September Jongeren & geld. De financiële situatie en hulpbehoefte van 12- tot en met 24-jarigen. Anna van der Schors Minou van der Werf
|
|
- Peter van der Meer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 September 2014 Jongeren & geld De financiële situatie en hulpbehoefte van 12- tot en met 24-jarigen Anna van der Schors Minou van der Werf
2 SAMENVATTING EN CONCLUSIE... 5 De financiële situatie en de beleving ervan... 5 Schulden, lenen en financiële De behoefte aan hulp bij geldzaken... 9 Grip op de geldzaken Visie van het Nibud INLEIDING Doel onderzoek Leeswijzer DE FINANCIËLE SITUATIE IN HET ALGEMEEN Tevredenheid met de financiële situatie Rondkomen Hoe jongeren hun financiële situatie ervaren OMGAAN MET GELD in het Geld tekort Financiële zelfstandigheid
3 4 SPAREN Het spaargedrag van jongeren Spaardoelen Spaarbedrag Verplichting om te sparen De houding ten aanzien van sparen en uitgeven LENEN, SCHULDEN EN FINANCIËLE PROBLEMEN Eigen beleving financiële en schulden Geleend geld Schulden en betalingsachterstanden Hoogte van de schulden Hoe schulden worden ervaren PRATEN OVER GELDZAKEN Frequentie van praten met ouders en vrienden over geldzaken Onderwerpen van gesprekken over geldzaken Ruzie en onenigheid over geldzaken Ouders als voorbeeld VRAGEN EN HULP BIJ GELDZAKEN Onderwerpen waarover men vragen heeft Leren over geldzaken Hulp van de banken bij het omgaan met geld OVERZICHT OVER GELDZAKEN Saldo controleren
4 8.2 Internetbankieren Gebruik mobiel bankieren app Controleren en betalen van rekeningen BIJLAGE 1 - ONDERZOEKSVERANTWOORDING Achtergrondkenmerken BIJLAGE 2 - DE INKOMENSSITUATIE VAN JONGEREN BIJLAGE 3 - VRAGEN EN INFORMATIEBEHOEFTE OVER GELDZAKEN
5 Dit rapport presenteert de bevindingen van een onderzoek onder jongeren van 12 tot en met 24 jaar. Deze groep jongeren is representatief voor alle jongeren in Nederland wat betreft leeftijd, opleiding, dagbesteding (schoolgaand, studerend en werkend) en geslacht. Het onderzoek geeft inzicht in hoe de financiële situatie en de wijze waarop jongeren met geld omgaan zich met de leeftijd ontwikkelt. Daarnaast geeft het onderzoek inzicht in de gesprekken die jongeren met ouders en vrienden hebben over geldzaken en ook in de vragen en de hulpbehoefte die jongeren hebben als het gaat om geldzaken. Jonge jongeren, van 12 tot en met 14 jaar, zijn op een andere manier met geld(zaken) bezig dan 18-plussers. In tegenstelling tot de jongeren van 18 jaar en ouder, zijn de jonge jongeren veel minder met geld(zaken) bezig en zien ze geld vooral als een middel om leuke dingen te kunnen doen. Het doel van geld lijkt dus met de leeftijd te verschillen. Voor de jongeren van alle leeftijden geldt dat de ouders een belangrijkere gesprekspartner wat betreft geldzaken zijn dan vrienden. Ook leren de jongeren het meeste over geldzaken van hun ouders. De financiële situatie en de beleving ervan Merendeel van de jongeren is tevreden met eigen financiële situatie 54 procent van de jongeren is tevreden met zijn of haar financiële situatie. Het percentage jongeren dat aangeeft tevreden te zijn met de financiële situatie komt overeen met het percentage jongeren dat gemakkelijk rond kan komen: 5 7 procent kan (zeer) gemakkelijk rondkomen, slechts 7 procent van de jongeren zegt (zeer) moeilijk rond te kunnen komen. Wat opvalt is, dat hoe jonger ze zijn, hoe tevredener ze met hun financiële situatie zijn en hoe gemakkelijker ze kunnen rondkomen. Een mogelijke verklaring daarvoor is, dat naarmate de jongeren ouder worden, zij steeds meer te maken krijgen met vaste lasten, waardoor ze minder geld overhouden om vrij te besteden. Rondkomen gaat dan niet meer alleen over het kunnen betalen van wat ze willen kopen, maar ook over het kunnen betalen van rekeningen die betaald moeten worden. 5
6 Drie van de vijf jongeren vinden dat ze goed met geld omgaan. Slechts 6 procent vindt dat hij of zij dit niet doet. Gemiddeld geven ze zichzelf voor het omgaan met geld als rapportcijfer een 7,4. Schulden, lenen en financiële Tweederde van de jongeren met frequent geld tekort, ziet dit als een probleem Iets meer dan een op de tien jongeren komt regelmatig geld te kort. Het merendeel komt zelden of nooit geld tekort. Van de 18-plussers geven mbo ers vaker dan gemiddeld aan geld tekort te komen. Van de jongeren die aangeven vaak of altijd geld te kort te komen, ziet 66 procent dit als een probleem. De meeste jongeren (52 procent) kiezen ervoor om niets te doen als ze geld tekort komen, want: op = op. Dat jongeren hiervoor kiezen en niet gaan lenen, is een verstandige keuze. 42 procent van de 18-plussers heeft één of meer schulden of betalingsachterstanden Van de jongeren onder de 18 jaar, leent 83 procent zelden tot nooit en 16 procent leent soms geld van anderen. De 15- tot en met 17-jarigen lenen iets vaker dan de 12- tot en met 14-jarigen, 21 tegen 14 procent. Het doorsnee bedrag dat per keer wordt geleend is 3 euro. Van alle jongeren van 18 tot en met 24 jaar heeft 42 procent minimaal één vorm van een schuld, lening of betalingsachterstand: 23 procent heeft een studieschuld 17 procent heeft geld geleend van anderen (familie, vrienden of financiële instellingen) 19 procent heeft betalingsachterstanden 5 procent staat frequent rood Van de 18- tot en met 24-jarigen met één of meer vormen van schuld, geeft 50 procent zelf aan een schuld te hebben 1 en 6 procent weet het niet. Opvallend is dat 44 procent van de jongeren met een vorm van lening, schuld en/of betalingsachterstand, dit zelf dus niet als zodanig heeft benoemd toen gevraagd werd of hij of zij een schuld had. 1 De jongeren is gevraagd of zij zelf vinden dat ze een schuld hebben, zonder verdere toelichting wat onder schuld wordt verstaan. 6
