Advies over topmusici in het secundair onderwijs

Transcriptie

1 ADVIES Raad Secundair Onderwijs 23 november 2004 RSO/RLE/ADV/001 Advies over topmusici in het secundair onderwijs VLAAMSE ONDERWIJSRAAD, LEUVENSEPLEIN 4, 1000 BRUSSEL

2 Advies over topmusici in het secundair onderwijs 1 Situering Dit advies gaat in op de vraag of het wenselijk is dat het secundair onderwijs specifieke faciliteiten creëert voor muzikaal zeer begaafde jongeren. 1.1 Het Vlor-advies Talentrijke jonge musici 1 De afdeling Kunstsecundair Onderwijs van de Vlaamse Onderwijsraad keurde op 12 juni 2002 het advies goed over talentrijke jonge musici. Het advies kwam tegemoet aan artikel 157 van het onderwijsdecreet XI 2 dat bepaalt dat de Vlaamse regering een bijkomende financiering of subsidiëring kan toekennen aan instellingen die voltijds gewoon kunstsecundair onderwijs organiseren en die betrokken zijn bij een convenant. Het betreft een convenant dat de regering heeft afgesloten met de betrokken inrichtende machten en/of representatieve verenigingen en met de partners uit een culturele sector. De Vlaamse regering bepaalt de voorwaarden waaraan de leerlingen die deze bijkomende financiering of subsidiëring genereren, moeten voldoen en zij bepaalt onder welke vorm deze middelen worden toegekend. Het advies wil zeer talentrijke maar leerplichtige musici de kans te geven om meer tijd te besteden aan de professionele studie van de muziek, zonder het algemeen vormend karakter van het kunstsecundair onderwijs in het gedrang te brengen. Het voorstel maakt in het curriculum meer tijd vrij voor muziek, in het bijzonder voor het instrument. Het advies bevat ook een voorstel om deze begaafde leerlingen een specifiek statuut en een specifieke begeleiding te bezorgen, evenals een ontwerp voor een globaal convenant. 1.2 YoTaM In maart 2004 werd YoTaM, vzw ter ondersteuning van Jonge Talentrijke Musici, opgericht. YoTaM is een collectief initiatief van de belangrijkste Vlaamse organisaties uit de onderwijsen culturele sector die verantwoordelijkheid dragen voor de ontwikkeling van muzikaal toptalent. YoTaM groepeert onderwijsinstellingen van deeltijds kunstonderwijs, kunstsecundair onderwijs en hoger kunstonderwijs en organisaties die ijveren voor muziekpromotie en -educatie bij jongeren. Naar analogie van de opleidingen voor topsport wil het onderwijs door middel van YoTaM inspelen op de specifieke leervragen van muzikale toptalenten. Het uitgangspunt is dat jongeren van ten minste 12 en ten hoogste 18 jaar, die duidelijk blijk geven van uitzonderlijk muzikaal talent, maar nog te jong zijn voor het conservatorium, de kans moeten krijgen om een aangepaste opleiding te volgen. 1 Advies van 12 juni 2002 Talentrijke jonge musici i.f.v. artikel 157 van OD XI (RSO/KSO/VDC/ADV/002). Teneinde de verwarring van Talentrijke jonge musici met YoTaM te vermijden, wordt in de verdere tekst over topmusici gesproken. 2 Decreet van 18 Mei 1999 betreffende het onderwijs XI. 1

