Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal Vergaderjaar Goedkeuring van de wijziging van de statuten van de Postbank NV met betrekking tot doel en werkzaamheden van de Postbank N.V Nr. 10 NOTA NAAR AANLEIDING VAN HET EINDVERSLAG Ontvangen 30 november 1988 De leden van de C.D.A.fractie vonden dat het niet voor de hand liggend was, dat het kabinet de Postbank juist op de betrekkelijk kleine en weinig riskante markten van bemiddeling in verzekeringen en verkoop van reizen aan beperkingen wil binden. Het streven is altijd geweest om de Postbank een volwaardige bank te laten worden. Met het oog hierop zal het de Postbank dan ook in de nabije toekomst worden toegestaan om alle bancaire produkten aan te bieden, waaronder de door de leden van de C.D.A. fractie genoemde produkten zoals lange zakelijke kredietverlening. Voor wat betreft bemiddeling in verzekeringen en verkoop van reizen heb ik al eerder aangegeven, dat dit branchevreemde dan wel para-bancaire produkten zijn. Zoals bekend waren het niet de risico's van produkten maar het al dan niet typisch bancaire karakter ervan, die aanleiding gaven de actieradius te beperken. De leden van de C.D.A. fractie merkten op, dat er berichten in de pers zijn verschenen over een versnelling die in het onderzoek naar de mogelijkheid van samenwerking van de Postbank met de Middenstandsbank zijn opgetreden. Zij vroegen of in dit stadium iets naders kan worden medegedeeld. Op dit moment zijn nog steeds besprekingen gaande, waarin de mogelijkheid van de genoemde samenwerking wordt onderzocht. Van een versnelling is geen sprake. Het is niet mogelijk in dit stadium over het verloop enige nadere mededeling te doen. De leden van de P.v.d.A.fractie bleven van oordeel, dat het onjuist is restricties op het takenpakket van de Postbank te laten voortbestaan. Zij hadden uit het voorlopig verslag geproefd dat ook de leden van de CD.A-fractie in wezen dit oordeel waren toegedaan en wezen op vragen die door deze leden waren opgeworpen, met name onderaan bladzijde 1 en bovenaan bladzijde 2 van het voorlopig verslag. De leden van de P.v.d.A-fractie meenden dat een duidelijk antwoord op die vragen ten onrechte is uitgebleven en wilden die vraagstelling alsnog bijvallen. Zij vreesden bovendien dat de formulering met betrekking tot het onverbrekelijke verband tussen bancaire produkten en het verzekeringsaspect Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 10 1

2 ervan aanleiding zal geven tot frequente interpretatieverschillen tussen directie en aandeelhouder, hetgeen niet in het belang zou zijn van een adequate bedrijfsvoering. Ook de leden van de C.D.A.-fractie vonden dat zij hier geen concreet antwoord op hun vragen hadden gekregen. Ik deel de mening van de leden van de P.v.d.A.-fractie en van de CDA.fractie, dat een duidelijk antwoord op bedoelde vragen van de leden van de C.D.A.-fractie is uitgebleven, niet. De produkten verzekerd sparen en levenhypotheek heb ik als voorbeelden genoemd van bancaire produkten met verzekeringsaspecten, omdat daarbij duidelijk is, dat zonder de verzekeringscomponent het spaar- of hypotheekprodukt niet in deze vorm aangeboden kan worden. De door de leden van de C.D.A.-fractie genoemde voorbeelden (combinatie hypotheek met verzekering van het huis of de inboedel, de financiering van een auto en de verzekering daarvan) hebben dit kenmerk niet. Het komt mij voor dat de omschrijving «het onverbrekelijke verband tussen bancaire produkten en het verzekeringsaspect ervan» aldus duidelijk genoeg is. De door de leden van de P.v.d.A.-fractie geuite vrees voor frequente interpretatieverschillen deel ik dan ook niet. Op pagina 24 van de Evaluatienota Postbank (kamerstukken II 1987/88, , nr. 2) wees ik er overigens al op dat, zelfs onder de huidige meer restrictieve statuten, slechts incidenteel sprake is geweest van interpretatieverschillen. Voorts ben ik evenmin bevreesd voor inhoudelijke verschillen van inzicht. In het enkele geval dat zich misschien nog enige twijfel voor kan doen, zal naar mijn mening, net als tot dusverre, in constructief overleg consensus met de leiding van de Postbank kunnen worden bereikt. Ik zie aldus niet in hoe het voorgestelde artikel 3 een adequate bedrijfsvoering in de weg zou kunnen staan. Volgens de leden van de P.v.d.A.-fractie bleef de regering in de memorie van antwoord uiterst vaag over het moment waarop naar haar oordeel de restricties kunnen vervallen. Het verwonderde deze leden dat de regering niet de uitspraak heeft willen doen bij het bereiken van een minderheidsaandeel tot opheffing ervan te willen komen. Onderaan bladzijde 2 en bovenaan bladzijde 3 van de memorie van antwoord heb ik duidelijk gesteld wanneer de beperkingen in ieder geval kunnen vervallen. Voorts heb ik met redenen omkleed aangegeven waarom niet exact is aan te geven of de beperkingen al kunnen vervallen als het belang van de Staat nog groter is dan een derde. Dat opheffing van de beperkingen niet vanzelfsprekend is op het moment dat een minderheidsbelang wordt bereikt, houdt onder meer verband met het feit dat de Staat een vetorecht ten aanzien van statutenwijziging behoudt zo lang het belang nog meer dan een derde bedraagt waardoor nog steeds sprake is van een dominante positie van de Staat in de Postbank. De leden van de P.v.d.A.-fractie vroegen of overleg gaande is tussen directie en personeel over het aankopen van aandelen Postbank door het personeel. Zij vroegen welke initiatieven de directie ter zake heeft genomen en als ze nagelaten heeft die te nemen, waarom? De Postbank heeft mij terzake als volgt bericht: «De vraag met betrekking tot het al dan niet realiseren van een mogelijkheid voor het personeel van de Postbank om aandelen-postbank te verwerven is besproken in de Overlegvergadering met de Ondernemingsraad d.d. 4 mei Vervolgens heeft de Raad van Bestuur de Ondernemingsraad d.d. 10 mei 1988 schriftelijk verzocht aan te geven welke ideeën over dit onderwerp binnen de Ondernemingsraad leven. Vervolgens het de Ondernemingsraad d.d. 1 juni jl. schriftelijk aan de Raad van Bestuur bericht dat nog geen standpunt kan worden Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 10 2

3 ingenomen. Aangezien het naar de mening van de Raad van Bestuur ongewenst is dat initiatieven in dit verband worden ondernomen zonder dat ten principale ook met werknemersorganisaties overleg is gevoerd, is dit onderwerp tevens aan de orde geweest in het overleg met de gezamenlijke vakorganisaties. Tijdens het laatste beleidsoverleg met deze vakorganisaties d.d. 23 november jl. heeft Abva Kabo gemeld met voorstellen ter zake te zullen komen.» De leden van de P.v.d.A.fractie waren niet overtuigd van het in de memorie van antwoord ingenomen standpunt dat het wel of niet opnemen van beschermingsconstructies buiten het bereik van dit wetsvoorstel valt, omdat de regering de beperking tot doel en werkzaamheden immers zelf heeft gekozen en het alsnog mogelijk is een verbreding tot stand te brengen. Voor de goede orde wijs ik erop dat artikel 11 van de Postbankwet enkel voorschrijft, dat wijziging van de statuten met betrekking tot het doel en de werkzaamheden instemming van de Staten-Generaal behoeft voor zover het betreft de instemming van de Staat als aandeelhouder, en dat deze toestemming bij de wet wordt verleend, indien zij uitdrukkelijk zou moeten worden verkregen. Wijziging van de statuten op andere punten valt niet onder de regeling van artikel 11. Van zelfbeperking van de regering is dan ook geen sprake. De leden van de P.v.d.A-fractie bleven het overigens betwistbaar vinden dat een beschermingsconstructie eerst zinvol zou zijn, als een minderheidsbeleid van de Staat in zicht komt. Zij meenden dat dit blijkbaar niet het oordeel van de directie is, aangezien uit de memorie van antwoord is gebleken dat deze aan de minister een concreet voorstel