WELKE MAATSCHAPPELIJKE VOORZIENINGEN HEEFT SCHOUWEN-DUIVELAND NODIG? Ga met de gemeente in gesprek over het voorzieningenniveau van de toekomst

Transcriptie

1 WELKE MAATSCHAPPELIJKE VOORZIENINGEN HEEFT SCHOUWEN-DUIVELAND NODIG? Ga met de gemeente in gesprek over het voorzieningenniveau van de toekomst Gaan we samen de uitdaging aan? De wereld verandert, dat is niet iets van nu maar van alle tijden. De oudere generatie kan zich waarschijnlijk een tijd herinneren waarin we woonden en werkten in ons eigen dorp. We gingen er naar school, we werkten bij de slager, de timmerman of de smid om de hoek. Dat betekent niet per se dat het minder is geworden. De wereld is anders geworden. We zijn met z n allen een stuk mobieler dan toen. We maken gebruik van smartphones en internet om informatie te verzamelen en onze boodschappen te doen. Trouwen doen we tegenwoordig in onze eigen achtertuin of op een andere locatie die ons dierbaar is. We wonen en werken niet meer op onze eigen kern. Inwoners van Schouwen-Duiveland werken buiten het eiland en we brengen onze kinderen naar een school in een andere kern, dan die waarin we wonen. U denkt waarschijnlijk wat hebben deze voorbeelden te maken met onze scholen, ontmoetingsruimten, musea en sportclubs: onze maatschappelijke voorzieningen? Heel veel. We hebben te maken met jongeren die hier wegtrekken om elders te gaan studeren, een ouder wordende bevolking, een overheid met minder financiële middelen. Samen met meer digitale mogelijkheden en onze toegenomen mobiliteit zijn al deze ontwikkelingen van grote invloed op onze maatschappelijke voorzieningen. Natuurlijk, je kunt gewoon afwachten op wat komen gaat en de dingen laten gebeuren. Dat is in mijn ogen niet de juiste weg. Vooruitkijken, dat is belangrijk en proberen je voor te bereiden op wat komen gaat. Alleen dan kunnen we kansen grijpen wanneer die zich voordoen. Dat is natuurlijk een mooi streven van de gemeente zult u denken. Ik besef me maar al te goed dat wij dit klusje niet alleen kunnen klaren of wat zeg ik, willen klaren. Samen met u, inwoners, organisaties, verenigingen en ondernemers wil ik een goed doordacht plan opzetten om ervoor te zorgen dat we een toekomstbestendig voorzieningenniveau hebben en houden. Want dan blijft Schouwen-Duiveland voor inwoners en bezoekers een aantrekkelijk eiland om te wonen, te werken en vrije tijd door te brengen. Samen met u wil ik nadenken over wat we nodig hebben, hoeveel, voor wie en waar. Leefbaarheid mag van mij geld kosten, maar voorzieningen moeten wel gebruikt worden en bereikbaar zijn. Tenslotte kunnen ook wij ons geld maar een keer uitgeven. Eerlijk gezegd doe ik dat het liefst aan iets waar behoefte aan is en wat gebruikt wordt. Als we het plan in oktober klaar hebben dan hoop ik dat ik ook op u mag rekenen als we in de praktijk aan de slag gaan. Ik vind het belangrijk om samen over de toekomst van Schouwen-Duiveland na te denken, want ook straks in de uitvoering kan de gemeente het niet alleen. Wij zijn slechts een van de partijen die actief is op het gebied van voorzieningen. Denk aan onze taak op het gebied van onderwijshuisvestiging, zorg en welzijn en de subsidies die we geven. Op het gebied van onderwijs, dorpshuizen, zorg en welzijn, sport en het verenigingsleven bent u actief. Kortom, gaan we samen de uitdaging aan en mag ik op u rekenen? Graag zie ik u op 19 mei in Burgh-Haamstede of op 26 mei in Nieuwerkerk. Dan gaan we samen aan de slag. Jacqueline van Burg, wethouder maatschappelijke voorzieningen Verantwoording: Bijlage Maatschappelijke voorzieningen, onderzoeksgegevens Scoop (Voorzieningen Schouwen-Duiveland, maart 2015, Dick van der Wouw), fotografie Marieke Mandemaker in opdracht van gemeente Schouwen-Duiveland