7 28 procent van de 18-plussers met een betalingsachterstand ervaart een financieel probleem Inhoudsopgave Van de 18- tot en met 24-jarigen met een betalingsachterstand vindt 28 procent dat hij of zij een financieel probleem heeft. Jongeren die vaak of altijd rood staan ervaren relatief vaker dat ze een financieel probleem hebben (68 procent). Daarnaast ervaren jongeren met meerdere schulden vaker dat zij een financieel probleem hebben dan jongeren met één schuld: 32 procent tegen 9 procent. Van alle jongeren met een schuld ervaren de jongeren met een studieschuld het minst dat zij een financieel probleem hebben (18 procent). Dit komt waarschijnlijk omdat een studieschuld eerder als een investering in de toekomst wordt gezien en niet zo zeer als het gevolg van een disbalans tussen de inkomsten en uitgaven. Met name 52 procent van de 18-plussers kan niet rood staan op de rekening Ruim driekwart van de jongeren van 18 jaar en ouder (77 procent) staat nooit rood. Het merendeel (52 procent) heeft niet de mogelijkheid om rood te staan. Drie op de tien jongeren die wel rood kunnen staan, hebben er niet expliciet zelf over nagedacht om deze mogelijkheid te gebruiken, hun bank bood het hen aan. Het merendeel van de jongeren praat met ouders en/of vrienden over geldzaken. De ouders zijn de belangrijkste gesprekspartner in deze: meer jongeren spreken met hun ouders dan met vrienden over geldzaken. Hoeveel ze praten met hun ouders en/of vrienden verschilt per leeftijd: 75 procent van de 15- tot en met 17-jarigen praat minimaal één keer per maand met de ouders over geld(zaken), tegen 63 procent van de 18-plussers. Met de leeftijd neemt het percentage jongeren dat met zijn of haar vrienden over geldzaken praat toe: 38 procent van de 12- tot en met 14-jarigen praat minimaal één keer per maand met vrienden over geldzaken, tegen 52 procent van de 18 - tot en met 24-jarigen. Ondanks het feit dat minder 18-plussers regelmatig met hun ouders over geld(zaken) praten en meer jongeren met hun vrienden gaan praten dan de jongere jongeren, blijven de ouders ook voor deze groep nog steeds de belangrijkste gesprekspartner. 7
8 De onderwerpen waar jongeren met ouders en vrienden over praten, verschillen. Met ouders praten jongeren meer over: Wie wat betaalt Waar de jongere zijn geld aan uit mag geven Een financiële bijdrage van de ouders Met vrienden praten jongeren over: De aankopen die ze doen Aanbiedingen en shoptips (Bij)baantjes De kosten van op jezelf wonen Er lijkt een verschil te zijn in de wijze waarop jongeren met ouders en vrienden over geldzaken praten. Met ouders praten ze meer om informatie en advies over geldzaken te verkrijgen. Met vrienden praten ze om een vergelijking te kunnen maken met hoe anderen het doen (bijv. hoeveel ze verdienen, wat ze gekocht hebben, hoeveel zij voor bepaalde dingen betalen ). Jongeren die niet met ouders of vrienden over geld(zaken) praten, geven als belangrijk ste reden hiervoor aan dat ze er geen behoefte aan hebben en dat het een privékwestie is. Opvallend is dat jongeren die niet met hun vrienden praten over geldzaken, als belangrijke reden hiervoor geven dat ze er al met hun ouders over praten en dat hun ouders beter advies geven. Driekwart van de jongeren heeft (bijna) nooit ruzie over geldzaken met de ouders Ongeveer driekwart van de jongeren heeft zelden of nooit ruzie met zijn of haar ouders over geld(zaken). De uitgaven van de jongeren zijn het vaakst het onderwerp van een ruzie. De ouders vinden de aankoop dan niet verstandig, te impulsief, te duur of onnodig. 8
9 De behoefte aan hulp bij geldzaken De behoefte aan informatie neemt toe met de leeftijd Van alle jongeren heeft 73 procent wel eens vragen over geldzaken of behoefte aan informatie. Het percentage jongeren dat vragen heeft neemt toe met de leeftijd. De toenemende interesse voor geldzaken blijkt ook uit het feit dat het percentage jongeren dat gebruik maakt van de informatie op de website en/of de nieuwsbrieven van de banken, toeneemt met de leeftijd. Van de 12- tot en met 14-jarigen maakt 9 procent van de jongeren gebruik van deze informatie, tegen 38 procent van de 18 - tot en met 24-jarigen. De top 3 van onderwerpen waar jongeren van 12 tot 18 jaar de meeste vragen over hebben zijn: 1. Baantjes, werk en salaris (41 procent) 2. Bijdrage van de ouders (27 procent) 3. Mobiele telefoon (23 procent) De top 3 van onderwerpen waar jongeren van 18 tot en met 24 jaar de meeste vragen over hebben zijn: 1. Studiefinanciering (33 procent) 2. Op jezelf wonen en de kosten daarvan (32 procent) 3. Belasting betalen en terugvragen/baantjes, werk en salaris (beide 31 procent) Jongeren leren op alle leeftijden het meeste over geldzaken van hun ouders Ouders blijken voor jongeren veruit de belangrijkste leerbron te zijn wat betreft geld en geldzaken. Dit geldt voor alle leeftijden, ondanks het feit dat het belang van ouders wel kleiner wordt naarmate de jongere ouder wordt: 96 procent van de 12- tot en met 14-jarigen geeft aan van zijn ouders te leren over geldzaken en 84 procent van de 18-plussers. 9
10 Jongeren zien de toegevoegde waarde van de kerntaken van hun bank Met de leeftijd neemt het percentage jongeren toe dat de bank noemt als plek waar men over geldzaken leert: van de 12 - tot en met 14-jarigen noemt 21 procent de bank en 47 procent van de 18- tot en met 24-jarigen. De drie onderwerpen waarbij jongeren het meest ervaren dat de bank hen meehelpt met geldzaken om te gaan, sluiten aan bij de kerntaken van de bank: 1. Overzicht krijgen over de financiële situatie, zoals inkomsten, uitgaven en spaargeld (21 procent) 2. Inzicht geven in de uitgaven/kennis en informatie over veilig pinnen en internetbankieren (beide 19 procent) 3. en spaardoelen stellen (18 procent) Grip op de geldzaken De helft van de jongeren bekijkt het banksaldo minstens één keer per week Ruim de helft van de jongeren bekijkt zijn of haar banksaldo minstens één keer per week. Uitwonende studenten bekijken hun banksaldo vaker dan thuiswonende studenten: 64 procent van de thuiswonenden checkt zijn ba nksaldo minstens één keer per week, tegen 80 procent van de uitwonenden. Hoe ouder, hoe meer er gebruik gemaakt wordt van internetbankieren en de mobiel bankieren app Het merendeel van de jongeren maakt gebruik van internetbankieren: 38 procent van de 12 - tot en met 14-jarigen, 70 procent van de 15- tot en met 17-jarigen en 95 procent van de 18- tot en met 24-jarigen. Gemiddeld maakt 42 procent van de jongeren gebruik van een mobiel bankieren app. Dit percentage loopt op met de leeftijd, van 13 procent van de 12- tot en met 14-jarigen, 28 procent van de 15- tot en met 17-jarigen naar 58 procent van de 18- tot en met 24-jarigen. Bijna de helft van de jongeren ontvangt rekeningen 46 procent van de jongeren ontvangt wel eens rekeningen. Ook hier is een ster ke stijging met de leeftijd zichtbaar. Van de 18- tot en met 24-jarigen ontvangt 78 procent wel eens een rekening. Negen op de tien jongeren die rekeningen ontvangen, betalen hun rekeningen (bijna) altijd op tijd en 78 procent controleert de rekeningen (bijna) altijd op juistheid. 10
