Beleid na een whiplashletsel. Informatie voor hulpverleners

Transcriptie

1 Beleid na een whiplashletsel Informatie voor hulpverleners

2 Inleiding Hierbij treft u een samenvatting aan van de regionale richtlijn met betrekking tot de diagnostiek en behandeling van patiënten met een whiplashtrauma in de acute en subacute fase. Het opstellen van regionale (transmurale) richtlijnen sluit aan bij de toekomstige manier van werken, zoals afgesproken in de regionale visie op gezondheidszorg die ten grondslag ligt aan het ziekenhuis van de 21ste eeuw, dat in Sittard moet ontstaan. De aanleiding voor het opstellen van deze richtlijn is enerzijds ingegeven door het ontbreken van een richtlijn voor huisartsen omtrent diagnostiek en behandeling van deze patiëntencategorie en anderzijds door een gebrek aan eenduidigheid in de benadering tussen de verschillende betrokken hulpverleners. Dit protocol hebben verschillende specialismen uit Orbis Medisch Centrum opgesteld in samenwerking met de Regionale Huisartsenvereniging. Hierin is tevens de richtlijn voor fysiotherapeuten (van het KNGF) verwerkt. Definitie en classificatie Door de Quebeck Task Force (QTF) is in 1995 een indeling gemaakt van de verschillende uitingsvormen van klachten bij patiënten na een non-contact trauma van de cervicale wervelkolom. Deze indeling is een belangrijk hulpmiddel om de patiënten te kunnen classificeren. Overigens kunnen de klachten optreden als gevolg van een aanrijding, maar ook na huis- of sportongevallen. Definitie whiplash trauma QTF Een whiplashletsel is een non-contact, acceleratie-deceleratie mechanisme met energie overdracht naar de nek. Hierdoor kunnen letsels aan botten of weke delen ontstaan die kunnen leiden tot een scala van klinische symptomen, Whiplash Associated Disorders (WAD). 2

3 Classificatie van het klachtenpatroon na een whiplashtrauma Whiplash Associated Disorder (WAD): WAD 0: geen klachten CWK, geen objectieve tekenen WAD 1: klachten CWK, geen objectieve tekenen WAD 2: klachten CWK, objectievemusculoskeletale tekenen (bewegingsbeperkingen) WAD 3: klachten CWK, objectieve neurologische tekenen (motorische zwakte, reflex verschillen en sensibele stoornissen) WAD 4: klachten CWK, fracturen of dislocatie Spoedeisende Hulp (SEH) Onderzoek Standaard: Anamnese en lichamelijk onderzoek WAD 0-1: geen röntgenonderzoek WAD 2 4: X-CWK AP Lateraal Dens. Beleid WAD 1-2: Uitleg en geruststelling: WAD is selflimiting Snelle hervatting ADL en werk stimuleren Bij persisteren klachten: opnieuw beoordelen en begeleiden door huisarts Folder meegeven WAD 3: Bij motorische uitval: direct consult neuroloog Bij sensibele stoornissen (paresthesiën): verder beleid als WAD 2 WAD 4: Spoedconsult neuroloog en orthopedisch chirurg. 3

4 Opmerkingen Toelichting WAD 3 Rond WAD 3 is er een discussie gaande of dit als een aparte entiteit moet worden gezien en wel met name bij de sensibele stoornissen. Op grond van de literatuur en na overleg met experts heeft de werkgroep besloten deze categorie patiënten te begeleiden conform WAD 2. Uitleg aan de patiënt Erken de klacht, voorkom dat de whiplash een eigen leven gaat leiden, wijs de patiënt op de grote kans op spontaan herstel en de noodzaak van het snel komen tot normaal bewegen. Patiëntenvoorlichtingsfolder Door de werkgroep is een folder ontwikkeld waarin in voor de patiënt begrijpelijke taal zo neutraal mogelijke informatie is opgenomen. Het uitgangspunt is een weergave te geven van het natuurlijke verloop van de klachten bij WAD 1 en 2. Deze folder is op de gebruikelijke wijze te bestellen bij Patiënten Service (bestelnummer 251). Huisarts Onderzoek Standaard: Anamnese en lichamelijk onderzoek Beleid WAD 1: Directe terugkeer naar ADL Geen soft-collar Geen medicatie Geen fysiotherapie Geen beperkingen t.a.v. arbeid Folder meegeven Beleid WAD 2: Zo spoedig mogelijke terugkeer naar ADL Zo spoedig mogelijke werkhervatting Bij uitzondering enkele dagen rust Soft-collar alleen bij statische, belastende activiteiten (TV kijken, reizen, slapen) Medicatie: tijdcontingent (max. 2 weken) Folder meegeven Fysiotherapie (zie: Opmerkingen ) 4