3 De opdracht van YoTaM is meervoudig: talentrijke jonge musici selecteren, geïndividualiseerde leertrajecten uitwerken, begeleiding, opvolging en financiële ondersteuning van de deelnemers. De Vlaamse regering verleent in 2004 een subsidie van euro aan YoTaM. 1.3 Het advies Talentrijke jonge musici vergeleken met YoTaM Op 18 juni 2004 vergaderde een werkgroep van de Raad Secundair Onderwijs over de vraag in welke mate het KSO-advies van 2002 over de topmusici en YoTaM complementair zijn. De werkgroep was samengesteld uit leden van de voormalige afdeling KSO, de inspectie en deskundigen uit het hoger kunstonderwijs Muziek en het DKO. De werkgroep stelde onder meer een vergelijkende tabel op. 1.4 Een nieuw advies over topmusici Op grond van de vergelijking tussen het KSO-advies en YoTaM besluit de raad dat beide complementair kunnen zijn. Ze gaan er immers allebei van uit dat zeer talentrijke jonge musici, die competitief willen blijven met jongeren uit het buitenland, op steeds jongere leeftijd meer tijd moeten kunnen besteden aan de studie van de muziek. De raad is echter van mening dat YoTaM onvoldoende continuïteit waarborgt omdat het niet in de huidige onderwijsstructuur is ingebed. Het heeft ook geen bestaansgarantie aangezien de hiervoor benodigde fondsen jaarlijks in de begroting moeten worden opgenomen en goedgekeurd. De raad is verder van oordeel dat het secundair onderwijs vanuit zijn eigen structuur en organisatie moet kunnen inspelen op de specifieke leervragen en de hieraan gekoppelde leertrajecten van jonge muzikale toptalenten. Volgens de Raad Secundair Onderwijs laat de huidige regelgeving voor het secundair onderwijs dat niet voldoende soepel toe. Daarom brengt de raad dit advies uit. 2 Motivering en advies De raad gaat ervan uit dat elke jongere talenten heeft en dat het onderwijs in staat is de meeste jongeren te begeleiden in hun persoonlijke ontwikkeling en naar hun plaats in de maatschappij. Er zijn volgens de raad evenwel groepen bijzonder getalenteerde jongeren wiens talenten in het secundair onderwijs onvoldoende aan bod kunnen komen. De muzikaal bijzonder getalenteerde jongeren vormen zo een groep. De raad vindt dat het secundair onderwijs moet werken aan de herkenning en erkenning van alle bijzonder getalenteerde jongeren en dat het vanuit pedagogische en didactisch oogpunt wenselijk is dat scholen, binnen hun mogelijkheden, de bijzonder getalenteerde jongeren ondersteunen en stimuleren. Rekening houdende met het artikel 157 van het onderwijsdecreet XI, met het KSO-advies van 2002 en met het YoTaM-initiatief van 2004, concentreert de Raad Secundair Onderwijs zich in dit advies echter alleen op de muzikaal bijzonder getalenteerde jongeren. De raad vindt dat het secundair onderwijs werkelijk excellerende muziekstudenten de mogelijkheid moet geven om in de beste omstandigheden door te groeien naar een niveau dat voldoet aan de hoogste internationale criteria. Daartoe moet het jonge muzikale talenten opsporen en hen een (pre-)professionele begeleiding op maat geven, zonder het algemeen vormend karakter van de onderwijsopdracht voor deze jongeren inhoudelijk uit te hollen. 2