11 Meer jongeren sparen naarmate ze ouder worden De overgrote meerderheid van de jongeren spaart: 81 procent van de 12- tot en met 14-jarigen, 89 procent van de 15- tot en met 17-jarigen en 93 procent van de 18- tot en met 24-jarigen. Hoewel het percentage spaarders toeneemt met de leeftijd, groeit het percentage dat alleen spaart wat ze overhouden en daalt het percentage dat een vast bedrag spaart. Het spaarbedrag neemt wel beduidend toe met de leeftijd, het gemiddelde loopt op van 23 euro bij de 12-tot en met 14-jarigen tot 200 euro bij de 18-plussers. Van de thuiswonende jongeren tussen de 12 en 14 jaar wordt 40 procent door de ouders verplicht een deel van de inkomsten te sparen. Bij de 15- tot en met 17-jarigen die thuis wonen is dit 29 procent. Spaardoelen verschuiven met de leeftijd Het doel van sparen verschuift duidelijk met de leeftijd. Waar zes op de tien 18 -plussers spaart voor later en om geld achter de hand te hebben, sparen de meeste jonge jongeren om iets te kunnen kopen dat ze graag willen hebben. Dit reflecteert een verschil in de leefsituatie tussen die leeftijden: de jongeren van 12 tot en met 14 jaar hebben nog nauwelijks te maken met noodzakelijke en onvoorziene uitgaven waar ze voor moeten sparen. Visie van het Nibud zaken is een leerproces Voor volwassenen (vanaf 18 jaar) heeft het Nibud competenties voor financiële zelfredzaamheid opgesteld. Deze competenties beschrijven de vaardigheden waarover een persoon moet beschikken om zichzelf financieel zelfredzaam te kunnen noemen. Kinderen en jongeren zijn nog in ontwikkeling, ze komen voor het eerst in aanraking met nieuwe situaties en zijn bezig nieuwe vaardigheden aan te leren, ook op financieel gebied. Voor hen heeft het Nibud daarom leerdoelen geformuleerd en geen competenties. Dit benadrukt het leerproces van de leerdoelen die ten doel hebben dat kinderen en jongeren leren omgaan met geld, zodat zij als volwassenen zelfstandig kunnen leven en wonen, waarbij zij financieel zelfredzaam zijn. De hoofdthema s van de leerdoelen zijn: 1. In kaart brengen 2. Verantwoord besteden 3. Vooruit kijken 11
12 4. Omgaan met financiële risico s 5. Over voldoende kennis beschikken: het financiële landschap kennen Per leeftijdscategorie verschillen de leerdoelen, zodat zij aansluiten bij de ontwikkeling van het kind op een specifieke leeftijd. Dat jongeren op een verschillende manier met geld omgaan omdat ze op een ander punt in hun ontwikkeling staan, komt in dit onderzoek duidelijk naar voren. Jongeren van verschillende leeftijden gaan op een andere manier met geld en geldzaken om en hun beleving van geldzaken verschilt sterk. Uit de spaardoelen die jongeren van 12 tot en met 14 jaar hebben, uit de manier waarop ze tegen financiële aankijken en uit de vragen en informatiebehoefte die ze hebben, blijkt dat jonge jongeren nog niet veel met geldzaken bezig zijn en geld vooral zien als middel om leuke dingen te doen. Het Nibud vindt dat begrijpelijk, aangezien zij nog minder of niet te maken hebben met noodzakelijke en verplichte uitgaven. Bij de jongeren van 18 jaar en ouder is te zien dat zij op een serieuzere manier met geldzaken bezig zijn. Zij hebben volop te maken met zaken als rondkomen, vaste lasten, zorgen over de financiële situatie en keuzes maken met geld. Het Nibud vindt het belangrijk dat professionals rekening houden met het feit dat een jongere van 12 bij geld tekort aan iets anders denkt dan een 22-jarige, omdat beiden zich op een ander punt in hun financiële ontwikkeling bevinden. Het is dus essentieel om het onderwerp op een manier aan te pakken die past bij de verschillende leeftijden van de jongeren en de aandacht te richten op onderwerpen die hen interesseren. Bij jonge jongeren zijn dat bijvoorbeeld bijbaantjes en bij oudere jongeren de kosten van op jezelf wonen. De invloedrijke rol van ouders Uit eerder onderzoek van het Nibud (van der Schors, Madern en van der Werf, 2013) bleek al dat ouders voor middelbare scholieren de belangrijkste gesprekspartner zijn als het gaat om financiën en geldza ken. Deze bevinding wordt door dit onderzoek bevestigd. Daarnaast maakt dit onderzoek duidelijk dat dit niet tot de middelbare schoolleeftijd beperkt blijft: voor studerende en werkende jongeren van 18 tot en met 24 jaar blijven de ouders het belangrijkste aanspreekpunt wat betreft geldzaken. Ook noemen jongeren van alle leeftijden het meeste dat zij van hun ouders over geldzaken leren, meer dan van vrienden, school of werk. Of ze nu 13 of 23 jaar zijn, hun ouders zijn voor hen de belangrijkste raadgevers en hebben een voorbeeldfunctie. Het Nibud vindt het belangrijk dat ouders zich realiseren dat hun rol niet ophoudt als hun kinderen de middelbare school afronden, maar dat de jongeren nog veel waarde aan hun kennis en adviezen hechten als ze studeren en/of op zichzelf 12
13 wonen. Het heeft dan ook toegevoegde waarde om tevens aan de ouders voorlichting te geven over de geldzaken waar volwassen jongeren mee te maken hebben of krijgen, omdat daarmee uiteindelijk ook de jongeren worden bereikt. De beleving van schulden bij 18-plussers Uit het onderzoek wordt duidelijk dat 18-plussers een schuld of betalingsachterstand niet altijd als schuld ervaren of als zodanig benoemen. Studieschulden, zoals een lening bij DUO, worden door zeven op de tien jongeren met een studieschuld wel als schuld betiteld, maar betalingsachterstanden slechts door iets minder dan vier op de tien jongeren met een schuld. Aan de andere kant wordt een studieschuld weer minder vaak als een financieel probleem gezien dan betalingsachterstanden of rood staan. Iets meer dan vier op de vijf jongeren van 18 jaar en ouder met een schuld ervaren niet dat ze een financieel probleem hebben. Meerdere schulden en met name regelmatig rood staan lijken wel een signaal te zijn voor daadwerkelijke financiële, in ieder geval wordt het zo beleefd. Bij jongeren kan de frequentie van roodstand als indicator worden gebruikt voor hun financiële situatie. Staat de jongere regelmatig rood, dan zou de bank contact kunnen opnemen om (grotere) financiële te voorkomen. Het Nibud vindt het belangrijk dat professionals die met jongeren werken zich realiseren dat jongeren verschillende beelden en gedachtes kunnen hebben bij bepaalde begrippen, zoals het woord schuld of financieel probleem. Het Nibud a dviseert om jongeren zoveel mogelijk naar de specifieke leenvormen, soorten schulden of betalingsachterstanden te vragen in plaats van overkoepelende termen te gebruiken. De jongeren zullen zich dan eerder aangesproken voelen. Bewust om hulp durven vragen en weten hoe dat moet Het Nibud concludeert, op basis van dit onderzoek, dat de meeste jongeren het over het best goed doen op het gebied van geldzaken. Het merendeel beschikt over de vaardigheden die aansluiten bij hun leeftijd, zoals het Nibud die heeft vastgesteld in de leerdoelen en competenties voor omgaan met geld. De jongeren worden, naarmate ze ouder worden, steeds vaardiger en zelfredzamer op financieel gebied. Ze doorlopen duidelijk een leerproces zoals dat ook van hen verwacht mag worden, waarbij er voor elke leeftijd nieuwe leerdoelen zijn. Daarnaast is het goed om te zien dat jongeren van alle leeftijden over geldzaken praten (met ouders en/of vrienden) en dat ze vragen durven te stellen. Dit laat zien dat ze met geldzaken bezig zijn en dat ze ervoor open staan iets te leren. Ouders kunnen vervolgens de handschoen oppakken en hun rol als financieel opvoeder innemen. 13
