Beleidsdocument Maatschappelijk Verantwoord Beleggen. Stichting Pensioenfonds voor Fysiotherapeuten januari 2017

Transcriptie

1 Beleidsdocument Maatschappelijk Verantwoord Beleggen Stichting Pensioenfonds voor Fysiotherapeuten januari 2017

2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1. MVB en de relatie met algemene beleggingsbeginselen 4 2. Uitgangspunten 5 3. MVB-Instrumenten 6 4. Reikwijdte van Beleid 8 5. Rapportage Bijlagen 12

3 Inleiding In dit document is het beleid van Stichting Pensioenfonds voor Fysiotherapeuten rond Maatschappelijk verantwoord Beleggen (MVB) uiteengezet. Het fonds voert een MVB-beleid sinds 2008 en rapporteert hierover en herijkt het beleid periodiek wanneer nodig. Daarnaast voldoet het pensioenfonds aan de eisen die gesteld zijn vanuit de Pensioenwetgeving (artikel 135), waarin van het pensioenfonds wordt verlangd dat het in het jaarverslag rapporteert hoe in het beleggingsbeleid rekening wordt gehouden met milieu, klimaat, mensenrechten en sociale verhoudingen. De opbouw van dit document is als volgt. Ten eerste is ingegaan op de relatie met de algemene beleggingsbeginselen (investment beliefs), gevolgd door de gekozen uitgangspunten voor Maatschappelijk Verantwoord Beleggen, daarna is ingegaan op de door het fonds ingezette MVB-instrumenten en ten slotte is de reikwijdte van het gevoerde beleid beschreven. 3

4 1. MVB en de relatie met algemene beleggingsbeginselen 1.1 Algemeen Stichting Pensioenfonds voor Fysiotherapeuten heeft als eerste doelstelling zorg te dragen voor een goed en betaalbaar pensioen. Binnen deze fiduciaire verantwoordelijkheid past het om met ecologische, sociale en governance onderwerpen rekening te houden in het beleggingsbeleid. Het pensioenfonds verwacht dat rekening houden met ecologische, sociale en governance onderwerpen in het beleggingsproces bijdraagt tot een beter inzicht in de risico s die aan de individuele beleggingen zijn verbonden. Daarnaast verwacht de maatschappij in toenemende mate van pensioenfondsen dat deze zich maatschappelijk verantwoord gedragen en verwachten belanghebbenden van het pensioenfonds dat het pensioenfonds een beleid ten aanzien van maatschappelijk verantwoord beleggen hanteert en hier transparant over is. Stichting Pensioenfonds voor Fysiotherapeuten geeft in dit document aan hoe het invulling geeft aan maatschappelijk verantwoord beleggen. 1.2 Beleggingsbeginselen De investment beliefs ofwel beleggingsbeginselen vormen de algemene overtuiging van het pensioenfonds ten aanzien van beleggen en de houding ten aanzien van de risico s. Bij het bepalen van ons beleggingsbeleid is ook expliciet rekening gehouden met Maatschappelijk Verantwoord Beleggen (MVB). Hierover is in het meest recente beleggingsplan dan ook het volgende opgenomen: 1. Het pensioenfonds streeft ernaar om over een steeds groter gedeelte van de portefeuille een verantwoord beleggingsbeleid te voeren. Toelichting: Verantwoord beleggen is niet de belangrijkste drijfveer bij het inrichten van de portefeuille, maar er is wel een ambitie om MVB een steeds prominentere rol te laten spelen in de portefeuille. 1.3 Maatschappelijk verantwoord beleggen In het bestuur is gesproken over de algemene overtuiging van het fonds ten aanzien van maatschappelijk verantwoord beleggen Dit zal nog worden vertaald in concrete investment beliefs en een aangescherpt MVB beleid. 4

5 2. Uitgangspunten Stichting Pensioenfonds voor Fysiotherapeuten kiest ervoor om voor het verantwoord beleggingsbeleid de uitgangspunten van het Global Compact van de Verenigde Naties te hanteren. (Zie bijlage 1). De principes van het VN Global Compact hebben betrekking op vier hoofdthema s, namelijk mensenrechten, arbeidsnormen, milieu en anti-corruptie. Deze vier hoofdthema s zijn vervolgens uitgewerkt in tien principes die hun oorsprong vinden in internationaal breed geaccepteerde verdragen zoals: Universele verklaring inzake de rechten van de mens Belangrijke conventies van de International Labour Organisation Verklaring van Rio inzake Milieu en Ontwikkeling VN verdrag tegen corruptie Daarnaast kiest het pensioenfonds ervoor om niet te beleggen in producenten van controversiële wapens. Zie hiervoor het uitsluitingsbeleid in bijlage 2. 5

