Leerjaar 1/2 ICT-Academie. Niveau 4. Applicatie ontwikkeling

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Leerjaar 1/2 ICT-Academie. Niveau 4. Applicatie ontwikkeling"

Transcriptie

1 Databases SQL Leerjaar 1/2 ICT-Academie Niveau 4 Applicatie ontwikkeling Auteur: R. Meijerink Datum: Januari 2013

2 0. Inleiding Databases / SQL In deze lessen wordt je geleerd databases te bouwen in SQL-code. Daarnaast ga je door gebruik te maken van SQL gegevens uit de database halen, muteren, wissen en invoegen. We maken hiervoor gebruik van Microsoft SQL-server Express 2008 R2 om het een ander uit te proberen. Het lesmateriaal is opgebouwd uit een aantal hoofdstukken. Bij elk hoofdstuk zitten een of meerdere oefeningen. Deze oefeningen dienen gemaakt te worden. De uitwerking van deze oefeningen wordt besproken in de les. LET OP In dit lesmateriaal wordt uitgegaan van het zogenoemde ANSI-SQL. Dit houdt in dat de gebruikte statements in elke programmeertaal of database omgeving uit te voeren zou moeten zijn. In het lesmateriaal staan regelmatig teksten die ingevoerd moeten worden op de computer. Deze teksten zijn in een ander lettertype weergegeven zodat het duidelijker is wat er nu wel of juist niet moet worden getypt. Gewone tekst Tekst die ingevoerd moet worden Boxen met tekst erin zoals hierboven worden gebruik om belangrijke punten nog eens extra onder de aandacht te brengen. Deze opmerkingen / statements moet je beheersen om verder te kunnen gaan met de lesstof. In het lesmateriaal worden de volgende symbolen gebruikt: Geeft aan waar je ergens extra informatie kunt vinden. Geeft aan wat er ingeleverd / gemaakt moet worden. Geeft aan dat er een handeling verricht dient te worden. Versie 5 Blz. 2

3 Al de hoofdstukken in deze reader hebben dezelfde opbouw. Databases / SQL Na de inleiding, krijg je te zien wat van je wordt verwacht als je het hoofdstuk hebt doorgewerkt. Als tweede onderdeel krijg je de syntax (= schrijfwijze van een commando / statement) te zien van alle statements die in dit hoofdstuk besproken worden. Als laatste komt de lesstof aanbod. De toetsen die je voor dit vak krijgt, zijn kennis en vaardigheidstoetsen. In de meeste gevallen mag je GEEN hulpmiddelen gebruiken bij het maken van de toetsen. Versie 5 Blz. 3

4 Databases / SQL 1. Wat is een database, datamodel en DBMS? 1.1. Inleiding In dit hoofdstuk wordt kort omschreven wat een database is en waarom het belangrijk is dat Applicatie Ontwikkelaars (AO) hiermee om kunnen gaan. Het is voor een belangrijk deel een herhaling van de lesstof die je tot nu toe hebt gekregen bij Basis-informatica / ECDL (Access). Na bestudering van dit hoofdstuk moet je tot het volgende in staat zijn: Het kunnen beschrijven wat een DBMS is. Je kunt uitleggen wat een database is, waaruit deze bestaat en waarvoor je een database zou gebruiken. Het kunnen lezen van een Bachmandiagram. De begrippen integriteit en redundantie kunnen gebruiken en toelichten aan de hand van databases Database Het woord database wordt voor verschillende begrippen gebruikt: De opgeslagen gegevens (=database). De manier waarop de gegevens zijn opgeslagen (=datamodel). De software waarmee databases kunnen worden aangemaakt en benaderd (DataBase Management Systeem of DBMS). Wij bedoelen bij database echter altijd de opgeslagen gegevens. Maar wat is een database dan? Een database is een digitaal opgeslagen archief, ingericht met het oog op flexibele raadpleging en gebruik. Databases spelen een belangrijke rol voor het archiveren en actueel houden van gegevens bij onder meer de overheid, financiële instellingen en bedrijven, in de wetenschap, en worden op kleinere schaal ook privé gebruikt. Een database moet aan de volgende minimale voorwaarden voldoen om als database gezien te worden: Versie 5 Blz. 4

5 Databases / SQL Gegevens moeten eenvoudig kunnen worden opgeslagen. Gegevens moeten eenvoudig kunnen worden opgezocht en doorzocht. Gegevens moeten gewijzigd kunnen worden. Gegevens moeten verwijderd kunnen worden zonder dat het de werking van dat systeem nadelig beïnvloedt Datamodel Met een datamodel (of gegevensmodel of bachmandiagram) wordt beschreven hoe de gegevens in een informatiesysteem gestructureerd zijn. In een datamodel kun je zien welke gegevens in een informatiesysteem worden vastgelegd en wat de verbanden zijn tussen deze gegevens. Hieronder staat een datamodel van een CD-database. Primaire sleutel Relatie 1.4. Database Management Systeem Een DBMS zal nooit uit zichzelf de gegevens in een database wijzigen of verwijderen. Iemand of iets zal het DBMS daartoe de opdracht moeten geven. Dit kan jij zijn, als gebruiker, maar het kan ook een programma zijn. In het 2 de geval is het programma de gebruiker. Met behulp van speciale talen worden opdrachten aan een DBMS gegeven. Dit soort talen wordt databasetalen genoemd. Opdrachten worden door gebruikers ingevoerd en door het DBMS verwerkt. Elk DBMS, van welke fabrikant dan ook, bezit een databasetaal. Sommige systemen hebben zelfs meer dan 1 databasetaal. Tussen al die talen bestaan verschillen. Deze verschillende talen zijn te verdelen in groepen. Eén van deze groepen wordt gevormd door de relationele databasetalen. Versie 5 Blz. 5