14 1 Het Nibud doet regelmatig onderzoek naar jongeren tussen de 12 en 25 jaar. Hierbij wordt meestal onderscheid gemaakt tussen groepen jongeren: scholieren (van der Schors, Madern en van der Werf, 2013) mbo -studenten (Nibud, 2011) of studenten in het hoger onderwijs (Kreetz, van der Schors, van der Burg, 2012). Dit omdat de jongere niet bestaat. De situatie, belevingswereld en zelfstandigheid van een jongere van 12 jaar die net op de middelbare school zit is immers heel anders dan die van een 20-jarige die studeert en net op zichzelf woont. Hun inkomsten, zowel de hoogte als het soort inkomstenbronnen, en de uitgaven verschillen sterk. Echter, door alle jongeren tussen de 12 en 25 jaar tegelijkertijd te ondervragen, wordt duidelijk hoe hun financiële situatie zich met de leeftijd ontwikkelt en hoe verschillend zij met geld omgaan en met geld bezig zijn. Door dit onderzoek willen we een actueel beeld krijgen van de ontwikkeling van jongeren op financieel gebied en de verschillen die optreden tussen groepen jongeren die van elkaar verschillen qua leeftijd, dagbesteding (studerend op mbo, hbo of wo dan wel werkend) en woonsituatie (thuis-of uitwonend). Uit het onderzoek Scholieren, geld & de invloed van ouders; de rol van ouders bij het financiële gedrag van scholieren (van der Schors, Madern en van der Werf, 2013) blijkt dat ouders voor kinderen op de middelbare s chool op geldgebied een zeer belangrijke rol spelen. Zij zijn de belangrijkste gesprekspartner als het om geldzaken gaat. Wat echter nog niet bekend was is waar de jongeren wel over praten met hun ouders en waarover juist niet. En ook is nog niet bekend in hoeverre ouders ook na de middelbare school de belangrijkste gesprekspartner voor jongeren blijven. Met dit onderzoek wordt geprobeerd daar meer inzicht in te krijgen. 1.1 Doel onderzoek Dit rapport gaat niet zo zeer in op de inkomsten en uitgaven van jongeren, maar richt zich vooral op de financiële situatie van jongeren van 12 tot en met 24 jaar (hun financieel overzicht, betaalgedrag, spaargedrag, leengedrag en schulden) en de wijze waarop ze zelf vinden dat ze met geld omgaan. 14
15 Daarnaast heeft dit onderzoek ten doel meer inzicht te geven in de vragen en hulpbehoeften van jongeren met betrekking tot geldzaken: van wie willen ze graag meer leren over geldzaken en waarover willen ze meer weten? Ten slotte geeft dit onderzoek inzicht in met wie jongeren praten op het gebied van geldzaken en waarover. 1.2 Leeswijzer In dit onderzoek zijn jongeren van 12 tot en met 24 jaar ondervraagd. Deze groep jongeren is representatief voor alle jongeren in Nederland wat betreft leeftijd, opleiding, dagbesteding (schoolgaand, studerend en werkend) en geslacht. Bij de vragen is gekeken naar de samenhang met de volgende achtergrondkenmerken: geslacht, leeftijd, dagbesteding en woonsituatie. Bij dagbesteding is bij de jongeren van 18 tot en met 24 jaar gekeken of er verschillen zijn tussen de mbostudenten, hbo- en wo-studenten en de werkenden. Bij woonsituatie is bij de (mbo-, hbo- en wo-) studenten gekeken of er een verschil zit tussen de thuiswonenden en uitwonenden. In het rapport worden de verschillen naar achtergrondkenmerken alleen genoemd als deze significant zijn. Een uitgebreide beschrijving van de onderzoeksopzet en de verdeling van de jongeren naar achtergrondkenmerken staat in bijlage 1. In december 2013 heeft het Nibud voor de Rabobank een vergelijkbaar onderzoek uitgevoerd. Indien relevant wordt een vergelijking met de cijfers uit het voorgaande onderzoek gemaakt. Dit rapport presenteert de uitkomsten van het onderzoek. Dit rapport geeft achtereenvolgens inzicht in: De financiële situatie in het De wijze waarop jongeren overzicht houden over hun geldzaken Het spaargedrag van jongeren De financiële van jongeren: hun schuldensituatie De wijze waarop jongeren met geld omgaan Het praten over geldzaken tussen jongeren en hun ouders en jongeren onderling De (behoefte aan) hulp bij geldzaken. Dit onderzoek is mede mogelijk gemaakt door Rabobank Nederland. 15
16 2 De financiële situatie in het Inhoudsopgave Naast de feitelijke financiële situatie, hun inkomsten en uitgaven, is het misschien nog wel belangrijker om te weten hoe de jongeren hun financiële situatie zelf ervaren. Zijn ze tevreden met hun financiële situatie? En hebben ze het idee dat ze goed kunnen rondkomen? In dit hoofdstuk zoomen we in op hoe de jongeren hun financiële situatie zelf ervaren. 2.1 Tevredenheid met de financiële situatie De jongeren hebben aangegeven hoe tevreden ze zijn met drie aspecten van hun financiële situatie: hoeveel ze maandelijks te besteden hebben, de aankopen die ze kunnen doen en hoe tevreden ze zijn met hun financiële situatie over het. Tabel 1 geeft hun tevredenheid weer. Bijna 55 procent van de jongeren is tevreden met zijn of haar financiële situatie. Jongeren zijn het minst tevreden over hoeveel ze maandelijks te besteden hebben: iets meer dan de helft van de jongeren is hier tevreden over en 18 procent is hier ontevreden over. Het meest tevreden zijn de jongeren over de aankopen die ze kunnen doen (59 procent). Voor elk van de aspecten van de financiële situatie geeft circa 30 procent niet expliciet aan of ze er tevreden of ontevreden mee zijn. Tabel 1: Percentage jongeren dat tevreden is met zijn of haar financiële situatie (n=1.511) Heel ontevreden Ontevreden Niet ontevreden, niet tevreden Tevreden Heel tevreden Hoeveel je maandelijks te besteden hebt Je financiële situatie De aankopen die je kunt doen/de spullen die je kunt kopen Hoe jonger, hoe tevredener de jongeren zijn met hun financiële situatie. 57 procent van de 12 - tot en met 14-jarigen is tevreden met hoeveel ze maandelijks te besteden hebben en 63 procent is tevreden met de financiële situatie over het. Dit tegen respectievelijk 51 en 51 procent van de 18- tot en met 24-jarigen. Daarnaast is slechts 52 procent van de 18- tot en met 24-jarigen tevreden met de aankopen die ze kunnen doen. 16