6 3. MVB-Instrumenten 3.1 MVB-Instrumenten Verantwoord beleggen kan op verschillende manieren worden ingevuld. Daarbij staan diverse instrumenten ten dienste van Stichting Pensioenfonds voor Fysiotherapeuten. Het pensioenfonds kiest voor een combinatie van verschillende instrumenten voor de uitvoering van het maatschappelijk verantwoord beleggen beleid. Hieronder zijn de instrumenten kort beschreven. 3.2 Uitsluiting Het pensioenfonds kiest ervoor om niet te beleggen in ondernemingen die controversiële wapens produceren. Bij het bepalen wat controversiële wapens zijn zoekt het pensioenfonds aansluiting bij internationale verdragen die door Nederland ondertekend zijn zoals het verdrag van Ottawa, (verbod op antipersoonsmijnen) en verdrag van Oslo (verbod op clusterbommen). De samenstelling van de lijst van ondernemingen die controversiële wapens produceren wordt gemaakt aan de hand van de onderzoeksresultaten van een extern onderzoeksbureau. Zie bijlage 2 voor het complete uitsluitingsbeleid. 3.3 Dialoog (Engagement) Doel van engagement, het aangaan van dialoog met een onderneming, is om een beter en duurzaam gedrag van de onderneming te bewerkstelligen en daarnaast om aandeelhouderswaarde te creëren. Bij het aangaan van de dialoog staan de uitgangspunten van het VN Global Compact centraal. Engagement wordt met name toegepast op aandelenbeleggingen. Echter, het fonds is aan het onderzoeken of engagement ook toegepast kan worden op de ondernemingen in de vastrentende waarde portefeuille. 3.4 Stemmen op aandeelhoudersvergaderingen (Corporate Governance) Corporate governance wordt vaak vertaald met goed ondernemingsbestuur. Het heeft betrekking op de verhoudingen tussen de verschillende organen van een onderneming zoals de raad van bestuur, raad van commissarissen, aandeelhouders en andere belanghebbenden, waarbij rekenschap, transparantie en toezicht een centrale rol spelen. Het uitoefenen van stemrechten op aandeelhoudersvergaderingen is een van de belangrijkste aandeelhoudersrechten. Het pensioenfonds onderschrijft de uitgangspunten voor goed ondernemingsbestuur van het International Corporate Governance Network en de Nederlandse Corporate Governance Code. 6

7 3.5 Thema Beleggingen Het pensioenfonds overweegt om in de toekomst te beleggen in fondsen met een duurzaam of maatschappelijk karakter. Gedacht kan worden aan microfinanciering maar ook aan themafondsen die zich richten op water en/of duurzame energie. 7