6 Databases / SQL De belangrijkste relationele databasetaal is SQL (Structured Query Language). Deze taal wordt door haast alle DBMS en ondersteund. Naast de standaard SQL breiden DBMS fabrikanten de taal nog uit met eigen specifieke opdrachten. Deze opdrachten zijn meestal niet uitwisselbaar met andere databaseomgevingen. Een andere belangrijke taak van een DBMS is het handhaven van de integriteit van de databasegegevens. Hiermee wordt ten eerste bedoeld dat het DBMS moet zorgen dat databasegegevens altijd voldoen aan regels die in de werkelijkheid gelden. Als bv een werknemer maar voor 1 afdeling tegelijkertijd mag werken, mag nergens in de database geregistreerd kunnen worden dat een bepaalde werknemer voor 2 of meer afdelingen werkt. Ten tweede wordt met integriteit bedoeld dat 2 verschillende databasegegevens elkaar niet tegenspreken (dit wordt ook wel consistentie van gegevens genoemd). Ook moet het niet mogelijk zijn dezelfde gegevens meerdere malen in te kunnen voeren. Dit noemen we redundantie. Daarnaast mogen twee verschillende databasegegevens elkaar niet tegenspreken. Dit wordt ook wel consistentie van gegevens genoemd. Maak nu opdracht Versie 5 Blz. 6

Inhoudsopgave Inleiding 7 Hoofdstuk 1 Introductie databases 9 Hoofdstuk 2 Hoe werkt het? 13 Hoofdstuk 3 Database versus Dataset 61

Inhoudsopgave Inleiding 7 Hoofdstuk 1 Introductie databases 9 Hoofdstuk 2 Hoe werkt het? 13 Hoofdstuk 3 Database versus Dataset 61 5 Inhoudsopgave Inleiding 7 C# en databases 7 Benodigde voorkennis 7 Hoe werk je met dit boek? 8 Hoofdstuk 1 Introductie databases 9 Wat is een database? 9 Relationele databases 9 De databases in dit boek

Nadere informatie

Databases - Inleiding

Databases - Inleiding Databases Databases - Inleiding Een database is een verzameling van een aantal gegevens over een bepaald onderwerp: een ledenbestand van een vereniging, een forum, login gegevens. In een database worden

Nadere informatie

Na bestudering van dit hoofdstuk, moet je tot het volgende in staat zijn:

Na bestudering van dit hoofdstuk, moet je tot het volgende in staat zijn: 5. De oefendatabase 5.1. Inleiding In de volgende hoofdstukken ga je oefenen / werken met SQL. Om te kunnen oefenen heb je natuurlijk wel een database nodig. In dit hoofdstuk wordt besproken hoe je deze

Nadere informatie

12. Meer dan één tabel gebruiken en sub-queries

12. Meer dan één tabel gebruiken en sub-queries 12. Meer dan één tabel gebruiken en sub-queries 12.1. Inleiding In de vorige hoofdstukken heb je telkens queries uitgevoerd op één tabel. In de praktijk is het raadplegen van gegevens over het algemeen

Nadere informatie

Informatie & Databases

Informatie & Databases Informatie Wat is informatie en waaruit het bestaat? Stel op een kaart staat het getal 37 geschreven. Wat kun je dan zeggen van het cijfer 37? Niets bijzonders, toch? Alleen dat het een getal is. Gaat

Nadere informatie

1 Download de database 'bieren.mdb' en bewaar het bestand in c:\werkmap van je computer.

1 Download de database 'bieren.mdb' en bewaar het bestand in c:\werkmap van je computer. DataBase Management & Databasetechnologie We gaan nu aan de slag met het databasemanagementprogramma Access. Zo'n set programma's waarmee je databases kunt maken, beheren en bevragen noemt men ook wel

Nadere informatie

6. Het maken van een database

6. Het maken van een database 6. Het maken van een database 6.1. Inleiding In hoofdstuk 5 heb je de oefendatabase gemaakt doormiddel van een script. In dit hoofdstuk ga je zelf een database maken en deze vullen met tabellen. Hiervoor

Nadere informatie

MODULEBESCHRIJVING Databases DBS1

MODULEBESCHRIJVING Databases DBS1 MODULEBESCHRIJVING Databases DBS1 Samensteller(s): Richard van den Ham Datum: 30-08-2012 Versie: 1.0 Module: Databases Identificatie Progresscode: DBS1 Semester: 1 Omvang: 140 SBUs/ 5 ECTS-punten Lestijd:

Nadere informatie

SQL / Systeemanalyse

SQL / Systeemanalyse SQL / Systeemanalyse Wie ben ik Hans de Wit 44 jaar HBO BI in deeltijd gedaan Sinds 2008 werkzaam met BI / DWH med.hro.nl/wihan SQL De gegevens in een database vormen de grondstof voor informatie De informatie

Nadere informatie

7. Het selecteren van gegevens

7. Het selecteren van gegevens 7. Het selecteren van gegevens 7.1. Inleiding Het doel van databases is het ontsluiten van gegevens. Een database wordt gebruikt om gegevens in op te slaan en te lezen. In dit hoofdstuk ga je door gebruik

Nadere informatie

16. Back-up en Restore

16. Back-up en Restore 16. Back-up en Restore Een back-up gebruik je pas als iets verkeerd is gegaan. Dan moet je de backup terugzetten doormiddel van een restore. In dit hoofdstuk worden de statements voor het maken en terugzetten

Nadere informatie

Databanken programmatorisch benaderen

Databanken programmatorisch benaderen Databanken programmatorisch benaderen met Visual Studio 2013 HA-2267-01 Informaticabeheer Bert Cauwenberg en Lieven Pauwels Werkgroep Handel 2015 Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat

Nadere informatie

PROGRAMMA 2011-2012. Vak: informatica..