17 Als we inzoomen op de 18-plussers, dan zijn er verschillen te zien in hun dagbesteding. Jongeren in het hoger onderwijs zijn meer tevreden dan gemiddeld over alle drie de aspecten van hun financiële situatie: Hoeveel ze maandelijks te besteden hebben: 56 tegen 47 procent gemiddeld De financiële situatie: 55 tegen 50 procent gemiddeld De aankopen die ze kunnen doen: 63 tegen 56 procent gemiddeld Daarentegen zijn mbo ers minder tevreden dan gemiddeld over hun financiële situatie in het (40 tegen 50 procent). 2.2 Rondkomen Het merendeel van de jongeren geeft aan gemakkelijk rond te kunnen komen (57 procent). 7 procent van de jongeren komt moeilijk of zeer moeilijk rond. 35 procent geeft niet expliciet aan goed of slecht te kunnen rondkomen. In tabel 2 is het percentage jongeren dat zegt goed te kunnen rondkomen uitgesplitst naar leeftijd. Net als bij de tevredenheid kunnen de 12- tot en met 14-jarigen beter rondkomen dan de 18- tot en met 24-jarigen. Deze laatste groep moet waarschijnlijk meer zelf betalen en heeft vaker te maken met vaste lasten, waardoor ze minder geld overhouden om vrij te besteden. Naast verschillen in leeftijd, geven jongens ook vaker dan meisjes aan dat ze gemakkelijk rondkomen (60 tegen 55 procent). 17
18 Tabel 2: Percentage jongeren dat kan rondkomen, naar leeftijd (n=1.511) Inhoudsopgave Zeer moeilijk Moeilijk Niet moeilijk, niet makkelijk Gemakkelijk Zeer gemakkelijk Leeftijd 12 t/m 14 jaar t/m 17 jaar t/m 24 jaar Totaal Als we inzoomen op de leeftijdscategorie 18 tot en met 24 jaar, dan geven mbo ers minder vaak aan gemakkelijk rond te komen (39 tegen 52 procent), zij vinden het rondkomen vaker niet moeilijk maar ook niet gemakkelijk. Studenten in het hoger onderwijs geven juist vaker aan dat ze gemakkelijk rond kunnen komen: 42 procent tegen 37 procent gemiddeld. Aan jongeren die hebben aangegeven dat ze moeilijk rondkomen, is gevraagd waarom ze vinden dat ze moeili jk rondkomen. Bijna 60 procent noemt als reden dat ze te weinig inkomsten hebben. Daarnaast wordt als belangrijke reden genoemd dat alles duurder is geworden terwijl de inkomsten hetzelfde zijn gebleven en dat de ouders weinig geld hebben (beide 32 procent). In tabel 3 zijn nog andere redenen weergegeven waarom jongeren vinden dat ze moeilijk kunnen rondkomen. 18
19 Tabel 3: Redenen waarom jongeren moeilijk kunnen rondkomen (meerdere antwoorden mogelijk) (n=109) Omdat ik weinig inkomsten 59 Omdat alles duurder is geworden, terwijl mijn inkomsten hetzelfde zijn gebleven 32 Omdat mijn ouders weinig geld hebben 32 Door hoge vaste lasten 29 Omdat ik mijn geld makkelijk uitgeef 25 Omdat ik veel (grote) uitgaven heb (gehad) 19 Omdat ik op mezelf ben gaan wonen 17 Door een gebeurtenis (ziekte, overlijden familielid) 7 Anders Hoe jongeren hun financiële situatie ervaren Aan de jongeren is een aantal stellingen voorgelegd over hoe ze hun financiële situatie ervaren (tabel 4). Het merendeel van de jongeren geeft aan dat ze zich niet arm voelen (63 procent). Daarnaast zegt 58 procent elke maand geld over te houden. Bijna één op de drie jongeren moet echter dingen laten omdat hij of zij er geen geld voor heeft. 13 procent geeft aan dat ze zich zorgen maken over hun financiële situatie. Tussen de 26 en 31 procent van de jongeren heeft geen uitgesproken mening met betrekking tot deze stellingen. Tabel 4: Stellingen over rondkomen (n=1.511) Helemaal oneens Oneens Neutraal Eens Helemaal eens Ik moet dingen laten omdat ik er geen geld voor heb Ik voel me arm Ik houd elke maand geld over Ik maak me zorgen over mijn financiële situatie
20 Meisjes geven vaker aan dat ze dingen moeten laten omdat ze te weinig geld hebben (35 tegen 29 procent) en ze maken zich vaker zorgen over hun financiële situatie dan jongens (18 tegen 9 procent). De ervaring van de financiële situatie verschilt ook per leeftijd. Hoe jonger, hoe minder vaak de jongeren zich zorgen maken over hun financiële situatie, hoe minder arm ze zich voelen, hoe minder vaak ze dingen moeten laten en hoe vaker ze elke maand geld over houden. Ook de woonsituatie maakt verschil in hoe studenten hun financiële situatie ervaren. Uitwonende studenten: moeten vaker dingen laten omdat ze er geen geld voor hebben: 48 tegen 34 procent houden minder vaak elke maand geld over: 29 tegen 47 procent maken zich vaker zorgen over hun financiële situatie: 26 tegen 16 procent Toch voelen uitwonende studenten zich niet minder arm dan thuiswonende studenten. 20
Jongeren & hun financiële verwachtingen
Nibud, februari Jongeren & hun financiële verwachtingen Anna van der Schors Daisy van der Burg Nibud in samenwerking met het 1V Jongerenpanel van EenVandaag Inhoudsopgave 1 Onderzoeksopzet Het Nibud doet
Nadere informatieFinanciële opvoeding. September 2007
Financiële opvoeding September 2007 Inhoud INHOUD... 1 1 INLEIDING... 2 1.1 AANLEIDING... 2 1.2 METHODE VAN ONDERZOEK... 2 1.3 ACHTERGRONDVARIABELEN... 3 LEESWIJZER... 4 2 ZAKGELD EN KLEEDGELD... 5 2.1
Nadere informatieOnderzoek Je wordt 18 jaar en dan? De gevolgen voor je geldzaken
Onderzoek Je wordt 18 jaar en dan? De gevolgen voor je geldzaken Rapportage Juli 2013 Meer informatie: info@wijzeringeldzaken.nl Samenvatting (1/3) 1. Veel 17-jarigen maken de indruk verstandig om te gaan
Nadere informatieLeengedrag van studenten
Leengedrag van studenten Een vooronderzoek naar studieleningen, schulden en overige geldzaken Nibud, januari 2010 2 / Leengedrag van studenten Leengedrag van studenten Een vooronderzoek naar studieleningen,
Nadere informatieHoofdstuk 43. Financiële situatie
Stadsenquête Leiden Hoofdstuk 43. Financiële situatie Samenvatting Circa tweederde van de Leidenaren geeft aan gemakkelijk rond te komen met het huishoudinkomen, ruim een kwart komt net rond en kan moeilijk
Nadere informatieHoofdstuk 10. Trendvragen financiële situatie Hoofdstuk 11. Financiële situatie
Hoofdstuk 10. Trendvragen financiële situatie Hoofdstuk 11. Financiële situatie Samenvatting Hfst 10. Trendvragen financiële situatie Jaarlijks worden drie trendvragen gesteld die inzicht geven in de financiële
Nadere informatieHoofdstuk 10. Financiële situatie
Hoofdstuk 10. Financiële situatie Samenvatting Hfst 9. Trendvragen financiële situatie Jaarlijks worden drie trendvragen gesteld die inzicht geven in de financiële positie van de Leidenaar. De resultaten
Nadere informatieGeldzaken in de praktijk 2015
Geldzaken in de praktijk 2015 Anna van der Schors Minou van der Werf Gea Schonewille in Nibud/Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting Geldzaken in de praktijk 2015 Nibud, 2015 Anna van der Schors
Nadere informatieBeschrijving Sparen en lenen zijn, naast het betalingsverkeer, de diensten van de bank waar de meeste mensen gebruik van maken.