2 SCHOUWEN-DUIVELAND TELT MAAR LIEFST DRIEHONDERD VOORZIENINGEN Onze voorzieningen Waar wonen we? Zierikzee 31% Zonnemaire 2% Brouwershaven 4% Bruinisse 9% Burgh-Haamstede 9% Dreischor 4% Ellemeet 1% Kerkwerve 4% Nieuwerkerk 6% Noordgouwe 3% Noordwelle 2% Oosterland 5% Ouwerkerk 3% Renesse 6% Scharendijke 5% Serooskerke 1% Sirjansland 2% Zierikzee 33% Zonnemaire 2% Brouwershaven 4% Bruinisse 12% Burgh-Haamstede 13% Dreischor 3% Ellemeet 1% Kerkwerve 3% Nieuwerkerk 8% Noordgouwe 2% Noordwelle 1% Oosterland 7% Ouwerkerk 2% Renesse 5% Scharendijke 4% Serooskerke 1% Sirjansland 1% Verdeling van de voorzieningen over de kernen in 2014 Verdeling van inwoners over de kernen in 2014 Schouwen-Duiveland is in meerdere opzichten een bijzondere gemeente. Zo n inwoners verdeeld over zeventien woonkernen en een aantal kleine gehuchten. Natuurlijk wonen de meeste mensen in Zierikzee. Vandaar dat Zierikzee een centrumfunctie is toegedicht. Hier staat het ziekenhuis, het gemeentehuis en is onlangs een nieuw sportcentrum neergezet. Maar van oudsher hebben de dorpen ook de nodige voorzieningen. Deels omdat Schouwen-Duiveland tot 1 januari 1997 nog zes gemeenten telde. Alle gemeenten zorgden zelf voor hun inwoners dus werden er ook veel voorzieningen gerealiseerd. Wie nog een stapje verder terug in de tijd gaat, weet dat er nóg meer gemeenten waren. Na de ramp verrezen er overal dorpshuizen. Verklaarbaar, want zo mobiel waren we niet in die tijd. Veel mensen woonden en werkten op het dorp. Een uitstapje naar Zierikzee was voor veel mensen nog een heel avontuur. Tijden veranderen. We zijn mobieler geworden. De meeste mensen hebben een auto voor de deur en ook het openbaar vervoer is verder verfijnd. Maar aan de maatschappelijke voorzieningen veranderde eigenlijk niet zoveel. Overal dorpshuizen, scholen, sportvelden, kantines. Maar over de hele linie wel minder intensief gebruikt vandaag de dag. De discussie over maatschappelijke voorzieningen probeert een antwoord te vinden op dat veranderde gebruik én de manier waarop één en ander beter kan worden ingericht. Voorzieningen Schouwen-Duiveland Winkels, horecavoorzieningen, campings, fysiotherapeuten, commercieel gedreven sport- en speelruimtes en ook kerken zijn in deze inventarisatie aangemerkt als commerciële voorzieningen waar de gemeente weinig tot geen zeggenschap over heeft. Ondanks dat ze bijdragen aan de behoeften van inwoners, heeft de gemeente er voor gekozen de discussie te voeren over niet de commerciële maar de maatschappelijke voorzieningen. Wat zeggen de onderzoekers erover? Het aantal geïnventariseerde maatschappelijke en commerciële voorzieningen op Schouwen- Duiveland overstijgt de 300. Terwijl een ruime meerderheid van de inwoners van Schouwen-Duiveland in de drie grootste kernen woont, is daar (in aantallen) minder dan de helft van alle voorzieningen. De taartgrafieken laten zien dat een derde deel van de inwoners in Zierikzee woont en dat de drie grootste kernen (Zierikzee, Bruinisse en Burgh-Haamstede) een ruime meerderheid van 58% van de bevolking vormen. In die drie kernen vinden we in totaal slechts 49% van de voorzieningen. Afgezet tegen het draagvlak zijn de kleine kernen daarmee overbedeeld. STRATEGISCHE DOELEN De