PROGRAMMA 2011-2012. Vak: informatica.. Vak: informatica.. Laag: Havo-. PROGRAMMA 2011-2012 week leerstof dagen toets overig 34-26.08 zomervakantie Bespreking PTA-404 Deze week: uitreiking van de Praktische Opdracht Programmeren Herhaling theorie

Nadere informatie

Informatie Systeem Ontwikkeling ISO 2R290

Informatie Systeem Ontwikkeling ISO 2R290 Informatie Systeem Ontwikkeling ISO 2R290 docent: Prof. dr. Paul De Bra Gebaseerd op: Database System Concepts, 5th Ed. doel van dit vak kennis van en inzicht in basisbegrippen over informatiesystemen

Nadere informatie

Powerpoint presentatie College 5 Gilbert van Lierop & Farshad Salamat

Powerpoint presentatie College 5 Gilbert van Lierop & Farshad Salamat Powerpoint presentatie College 5 Gilbert van Lierop & Farshad Salamat Wat is een database? Een verzameling van georganiseerde data Een database bestaat uit applicaties, SQL en het DBMS Watis eendbms? EenDBMS

Nadere informatie

Na bestudering van dit hoofdstuk moet je tot het onderstaande in staat zijn:

Na bestudering van dit hoofdstuk moet je tot het onderstaande in staat zijn: 15. Toegangsbeheer Tot nu toe heb je gewerkt met DML en DDL statements. Echter de DCL statements zijn nog niet aan bod geweest. DCL commando s gebruik je voor de beveiliging van je database. Wie mag wat

Nadere informatie

Introductie (relationele) databases

Introductie (relationele) databases Eerste les Introductie (relationele) databases Database en DBMS Een verzameling van gestructureerd opgeslagen gegevens Dus ook een kaartenbak is een database Van oudsher waren er hiërarchische en netwerkdatabases

Nadere informatie

9. Het wijzigen van gegevens

9. Het wijzigen van gegevens 9. Het wijzigen van gegevens Voor het wijzigen van gegevens wordt het DML-statement UPDATE gebruikt. Om dit statement correct te kunnen gebruiken moeten enkele zaken bekend zijn: In welke tabel moeten

Nadere informatie

Workshop 3x. Normaliseren. Normaliseren. Hiëarchische database ODBMS. Relationele database. Workshop 14 oktober 2010. A. Snippe ICT Lyceum 1

Workshop 3x. Normaliseren. Normaliseren. Hiëarchische database ODBMS. Relationele database. Workshop 14 oktober 2010. A. Snippe ICT Lyceum 1 Workshop 3x Analytisch vermogen Huiswerk Lestijden 10:00 12:30 Pauze 10:15 10:30 Deze les: Hiëarchische database Relationele database ODBMS Normaliseer stappen Hiëarchische database Elk record in een database

Nadere informatie

Sparse columns in SQL server 2008

Sparse columns in SQL server 2008 Sparse columns in SQL server 2008 Object persistentie eenvoudig gemaakt Bert Dingemans, e-mail : info@dla-os.nl www : http:// 1 Content SPARSE COLUMNS IN SQL SERVER 2008... 1 OBJECT PERSISTENTIE EENVOUDIG

Nadere informatie

PROGRAMMA 2011-2012. Vak: Informatica..

PROGRAMMA 2011-2012. Vak: Informatica.. Vak: Informatica.. Laag: vwo-. PROGRAMMA 2011-2012 week leerstof dagen toets overig 34-26.08 zomervakantie Bespreking PTA-404 1. Deze week: uitreiking van de Praktische Opdracht Programmeren Herhaling

Nadere informatie

Database Structuur via menus

Database Structuur via menus Data Dictionary Database Structuur via menus Na het normaliseren en maken van een data dictionary kunnen de tabellen worden ingevoerd in de database. In deze les wordt getoond hoe dit in Access gebeurt.

Nadere informatie

AdBackup Pro November 2015 AdBackup Pro 6.13 is beschikbaar op het platform Oodrive Vision en als een op zichzelf staand product AdBackup Pro

AdBackup Pro November 2015 AdBackup Pro 6.13 is beschikbaar op het platform Oodrive Vision en als een op zichzelf staand product AdBackup Pro AdBackup Pro 6.13 - November 2015 AdBackup Pro 6.13 is beschikbaar op het platform Oodrive Vision en als een op zichzelf staand product AdBackup Pro Pagina 1 van 6 INDEX VAN DE FUNCTIES 1. HERZIENING VAN

Nadere informatie

Informatica kiezen. Informatica: iets met computers? Informatie over het vak informatica in de Tweede Fase van havo en vwo

Informatica kiezen. Informatica: iets met computers? Informatie over het vak informatica in de Tweede Fase van havo en vwo Informatica kiezen Informatica: iets met computers? Informatie over het vak informatica in de Tweede Fase van havo en vwo Voorlichtingsmateriaal voor leerlingen in havo en vwo Het vak informatica Waarom

Nadere informatie

In deze appendix wordt bekeken wat er moet gebeuren voordat

In deze appendix wordt bekeken wat er moet gebeuren voordat Normaliseren A In deze appendix wordt bekeken wat er moet gebeuren voordat een systeem kan worden gedefinieerd. Dit begint met een analyse van de gegevens die de basis vormen. Daarbij wordt gekeken naar

Nadere informatie

Databases en SQL Foundation (DBSQLF.NL)

Databases en SQL Foundation (DBSQLF.NL) Databases en SQL Foundation (DBSQLF.NL) EXIN Hét exameninstituut voor ICT ers Janssoenborch - Hoog Catharijne Godebaldkwartier 365 3511 DT Utrecht Postbus 19147 3501 DC Utrecht Nederland T +31 30 234 48

Nadere informatie

INHOUD. Presentatie ICT werkervaring (voornamelijk) Gericht op databasetoepassingen. Sprekers. Allard van Amerongen Ing. Stefan Boekel 05-02-2008

INHOUD. Presentatie ICT werkervaring (voornamelijk) Gericht op databasetoepassingen. Sprekers. Allard van Amerongen Ing. Stefan Boekel 05-02-2008 INHOUD Presentatie ICT werkervaring (voornamelijk) Gericht op databasetoepassingen Sprekers Datum : : Allard van Amerongen Ing. Stefan Boekel 05-02-2008 INTRODUCTIE WIE BEN IK? Verleden/heden WAT DOE IK?