Beschrijving Sparen en lenen zijn, naast het betalingsverkeer, de diensten van de bank waar de meeste mensen gebruik van maken. Heb jij inzicht in jouw geld- en bankzaken? Welke betaalvormen zijn er en
Nadere informatieIs jouw maand ook altijd iets te lang? Onderzoek Jongerenpanel Tilburg
Is jouw maand ook altijd iets te lang? Onderzoek Jongerenpanel Tilburg Onderzoek uitgevoerd in opdracht van: Gemeente Tilburg DIMENSUS beleidsonderzoek December 2012 Projectnummer 507 Inhoudsopgave Samenvatting
Nadere informatieStudentenonderzoek 2017
Anna van der Schors Studentenonderzoek 2017 Achtergrondstudie bij de Handreiking Student & Financiën Nibud/Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting Nibud, september 2017 Minou van der Werf Gea Schonewille
Nadere informatieScholieren, geld & de invloed van ouders
December 2013, Nibud Scholieren, geld & de invloed van De rol van bij het financiële gedrag van Auteurs Anna van der Schors Tamara Madern Minou van der Werf Samenvatting en conclusie 1. Inleiding 2. Onderzoeksverantwoording
Nadere informatieHoofdstuk 5. Trendvragen financiële situatie
Hoofdstuk 5. Trendvragen financiële situatie Samenvatting Hfst 5. Trendvragen financiële situatie Na twee jaar van stijgende inkomens zien Leidenaren dit jaar hun inkomenspositie verslechteren. Het zijn
Nadere informatieFinanciële opvoeding & het financiële gedrag als volwassene
Financiële opvoeding & het financiële gedrag als volwassene Anna van der Schors Nina Stierman Nibud/Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting Financiële opvoeding & het financiële gedrag als volwassene
Nadere informatieOnderzoek onder kinderen groep 5 t/m 8
Onderzoek onder kinderen groep 5 t/m 8 februari/maart 2015 Bewaren van geld Hoe bewaar jij je geld? (meerdere antwoorden mogelijk) In mijn spaarpot Op de bank In mijn portemonnee Op een speciale plek,
Nadere informatieHoofdstuk 24 Financiële situatie
Hoofdstuk 24 Financiële situatie Samenvatting De gemeente voert diverse inkomensondersteunende maatregelen uit die bedoeld zijn voor huishoudens met een lager inkomen. Zes op de tien Leidenaren zijn bekend
Nadere informatieHoofdstuk 9. Trendvragen financiële situatie Hoofdstuk 10. Financiële situatie
Hoofdstuk 9. Trendvragen financiële situatie Hoofdstuk 10. Financiële situatie Samenvatting Hfst 9. Trendvragen financiële situatie Jaarlijks worden drie trendvragen gesteld die inzicht geven in de financiële
Nadere informatieKinderen leren omgaan met geld
Kinderen leren omgaan met geld Een onderzoek onder ouders van kinderen in groep 7 en 8 Rapportage November 2012 Samenvatting (1/4) 1.Negen op de tien kinderen in groep zeven en acht krijgen zakgeld Het
Nadere informatieGeld & relatie. Juni Marjan Verberk-de Kruik, Elise van den Biggelaar, Gea Schonewille
Geld & relatie Juni 2019 Marjan Verberk-de Kruik, Elise van den Biggelaar, Gea Schonewille Geld & relatie Juni 2019 Auteurs Marjan Verberk-de Kruik Elise van den Biggelaar Gea Schonewille Nibud, juni 2019
Nadere informatieUtrecht, 2011. Het financiële gedrag van kinderen tussen 12 en 18 & de rol van hun ouders
Utrecht, 2011 Het financiële gedrag van kinderen tussen 12 en 18 & de rol van hun ouders Samenvatting en Conclusie Geld van de ouders De meeste scholieren krijgen zakgeld (88 procent). Kleedgeld is minder
Nadere informatieOMGAAN MET GELD JONGEREN IN OLDAMBT
OMGAAN MET GELD JONGEREN IN OLDAMBT Omgaan met geld Een onderzoek naar hoe jongeren in de gemeente Oldambt omgaan met geld. Colofon Opdrachtgever Gemeente Oldambt Datum Maart 2017 Auteurs Anne-Wil Hak
Nadere informatieFinanciële opvoeding 2010. Nibud i.s.m. CentiQ, Wijzer in geldzaken
Financiële opvoeding 2010 Nibud i.s.m. CentiQ, Wijzer in geldzaken Inleiding In deze peiling onder ruim 1000 respondenten is gekeken wat ouders belangrijk vinden dat hun kind leert over omgaan met geld,
Nadere informatieMbo'ers in geldzaken 2015
Mbo'ers in geldzaken 2015 Financiële situatie en gedrag van mbostudenten Nibud/Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting Dit onderzoek is mede mogelijk gemaakt door Mbo'ers in geldzaken 2015 Financiële
Nadere informatieLesbrief Meneer Beer
Lesbrief Meneer Beer Het verhaal Het verhaal gaat over Meneer Beer. Hij is verliefd op een prachtig berinnetje, maar hij durft het haar niet te vertellen. Hij vindt zichzelf maar een eenvoudige beer. Om
Nadere informatieHoofdstuk 7. Financiële situatie
Stadsenquête Leiden Hoofdstuk 7. Financiële situatie Samenvatting Bijna driekwart van de Leidenaren geeft aan gemakkelijk rond te komen met het huishoudinkomen, twee op de tien komt net rond en bijna een
Nadere informatieHoofdstuk 19. Financiële situatie
Stadsenquête Leiden 008 Hoofdstuk 19. Financiële situatie Samenvatting Ruim tweederde van de Leidenaren geeft aan gemakkelijk rond te komen met het huishoudinkomen, bijna een kwart komt net rond en een
Nadere informatieZicht op geld - Belastingteruggave Resultaten van kwantitatief online onderzoek onder werkenden. ABN AMRO April 2015
Zicht op geld - Belastingteruggave Resultaten van kwantitatief online onderzoek onder werkenden ABN AMRO April 2015 Belastingteruggave 3 Sparen 7 Verantwoording onderzoek 12 2 Belastingteruggave Zicht
Nadere informatieVakantiegeldenquete 2010
Vakantiegeldenquete 2010 Inleiding Net als vorig jaar heeft het Nibud onderzoek gedaan naar de manier waarop mensen zich in financieel opzicht voorbereiden op de vakantie en of men zich aan hun budget
Nadere informatieWelkom en voorstellen
3 november 2015 Welkom en voorstellen Francine Nijkamp-Ririhena Pubers en geld Zakgeld, richtlijnen (bron: NIBUD) Leeftijd Bedrag per week in 12 tussen 3,00 en 4,60 (19,00/mnd) 13 tussen 3,50 en 4,60 (19,00/mnd)
Nadere informatiepggm.nl Financiële balans in de beleving van PGGM- leden Enquête De financiële balans
pggm.nl Financiële balans in de beleving van PGGM- leden Enquête De financiële balans In september 2013 heeft PGGM haar leden gevraagd naar hun financiële situatie: hoe hebben zij hun geldzaken geregeld?
Nadere informatie[zelf op te maken en in te vullen > denk hierbij aan het tonen van een foto en/of logo van de bank, je naam etc.
Beschrijving Deze gastles gaat over inzicht krijgen in je inkomen en uitgaven. Jongeren moeten zorgen dat ze inkomen hebben. Anders is het lastig om een eigen leven in te vullen. Zakgeld, kleedgeld, baantje,
Nadere informatieFinancieel goed voorbereid naar de middelbare school?
Financieel goed voorbereid naar de middelbare school? Onderzoek naar de veranderingen in de financiële situatie bij de overgang van basisschool naar middelbare school Inhoud Samenvatting 3 1 Verwachtingen
Nadere informatieGeldzaken in de praktijk
Geldzaken in de praktijk 2018-2019 Laatst bijgewerkt: 27 mei 2019 Hoe regelden Nederlanders in 2018 hun geldzaken? En zijn ze de afgelopen 15 jaar meer of minder financieel redzaam geworden? Het Nibud
Nadere informatieVakantiegeld-enquête 2016. Nibud/Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting
Vakantiegeld-enquête 2016 Nibud/Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting Vakantiegeld-enquête 2016 Auteurs Gea Schonewille Jasja Bos Inhoud SAMENVATTING... 6 1 INLEIDING... 8 2 AANTAL KEREN OP VAKANTIE...