4 Het aantal jongeren dat in aanmerking komt, wordt geraamd op een jaarlijks maximum van 10 tot 15. Het secundair onderwijs kan momenteel niet soepel genoeg inspelen op de onderwijsnoden van de betrokken jongeren. Dit is een probleem voor het secundair onderwijs in zijn geheel, en meer in het bijzonder voor KSO, studierichting muziek, dat vanuit zijn eigenheid en missie een deel van deze jongeren aantrekt. De raad vraagt daarom de volgende regelingen voor muzikaal bijzonder getalenteerde jongeren. 1 Voor KSO, studierichting muziek: het A-statuut Topmusicus Om de betrokken jongeren te ondersteunen in hun streven om een carrière als musicus zo intens mogelijk voor te bereiden of uit te bouwen, moeten de scholen met KSO, studierichting muziek, voor deze leerlingen een aangepast leertraject kunnen uitwerken dat hun de mogelijkheid geeft om van een aantal lesuren individueel instrumentonderricht te genieten 3. Ondanks hun aangepast leertraject moeten de betrokken jongeren voldoen aan het geheel van de vorming om hun diploma SO te behalen. Deze regeling vergt dus zowel van de school als van de jongeren een bijkomende inspanning. De docent van het hoofdinstrument speelt in de begeleiding van de betrokken jongeren een cruciale rol. De raad is daarom van oordeel dat er voor de lesuren individueel instrumentonderricht de statutaire mogelijkheid moet bestaan om in het kader van een convenant een muziekleraar/begeleider in het KSO aan te trekken, bijvoorbeeld uit het hoger muziekonderwijs 4. Om de leerlingen met een A-statuut Topmusicus in de gelegenheid te stellen om deel te nemen aan wedstrijden, muziekstages, masterclasses, enz., is de raad van oordeel dat het mogelijk moet zijn om aan deze jongeren op schooljaarbasis maximaal 90 halve dagen afwezigheden toe te staan (zie ook hieronder). Ondanks hun gewettigde afwezigheden, moeten de betrokken jongeren voldoen aan het geheel van de vorming om hun diploma SO te behalen. 2 Voor geheel het secundair onderwijs: het B-statuut Topmusicus De omzendbrieven van 15 augustus 2002 over afwezigheden en in- en uitschrijvingen in het secundair onderwijs regelen de afwezigheden die aan leerlingen worden toegestaan op basis van het topsportconvenant 5. Het betreft leerlingen die voor het betrokken schooljaar door de selectiecommissie een topsportstatuut werd toegekend. Deze leerlingen mogen op schooljaarbasis een aantal halve lesdagen afwezig zijn om te kunnen deelnemen aan stages, tornooien of wedstrijden. Analoog met deze regeling vraagt de raad dat er in het secundair onderwijs in het kader van een muziekconvenant en mits toestemming van de directie, op schooljaarbasis maximaal 90 halve dagen afwezigheden zouden kunnen toestaan aan jongeren met het statuut van topmusicus, zodat zij kunnen deelnemen aan wedstrijden, muziekstages, masterclasses, 3 Een voorbeeld van een aangepast leertraject is te vinden op bladzijde 2 van het KSO-advies van Hierbij kan worden gedacht aan een vergelijkbare statutaire regeling als voor de voordrachthouders waarop het DBSO een beroep kan doen (zie artikel 16 van het besluit van de Vlaamse regering van 31 juli 1990 betreffende het deeltijds beroepssecundair onderwijs). 5 SO/2002/05/buso, SO/2002/06 en SO/2002/07. 3

5 enz. Ondanks hun gewettigde afwezigheden, moeten de betrokken jongeren voldoen aan het geheel van de vorming om hun diploma SO te behalen. De raad gaat ervan uit dat een selectiecommissie in het kader van een muziekconvenant bepaalt welke jongeren hiervoor in aanmerking komen. 3 Modaliteiten 3.1 Het statuut Topmusicus Voor bovengenoemde faciliteiten komen alleen jongeren in aanmerking die het statuut Topmusicus toegekend kregen. Men kan denken aan een A-statuut dat van toepassing is op de topmusici die in KSO, studierichting muziek, zitten en een B-statuut voor de andere topmusici in het secundair onderwijs. Een selectiecommissie kent het statuut jaarlijks toe aan de betrokken jongeren, telkens voor één schooljaar. In- of uitstap van een leerling in het statuut kan telkens slechts gebeuren per 1 september. Een begeleidingscommissie volgt de leerlingen met het statuut Topmusicus op. 3.2 Financieringsaspecten en convenant De concretisering van dit advies brengt beperkte budgettaire gevolgen met zich mee. De meerkosten hebben vooral betrekking op het mogelijke loonverschil voor de docenten uit het hoger onderwijs die enkele lesuren topmuziek in het KSO presteren. De raad wijst er evenwel op dat het slechts om een beperkte groep leerlingen gaat (zie hoger). Andere mogelijke kosten zijn eveneens beperkt, met name de kosten die zouden kunnen voortvloeien uit de activiteiten van de selectiecommissie en de begeleidingscommissie voor de topmusici. Naar analogie met de financiële regelingen voor de topsport in het onderwijs, dringt de raad er op aan dat de meerkosten voor het experiment topmusici uit de culturele sector komen. Verder ondersteunt de raad het voornemen uit de Discussienota Onderwijs en Vorming om afspraken met derden te regelen door middel van convenants. Het principe van een convenant voor de realisatie van een project voor topmusici sluit eveneens aan bij het hierboven genoemde artikel 157 van het onderwijsdecreet XI. De raad is daarom van oordeel dat dit advies praktisch uitgewerkt moet worden in een convenant. Hij vraagt dat de minister van Onderwijs vertegenwoordigers uit de onderwijssector en de culturele sector samenbrengt om de nodige afspraken te maken over de topmusici in het secundair onderwijs en dat deze afspraken in een convenant worden vastgelegd. Overeenkomstig artikel 157 van het onderwijsdecreet XI betreft het voor onderwijs vertegenwoordigers van de overheid en van de betrokken inrichtende machten en/of representatieve verenigingen. Het is bovendien aangewezen om vertegenwoordigers uit het hoger onderwijs te betrekken in het convenant. 3.3 Een experiment Topmusici in het secundair onderwijs De Discussienota Onderwijs en Vorming bevat het voorstel om in het vernieuwingsbeleid de methodiek van de proeftuinen te hanteren. In opvolging daarvan stelt 4

6 de raad voor om de voorstellen van dit advies per 1 september 2005 uit te werken binnen een experiment voor topmusici in het secundair onderwijs. Na drie schooljaren kunnen de resultaten worden geëvalueerd en kan men op basis van deze evaluatie nagaan hoe men het project voor de topmusici in het secundair onderwijs kan bestendigen. 3.4 De selectiecommissie Samenstelling - De selectiecommissie bestaat uit een jury van specialisten, aangeduid door de departementshoofden muziek van de hogescholen (= 4) die per dossier minimaal 1 bijkomend expert aanduiden (naargelang van het instrument). Taken - Jaarlijks kent de selectiecommissie aan de jongere het statuut van Topmusicus toe. - De selectiecommissie levert hiertoe een document af dat de leerling bij inschrijving aan de betrokken school moet afgeven. - De selectiecommissie kan bemiddelen bij het aanduiden van de docent voor het instrument. - De selectiecommissie stelt een eigen werkingsreglement op. Dit bevat tenminste de deontologische aspecten, de selectiecriteria en de selectieprocedure. 3.5 De begeleidingscommissie Samenstelling - vertegenwoordiger(s) van de Vlaamse minister, bevoegd voor het Onderwijs; - vertegenwoordiger(s) van de Vlaamse minister, bevoegd voor Cultuur; - de 4 departementshoofden muziek van de hogescholen of hun vertegenwoordigers; - de 6 directeurs KSO, studierichting muziek, of hun vertegenwoordigers; - een vertegenwoordiger van de onderwijsinspectie; - 4 vertegenwoordigers van de pedagogische begeleidingsdiensten. Taken - een werkingsreglement van de begeleidingscommissie opstellen; - coördineren van de organisatorische aspecten die voortvloeien uit het statuut; - begeleiding en ondersteuning van de betrokken leerlingen; - evaluatie van de leerlingen met het oog op een advies aan de selectiecommissie over een mogelijke verlenging van hun statuut voor een volgend schooljaar; - het project Topmusici bekendmaken bij het publiek; - eventuele geschillen behandelen. De Raad voor het Secundair Onderwijs keurde dit advies unaniem goed op zijn vergadering van 23 november Er waren 20 stemgerechtigde leden. Robert Lenaerts secretaris Patrick Weyn voorzitter 5