Nadere informatie

Portability, Interoperability of toch maar Connectivity Portability, Interoperability of toch maar Connectivity.

Portability, Interoperability of toch maar Connectivity Portability, Interoperability of toch maar Connectivity. Portability, Interoperability of toch 1 Even Voorstellen Diploma s: 1980 Bachelor of Science Civil Engineering (Cairo, Egypte) 1986 Doctoraal in Geodesie (TU Delft, Nederland) Enige Automatiseringservaring:

Nadere informatie

CEL. Bouwstenen voor een elektronische leeromgeving

CEL. Bouwstenen voor een elektronische leeromgeving CEL Bouwstenen voor een elektronische leeromgeving FACTSHEET CEL VERSIE 1.0 DECEMBER 2001 CEL - Bouwstenen voor een elektronische leeromgeving Inhoudsopgave Wat is CEL? 1 Uitgangspunten 1 De eindgebruiker

Nadere informatie

Programmeren met databanken volgens het lagenmodel in C#

Programmeren met databanken volgens het lagenmodel in C# Programmeren met databanken volgens het lagenmodel in C# met Visual Studio en MySQL HA-2267-04 Informaticabeheer Bert Cauwenberg en Lieven Pauwels Werkgroep Handel 2017 Guimardstraat 1, 1040 Brussel Guimardstraat

Nadere informatie

Het besturingssysteem of operating system, vaak afgekort tot OS is verantwoordelijk voor de communicatie van de software met de hardware.

Het besturingssysteem of operating system, vaak afgekort tot OS is verantwoordelijk voor de communicatie van de software met de hardware. Het besturingssysteem of operating system, vaak afgekort tot OS is verantwoordelijk voor de communicatie van de software met de hardware. Het vormt een schil tussen de applicatiesoftware en de hardware

Nadere informatie

ADVANCED DATABASES Syllabus versie 2.0

ADVANCED DATABASES Syllabus versie 2.0 ECDL-MODULE ADVANCED DATABASES Syllabus versie 2.0 Doel Dit document bevat de syllabus van de module Advanced Databases. In de syllabus worden aan de hand van leeruitkomsten de kennis en vaardigheden uiteengezet

Nadere informatie

Als er besloten is een database op te stellen dient men een analyse van de informatiegegevens te volbrengen.

Als er besloten is een database op te stellen dient men een analyse van de informatiegegevens te volbrengen. Normaliseren Een van de voornaamste rollen in een informatie systeem is het bewaren van gegevens en liefst over een lange tijd. Meestal doen we dat door middel van een gegevensbank of databank. Deze gestructureerde,

Nadere informatie

Programmeren met databanken volgens het lagenmodel in C#

Programmeren met databanken volgens het lagenmodel in C# Programmeren met databanken volgens het lagenmodel in C# met Visual Studio en MySQL HA-2267-02 Informaticabeheer Bert Cauwenberg en Lieven Pauwels Werkgroep Handel 2016 Guimardstraat 1, 1040 Brussel Guimardstraat

Nadere informatie

Handleiding Reinder.NET.Tasks.SQL versie 2

Handleiding Reinder.NET.Tasks.SQL versie 2 Handleiding Reinder.NET.Tasks.SQL versie 2 Reinder Stolte Tramstraat 33 8771RR Nijland Inhoudsopgave 1 Algemeen... 2 2 Installeren en configureren... 3 3 Taken instellen... 4 3.1 Taskname (Taaknaam) verplicht

Nadere informatie

Entiteit Zaken en gebeurtenissen waarvan gegevens moeten worden vastgelegd worden een entiteit genoemd: b.v. mens, voorstelling, auto.

Entiteit Zaken en gebeurtenissen waarvan gegevens moeten worden vastgelegd worden een entiteit genoemd: b.v. mens, voorstelling, auto. Relationele databases SqlServer en Oracle zijn relationele client server databases. De verwerking van de opdrachten vindt plaats op de server. Access is een relationele pc database. De verwerking van de

Nadere informatie

Docentenhandleiding. AaBeeCee-Digitaal. Tekstverwerken met Word, deel 1

Docentenhandleiding. AaBeeCee-Digitaal. Tekstverwerken met Word, deel 1 Docentenhandleiding AaBeeCee-Digitaal Tekstverwerken met Word, deel 1 004-01 Instruct, Postbus 38, 410 AA Bodegraven Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen

Nadere informatie

NIS Notarieel Informatie Systeem

NIS Notarieel Informatie Systeem NIS UPDATE RELEASE Q1-2014 NIS Notarieel Informatie Systeem Sportlaan 2h, 818 BE Heerde T (0578) 693646, F (0578) 693376 www.vanbrug.nl, info@vanbrug.nl 2014 Van Brug Software B.V. Niets uit deze opgave

Nadere informatie

Docentenhandleiding. AaBeeCee-Digitaal. Tekstverwerken met Word, deel 2

Docentenhandleiding. AaBeeCee-Digitaal. Tekstverwerken met Word, deel 2 Docentenhandleiding AaBeeCee-Digitaal Tekstverwerken met Word, deel 004-015 Instruct, Postbus 38, 410 AA Bodegraven Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen

Nadere informatie

Het omzetten van een ER-diagram naar SQL

Het omzetten van een ER-diagram naar SQL Het omzetten van een ER-diagram naar SQL Huub de Beer Eindhoven, 4 juni 2011 Omzetting ER-diagram naar SQL in twee stappen 1: ER-Diagram relationeel model Onderwerp van hoofdstuk 3 Entiteittype relatie,

Nadere informatie

Docentenhandleiding. AaBeeCee-Digitaal. Tekstverwerken met Word, deel 2

Docentenhandleiding. AaBeeCee-Digitaal. Tekstverwerken met Word, deel 2 Docentenhandleiding AaBeeCee-Digitaal Tekstverwerken met Word, deel 2 2004-2012 Instruct, Postbus 38, 2410 AA Bodegraven Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen

Nadere informatie

Informatica. VWO 5 en 6 HAVO 4 en 5

Informatica. VWO 5 en 6 HAVO 4 en 5 Informatica VWO 5 en 6 HAVO 4 en 5 informatiekunde - informatica Onderbouw: Word Excel Bovenbouw: Nieuw vak Inhoud komt straks Powerpoint E-mail Internet Studielast Havo HAVO 4 3 lesuren per week HAVO

Nadere informatie

Hoofdstuk 1 Inleiding

Hoofdstuk 1 Inleiding Hoofdstuk 1 Inleiding Dit hoofdstuk biedt een inleiding in databaseverwerking. We nemen aan dat je op zijn minst enige kennis hebt van het werken met databases. We gaan ervan uit dat je met een product

Nadere informatie

Nummer: 011 (11062002) The Courseware Company

Nummer: 011 (11062002) The Courseware Company Access Module 0 Access voor Windows, versie 97 (UK) Nummer: 011 (11062002) Niets van deze uitgave mag verveelvoudigd worden en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op

Nadere informatie

Installatiehandleiding. Facto minifmis

Installatiehandleiding. Facto minifmis Installatiehandleiding Facto minifmis 1. Installatie Facto MiniFMIS 1.1 Achtergrond Facto MiniFMIS biedt facilitaire organisaties een eenvoudige en gebruikersvriendelijke hulpmiddel bij het uitvoeren van

Nadere informatie

Koppeling met een database

Koppeling met een database PHP en MySQL Koppeling met een database 11.1 Inleiding In PHP is het eenvoudig om een koppeling te maken met een database. Een database kan diverse gegevens bewaren die met PHP aangeroepen en/of bewerkt

Nadere informatie

Technisch Ontwerp W e b s i t e W O S I

Technisch Ontwerp W e b s i t e W O S I Technisch Ontwerp W e b s i t e W O S I WOSI Ruud Jungbacker en Michael de Vries - Technisch ontwerp Website Document historie Versie(s) Versie Datum Status Omschrijving / wijzigingen 0.1 20 nov 2008 Concept

Nadere informatie

Docentenhandleiding. AaBeeCee-Digitaal. Tekstverwerken met Word, deel 2

Docentenhandleiding. AaBeeCee-Digitaal. Tekstverwerken met Word, deel 2 Docentenhandleiding AaBeeCee-Digitaal Tekstverwerken met Word, deel 004-01 Instruct, Postbus 38, 410 AA Bodegraven Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen

Nadere informatie

Lesblok 34 Diskdump 157 Lesblok 35 Joomla! 161 Lesblok 36 Webmin 164 Lesblok 37 Samenvattende oefening 166

Lesblok 34 Diskdump 157 Lesblok 35 Joomla! 161 Lesblok 36 Webmin 164 Lesblok 37 Samenvattende oefening 166 Inhoud 5 Inleiding 7 Lesblok 01 Achtergronden 11 Lesblok 02 Installatie 15 Lesblok 03 Instellingen in de grafische omgeving 21 Lesblok 04 Instellingen van het bureaublad 25 Lesblok 05 Virtual Box 29 Lesblok

Nadere informatie

Het Gegevensmodel en draaitabellen in Excel 2013 (tip 193)

Het Gegevensmodel en draaitabellen in Excel 2013 (tip 193) Het Gegevensmodel en draaitabellen in Excel 2013 (tip 193) In vorige versies van Excel moest men om data te analyseren van verschillende bronnen deze data eerst ingeven of importeren in Excel, en om deze

Nadere informatie

Docentenhandleiding. AaBeeCee-Digitaal. Tekstverwerken met Word, deel 1

Docentenhandleiding. AaBeeCee-Digitaal. Tekstverwerken met Word, deel 1 Docentenhandleiding AaBeeCee-Digitaal Tekstverwerken met Word, deel 1 2004-2012 Instruct, Postbus 38, 2410 AA Bodegraven Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen

Nadere informatie

Docentenhandleiding. AaBeeCee-Digitaal. Tekstverwerken met Word, deel 1

Docentenhandleiding. AaBeeCee-Digitaal. Tekstverwerken met Word, deel 1 Docentenhandleiding AaBeeCee-Digitaal Tekstverwerken met Word, deel 1 004-01 Instruct, Postbus 38, 410 AA Bodegraven Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen

Nadere informatie

icafe Project Joeri Verdeyen Stefaan De Spiegeleer Ben Naim Tanfous

icafe Project Joeri Verdeyen Stefaan De Spiegeleer Ben Naim Tanfous icafe Project Joeri Verdeyen Stefaan De Spiegeleer Ben Naim Tanfous 2006-2007 Inhoudsopgave 1 2 1.1 Programmeertaal PHP5..................... 2 1.2 MySQL database......................... 3 1.3 Adobe Flash...........................

Nadere informatie

DRENTHECOLLEGE.NU STUDIEGIDS ICT-LYCEUM 2014-2015. Programma van Toetsing en Afsluiting. TE-17092014nr1

DRENTHECOLLEGE.NU STUDIEGIDS ICT-LYCEUM 2014-2015. Programma van Toetsing en Afsluiting. TE-17092014nr1 DRENTHECOLLEGE.NU STUDIEGIDS ICT-LYCEUM 2014-2015 Programma van Toetsing en Afsluiting TE-17092014nr1 Voorkant Techniek A5.indd 1 10-9-2012 9:31:16 Voorkant Techniek.indd 1 10-9-2012 9:26:36 Studiegids

Nadere informatie

Auteur Arjaan den Ouden Datum 4 december 2013 Status Definitief Versie 1.0

Auteur Arjaan den Ouden Datum 4 december 2013 Status Definitief Versie 1.0 Auteur Arjaan den Ouden Datum 4 december 2013 Status Definitief Versie 1.0 Behoudens uitzondering door de wet gesteld, mag zonder schriftelijke toestemming van de rechthebbende op het auteursrecht van