Nadere informatieStudentenonderzoek 2015
Anna van der Schors Studentenonderzoek 2015 Achtergrondstudie bij Handreiking Student & Financiën Nibud/Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting Nibud, juni 2015 Anna van der Schors Gea Schonewille
Nadere informatieNibud Scholierenonderzoek 2016
Nibud Scholierenonderzoek 2016 Nibud/Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting Auteurs: Irene Blanken Minou van der Werf Dit onderzoek is mede mogelijk gemaakt door de ING en het Nationaal Fonds Kinderhulp
Nadere informatie53% 47% 51% 54% 54% 53% 49% 0% 25% 50% 75% 100% zeer moeilijk moeilijk komt net rond gemakkelijk zeer gemakkelijk
30 FINANCIËLE SITUATIE In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de financiële situatie van de Leidse burgers. In de enquête wordt onder andere gevraagd hoe moeilijk of gemakkelijk men rond kan komen met het
Nadere informatieMinder geld. Hoe huishoudens omgaan met een inkomensdaling. Nibud/Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting
Minder geld Hoe huishoudens omgaan met een inkomensdaling Nibud/Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting 2 / Minder geld; hoe huishoudens omgaan met een inkomensdaling Minder geld Hoe huishoudens omgaan
Nadere informatieMannen, vrouwen en geldzaken. Nibud Factsheet Juni 2012
nen, vrouwen en geldzaken Nibud Factsheet Juni 2012 nen, vrouwen en geldzaken nen en vrouwen gaan verschillend met geld om, maar het risico op financiële problemen is bij beide groepen even groot. Meer
Nadere informatie6,2. Werkstuk door een scholier 1803 woorden 11 april keer beoordeeld. Inleiding
Werkstuk door een scholier 1803 woorden 11 april 2002 6,2 212 keer beoordeeld Vak Economie Inleiding In dit werkstuk vindt je allerlei informatie over geldzaken. Van zakgeld tot bijbaantjes, van geld uitgeven
Nadere informatieHoofdstuk 12. Financiële dienstverlening
Hoofdstuk 12. Financiële dienstverlening Samenvatting Dit hoofdstuk behandelt de bekendheid en het gebruik van vijf Leidse inkomensondersteunende regelingen onder respondenten met een netto huishoudinkomen
Nadere informatieUtrecht, 2011 Nibud Scholierenonderzoek 2010-2011
Utrecht, 2011 Nibud Scholierenonderzoek 2010-2011 Een onderzoek naar de inkomsten en uitgaven van de Nederlandse scholieren Samenvatting en conclusie Inhoudsopgave p. 3 p. 8 p. 11 p. 12 p. 15 p. 21 p.
Nadere informatieNibud Scholierenonderzoek 2008-2009
Nibud Scholierenonderzoek 2008-2009 Inhoud VOORWOORD... 3 1. INLEIDING... 4 1.1 DOELSTELLING... 4 1.2 METHODE VAN ONDERZOEK... 4 1.3 ACHTERGRONDVARIABELEN... 4 1.4 LEESWIJZER... 6 2. INKOMSTEN... 7 2.1
Nadere informatieVara - Kassa 3 Resultaten Aflevering 3 Financiën 1 22 mei 2007
Vara - Kassa 3 Resultaten Aflevering 3 Financiën 1 22 mei 2007 1 onderzoeksgegevens mogen alleen gebruikt worden onder vermelding van YoungVotes en de VARA Factsheet Jongeren en Financiën Jongeren betalen
Nadere informatieFactsheet: financiële planning MBO-ers
bezoekadres Marnixkade 109 1015 ZL Amsterdam postadres Postbus 15262 1001 MG Amsterdam E moti@motivaction.nl T +31 (0)20 589 83 83 W www.motivaction.nl Factsheet: financiële planning MBO-ers Onderzoek
Nadere informatieWijzer in geldzaken Junior Monitor Een onderzoek naar de manier waarop kinderen uit groep 5 8 van de basisschool met geld omgaan
Wijzer in geldzaken Junior Monitor 2018 Een onderzoek naar de manier waarop kinderen uit groep 5 8 van de basisschool met geld omgaan Inhoudsopgave Samenvatting 3 Inleiding 6 Resultaten Inkomsten 8 Kennis
Nadere informatie(1 m.) Klassikale aftrap Docent stelt jou als gastdocent voor
(1 m.) Klassikale aftrap Docent stelt jou als gastdocent voor Beschrijving (ter info voor gastdocent) Deze gastles gaat over inzicht krijgen in je inkomen en uitgaven. Jongeren moeten zorgen dat ze inkomen
Nadere informatiePublieksmonitor Wijzer in Geldzaken. Meting najaar 2012
Publieksmonitor Wijzer in Geldzaken Meting najaar 2012 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Financiële situatie 3. Financieel overzicht Publieksmonitor Wijzer in Geldzaken 4. Financieel beheer 5. Informatie zoekgedrag
Nadere informatieHoofdstuk H 11. Financiële situatie
Hoofdstuk H 11. Financiële situatie Samenvatting verslechterd. Dit wordt bevestigd door het aandeel Leidenaren dat aangeeft rond te kunnen komen met hun inkomen. Dit jaar geeft bijna tweederde van de Leidenaren
Nadere informatieRapport Kinderen en Geld Enquête (NIBUD en het Jeugdjournaal)
Rapport Kinderen en Geld Enquête (NIBUD en het Jeugdjournaal) Inleiding Het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (NIBUD) geeft voorlichting over inkomsten en uitgaven van particuliere huishoudens.
Nadere informatieOnderzoek: Studiekeuze
Onderzoek: Studiekeuze Publicatiedatum: 31-01- 2014 Over dit onderzoek Aan dit online onderzoek, gehouden van 29 t/m 31 januari 2014, deden 712 scholieren en 1064 studenten mee. De uitslag van de peiling
Nadere informatiePublieksmonitor Gebruik digitale huishoudboekjes & geld besteden aan leuke dingen
Publieksmonitor Gebruik digitale huishoudboekjes & geld besteden aan leuke dingen Wijzer in geldzaken Mei 2012 Samenvatting (1/2) Digitale huishoudboekjes 1. Het bekijken van de uitgaven via het online
Nadere informatieInhoud Voorwoord Steekproefsamenstelling Resultaten Conclusies
Onderzoek Instagram Uitgevoerd door Scholieren.com in november 2015 Inhoud Voorwoord Steekproefsamenstelling Resultaten Conclusies Voorwoord Scholieren.com heeft haar bezoekers middels een enquête vragen
Nadere informatieMaatschappelijke waardering van Nederlandse Landbouw en Visserij
Nederlandse Landbouw en Visserij Inhoud 1 Inleiding 03 2 Samenvatting en conclusies landbouw en visserij 3 Maatschappelijke waardering landbouw 09 4 Associaties agrarische sector 13 5 Waardering en bekendheid
Nadere informatieHoofdstuk 17. Financiële dienstverlening
Hoofdstuk 17. Financiële dienstverlening Samenvatting In dit hoofdstuk wordt allereerst gekeken naar de bekendheid en het gebruik van vijf inkomensondersteunende regelingen, te weten: Kwijtschelding gemeentelijke
Nadere informatieRapport. Eigen regie en zelfredzaamheid ; een enquête onder senioren
Rapport Eigen regie en zelfredzaamheid ; een enquête onder senioren Woerden, juli 2014 Inhoudsopgave I. Omvang en samenstelling groep respondenten p. 3 II. Wat verstaan senioren onder eigen regie en zelfredzaamheid?
