software, microchips, etc. Zie voor de verzekeringsaspecten van het probleem M.J. Tolman, Vrb september 1998, pp Het artikel van F.W. Warmelink, I.L.M. Apon en C. Piers, 2000 en verzekering, VA 1997, pp beschrijft de huidige verzekeringsdekking tegen mogelijke schade en aansprakelijkheid van IT-leveranciers en IT-gebruikers. d Varia In de Asser-serie, Bijzondere Overeenkomsten, is verschenen het door P. Clausing en J.H. Wansink geschreven deel 5-VI, De Verzekeringsovereenkomst (Asser-Clausing-Wansink, W.E.J. Tjeenk Willink, Deventer 1998). Het boek bevat een complete behandeling van het schade- en levensverzekeringsrecht. Voorts is de vijfde druk verschenen van het door F.H.J. Mijnssen bewerkte Algemeen deel van het schadeverzekeringsrecht (Scheltema/Mijnssen, Algemeen deel van het schadeverzekeringsrecht, Samsom, Alphen aan den Rijn 1998). Voor het eerst is afgeweken van de door Scheltema gekozen opzet. De nieuwe opzet sluit meer aan bij die van het Regeringsontwerp KATERN 69

6 Belastingrecht P. Clausing heeft in WPNR 1997 (6293), pp de dissertatie van W.M.A. Kalkman, Begunstiging bij levensverzekering, in het bijzonder met betrekking tot het huwelijksvermogensrecht, 1997 besproken. De J.L.P. Cahen bundel, Gouda Quint, Deventer 1997 bevat vele interessante bijdragen, waarvan op het gebied van het verzekeringsrecht: P. Clausing, Onduidelijke verzekeringsvoorwaarden; M.L. Hendrikse, Partieel bedrog in het verzekeringsrecht en F.H.J. Mijnssen, Grove schuld of roekeloosheid van een verzekerde. Over de bereddingsplicht en het begrip personenschade in de aansprakelijkheidsverzekering voor bedrijven schrijft J.H. Wansink, Asbesthoudende vloerbedekking, de bereddingsplicht en een onvoorspelbare oprekking van het schadebegrip in de AVB polis, A&V 1997, pp N. Frenk bespreekt het advies over asbestslachtoffers van J. de Ruiter en de reactie daarop in het artikel Asbestslachtoffers, VR 1997, p. 295 e.v. Voor de jaarvergadering 1997 van de Vereniging voor Verzekeringswetenschap zijn vier preadviezen geschreven, die alle zien op het onderwerp verzekering en kans. Publicatie heeft plaatsgevonden in de door Tjeenk Willink uitgegeven serie van de Vereniging voor Verzekeringswetenschap onder de titel Verzekering en kans. R.S. Meijer wijst in zijn bijdrage ten aanzien van het begrip onzeker voorval op het onduidelijk geldende recht en het onzekere toekomstige recht. Van de vele overige publicaties noem ik voorts in willekeurige volgorde: J.G.J. Rinkes, Raad van Toezicht op het Schadeverzekeringsbedrijf: overzicht uitspraken (II), TvC 1997, nr. 4, pp ; W.M.A. Kalkman, Medische keuringen bij levensverzekeringen, in Liber Americorum Prof. mr. J.K. Moltmaker Vorm en Norm, Kluwer, Deventer 1998; L. Dommeringvan Rongen, Exoneratiebedingen en verzekerbaarheid van het risico; enkele beschouwingen naar aanleiding van Consumentenbond/Energie- Ned (HR 16 mei 1997, RvdW 1997, 125), A&V 1997, pp ; T.M.M.P. Westbroek, De vrije advocaatkeuze in de rechtsbijstandpolis: rechtsonzekerheid troef?, VA 1997, pp ; F.J.M. Romijn, Arbeidscapaciteit versus verdiencapaciteit, Vrb maart 1998, pp ; M. Faure, Is aansprakelijkheid met terugwerkende kracht efficiënt en verzekerbaar?, A&V 1998, pp. 1-11; A.S.J. van Garderen-Groeneveld, Anticipatie op de in Titel 7.17 Ontwerp-NBW voorgestelde sanctieregeling in verzwijgingszaken? In: Recht in bedrijf, redactie K.F. Haak, D. Dokter, R. Zwitser. Gouda Quint, Rotterdam 1997, pp ; P.F.W.A. van Dam en M.A.H.A. Bosvan der Weyst, Ingehuurde regiefouten verzekerd? VA 1998, pp. 8-13; J. Borgesius, Vrij verkeer van diensten en algemeen belang in het verzekeringsbedrijf, Vrb juni 1998, pp en H.L. Mulder, Europese interne markt voor verzekeringen, Vrb februari 1998, pp Belastingrecht Prof.mr.drs. H.P.A.M. van Arendonk Belastinghervorming In Katern nr. 67 is reeds aandacht besteed aan de Verkenning Belastingen 21e eeuw. Na het advies van de SER is nu in het regeerakkoord van Paars II aangekondigd dat de belastingherziening per 1 januari 2001 zal worden ingevoerd. Er is veel kritiek geleverd op de fictief rendementsheffing. In de Verkenning wordt het standpunt ingenomen dat een vermogenswinstheffing in aanvulling op de belastingheffing van de inkomsten uit vermogen niet uitvoerbaar is en dat het enige werkbare alternatief de fictief rendementsheffing is. In een rapport Inkomstenbelasting over vermogensmutaties, is uiteengezet hoe op uitvoerbare wijze een vermogenswinstheffing in de inkomstenbelasting kan worden geïncorporeerd (Geschriften van de Vereniging voor Belastingwetenschap, nr. 208 incl. debatbijdragen, Kluwer, Deventer 1998, drs. E. Poelmann, Tijdschrift Fiscaal ondernemingsrecht nr. 36, mr. J. Hoogendoorn, Weekblad 1998/6306). Aandelenoptierechten Op 26 juni 1998 is het nieuwe regime voor aandelenoptierechten in werking getreden (wetsvoorstel , Stb. 1998, 370). De in artikel 15 Uitv.regeling LB 1990 vastgelegde 7,5% forfaitaire waarderingsregel is vervangen door een nieuwe waarderingsregel, waarbij rekening wordt gehouden met de looptijd van de optie (ook als deze langer dan vijf jaar is) en de intrinsieke waarde. Nieuw is ook de aanvullende heffing als binnen drie jaar na verlening optierecht het optierecht wordt uitgeoefend dan wel vervreemd. Sinds HR 16 oktober 1996, BNB KATERN