Nadere informatie

MA!N Rapportages en Analyses

MA!N Rapportages en Analyses MA!N Rapportages en Analyses Auteur Versie CE-iT 1.2 Inhoud 1 Inleiding... 3 2 Microsoft Excel Pivot analyses... 4 2.1 Verbinding met database... 4 2.2 Data analyseren... 5 2.3 Analyses verversen... 6

Nadere informatie

OneTouch ZOOM Pro Diabetes Management Software met SnapShot. Installatiehandleiding. Installatieprocedure

OneTouch ZOOM Pro Diabetes Management Software met SnapShot. Installatiehandleiding. Installatieprocedure OneTouch ZOOM Pro Diabetes Management Software met SnapShot Installatiehandleiding Installatieprocedure 1. Plaats de OneTouch Zoom Pro installatie-cd in de cd-rom-lezer. OPMERKING: Als u het programma

Nadere informatie

Hoofdstuk: 1 Principes van databases

Hoofdstuk: 1 Principes van databases DBSQLF Databases en SQL Hoofdstuk: 1 Principes van databases aant Css: 4 732 blz 9 1.1 Doel ve database - om op het juiste moment op de juiste plaats de juiste gegevens beschikbaar te hebben richten we

Nadere informatie

Handleiding Job voor gebruikers

Handleiding Job voor gebruikers Handleiding Job voor gebruikers I Handleiding Job voor gebruikers Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Werking van de Job 2... 2 1.1 Wat is een job?... 2 1.2 Selecteer de personeelsdatabase... 3 1.3 Is de job gestart?...

Nadere informatie

Data Warehouse. Een introductie. Algemene informatie voor medewerkers van SYSQA B.V.

Data Warehouse. Een introductie. Algemene informatie voor medewerkers van SYSQA B.V. Data Warehouse Een introductie Algemene informatie voor medewerkers van SYSQA B.V. Organisatie SYSQA B.V. Pagina 2 van 9 Inhoudsopgave 1 INLEIDING... 3 1.1 ALGEMEEN... 3 1.2 VERSIEBEHEER... 3 2 DOEL VAN

Nadere informatie

Verplichtingen administratie. Brochure - Verplichtingen administratie

Verplichtingen administratie. Brochure - Verplichtingen administratie Brochure - Verplichtingen administratie Ontwikkeld door: Van der Heijde Automatisering B.V. Registratie van verplichtingen van debiteuren en aan crediteuren Uitgebreide structuur voor autorisatie van verschillende

Nadere informatie

Les S-01: De basisbeginselen van SQL

Les S-01: De basisbeginselen van SQL Les S-01: De basisbeginselen van SQL 1.0 Relationele databases en SQL Een database is een bestand waarin gegevens worden opgeslagen in de vorm van tabellen. Zo kan een huisarts met behulp van een database

Nadere informatie

Producten en prijzen 2012

Producten en prijzen 2012 MBO Kantoorautomatisering Postbus 38 2410 AA Bodegraven Nederland Tel. 0172-65 09 83 Fax 0172-61 83 15 www.instruct.nl instruct@instruct.nl België www.instruct.be instruct@instruct.be Producten en prijzen

Nadere informatie

Linux hands-on. Een Linux-server opzetten in 35 lessen OpenSuse Leap, versie Erwin Boonk

Linux hands-on. Een Linux-server opzetten in 35 lessen OpenSuse Leap, versie Erwin Boonk Linux hands-on Een Linux-server opzetten in 35 lessen OpenSuse Leap, versie 42.2 Erwin Boonk Brinkman Uitgeverij Amsterdam 2017 ISBN 978 90 5752 352 6 / NUR 124 1e druk 2012 2e gecorrigeerde druk 2014

Nadere informatie

Les 10 : Aanmaken van een database (deel2).

Les 10 : Aanmaken van een database (deel2). Les 10 : Aanmaken van een database (deel2). Wat is een database? Een centrale opslagruimte voor gegevens. Alle informatie wordt centraal opgeslagen en kan door iedereen geraadpleegd worden. Voordelen van

Nadere informatie

Docentenhandleiding. AaBeeCee-Digitaal. Werkstukken maken met. de computer

Docentenhandleiding. AaBeeCee-Digitaal. Werkstukken maken met. de computer Docentenhandleiding AaBeeCee-Digitaal Werkstukken maken met de computer 2004-2012 Instruct, Postbus 38, 2410 AA Bodegraven Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen

Nadere informatie

EXIN Databases en SQL Foundation

EXIN Databases en SQL Foundation EXIN Databases en SQL Foundation Preparation Guide Editie 201608 Copyright 2016 EXIN All rights reserved. No part of this publication may be published, reproduced, copied or stored in a data processing

Nadere informatie

Algemene informatie computernetwerk VeenLanden College

Algemene informatie computernetwerk VeenLanden College Algemene informatie computernetwerk VeenLanden College Inhoud: Inleiding 2 Gebruik computer en laptop 2 Wachtwoord wijzigen 3 Opslag op het netwerk 3 Standaardapplicaties 3 Schoolmail 4 Magister (Elektronische

Nadere informatie

Les 2 Eenvoudige queries

Les 2 Eenvoudige queries Les 2 Eenvoudige queries XAMP Apache server ( http ) mysql server PHP myadmin IAM SQL oefeningen Database phpmyadmin Import : sql_producten.sql, sql_winkel.sql, sql_festival.sql SAMS SQL in 10 minuten

Nadere informatie

Handleiding IC3T. Wat? Online software gemaakt door Prowise, maar kan ook gebruikt worden op andere digitale borden of op een computer of ipad.

Handleiding IC3T. Wat? Online software gemaakt door Prowise, maar kan ook gebruikt worden op andere digitale borden of op een computer of ipad. /. Wat? Online software gemaakt door Prowise, maar kan ook gebruikt worden op andere digitale borden of op een computer of ipad. Benodigdheden? - Computer / digitaal bord (merk speelt geen rol) / ipad

Nadere informatie

MS Access. Module 0. MS Access, versie 2000 (NL) Nummer: 256 (11062002) The Courseware Company

MS Access. Module 0. MS Access, versie 2000 (NL) Nummer: 256 (11062002) The Courseware Company MS Access Module 0 MS Access, versie 2000 (NL) Nummer: 256 (11062002) The Courseware Company Niets van deze uitgave mag verveelvoudigd worden en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie,

Nadere informatie

Handleiding Logcom 1.3

Handleiding Logcom 1.3 Handleiding Logcom 1.3 Dit document beschrijft de werking van het programma Logcom op een Windows 7 SP1, Windows 8.1 update 1 en Windows 10 machine. Windows 8 (zonder.1) wordt niet ondersteund. Windows

Nadere informatie

8. De invoer van gegevens

8. De invoer van gegevens 8. De invoer van gegevens 8.1. Inleiding Voor het invoeren van gegevens kan het DML-statement INSERT INTO worden gebruikt. Om dit statement correct te kunnen gebruiken, moet je wel antwoord weten op de

Nadere informatie

Installatie Excel Controller (Office 64 bits) voor Exact Online

Installatie Excel Controller (Office 64 bits) voor Exact Online Installatie Excel Controller (Office 64 bits) voor Exact Online Installatie Excel Controller Ga naar de folder met installatiebestanden. Klik op Als administrator uitvoeren. (Zie Problemen met installatie

Nadere informatie

Inhoud. Introductie tot de cursus

Inhoud. Introductie tot de cursus Inhoud Introductie tot de cursus 1 De functie van de cursus 7 2 De inhoud van de cursus 7 2.1 Voorkennis 7 2.2 Leerdoelen van de cursus 8 2.3 Opbouw van de cursus 8 3 Leermiddelen en wijze van studeren

Nadere informatie

Docentenhandleiding. AaBeeCee-Digitaal. E-mailen met Outlook Express

Docentenhandleiding. AaBeeCee-Digitaal. E-mailen met Outlook Express Docentenhandleiding AaBeeCee-Digitaal E-mailen met Outlook Express 2004-2012 Instruct, Postbus 38, 2410 AA Bodegraven Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen

Nadere informatie

EUROPEES COMPUTER RIJBEWIJS / INTERNATIONAAL COMPUTER RIJBEWIJS ADVANCED DATABASE

EUROPEES COMPUTER RIJBEWIJS / INTERNATIONAAL COMPUTER RIJBEWIJS ADVANCED DATABASE EUROPEES COMPUTER RIJBEWIJS / INTERNATIONAAL COMPUTER RIJBEWIJS ADVANCED DATABASE The European Computer Driving Licence Foundation Ltd. Portview House Thorncastle Street Dublin 4 Ierland Tel: + 353 1 630

Nadere informatie

Docentenhandleiding. AaBeeCee-Digitaal. Rekenen met Excel

Docentenhandleiding. AaBeeCee-Digitaal. Rekenen met Excel Docentenhandleiding AaBeeCee-Digitaal Rekenen met Excel 2005-2012 Instruct, Postbus 38, 2410 AA Bodegraven Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een

Nadere informatie

Katholieke Hogeschool Kempen Campus Geel Departement Handelswetenschappen en Bedrijfskunde 3de jaar Toegepaste Informatica

Katholieke Hogeschool Kempen Campus Geel Departement Handelswetenschappen en Bedrijfskunde 3de jaar Toegepaste Informatica Katholieke Hogeschool Kempen Campus Geel Departement Handelswetenschappen en Bedrijfskunde 3de jaar Toegepaste Informatica Labo 4 Beheer van databanken Svenia CLAES (3Ti3) Britt JACOBS (3Ti3) Lies VAN

Nadere informatie

Zelftest Informatica-terminologie

Zelftest Informatica-terminologie Zelftest Informatica-terminologie Document: n0947test.fm 01/07/2015 ABIS Training & Consulting P.O. Box 220 B-3000 Leuven Belgium TRAINING & CONSULTING INTRODUCTIE Deze test is een zelf-test, waarmee u

Nadere informatie

Intern (On-Premise) Co-Location Infrastructure-as-a-Service (IaaS) Platform-as-a-Service (PaaS)

Intern (On-Premise) Co-Location Infrastructure-as-a-Service (IaaS) Platform-as-a-Service (PaaS) Tot een aantal jaren geleden was het redelijk vanzelfsprekend om in een gebouw met een groot aantal werkplekken een eigen serverruimte te maken. Dit heeft nog steeds een aantal voordelen. Vandaag de dag

Nadere informatie

Handleiding - Aanmaken van SQL server gebruiker

Handleiding - Aanmaken van SQL server gebruiker Handleiding - Aanmaken van SQL server gebruiker Om verbinding te maken met een database die op een SQL Server staat moet in Visionplanner de database worden gekozen, moeten inloggevens voor die database

Nadere informatie

DBMS. DataBase Management System. Op dit moment gebruiken bijna alle DBMS'en het relationele model. Deze worden RDBMS'en genoemd.

DBMS. DataBase Management System. Op dit moment gebruiken bijna alle DBMS'en het relationele model. Deze worden RDBMS'en genoemd. SQL Inleiding relationele databases DBMS DataBase Management System!hiërarchische databases.!netwerk databases.!relationele databases.!semantische databases.!object oriënted databases. Relationele databases

Nadere informatie

Er zijn verschillende OS bv: Microsoft Windows Apple Macintosh Linux-versies/distributies zoals Ubuntu en Knoppix

Er zijn verschillende OS bv: Microsoft Windows Apple Macintosh Linux-versies/distributies zoals Ubuntu en Knoppix Hoofdstuk 2 2.1 Systeembeheerprogramma s Besturingssysteem zorgt voor de communicatie tussen de software en de hardware.er zijn verschillende soorten besturingssystemen voor je pc.een andere naam voor