8 4. Reikwijdte van Beleid 4.1 Toepasbaarheid Beleid Het pensioenfonds maakt voor het beheer van het vermogen gebruik van meerdere externe vermogensbeheerders. Het maatschappelijk verantwoord beleggen beleid kan direct worden toegepast op beleggingen die zijn vormgegeven in eigen beleggingsmandaten van het pensioenfonds. Wanneer het pensioenfonds echter gebruik maakt van beleggingsfondsen is het niet mogelijk een eigen verantwoord beleggen beleid toe te passen. Dan is het beleid van de aangestelde fondsbeheerder leidend voor de invulling en uitvoeringen van een eventueel verantwoord beleggen beleid. Gezien de samenstelling van de huidige portefeuille is het niet mogelijk om het maatschappelijk verantwoord beleggen beleid op alle beleggingen toe te passen. Het verantwoord beleggen beleid zal waar mogelijk direct worden toegepast, te beginnen met een gedeelte van de vastrentende waarde portefeuille. Bij toekomstige wijzigingen van de samenstelling en invulling van de beleggingsportefeuille en managers selectie zullen MVB-overwegingen worden meegenomen in het proces. Zie Bijlage 3 voor het portefeuilleoverzicht in relatie tot MVB. 4.2 Aandelen De aandelenbeleggingen zijn momenteel voor het overgrote deel ondergebracht in (multi-manager) beleggingsfondsen bij Russell Investments waarin meerdere institutionele beleggers participeren. Dit betekent dat het niet mogelijk is om de eigen uitgangspunten van het maatschappelijke verantwoord beleggen beleid toe te passen. Russell Investments voert een eigen MVB-beleid, waarbij ze aandeelhoudersrechten stemt, engagement uitvoert en een uitsluitingsbeleid ten aanzien van controversiële wapens (clustermunitie) voert. Russell Investments rapporteert jaarlijks op hoofdlijnen over het gevoerde ESG-beleid. Het pensioenfonds publiceert deze rapporten op haar website. Daarnaast is ook blootstelling naar Europese en Amerikaanse aandelenbeleggingen opgebouwd via BlackRock. Op deze beleggingsfondsen is het eigen uitsluitingsbeleid niet toepasbaar. Voor de Europese aandelenbeleggingen heeft het fonds een variant gekozen waarbij controversiële wapens worden uitgesloten. 4.3 Vastrentende Waarden Het pensioenfonds heeft voor de Europese bedrijfsleningenportefeuille een eigen discretionair mandaat. Dit betekent dat het uitsluitingsbeleid direct kan worden toegepast op deze beleggingen. Als gevolg daarvan wordt er niet belegd in leningen van ondernemingen die controversiële wapens produceren, volgens de definitie zoals opgenomen in bijlage 2. 8

9 De High Yield beleggingen zijn ondergebracht in discretionaire beleggingsmandaten bij een viertal vermogensbeheerders. Op deze mandaten wordt het uitsluitingsbeleid ten aanzien van controversiële wapens niet toegepast. Voor staatsobligaties geldt dat niet belegd kan worden in obligaties van landen waartegen de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties een sanctie heeft uitgeroepen. Zie onderstaande tabel voor het overzicht per Birma/Myanmar Libanon Oezbekistan Somalië Soedan Syrië Zimbabwe Democratische Volksrepubliek Korea (Noord-Korea) Iran Centraal Afrikaanse Republiek Zuid-Soedan Voor het fonds worden ontwikkelingen ten aanzien van engagement en vastrentende waarden in de gaten gehouden en zullen de mogelijkheden om het instrument in te zetten zodra dit beschikbaar is nader onderzocht worden. 4.4 Vastgoed Het pensioenfonds belegt in direct en indirect vastgoed via Sweco Capital Consultants (SCC), en streeft ernaar om zowel bij de beleidsbepaling (strategische en jaarplannen), als bij de uitvoering (investerings- en desinvesteringsbeslissingen en monitoring) duurzaamheidcriteria te integreren. Daarbij wordt aandacht besteed aan milieu- aspecten, maar ook aan sociaal-maatschappelijke factoren en aan goed fondsbestuur en transparantie (ESG-criteria). Voor de directe vastgoedportefeuille heeft SCC een MVB-beleid ontwikkeld op de drie ESG-pijlers. Ten aanzien van de E-pijler wil SCC de CO 2 -voetafdruk van de vastgoedbeleggingen minimaliseren. Hiertoe brengt ze afdruk in kaart en stelt reductiedoelstellingen. Ten aanzien van de S-pijler inventariseert SCC of fondsmanagers huurders hebben die op de uitsluitingslijst van het pensioenfonds staan en gaat de dialoog met managers aan over het thema gezondheid & welzijn. Op het vlak van de G-pijler stimuleert SCC transparantie in bestuur en rapportage, en dringt ze aan op rapportage naar INREV maatstaven. Daarnaast speelt informatie uit de Global Real Estate Sustainability Benchmark (GRESB) een rol in het beheer door SCC. SCC meet welk deel van de vastgoedfondsen van het pensioenfonds participeert in GRESB, welk deel de peer group outperformed en welk deel actief duurzaamheidsdoelen tracht te realiseren met behulp van actiepunten. 9

10 Een voorbeeld van dit laatste is dat alle objecten in de directe vastgoedportefeuille worden voorzien van een energielabel (Energie Prestatie Certificaat). Hiernaast wordt er per object een advies uitgebracht hoe verbeteringen kunnen worden aangebracht. Doel van het labelen van alle objecten in de directe vastgoedportefeuille is om beter inzicht te krijgen in het energieniveau en om te bepalen wat het gewenste niveau moet zijn. Nieuwe objecten dienen tenminste label C te hebben. Daarnaast belegt het pensioenfonds via fondsen in vastgoed (indirect vastgoed). SCC hanteert bij het selecteren van vastgoed beheerders mede duurzaamheidcriteria, bezoekt aandeelhoudersvergaderingen van de fondsen en maakt actief gebruik van het stemrecht. Daarnaast stelt SCC duurzaamheid aan de orde zowel op de aandeelhoudersvergadering als door middel van engagement en dialoog rechtstreeks met de fondsbeheerder. Zie bijlage 4 voor een uitgebreid overzicht van het Sweco MVB-beleid. 4.5 Alternatieve Beleggingscategorieën Bij het selecteren van nieuwe fondsen voor alternatieve beleggingscategorieën houdt het fonds rekening met de hiervoor genoemde verantwoord beleggen uitgangspunten Private Equity Vooruitlopend op het verantwoord beleggen beleid heeft het pensioenfonds bij de selectie van een private equity fonds hiermee rekening gehouden Commodities Gezien de karakteristieken van deze beleggingscategorie kan het verantwoord beleggen beleid niet worden toegepast Hedge Funds Het pensioenfonds belegt in verschillende hedge funds, waarvan twee zogenoemde fund of funds. Voor deze fondsen is het niet mogelijk om een eigen verantwoord beleggen beleid te hanteren Infrastructuur In twee van de drie beleggingen zijn afspraken gemaakt met de fondsmanager dat rekening wordt gehouden met het maatschappelijk verantwoord beleggen beleid van het pensioenfonds in het investeringsbeleid van deze infrastructuurfondsen. Bij nieuwe selecties wordt expliciet maatschappelijk verantwoord beleggen meegewogen. 10

11 5. Rapportage Stichting Pensioenfonds voor Fysiotherapeuten vindt het belangrijk helder en duidelijk te communiceren over het gevoerde verantwoord beleggen beleid. Het pensioenfonds rapporteert elk jaar in het jaarverslag hoe invulling is gegeven aan het verantwoord beleggen beleid. Daarnaast publiceert het pensioenfonds relevante documenten over verantwoord beleggen op de website. Dit zijn de volgende documenten: Verantwoord beleggen beleid Uitsluitingsbeleid Jaarlijks verantwoord beleggen verslag ESG-beleid Russell Investments. 11

12 6. Bijlagen BIJLAGE 1 Uitgangspunten van het VN Global Compact Het VN Global Compact verlangt van bedrijven dat zij binnen hun invloedsfeer een aantal kernwaarden op het gebied van mensenrechten, arbeidsnormen, milieu en anticorruptie omarmen, ondersteunen en uitoefenen. Bedrijven die het VN Global Compact initiatief onderschrijven, verbinden zich ertoe de onderstaande doelstellingen en waarden te steunen bij het uitvoeren van hun activiteiten: Mensenrechten 1e principe: Bedrijven dienen binnen de eigen invloedssfeer de internationaal vastgelegde mensenrechten te ondersteunen en te respecteren; en 2e principe: er voor te zorgen dat zij niet medeplichtig zijn aan schendingen van de mensenrechten. Arbeidsnormen 3e principe: Bedrijven dienen de vrijheid van vakvereniging en de effectieve erkenning van het recht op collectieve onderhandelingen te handhaven; 4e principe: alle vormen van verplichte en gedwongen arbeid te elimineren; 5e principe: zich in te spannen voor de effectieve afschaffing van kinderarbeid; en 6e principe: discriminatie met betrekking tot werk en beroep te bestrijden. Milieu 7e principe: Bedrijven dienen het voorzichtigheidsbeginsel te hanteren met betrekking tot milieukwesties; 8e principe: initiatieven te ondernemen om grotere verantwoordelijkheid op milieugebied te bevorderen; en 9e principe: de ontwikkeling en verspreiding van milieuvriendelijke technologieën te stimuleren. Anticorruptie 10e principe: Bedrijven dienen alle vormen van corruptie, inclusief afpersing en omkoping, tegen te gaan. De principes van het Global Compact zijn gebaseerd op internationale verdragen, onder andere afgeleid van de Universele verklaring van de rechten van de mens, de verklaring van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) inzake de fundamentele arbeidsrechten, en van de verklaring van Rio met betrekking tot milieu en ontwikkeling. 12