gemeente heeft een toekomstvisie geschreven, Tij van de Toekomst. Daarin staan uitgangspunten, die leidraad zijn voor toekomstig beleid. De uitgangspunten, die gelden voor de discussie over maatschappelijke voorzieningen staan hier beschreven. Beheer en exploitatie Onze inwoners zorgen zelf voor beheer en onderhoud van sport en culturele voorzieningen en gemeenschappelijke ontmoetingsruimten. We gaan er vanuit dat we in 2040 zelfvoorzienend zijn in duurzame energie. Spreiding Eilandelijke voorzieningen zijn gevestigd in Zierikzee. Zierikzee is daarmee de dragende kern met centrumvoorzieningen. Verspreid over het eiland zijn in diverse kernen voorzieningen voor sport, cultuur, onderwijs en welzijn. Deze voorzieningen zijn multifunctioneel, voorzien in de lokale behoefte, maar hebben ook een satellietfunctie naar de omliggende kernen. Bereikbaarheid We willen de fysieke bereikbaarheid van onze voorzieningen garanderen ook voor onze minder mobiele inwoners. Dit doen we door het optimaliseren van de bestaande wegenstructuur en het organiseren van passende vervoersmogelijkheden. Ook blijven we onze digitale infrastructuur optimaliseren om ontwikkelingen voor werken, wonen en verblijven op ons eiland te faciliteren en innovatie te stimuleren. Betaalbaarheid Voorzieningen zijn betaalbaar, omdat ze een voldoende gebruikscapaciteit hebben en doordat functies gebundeld zijn. Individuele voorzieningen voor zorg en

3 WAT GEBEURT ER IN AL DIE GEBOUWEN? In Nederland worden gebouwen anders dan in bijvoorbeeld België vaak voor één functie neergezet: een dorpshuis voor ontmoeting, een school voor onderwijs, een brandweerkazerne voor de brandweer. Overzichtelijk, maar niet altijd even functioneel. Want de school sluit vaak s middags om drie uur als de laatste bel gaat en wordt tot de volgende ochtend niet gebruikt. Voor allerhande ontmoetingen staat er een dorpshuis op loopafstand; al dan niet met een beheerder die vandaag de dag alle registers moet opentrekken om de inwoners aan zich te binden. Het onderwijs staat aan de vooravond van een krimp. Schouwen-Duiveland vergrijst, er worden minder kinderen geboren en daarmee neemt het aantal kinderen af. Scholen komen in de gevarenzone. De Bredeschool in Zierikzee is een voorbeeld van meer eigentijds gebruik. Meerdere gebruikers in het gebouw maken de Bredeschool interessanter. Pontes Pieter Zeeman maakt een zelfde slag door leegstaande lokalen te verhuren. Bijvoorbeeld aan de tafeltennisvereniging. En denk eens aan de bibliotheek en de Zeeuwse Muziekschool. De discussie over maatschappelijke voorzieningen kan leiden tot meer creatieve gebruiksmogelijkheden van bestaande gebouwen. Met als inzet een meer passend voorzieningenniveau in de woonkernen. Bijkomend voordeel is ook dat vrijwilligers elkaar vinden in het beheer en gebruik van minder gebouwen. Wat zeggen de onderzoekers erover? Sociaal cultureel Bibliotheekvestigingen zijn er in 3 kernen, de bibliobus doet de andere kernen aan. Er zijn 11 musea verspreid over 8 kernen. In totaal worden er 5 (mede) door de gemeente gefinancierd het Stadhuismuseum in Zierikzee, Brusea, Bewaerschole, Museumhaven, Streeken Landbouwmuseum. Kleine voorzieningen voor theater, dans en muziek zijn in de gemeente in Zierikzee en in Renesse in het dorpshuis te vinden. Er zijn een muziekpodium Brogum en filmtheater in Zierikzee. Onderwijs en opvang Onder deze categorie vallen peuterspeelzaal, voor- en vroegschoolse educatie, kinderdagverblijf, buitenschoolse