Nadere informatieSparen voor een koopwoning
Sparen voor een koopwoning Consumentenonderzoek in opdracht van de Volksbank GfK februari 1 Inhoudsopgave 1 2 3 4 Management summary Onderzoeksresultaten Onderzoeksverantwoording Contact 2 Management summary
Nadere informatieMbo ers in geldzaken. Een onderzoek naar het financieel gedrag van mbo-studenten. Nibud, 2011
Mbo ers in geldzaken Een onderzoek naar het financieel gedrag van mbo-studenten Nibud, 2011 Mbo ers in geldzaken / 2 Mbo ers in geldzaken Een onderzoek naar het financieel gedrag van mbo-studenten Nibud,
Nadere informatieApril 2012 Vakantiegeldenquête 2012
April Vakantiegeldenquête Auteurs Jasja Bos Daisy van der Burg 2. Aantal keer op 3. Uitgaven aan Inhoudsopgave 3 2. Aantal keer op 4 4 5 3. Uitgaven aan 6 6 7 8 10 11 2 2. Aantal keer op 3. Uitgaven aan
Nadere informatieGELDZAKEN VOOR NU EN STRAKS
GELDZAKEN VOOR NU EN STRAKS Uitstelgedrag onder financiële consumenten Juni 2015 1 Inhoudsopgave 3 6 Management Summary Grafische samenvatting Opvallende resultaten Onderzoeksresultaten Uitstelgedrag Zorg
Nadere informatieDe kwaliteit van educatieve activiteiten meten. Universiteitsmuseum Utrecht
De kwaliteit van educatieve activiteiten meten Universiteitsmuseum Utrecht De kwaliteit van educatieve activiteiten meten Universiteitsmuseum Utrecht Claudia de Graauw Bo Broers Januari 2015 1 Inhoudsopgave
Nadere informatieIMPACTMETING VAN HET FINANCIEEL STUDIEPLAN
IMPACTMETING VAN HET FINANCIEEL STUDIEPLAN IMPACTMETING VAN HET FINANCIEEL STUDIEPLAN - eindrapport - dr. M. Witvliet Y. Bleeker, MSc Regioplan Jollemanhof 8 09 GW Amsterdam Tel.: + (0)0 5 5 5 Amsterdam,
Nadere informatieZakgeld = Leergeld. Financieel gedrag van 6- en 7-jarigen
Zakgeld = Leergeld Financieel gedrag van 6- en 7-jarigen Zakgeld = Leergeld Financieel gedrag van 6- en 7-jarigen Financieel gedrag van 6- en 7-jarigen/ 2 Inhoud 1.INLEIDING... 4 1.1 AANLEIDING... 4 1.2
Nadere informatiegebruikt. Hierdoor is het mogelijk om de resultaten van de gemeente Heusden te vergelijken met de landelijke cijfers.
Zaaknummer: OWZSB04 Onderwerp Collegevoorstel Inleiding Landelijk neemt het aantal jongeren met schulden toe, in Heusden is deze stijging echter niet terug te vinden in de cijfers. Dit vormde aanleiding
Nadere informatieZicht op geld - Vakantiegeld Resultaten van kwantitatief online onderzoek onder werkenden. ABN AMRO April 2015
Zicht op geld - Vakantiegeld Resultaten van kwantitatief online onderzoek onder werkenden ABN AMRO April 2015 Vakantiegeld 3 Op vakantie 8 Verantwoording onderzoek 13 2 Vakantiegeld Zicht op geld April
Nadere informatieVakantiegeldenquête 2019
Vakantiegeldenquête 2019 Annette Groen en Dörthe Kunkel Vakantiegeldenquête 2019 Auteurs Annette Groen Dörthe Kunkel Nibud, 1 juli 2019 2 Vakantiegeldenquête 2019 Inhoud Samenvatting 3 Visie 6 Inleiding
Nadere informatieSpaarpot van de Toekomst lesbrief en prijsvraag
Spaarpot van de Toekomst lesbrief en prijsvraag In 2009 bestond het Nibud 30 jaar. Tijdens het jubileumjaar heeft het Nibud geld ingezameld om binnen het onderwijs extra aandacht te kunnen besteden aan
Nadere informatieJuni 2012 Geldzaken in de praktijk
Juni 2012 Geldzaken in de praktijk Auteurs Tamara Madern Daisy van der Burg Inhoudsopgave 2 De kerntaak van het Nibud is de financiële zelfredzaamheid van consumenten te verhogen door ze planmatig met
Nadere informatiePraktische opdracht Economie Schulden en jongeren
Praktische opdracht Economie Schulden en jon Praktische-opdracht door een scholier 1500 woorden 21 november 2004 6,9 241 keer beoordeeld Vak Economie De vragen: Onderzoeksvraag: Hoe kunnen jon schulden
Nadere informatieOnderzoek Week van het geld 2019
Onderzoek Week van het geld 2019 Een onderzoek naar financieel gedrag van kinderen uit groep 6, 7 en 8 1 Inhoudsopgave Samenvatting 4 Inleiding 7 Resultaten Eigen bankrekening 9 Wijzer in geldzaken Onderzoek
Nadere informatie80% VAN DE NEDERLANDERS TYPEERT ZICH ALS GOEDE-DOELENGEVER,
Meting juni 2013 Het Nederlandse Donateurspanel van WWAV wordt mede mogelijk gemaakt door het CBF en is uitgevoerd door Peil.nl 80% VAN DE NEDERLANDERS TYPEERT ZICH ALS GOEDE-DOELENGEVER, AL ZIEN MINDER
Nadere informatiePersoonlijke financiën: Inzicht en overzicht. Resultaten onderzoek Waar blijft mijn geld TNS NIPO
Persoonlijke financiën: Inzicht en overzicht Resultaten onderzoek Waar blijft mijn geld TNS NIPO Inleiding Voor u ligt de rapportage naar aanleiding van het onderzoek Waar blijft mijn geld? In totaal hebben
Nadere informatieHoofdstuk 10. Financiële situatie
Hoofdstuk 10. Financiële situatie Samenvatting In hoofdstuk 9 is aan de hand van een aantal trendvragen kort ingegaan op de financiële situatie van de inwoners van Leiden. In dit hoofdstuk is uitgebreider
Nadere informatieIMPACTMETING VAN HET FINANCIEEL STUDIEPLAN
IMPACTMETING VAN HET FINANCIEEL STUDIEPLAN IMPACTMETING VAN HET FINANCIEEL STUDIEPLAN - eindrapport - dr. M. Witvliet Y. Bleeker, MSc Regioplan Jollemanhof 8 09 GW Amsterdam Tel.: + (0)0 5 5 5 Amsterdam,
Nadere informatieDe Budget Ster: omgaan met je schulden
De Budget Ster: omgaan met je schulden Budget Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Budget Ster MOTIVATIE EN VERANTWOORDELIJKHEID STRESS DOOR SCHULDEN BASISVAARDIGHEDEN STABILITEIT FINANCIEEL ADMINISTRATIEVE
Nadere informatieVakantiewerk onderzoek 2015 FNV Jong. Hans de Jong & Leon Pouwels Juni 2015
Vakantiewerk onderzoek 2015 FNV Jong Hans de Jong & Leon Pouwels Juni 2015 Achtergrond Achtergrond 2 Achtergrond SAMPLE 420 Respondenten WEging De data is gewogen op geslacht, leeftijd en opleiding naar
Nadere informatieVoorkom de 5 grootste financiële missers! Aan de slag voor een zonnige toekomst!
Aan de slag voor een zonnige toekomst! Marijke Minten Vanavond: Noodzaak 3 Video s ter voorbereiding De missers Hoe deze te voorkomen De voorbereiding: elke dag de post openen en lezen alle vaste lasten
Nadere informatieFNV Vakantiewerk onderzoek 2013
FNV Vakantiewerk onderzoek 2013 Datum: 31 Mei 2013 Opdrachtgever: FNV Jong Onderzoeksbureau: YoungVotes TM (DVJ Insights) Contactpersoon FNV Jong: Esther de Jong, Kim Cornelissen Contactpersoon YoungVotes:
Nadere informatieFinanciële opvoeding. November 2009
Financiële opvoeding November 2009 Inhoud 1 INLEIDING... 2 1.1 Aanleiding... 2 1.2 Methode van onderzoek... 3 1.3 Achtergrondvariabelen... 4 1.4 Leeswijzer... 6 2 ZAKGELD EN KLEEDGELD... 7 2.1 Zakgeld...
Nadere informatieMaak je eigen jaarbegroting
Maak je eigen jaarbegroting Inleiding Een begroting maken. Het woord begroting wordt normaal gesproken alleen gebruikt bij bedrijven en de overheid. Maar het is tijd om ook jouw budget dezelfde aandacht
Nadere informatieConsumenteninformatie van de AFM en het Nibud. Loop geen onnodig risico. