Hoe word je een studiebol?

Transcriptie

1 Onderwijswerkplaats vr schlntwikkeling He wrd je een studiebl? Denkstrategieën He wrd je een studiebl is een leuk nderwerp vr de filsfiehek. Vral m de kinderen te hren vertellen he zij ver leren denken. De één vindt het lastig, de ander weet heel ged van zichzelf dat iets nthuden vrij gemakkelijk gaat. Veelal kunnen ze nbewust ged verwrden wat hun persnlijke metacgnitieve vaardigheden zijn. De kinderen hebben geen idee he belangrijk het is m p cgnitief, affectief en gedragsmatig terrein zelf sturing te geven aan hun leerprces. Leerkrachten kunnen echter belangrijke bijdragen leveren m kinderen deze vaardigheden bewust te maken: reflectie! De nderwijsinspectie gebruikt een kader met de vlgende nderwerpen ver reflectie: 1. De leerkracht zrgt vr interactieve instructie- en werkvrmen. 2. Laat leerlingen hardp denken. 3. Leert leerlingen zek- en rdeningstrategieën. 4. Leert denkstrategieën aan. (strategisch leren) 5. Stimuleert cntrle-activiteiten ( metacgnitie) 6. Bevrdert het tepassen van het geleerde. (transfer) 7. Besteedt aandacht aan diverse plssingsstrategieën. Het eerste punt is een didactische randvrwaarde, terwijl de andere zes punten inhudelijk de studievaardigheden van kinderen bevrderen. Kinderen kunnen dit leren dr regelmatig te reflecteren: Terugkijken m het prduct en het prces. Daarmee stimuleert de leerkracht cntrle-activiteiten. Vr iemand die wil weten p welke terreinen metacgnitieve vaardigheden een rl spelen is hier het nderstaande verzicht. Drie terreinen zijn er te nderscheiden. 1. Op cgnitief terrein cgnitief terrein kunnen kinderen efenen in zek- en rdeningstrategieën en denkstrategieën. 1

2 Onderwijswerkplaats vr schlntwikkeling 2. Kinderen hebben te maken met hun affectie. affectie Met welk gevel gaan ze aan het werk. 3. Gedragsm atig heeft het ene kind het makkelijker dan het andere. Vr we deze drie terreinen uitwerken, laten we met de planning van de les f de werkvrm beginnen. Wat kunnen kinderen zelf en wat kun je ze als leerkracht - aanreiken? Dit heeft dus te maken met dat eerste didactische punt van de nderwijsinspectie. Planmatig werken Uiteraard begint het plannen in grep 1 en 2 eenvudig. De leerkracht gebruikt een kiesbrd en de kinderen laten weten waar en met wie ze willen werken f spelen. Een enkele keer en met zekere regelmaat is er het plannetje van de juf. In grep 3 en 4 kunnen kinderen beginnen met krte schriftelijk plannen te maken dr tekeningen met ntluikende geletterdheid te cmbineren. De keuzevrijheid hangt af van de mate, waarin een leerkracht in staat is m de leermgeving te betrekken bij de dagelijkse praktijk met het werken met een methde en met het digitale schlbrd. In grep 5 en 6 kan een plan uitgebreid wrden met enkele details en/f vervlgplannen. Kinderen kunnen hun taken ver twee f drie dagen verdelen. De leerkracht plant halverwege de week een tussen-evaluatie m de vinger aan de pls te huden en de kinderen te leren structuur in hun taak aan te brengen. Leerlingen van grep 7 en 8 zijn in staat verplichte nderdelen en keuze nderdelen in een weekplanning p te nemen. Op maandag wrden de persnlijke delen in een schema gezet. Op vrijdag wrdt naar de pbrengst gekeken en vergeleken met de vrige weken. Deze studievaardigheden vrmen een basis vr hun vervlgpleiding. Kinderen in grep 8 kunnen dus Een plan maken Zich aan dat plan huden Een plan bijstellen en een extra plan maken Kunnen hun tijd leren verdelen tussen belangrijke en minder belangrijke nderdelen Zij kunnen hun besluit telichten Kinderen kunnen hun leerprces sturen dr Een persnlijk leerdel te maken. Ze vertellen precies wat zij leren willen. Ze weten k wat van hen verwacht wrdt, wanneer de instructie ged is geweest. Dan weten ze k wat ze meten gaan den, mdat zij het leerdel vertaald hebben naar een activiteit. Ze kunnen als ze dat willen heel efficiënt, accuraat en gedisciplineerd werken. Als leerkracht is het belangrijk m uit te vinden, waarm ze dat sms niet willen. Als er een emtinele blkkade is, dan hebben we het ver de affectie. 2

3 Onderwijswerkplaats vr schlntwikkeling Ze kunnen k ged vertellen he ver zij met hun taak f pdracht zijn. Leerlingen kunnen na een tets een inschatting maken van het resultaat. Kinderen kunnen eveneens reflecteren p het grepsprces. He is het gegaan? Wat was de taakverdeling? Waren jullie het met elkaar eens? Wie heeft gecntrleerd, de tijd in de gaten gehuden f de nderdelen verzameld? De zes andere inhudelijke punten van de nderwijsinspectie wrden nu p drie terreinen uit gewerkt, te weten p cgnitieve, affectieve en gedragsmatige vaardigheden. C gnitieve vaardigheden Tijdens de reflectie in de kring kun je bespreken, dat bepaalde kennis van deze les vr elk vak belangrijk kan zijn. Je grijpt dan terug p het lesdel, dat je aan het begin van je les hebt genemd. In vaktermen nemen we dit cgnit ieve vaardigheden. vaardigheden Deze vaardigheden helpen je m nieuwe infrmatie te nthuden en te begrijpen. Je kunt de infrmatie terug vertellen en tepassen, als je het een keer ndig hebt. Nieuwe infrmatie kun je als kind hren, velen en bekijken en een enkele keer ruiken. Een digitale rndleiding p een kinderberderij zal de mestgeur nit kunnen vervangen, waardr kinderen hun ervaringen langer herinneren. Eén van de redenen m leerkrachten bewust te maken van het belang wisselende en activerende werkvrmen. Cgnitieve v aardigheden m nieuwe infrmatie p te nemen en te verwerken zijn: Luisteren - Je kunt feiten en meningen reprduceren. - Je kunt de essentie halen uit wat er gezegd is. - Je kunt de inhud samenvatten. - Je kunt vaststellen f je zelf deze infrmatiebehefte had. - Je kunt de bedeling van een gesprek f een nieuwsitem vaststellen Lezen - Je kunt snel en accuraat lezen - Je kunt het lezen lang vlhuden - Je kunt de infrmatie vlt begrijpen en samenvatten - Je kunt kritisch lezen Onthuden - Je kunt de infrmatie analyseren - Je kunt infrmatie uit het hfd leren en diepgaand bestuderen: Je det dit dr de structuur van een tekst te achterhalen Je kunt hfd- en bijzaken scheiden Je kunt een kritische redenering vlgen Je kunt kaarten, schema s, verzichten en grafieken lezen 3

4 Onderwijswerkplaats vr schlntwikkeling - Je gebruikt handige technieken m iets te nthuden (memriseren) Je gebruikt de kennis die je al hebt bij deze nieuwe infrmatie (NB. Aussabel) Cgnitieve vaardigheden m infrm atie te te passen zijn dmeinspecifiek en kunnen te maken hebben met de intelligentie van een persn. Bepaalde facetten zijn aan te leren: Vraagstukken aanpakken - Een systematische prbleemaanpak hanteren - Het aflezen van meetapparatuur en instrumenten Prblem en plssen - Het paraat hebben van standaard antwrden - Het tepassen van standaard plssingsmethden - Het tepassen van een werkwijze m te kmen tt een mening f een besluit. - Het herkennen van een prbleem f een bepaald verschijnsel - Het analyseren van een prbleemstelling (een een studiebl neem t hier de tijd vr!) vr - Het kunnen definiëren van (deel)prblemen - Het kunnen frmuleren van alternatieve plssingsmethden - Het kunnen van een plssingsmethden en dit kunnen beargumenteren - De gekzen plssingsmethde kunnen tepassen - Een "riginele" plssingen kunnen geven vr "pen" prblemen - Een plssing kunnen cntrleren p uitkmsten/resultaten - Kunnen reflecteren p methde, uitkmsten en resultaten (metacgnitie) Cgnitieve v aardighede n m infrm atie te kunnen (re)prduceren: (re)prduceren Een tets f een repetitie vrbereiden - bij tets kan een kind de belangrijke vragen herkennen - een kind kan het leerdelen achterhalen - een kind kan pririteiten stellen - een kind kan het eigen beheersingsniveau inschatten Een tets f een repetitie maken - Een kind kan een planning maken vr de beantwrding - Een kind kan ezelsbruggetjes f andere geheugensteuntjes inzetten - Kinderen kunnen leren te assciëren Schriftelijk f m ndeling presenteren - Kinderen kunnen een prbleemstelling leren te frmuleren - Kinderen kunnen zelf een argumentatieschema leren bedenken (mindmap). 4

5 Onderwijswerkplaats vr schlntwikkeling Affectieve vaardigheden Affectieve vaardigheden zijn glbaal te mschrijven als cmpetenties in het hanteren van gevelens die te maken hebben met het uitveren van schlse taken. Naarmate de intrinsieke mtivatie grter is dr belangstelling f aanleg - f de waardering na aflp van de prestatie het gevel van eigenwaarde vergrt des te makkelijker ntwikkelen zich deze affectieve vaardigheden. Ze kunnen als vlgt wrden nderverdeeld: Zich kunnen cncentreren de eigen werkmgeving kunnen rganiseren een werkplek kiezen die de cncentratie bevrdert de leerstf kunnen kppelen aan eigen interesses drzettingsvermgen hebben bij het studeren Zichzelf kunnen mtiveren nagaan wat aantrekkelijk is aan deze aangebden leerstf nagaan waarm de aangebden leerstf belangrijk is nagaan wat de eigen capaciteiten zijn m.b.t. de leerstf nagaan wat vldening kan geven tijdens de studie zichzelf delen kunnen stellen zichzelf belnen als de delen gehaald wrden De eigen creativiteit kunnen mbiliseren fantasie kunnen gebruiken creativiteitsbevrderende technieken kunnen hanteren Stress- en studeerprblemen kunnen hanteren mgaan met emtinele blkkades vrkmen van uitstelgedrag hanteren van faalangst hanteren van vrees vr prefwerken, repetities f tetsen Bij de reflectie kunnen leerkrachten bijvrbeeld terugkijken met de kinderen p het gemaakte prefwerk. Kinderen kunnen heel helder een antwrd verwrden p de vraag: Waarm was je bang vr deze tets? 5

6 Gedragsmatige vaardigheden Onderwijswerkplaats vr schlntwikkeling Gedragsmatige vaardigheden zijn cmpetenties in het uitveren van algemene, schlse f academische taken, die terug te veren zijn p aan te leren gedrag. Natuurlijk zit hier altijd een cgnitief aspect aan: weten he je iets met aanpakken. Bij cgnitieve vaardigheden staat dat aspect p de vrgrnd. Bij gedragsmatige vaardigheden staat een ander aspect p de vrgrnd. De cmpetentie - f nem het de rutine - m autmatisch een berep te den p deze vaardigheid. In smmige gevallen heeft dit te maken met de intelligentie. Gedragsmatige vaardigheden kunnen als vlgt wrden nderverdeeld: Basisvaardigheden waar kinderen znder meite m mee kunnen werken Hfdrekenen Nederlandse taalbeheersing Engelse taalbeheersing Het kunnen werken w met sftware Cmputervaardigheden Infrmatie kunnen verzamelen Vragen kunnen stellen aan persnen en / f instanties Raadplegen van geschreven brnnen De biblitheek kunnen gebruiken Gede aantekeningen kunnen maken Onderzek kunnen den Werkplanning pstellen en afspraken maken Verzamelen van gegevens Afnemen interview f het kunnen uitveren van een pref Cnclusies trekken en verantwrden De infrmatie kunnen presenteren Schriftelijk kunnen presenteren Het kunnen schrijven van een verslag Kritisch en delgericht kunnen lezen van persnlijk werk Sciale vaardigheden Assertiviteit, kunnen nderhandelen Een grepsprces kunnen sturen Leiding kunnen geven Een ander kunnen cachen Kunnen adviseren interne en externe cntacten kunnen aangaan en nderhuden samenwerken in kleine grepen taken en rllen verdelen taken/rllen laten ruleren persnlijke feedback geven en ntvangen cnflicten kunnen hanteren effectief kunnen cmmuniceren rekening kunnen huden met andermans standpunten 6

7 Onderwijswerkplaats vr schlntwikkeling Leren te reflecteren In het basisnderwijs bepaalt de leerkracht ng vaak wat de leerlingen leren, he zij dat leren en wanneer zij dat den. Instructie, herhaalde instructie en tetsing vlgen elkaar p in een lineaire drgaande lijn. Kinderen, die de eerste keer nvldende prfijt hebben van de instructie, wrdt met behulp van een handelingsplan extra steun gegeven. Vervlgens start er een nieuw blk f thema en de grep gaat dr. We accepteren, dat een gedeelte van de kinderen te lang f te krt met een nderwerp bezig zijn geweest. Bepaalde kinderen krijgen cntinue remediëring aangebden, terwijl studiebllen p cgnitief en affectief terrein niet hun plafnd bereiken en gedragsmatig gaan pvallen in hun prepuberteit. Dr kinderen intensiever en inhudelijker te leren reflecteren kunnen leerkrachten veel den aan de ntwikkelingen van metacgnitieve vaardigheden p elk niveau. Het cnstructivisme gaat uit van een actief en sciaal leerprces. Iedere kind cnstrueert nieuwe kennis dr ervaringen en infrmatie te kppelen aan al aanwezige kennis en pvattingen. Het leren van een kind gaat beter als de instructie inhudelijk ingaat p de vragen van een kind p het mment, dat de vraag bedacht wrdt. Inspectie pleit niet vr niets ervr, dat de leerkracht zrgt vr interactieve instructie- en werkvrmen. Belangrijk is dat kinderen inzicht hebben in hun leerprces. Dit is te realiseren dr structureel elke dag te reflecteren (Zie k ). Tijdens de reflectie kijken leerlingen terug p hun prduct. Ze leren te bespreken wat ze leren, he ze dat leren en wat ze ervan vinden. Wanneer dit een vast nderdeel van het lesprgramma wrdt, zullen leerlingen steeds vaker gemtiveerd raken en de bvengenemde studievaardigheden pden. Ze krijgen inzicht in de nderdelen waar ze ged in zijn, maar k waar ze minder ged in zijn en waar ze misschien meer aandacht aan kunnen besteden. Dr kinderen te leren m te reflecteren, zullen ze bewuster kiezen wat en he ze gaan leren. Z wrd je dus een studiebl! Drs. J.M.Vegter-Rzendal, Als leerkracht leren reflecteren? Aanbd p Brnnen - Förrer, M., B. Kenter, S. Veenman, Cöperatief Leren in het basisnderwijs. Amersfrt, CPS nderwijsntwikkeling en advies, Harpman, A., H. Veenker, G. Pl (red.), Praten, denken, den. Taal- en denkstimulering van 0- tt 6-jarigen. Alphen aan den Rijn, Samsn, Linden, J. van der, E. Relfs (red.), Leren in dialg. Een discussie ver samenwerkend leren in nderwijs en pleiding. Grningen, Wlters-Nrdhff, Nelissen, J., Cnstructivisme en het Nieuwe Leren. Vernieuwing, jaargang 63, nr. 2, februari 2004, p Stkking, K., G. Erkens, B. Verslt, L. van Wessum (red.), Van nderwijs naar leren. Tussen het aanbieden van kennis en het faciliteren van leerprcessen. Leuven-Apeldrn, Garant, Thmassen, A.J.W.M., L.G.M. Nrdman, P.A.T.M. Eling (red.), Lezen en begrijpen. De psychlgie van het leesprces. Amsterdam/Lisse, Swets & Zeitlinger,