opvang, primair onderwijs, voortgezet onderwijs, speciaal basis onderwijs, voortgezet speciaal onderwijs, ROC, HBO, WO. Voorzieningen voor kinderopvang en peuterspelen zijn de afgelopen jaren steeds meer naar elkaar toegegroeid en vaak samen gegaan. Er zijn 29 schoolgebouwen (voor basisonderwijs) op Schouwen- Duiveland. Er is één school voor speciaal basisonderwijs met 58 leerlingen. In de andere schoolgebouwen verdeeld over 14 kernen zijn de 26 basisscholen van het eiland gevestigd. De school in Sirjansland is een nevenvestiging van de openbare basisschool in Nieuwerkerk. Op 1 oktober 2014 telden de basisscholen in totaal 2648 leerlingen. De gemeentelijke opheffingsnorm voor een basisschool is 43 leerlingen. De bevolkingsprognoses wijzen uit dat de komende jaren het aantal kinderen in de basis- schoolleeftijd verder zal dalen. Stichting OBASE heeft de school in Noordwelle in 2014 gesloten, voor de statistiek bestaat de school als nevenvestiging van de Stapelhof nog tot eind van het schooljaar met één leerling. De school in Ellemeet zal in 2015 haar deuren sluiten. Daarnaast zitten nog scholen in vier kernen in de gevarenzone zitten (Brouwershaven, Ouwerkerk, Sirjansland, Zonnemaire). De Schouw in Brouwershaven wordt per 2015 samengevoegd met de protestant christelijke school in Kerkwerve. Er zullen door de leerlingendaling minder klaslokalen en minder gebouwen nodig zijn. Sport Onder deze categorie vallen zowel de binnensporten als buitensporten met hun specifieke voorzieningen. In 12 kernen is een ijsbaan. In 8 kernen zijn tennisbanen. Accommodaties voor korfbal, atletiek en hockey zijn uitsluitend in Zierikzee. In Nieuwerkerk en in Zierikzee is een zwembad. In Zierikzee en in Burgh-Haamstede zijn sportcentra. Zorg Zorg (en welzijn) is een omvangrijke en complexe maatschappelijke sector. Er zijn erg veel verschillende organisaties bezig met het organiseren en verlenen van diensten op dit terrein. Voor de inventarisatie is niet alleen gekeken naar hetgeen binnen de gemeente aanwezig is, maar ook naar de voorzieningen buiten de gemeente. De voorzieningen die binnen de gemeente een vestiging hebben zijn: huisartsen, tandartsen, apotheek (bij huisartsen), fysio-/oefentherapeut, activiteitenruimte, consultatiebureaus, woonzorgcomplexen, jeugdgezondheidszorg, bijzondere woonvormen, dagverzorging/-besteding/activiteitenruimte en ziekenhuislocaties. HOE BEREIKBAAR IS ALLES EIGENLIJK? Om inwoners en bezoekers goed in staat te stellen de dingen te doen die zij willen of moeten doen, moet niet alleen naar aanwezigheid van voorzieningen gekeken worden, maar ook naar de bereikbaarheid. De bereikbaarheid wordt steeds belangrijker vanwege maatschappelijke trends als schaalvergroting, verhoogde automobiliteit en digitale communicatie. Deze laatste ontwikkelt zich snel en biedt inwoners steeds meer mogelijkheden om vanuit huis hun zaken en diensten te regelen. Per 1 maart 2015 is een nieuwe concessie voor het Zeeuwse Openbaar Vervoer ingegaan. Uitgangspunt voor deze nieuwe concessie is de bezuiniging van 25% op het budget en de wens om het vervoer af te stemmen op de vraag (en daarmee het voorkomen dat er lege bussen rijden). In Zeeland wordt door de nieuwe vervoerder Connexxion voorzien in een kernnet, spitsnet, scholierennet en toeristennet. Dit grofmazige netwerk van lijnen zorgt vanaf 1 maart 2015 voor het vervoeren van 95% van de huidige bezoekers. Waar er buslijnen vervallen en in de avonduren de bussen op het vaste net niet