Nadere informatie

Docentenhandleiding. AaBeeCee-Digitaal. Werkstukken maken met. de computer

Docentenhandleiding. AaBeeCee-Digitaal. Werkstukken maken met. de computer Docentenhandleiding AaBeeCee-Digitaal Werkstukken maken met de computer 004-01 Instruct, Postbus 38, 410 AA Bodegraven Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen

Nadere informatie

WISKUNDE EN ICT. 1 Wiskundige symbolen N, R, 2 Symbolen

WISKUNDE EN ICT. 1 Wiskundige symbolen N, R, 2 Symbolen Vergelijkingseditor 2003 Module 1a en ICT 1 WISKUNDE EN ICT Tijdens de lessen wiskunde op deze hogeschool met de laptop moet je ook voor wiskunde de laptop zinvol gebruiken. Dat dit niet zo evident is,

Nadere informatie

INHOUDSOPGAVE. VIRUSSCANNER 2 Tijdelijk uitschakelen 2 Configuratie virusscanner 2

INHOUDSOPGAVE. VIRUSSCANNER 2 Tijdelijk uitschakelen 2 Configuratie virusscanner 2 INHOUDSOPGAVE VIRUSSCANNER 2 Tijdelijk uitschakelen 2 Configuratie virusscanner 2 LOKALE INSTALLATIE 3 imuis installeren via download 3 imuis voor de eerste keer starten 8 HELPFUNCTIE EN SCHRIFTELIJKE

Nadere informatie

Praktijkinstructie Geautomatiseerde informatievoorziening - beheer 3 (CIN02.3/CREBO:50170)

Praktijkinstructie Geautomatiseerde informatievoorziening - beheer 3 (CIN02.3/CREBO:50170) instructie Geautomatiseerde informatievoorziening - beheer 3 (CIN02.3/CREBO:50170) pi.cin02.3.v2 ECABO, 1 september 2003 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, overgenomen,

Nadere informatie

ECDL. Module 1. Basisbegrippen en informatietechnologie. ECDL, Versie 4.0 (NL) Nummer: 312 ( ) The Courseware Company

ECDL. Module 1. Basisbegrippen en informatietechnologie. ECDL, Versie 4.0 (NL) Nummer: 312 ( ) The Courseware Company ECDL Module 1 Basisbegrippen en informatietechnologie ECDL, Versie 4.0 (NL) Nummer: 312 (07032005) The Courseware Company Niets van deze uitgave mag verveelvoudigd worden en/of openbaar worden gemaakt

Nadere informatie

Installatie SQL: Server 2008R2

Installatie SQL: Server 2008R2 Installatie SQL: Server 2008R2 Download de SQL Server 2008.exe van onze site: www.2work.nl Ga naar het tabblad: Downloads en meld aan met: klant2work en als wachtwoord: xs4customer Let op! Indien u een

Nadere informatie

Access. Module 0. Access, versie 97 (UK) Nummer: 012 (11062002) The Courseware Company

Access. Module 0. Access, versie 97 (UK) Nummer: 012 (11062002) The Courseware Company Access Module 0 Access, versie 97 (UK) Nummer: 012 (11062002) Niets van deze uitgave mag verveelvoudigd worden en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere

Nadere informatie

Plaatsen van de Backup Klankie met Veilig Leren Lezen instellingen

Plaatsen van de Backup Klankie met Veilig Leren Lezen instellingen Plaatsen van de Backup Klankie met Veilig Leren Lezen instellingen Inleiding Speciaal voor scholen die met de methode Veilig Leren Lezen (uitgeverij Zwijsen) werken, heeft Klankie BV een downloadbestand

Nadere informatie

White paper. Simac Archief Services: archiveren conform wetgeving

White paper. Simac Archief Services: archiveren conform wetgeving White paper Simac Archief Services: archiveren conform wetgeving Inleiding Simac Archief Services Simac Archief Services bestaat uit een tweetal verschillende diensten die uiteraard te combineren zijn

Nadere informatie

Programmeren in Access 2016 met VBA

Programmeren in Access 2016 met VBA Programmeren in Access 2016 met VBA Kosten: 750,- excl. BTW per deelnemer Duur: 2 dagen Max Deelnemers: 8 Je leert tijdens deze training alle concepten van de programmeertaal VBA (Visual Basic for Applications)

Nadere informatie

geen dag zonder een goed CV White Label

geen dag zonder een goed CV White Label White Label Als intermediair, detacheringorganisatie of uitzendbureau bestaat uw core business uit het verzamelen, beoordelen en herlabelen van CV s. Met name het herlabelen van CV s is een van de punten

Nadere informatie

JouwSpulMijnSpul. Een marktplaats voor Windesheim. Technisch Ontwerp. Pascal Oostenbrugge Gerrit van Roekel Victor Klijmeij

JouwSpulMijnSpul. Een marktplaats voor Windesheim. Technisch Ontwerp. Pascal Oostenbrugge Gerrit van Roekel Victor Klijmeij JouwSpulMijnSpul Een marktplaats voor Windesheim Technisch Ontwerp Pascal Oostenbrugge Gerrit van Roekel Victor Klijmeij Versiebeheer Datum Beschrijving wijziging 18-1-2009 Eerste aanzet voor TO. 2 Inhoudsopgave

Nadere informatie

A3 Digitaal. Beheer. Datum : November 2012 Versie : 3.00 : The Early Warning Company

A3 Digitaal. Beheer. Datum : November 2012 Versie : 3.00 : The Early Warning Company A3 Digitaal Beheer Datum : November 2012 Versie : 3.00 Auteur : The Early Warning Company 1 Beheer 1.1 Database Alle gegevens zoals organisaties, jaarplannen, succesbepalende factoren, prestatie-indicatoren,

Nadere informatie

SQL & Datamodelleren

SQL & Datamodelleren SQL & Datamodelleren HVA-CMD-V1-datamodelleren Algemene handleiding bij het lesprogramma 2012-2013 Inhoud Inhoud... 2 Inleiding... 3 Leerdoelen:... 3 Plaats in het leerplan:... 3 Werkwijze:... 3 Lesstof:...

Nadere informatie