heeft gedaan. Deze leden vroegen wat het oordeel is van de regering over dit voorstel. Zoals is reeds heb uiteengezet tijdens het mondeling overleg van 9 juni jl. acht ik een beschermingsconstructie nog niet nodig, zolang de Staat een meerderheidsbelang heeft in de Postbank NV. Het risico van een onvriendelijke overname wordt immers ruimschoots tegengegaan door dat meerderheidsbelang. Uit het feit dat de Postbank NV een concreet voorstel ter zake heeft gedaan, mag overigens niet worden afgeleid dat zij een andere mening is toegedaan. Ook de Postbank is van mening dat een meerderheidsbelang van de Staat een goede bescherming biedt. De Postbank-leiding wilde echter reeds nu een beschermingsconstructie in de statuten opnemen, omdat wijziging van de statuten toch aan de orde is en het dan in de rede ligt in één keer alle gewenste wijzigingen door te voeren. Zij respecteert evenwel het standpunt van de aandeelhouder dat bij voorkeur eerst de uitslag van de discussie tussen het beursbestuur en de genoteerde ondernemingen moet worden afgewacht. Bovendien is de Postbank bekend met mijn standpunt, zoals ook nog verwoord in de memorie van antwoord, dat het geenszins mijn bedoeling is de Postbank NV onbeschermd uit te laten varen. Gelet op het voorgaande onthoud ik mij in dit stadium nog steeds van een oordeel over de door de Postbank NV voorgestelde beschermingsconstructie. De leden van de P.v.d.A. fractie wezen er voorts op dat de regering inzake DSM een andere handelswijze volgt en zij vroegen waarom met betrekking tot de Postbank niet een daarmee vergelijkbaar voorstel is gedaan. Tevens wierpen zij de vraag op waarom niet eenzelfde voorstel met betrekking tot het houden van prioriteitsaandelen is gedaan als bij DSM. Deze leden wezen er ook op, dat het beter is dat toekomstige aandeelhouders vanaf het begin weten welke situatie zal gelden. Tenslotte namen de leden aan dat de regering bereid is met de Kamer over een definitief standpunt tevoren overleg te voeren. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 10 3

4 Dat de regering inzake DSM een andere handelswijze heeft gevolgd houdt vooral verband met het tijdsbestek waarin de voorstellen zijn gedaan. De voorbereidingen met betrekking tot de aandelenafstoting DSM namen een aanvang voordat de Vereniging voor de Effectenhandel haar standpunt over het rapport van de Commissie-Van der Grinten naar buiten bracht. Met inmiddels het vooruitzicht van door marktpartijen zelf geaccepteerde grenzen met betrekking tot de toelaatbaarheid van beschermingsconstructies, had het in het geval van de Postbank mijn voorkeur de resultaten af te wachten alvorens voorstellen van de Postbank NV ter zake te beoordelen. Er is immers het verschil met de situatie bij DSM dat bij laatstgenoemde een beursintroductie van een eerste tranche onmiddellijk voor de deur staat en via wetsvoorstel de weg rechtstreeks werd geopend voor de Staat om DSM naar een minderheidspositie te gaan. Het aanbrengen van een beschermingsconstructie gedoogde derhalve geen uitstel. Bij Postbank staat de beursgang niet vandaag voor de deur zodat het hier wel mogelijk is de resultaten van de Vereniging voor de Effectenhandel af te wachten. Zoals bekend is het bestuur van de Vereniging voor de Effectenhandel nog in gesprek met de Vereniging van Effecten Uitgevende Ondernemingen, waarna zij haar uiteindelijke standpunt zal bepalen. Ik ben het overigens eens met de leden van de P.v.d.A.-fractie dat het beter is dat toekomstige aandeelhouders vanaf het begin weten welke situatie zal gelden. Ik gaf in de memorie van antwoord om die reden dan ook reeds aan voornemens te zijn bij gelegenheid van de daadwerkelijke aandelenafstoting te bezien en te beslissen welke beschermingsconstructie in de statuten zou moeten worden opgenomen. Over de gemaakte keuze zal de Kamer worden geïnformeerd. De leden van de P.v.d.A.-fractie achtten de reactie van de regering voor wat betreft de contractuele relatie met de PTT eveneens onbevredigend. Zij waren van mening van het vanzelfsprekend is dat, zolang artikel 12 van de Postbankwet van kracht is, de exclusieve band tussen Postbank NV en PTT niet ter discussie staat. Deze leden meenden dat het om de vraag gaat of artikel 12 wel redelijkerwijs gehandhaafd kan blijven zodra van een minderheidsbelang van de Staat sprake is. Ook de mogelijke fusie tussen Postbank NV en de NMB bracht de leden van de P.v.d.A.-fractie tot het oordeel dat moet worden vooruitgezien op de situatie na afloop van het huidige contract tussen Postbank NV en PTT. Mijns inziens zijn argumer en die in 1985 golden om de Postbank NV en de PTT voor wat betreft het gebruik van de postkantoren en agentschappen bij wet aan elkaar te binden nog steeds van toepassing. Het ging hierbij met name om het in stand houden van het maatschappelijk belangrijke netwerk van postkantoren. Het feit dat aandelen Postbank NV worden afgestoten doet daar niet aan af; deze mogelijkheid werd bij de oprichting van de Postbank NV, en dus ook bij de behandeling van de Postbankwet in de Kamer, reeds voorzien. De vraag of artikel 12 van de Postbankwet wel redelijkerwijs kan worden gehandhaafd zodra van een minderheidsbelang van de Staat sprake is, kan dan ook bevestigend worden beantwoord. De leden van de C.D.A.-fractie hadden uit de kring van makelaars in assurantiën vernomen dat de vergoeding van f 400 miljoen, die de Postbank aan de PTT zal betalen voor loket-kosten, beschouwd moet worden als aan de zeer lage kant, indien dit bedrag zowel de huur als de personeelskosten omvat. Deze leden vonden deze kwestie van belang in het licht van gezonde concurrentieverhoudingen en vroegen derhalve hierover opheldering te geven. Ik verwijs de leden van de C.D.A.-fractie gaarne naar de brief van 8 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 10 4

5 juni 1988 die ik samen met de Minister van Verkeer en Waterstaat aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal heb gezonden. In deze brief gaven wij reeds gemotiveerd aan, dat wij onze goedkeuring aan de overeenkomst PTT-Postbank NV inzake loketdiensten hebben gegeven, omdat deze overeenkomst voldoet aan de eis van marktconform miteit. Tenslotte hadden de leden van de P.v.d.A.-fractie er nog behoefte aan enige nadere vragen te stellen. Refererend aan de DSM-discussie, waarbij mededelingen zijn gedaan over de plaatsing van aandelen in binnen- en buitenland, vroegen deze leden of over de voornemens inzake de Postbank informatie kan worden gegeven. Verder vroegen zij of al een keuze is gemaakt voor het te vormen consortium dat de verkoop van aandelen zal begeleiden. Tenslotte vroegen de leden van de P.v.d.A.-fractie of mededelingen kunnen worden gedaan over de vraag in hoeverre het logisch en juist is de lening van de Staat aan de Postbank NV in de verwachte situaties te continueren. Met betrekking tot de verkoop van aandelen Postbank NV bestaan nog geen concrete voornemens. Er is ook nog geen keuze gemaakt voor een consortium. Voor wat betreft de leningen biedt artikel 5 van de Postbankwet twee mogelijkheden om hen niet normaal door te laten lopen. In de eerste plaats kan de Postbank NV deze leningen, in overeenstemming met mij, De Nederlandsche Bank NV gehoord, geheel of gedeeltelijk vervroegd aflossen. In de tweede plaats kan ik, de Nederlandsche Bank NV gehoord, onder omstandigheden tot conversie in aandelen Postbank NV overgaan. De te verwachten situaties na aandelenafstoting Postbank NV geven naar mijn mening echter geen aanleiding om het continueren van de leningen aan de orde te stellen mede aangezien de voorwaarden van de leningen marktconform zijn. De mogelijkheid van afstoting van aandelen was reeds in 1985, op het moment dat de wettelijke regeling van de leningen tot stand kwam, voorzien. De Minister van Financiën, H. O. C. R. Ruding Tweede Kamer, vergaderjaar , nr. 10 5