5 Opmerkingen Röntgendiagnostiek Hoewel röntgendiagnostiek zelden extra informatie zal opleveren ten behoeve van het stellen van de diagnose, lijkt het uit het oogpunt van patiëntenbegeleiding aan te bevelen deze toch uit te voeren indien de patiënt niet op de SEH is gezien. Denk ook aan begeleidende letsels (bijvoorbeeld aan AC gewricht). Medicatie Indien pijnmedicatie wordt voorgeschreven is het van belang deze voldoende hoog te doseren. In de acute fase hebben NSAID s de voorkeur. Denk bij voorschrijven ook aan avondmedicatie om een goede nachtrust te bevorderen. In de acute fase is er geen indicatie voor antidepressiva en spierrelaxantia. Fysiotherapie In de acute fase (eerste drie weken) is er in principe geen indicatie. Bij persisterende klachten kan verwijzing worden overwogen waarbij coaching en terugkeer naar normale activiteiten als doelstelling geformuleerd zouden moeten worden. In een later stadium zijn manuele therapie en oefentherapie aangewezen. Overleg tussen huisarts en fysiotherapeut is aangewezen bij stagnatie rond zes weken. Patiëntenvoorlichtingsfolder Door de werkgroep is een folder ontwikkeld waarin, in voor de patiënt begrijpelijke taal, zo neutraal mogelijke informatie is opgenomen. Het uitgangspunt is een weergave te geven van het natuurlijke verloop van de klachten bij WAD 1 en 2. Deze folder is op de gebruikelijke wijze te bestellen bij Patiëntenservice van het ziekenhuis (bestelnummer 251). Indicatie Multidisciplinaire screening (MRM/whiplash team) Inclusie criteria 8-10 weken na het trauma persisterende problematiek: WAD 1 of 2 Leeftijd: jaar Hoog medicatiegebruik en/of hoge medische consumptie Geen of onvolledige arbeidshervatting dan wel beperkingen in het vervullen van de maatschappelijke rol (participatie) Exclusie criteria Alleen nek- / hoofdpijn bij verder volledige rolvervulling Psychiatrische problematiek (individuele verwijzing naar psychiater mogelijk) 5

6 Aanmelding Aanmelding geschiedt via het secretariaat van Revalidatie. Bij de aanmelding dient gebruikt gemaakt te worden van het verwijsformulier. Dit formulier kunt u bestellen via Patiëntenservice van het ziekenhuis. Aanmelden kan via post, fax of . Na de aanmelding ontvangt de patiënt een afspraak. Berichtgeving Patiënt ontvangt binnen een week na het eerste bezoek schriftelijk advies van het MRM/whiplash team. Hierna nemen de bij de behandeling betrokken disciplines contact op voor het maken van afspraken. De huisarts ontvangt correspondentie van de coördinator. Opmerkingen Vanuit de literatuur is bekend dat zes weken na het ongeval het tijdstip is waarop risico voor chroniciteit ontstaat. In de Eerste Lijn is derhalve dit tijdstip van belang voor huisarts en fysiotherapeut om bij stagnatie ten aanzien van participatie (werk, huishouden, afhankelijkheid van hulp) overleg te plegen. Doorverwijzing voor multidisciplinaire screening kan dan worden overwogen. Overige verwijskanalen Indien pijnklachten nog sterk op de voorgrond staan (na circa zes maanden adequate begeleiding en manueel therapeutische screening) is verwijzing naar de Pijnkliniek voor pijnbehandeling mogelijk. Patiënten met chronische c.q. gedragsmatige problemen na een whiplashletsel kunnen voor advies verwezen worden naar Revalidatiegeneeskunde. Meer informatie Voor algemene inhoudelijke informatie betreffende het whiplash programma en/of overleg over verwijzingen kunt u terecht bij de afdeling Revalidatiegeneeskunde. De bereikbaarheidsgegevens vindt u op de achterzijde van deze brochure. 6

7 Orbis Revalidatie Meldpunt West 07 Telefoonnummer: Spoedeisende hulp (SEH) Bereikbaar via parking Spoedeisende hulp/ Huisartsenpost Telefoon Patiëntenservice Via Meldpunt West 05 Telefoon Bloedafname Meldpunt Oost 04 Telefoon Telefoon Internet Orbis Medisch Centrum Dr. H. van der Hoffplein BG Sittard-Geleen Telefoon Voor bellen naar een 088-nummer met een vaste telefoon wordt lokaal tarief berekend. Door een aantal providers van mobiele telefonie worden 088-nummers gezien als servicenummer. Dit kan betekenen dat bellen naar onze organisatie duurder is dan het normale tarief. Bekijk voor meer informatie de voorwaarden van uw provider