rijden, wordt een zogenoemde haltetaxi ingezet. Deze haltetaxi zorgt ervoor dat reizigers van een halte in de buurt vervoerd worden naar het dichtst- bijzijnde aansluitknooppunt. De bereikbaarheid van de verschillende kernen op Schouwen-Duiveland lijkt hiermee in voldoende mate gedekt. welzijn maken plaats voor collectieve voorzieningen. We combineren functies voor kinderen op een plek, waarbij huisvesting in het dorpshuis of leegkomende ruimten in schoolgebouwen prioriteit krijgt. Aanbod Ruimte voor nieuw vestiging van bijzondere en unieke concepten, die zorg, wellness, recreatie en sport combineren en zo het aanbod van voorzieningen voor toeristen en vaste inwoners vergroten en betaalbaar houden. Samen met partners maken we de omslag van kwantiteit naar kwaliteit. We stimuleren samenwerking van primair onderwijs met als doel kwaliteit en huisvesting te verbeteren, passend in het toekomstig beeld van spreiding en bundeling van onderwijsvoorzieningen. Behoefte Het aantal onderwijsvoorzieningen is afgestemd op het leerlingaantal. Aantrekkelijkheid van ons eiland We voorkomen leegstand en gaan creatief en flexibel om met (her)gebruik. Wonen Woningbouw is mogelijk in alle kernen, daarbij rekening houdend met de grootte van de kern en het voorzieningenniveau. Randvoorwaarden We realiseren nieuwe netwerken en verbindingen tussen overheid, ondernemers, onderwijs, maatschappelijke organisaties en inwoners. Bereikbare en toegankelijke ontmoetingsruimten, waar bewoners elkaar kunnen ontmoeten en activiteiten kunnen organiseren. We stimuleren activiteiten waaruit veel zelfsturing, eigen kracht en bestuurskracht blijkt. We stimuleren actief burgerschap en ondersteunen waar nodig vrijwilligers en mantelzorgers.

4 VEEL VOORZIENINGEN VERSPREID OVER VEEL KERNEN Hoe ziet de spreiding van de voorzieningen er uit? Maatschappelijke voorzieningen zijn die voorzieningen die collectief worden georganiseerd en die geheel of gedeeltelijk met gemeentelijk of rijks geld worden betaald. Veel partijen houden zich bezig met maatschappelijke voorzieningen, zijn eigenaar, beheerder of exploitant. Een van deze partijen is de gemeente. Om ons niet door de ontwikkelingen te laten inhalen, maar kansen te kunnen grijpen als die zich voordoen, is een goed doordacht plan voor een toekomstbestendig voorzieningenniveau nodig. Om dit op te stellen gaan we op 19 mei en 26 mei met elkaar in gesprek. Om een beeld te geven van de spreiding van de maatschappelijke voorzieningen over de verschillende kernen hebben we deze kaart gemaakt. Het beeld ontstaat van veel voorzieningen verspreid over veel kernen. Onder andere ontstaan doordat de gemeente weliswaar maar inwoners heeft, maar wel 17 woonkernen. Deze eilandweergave geeft globaal de voorzieningen per woonkern weer. Alleen als voorzieningen substantieel voor handen zijn staat er in een vlag in de passende kleur bij.

5 LEGENDA Speellocaties In alle kernen zijn speellocaties aanwezig. Op Schouwen-Duiveland zijn veel maatschappelijke voorzieningen. Op de onderstaande kaart zijn ze beeldend weergegeven in zes categorieën: Opvang en onderwijs In deze kernen zijn voorzieningen voor opvang en/of onderwijs te vinden. Dorpshuizen en jeugd Hier kunt u een dorpshuis vinden en/of een jeugdhonk. Musea en podia Woongebieden waar een museum of een podium (anders dan in het dorpshuis) te vinden is. Sport Kernen waar sportvoorzieningen zijn. Zorg Zorg is er in de dorpen met een paarse vlag. Zorg zoals bijvoorbeeld een huisarts.