13 BIJLAGE 2 Uitsluitingsbeleid controversiële wapens Stichting Pensioenfonds voor Fysiotherapeuten (hierna het pensioenfonds) kiest ervoor om met de beleggingsmandaten en beleggingspools (waar mogelijk) niet te beleggen in ondernemingen die controversiële wapens produceren of een significant belang hebben in een andere onderneming die controversiële wapens produceert. Wat zijn controversiële wapens? Het pensioenfonds beschouwt wapens als controversieel wanneer deze onevenredig veel leed en slachtoffers veroorzaken, geen onderscheid maken tussen burger- en militaire doelen en ook na afloop van een conflict slachtoffers kunnen veroorzaken. Deze wapens zijn door internationaal recht verboden of staan internationaal ter discussie. Het betreft de volgende categorieën: Nucleaire wapens Biologische wapens Chemische wapens Anti persoonsmijnen Clusterbommen Aansluiting bij internationale verdragen en Nederlandse overheid Bij het bepalen wat controversiële wapens zijn zoekt het pensioenfonds aansluiting bij internationale verdragen die door Nederland zijn ondertekend en bij het beleid van de Nederlandse overheid. Het uitsluitingsproces 1. Uitsluitingen voor aandelenmandaten en pools Het pensioenfonds belegt niet direct in aandelen. Het uitsluitingsbeleid kan niet worden toegepast op deze indirecte beleggingen. 2. Uitsluitingen voor vastrentende waarden portefeuilles Het uitsluiten van producenten van controversiële wapens wordt ook toegepast op de vastrentende waarden portefeuilles. Het gaat in dit geval om de bedrijfsleningen portefeuilles. 3. Samenstelling van uitsluitingslijst Een extern onderzoeksbureau voert een screening uit op basis van vooraf bepaalde criteria (zie hieronder). Met de uitkomst hiervan wordt elk halfjaar de uitsluitingslijst opnieuw vastgesteld. Hierdoor kunnen ondernemingen die activiteiten hebben ontwikkeld voor het produceren van controversiële wapens op de lijst komen. Ondernemingen die niet langer (indirect) controversiële wapens produceren zullen van de lijst verdwijnen. In deze ondernemingen kan dan weer belegd worden. 13

14 Uitsluitingscriteria controversiële wapens Wapens Activiteiten onderhevig aan de uitsluitende criteria Nucleaire wapens -Ontwikkeling, testen, productie en onderhoud van nucleaire munitie -Ontwikkeling, productie en onderhoud van raketten die hoofdzakelijk worden gebruikt voor het overbrengen van nucleaire munitie -Ontwikkeling, productie en onderhoud van onderzeeboten uitgerust met ballistische raketten met kernkoppen Chemische wapens Activiteiten niet onderhevig aan de uitsluitingscriteria: Ontwikkeling, productie en onderhoud van lanceerplatforms voor conventionele munitie die eventueel ook nucleaire wapens kunnen overbrengen, zoals bommenwerpers. Ontwikkeling, productie en onderhoud van chemische wapens Biologische wapens Ontwikkeling, productie en onderhoud van biologische en toxische wapens Antipersoonsmijnen Ontwikkeling, productie en onderhoud van antipersoonsmijnen Clustermunitie - Ontwikkeling, productie en onderhoud van clustermunitie met ongeleide submunitie zonder back-up zelfvernietigingontstekers (raketten, granaten, bommen, etc.) en essentiële onderdelen daarvan -Ontwikkeling, productie en onderhoud van ongeleide submunitie zonder back-up zelfvernietigingontstekers Activiteiten niet onderhevig aan de uitsluitingscriteria: Ontwikkeling, productie en onderhoud van lanceerplatforms niet enkel bedoeld voor clustermunitie, zoals vliegtuigen, artillerie en raketwerpers. 14

15 BIJLAGE 3 Portefeuilleoverzicht Liquide Beleggingscategorieën & MVB per

16 BIJLAGE 4 Maatschappelijk Verantwoord Beleggen Beleid Sweco Capital Consultants 16

17 17