6 EN ONDERTUSSEN VERANDERT DE SAMENSTELLING VAN DE BEVOLKING En ondertussen verandert de samenstelling van de bevolking. Het aantal inwoners van Schouwen-Duiveland schommelt al jaren rond de inwoners. Soms wat meer, soms wat minder. Die mensen moeten met elkaar het voorzieningenniveau op peil houden. Een lastige opgave in vergelijking met steden met ongeveer hetzelfde aantal inwoners. Daar kunnen de voorzieningen bij elkaar geplaatst worden en hoeven er niet zoals op Schouwen-Duiveland zeventien woonkernen bediend te worden. Met de discussie over maatschappelijke voorzieningen moet daar eens goed naar gekeken worden. De inzet is er op gericht om ook in de toekomst prettig te wonen, werken en verblijven. Maar minstens zo interessant als het aantal inwoners is de samenstelling van de bevolking. Meer ouderen, minder jongeren. Mensen geboren en getogen op Schouwen-Duiveland, nieuwkomers met andere interesses en behoeften. Wat zeggen de onderzoekers hierover? Voor ontwikkelingen in de bevolking kijken we naar de periode Bij de ontwikkelingen tussen 2002 en 2014 is het aantal inwoners in de gemeente met bijna 700 gedaald van naar In Burgh-Haamstede en Oosterland trad de meeste krimp op. In vijf kernen is het aantal inwoners in de afgelopen 12 jaar toch nog gestegen, met Zierikzee als grootste stijger. In de verhouding tussen de kernen wat betreft inwonertal is weinig veranderd. Zierikzee is met ruim inwoners veruit de grootste kern, daarna volgen Bruinisse en Burgh- Haamstede met rond de inwoners. Oosterland en Nieuwerkerk zijn kernen met iets meer dan inwoners. De andere kernen zijn (beduidend) kleiner dan inwoners. Niet alleen de omvang van de totale bevolking verschilt per kern, maar ook de samenstelling naar levensfase en daarmee het draagvlak voor voorzieningen die zich meer richten op specifieke levensfasen. De samenstelling van de kernen naar levensfase laat zien dat Burgh- Haamstede verreweg de meest vergrijsde kern is, terwijl in Nieuwerkerk en Oosterland relatief de meeste jonge mensen wonen. In 12 jaar tijd is de samenstelling van de bevolking in de kernen van Schouwen- Duiveland behoorlijk veranderd. De belangrijkste verandering is de groei van het aantal 60+ers. Inmiddels is een derde deel van alle inwoners ouder dan 60 jaar. Daarnaast heeft ook een sterke ontgroening plaatsgevonden. Het aantal kinderen onder de 15 jaar daalde van naar De kleine kernen hebben te maken gehad met de sterkste ontgroening. Ellemeet is daarop een uitzondering. Samen met Nieuwerkerk vormen ze de enige twee kernen waar het aandeel kinderen is toegenomen. Ellemeet is bovendien bijzonder omdat daar als enige kern ook het aandeel oude ren is afgenomen. De sterkste vergrijzing is opgetreden in Serooskerke en Burgh-Haamstede. Verloop inwoners per woongebied Brouwershaven Bruinisse Burgh-Haamstede Dreischor Ellemeet Kerkwerve Nieuwerkerk Noordgouwe Noordwelle Oosterland Ouwerkerk Renesse Scharendijke Serooskerke Sirjansland Zierikzee Zonnemaire Waar woonden en wonen we?

7 TRENDS EN ONTWIKKELINGEN EN KIJKJE IN DE TOEKOMST Voorspellen hoe mensen in de toekomst leven is bijzonder lastig. Wie had vijftien jaar geleden bijvoorbeeld gedacht dat het gebruik van internet en smartphones zo n enorme vlucht zou hebben genomen. Zodanig dat dorpse voorzieningen als bankfilialen en telefooncellen inmiddels nagenoeg overbodig en zeker onrendabel zijn. Het wonen op het platteland wordt door de toenemende mobiliteit en gebruik van de digitale snelweg ook steeds minder afhankelijk van aanwezige voorzieningen. De groter worden faciliteiten om thuis te werken maakt ook het wonen op het platteland en werken in de stad nog beter mogelijk. De samenleving verandert in hoog tempo, maar wat betekent dat of beter nog wat moet dat betekenen voor de manier waarop we de voorzieningen inrichten. Sluiten die nog wel aan bij de manier waarop we vandaag de dag leven? Anderzijds neemt de behoefte aan ontmoeten hand over hand toe. We willen elkaar zien en spreken. Wat zeggen de onderzoekers erover? Het dorp waarin inwoners werken, wonen én leven op een schaal van een of hooguit enkele vierkante kilometers bestaat al een tijd niet meer. Kleine dorpen veranderden van zelfstandige dorpen naar pure woondorpen. Uit de analyses van de Staat van Zeeland blijkt dat er geen directe relatie is tussen de ervaren leefbaarheid en de aanwezigheid van voorzieningen in een kern. De ervaren leefbaarheid in kernen met weinig voorzieningen is vaak zelfs hoger dan in kernen met veel voorzieningen. Steeds meer gezinnen kiezen bewust voor het wonen in rust en ruimte en realiseren zich dat dit gepaard gaat met weinig voorzieningen in de eigen kern. uitsluitend in stedelijke centra te vinden. Aan de andere kant zien we dat het platteland sterk ontgroent en vergrijst. De algemene trend is dat steeds meer mensen kiezen voor het leven in de stad. Inmiddels woont meer dan de helft van de wereldbevolking in steden en de verwachting is dat die trend sterker zal doorzetten. Bedrijven worden steeds meer footloose en kiezen in toenemende mate voor omgevingen waar zij én veel klanten én veel personeel kunnen vinden. Vooral bedrijven die hooggeschoold personeel vragen verplaatsen meer en meer naar stedelijke gebieden. Jongeren uit plattelandsgemeenten vertrekken steeds vaker om opleidingen in grote steden te volgen en komen minder vaak terug dan in het verleden. Als gevolg daarvan krijgt het platteland in toenemende mate met dalende aantallen inwoners te maken en daarmee ook minder vraag naar voorzieningen. Lange tijd was de veronderstelling dat meer woningen zouden leiden tot meer inwoners. Die relatie was er zeker in de tijden van woningnood, gezinsverdunning en individualisering. De relatie tussen woningbouw en inwonersaantallen is in veel gebieden buiten de Randstad al een tijd lang niet meer aanwezig. Dit maakt het doen van voorspellingen erg complex. Uitkomsten op gemeentelijk of provinciaal niveau dienen altijd met de nodige voorzichtigheid te worden bekeken. Grote dorpen en stedelijke centra nemen belangrijke taken over. Voorzieningen voor hoger onderwijs, ziekenhuiszorg, grote culturele- en sportvoorzieningen zijn nu al ER MOETEN STRATEGISCHE KEUZES GEMAAKT WORDEN Minder inwoners, maar vooral ook in een andere samenstelling. Het moment is aangebroken om met elkaar na te denken over de maatschappelijke voorzieningen. Wat hebben we nodig, wat sluit aan bij de (toekomstige en soms al huidige) behoeftes? Wat zeggen de onderzoekers erover? De inventarisatie van voorzieningen in de gemeente en de ontwikkelingen tussen 2002 en 2014 leveren het beeld op van een gemeente waarin voorzieningen nog sterk zijn verspreid. Weliswaar is Zierikzee al jarenlang als centrumkern voor eilandelijke voorzieningen benoemd, de kleine kernen hebben beduidend meer voorzieningen dan voor het aantal inwoners nodig is. En ondanks maatschappelijke trends zoals vergrote mobiliteit, opschaling van voorzieningen en bezuinigingen is het voorzieningenniveau in de loop der jaren ook in de kleine kernen niet veel veranderd. De huidige praktijk is erop gericht ook in de kleinste kernen de voorzieningen zo lang mogelijk in stand te houden. Dit sluit niet aan op de koers van de Tij van de Toekomst. Pas als het draagvlak echt door de bodem zakt (Bijvoorbeeld 13 leerlingen in de basisschool in Noordwelle) wordt een voorziening gesloten. De voorspellingen over de bevolkingsontwikkeling in de kernen van de gemeente wijzen de komende jaren op een verdere vergrijzing en ontgroening. Dat betekent dat de verspreide kleinschalige voorzieningen voor de jonge leeftijdsfasen (nog) meer aan draagvlak verliezen en in meerdere gevallen ook door de bodem zullen zakken. In kinderopvang, basisonderwijs en sport komen de voorzieningen sterk onder druk te staan. De analyse van het gebruik van deze voorzieningen wijst er op dat veel inwoners van de kleine kernen hiervoor al gericht zijn op grotere kernen in hun omgeving. Voor de voorzieningen specifiek gericht op oudere leeftijdsfasen ontstaat juist meer draagvlak. Belangrijk voor ouderen zijn zorg- en welzijnsvoorzieningen. Vooral ouderen hebben vaker moeite met het zelfstandig kunnen uitvoeren van het huishouden, persoonlijke verzorging, geldzaken en sociale contacten. De zorgsector is sterk in verandering. Gemeenten krijgen daarin een grotere taak. De bedoeling is om de zorg zo in te richten dat mensen zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen. Dit sluit aan bij het beleid zoals is geformuleerd in Tij van de toekomst. De inventarisatie laat goed zien dat de gemeente voor een belangrijk deel nog een omslag moet maken van het steunen van een praktijk die stuurt op zoveel mogelijk spreiding en behoud van voorzieningen, naar een beleid en een praktijk die stuurt op een zo goed mogelijke en duurzame spreiding, aansluitend bij (toekomstig) draagvlak, huidig gebruik en behoeften van inwoners. Daarbij zijn scherpe keuzes onvermijdelijk.

8 DENKT U OP 19 OF 26 MEI MEE OVER DE MAATSCHAPPELIJKE VOORZIENINGEN OP SCHOUWEN-DUIVELAND? Wat gaan we doen? Tijdens de bijeenkomst willen we informatie verzamelen voor de nota maatschappelijke voorzieningen. Dit doen we door met elkaar in gesprek te gaan over wat we nodig hebben, hoeveel, voor wie en waar. Later willen we ook samen met u aan de slag in de uitvoering. Tijden en locaties We organiseren over dit onderwerp twee avonden. Op dinsdag 19 mei bent u welkom in dorpshuis De Schutse, Julianastraat 22 in Burgh-Haamstede en op dinsdag 26 mei in Ons Dorpshuis, Poststraat 20 in Nieuwerkerk. Het programma is op beide avonden hetzelfde, we starten om uur. Om mee te denken en te doen hoeft u zich maar voor een bijeenkomst aan te melden. Vragen Voor informatie en vragen kunt u terecht bij projectleider Marlys Schild, telefoonnummer (0111) Aanmelden Kijk op > inwoners > projecten > project maatschappelijke voorzieningen > bijeenkomsten. Voor de bijeenkomst in Burgh-Haamstede kunt u zich aanmelden tot en met maandag 18 mei. Voor de bijeenkomst in Nieuwerkerk kunt u zich aanmelden tot en met maandag 25 mei. NIET VERGETEN! 19 en 26 mei: meepraatavonden Burgh- Haamstede en Nieuwerkerk 7 en 9 juli: openbare toetsavonden op twee locaties op het eiland september: College van BenW oktober: Commissie Samenleving en Bestuur oktober: Gemeenteraad PLANNING PROJECT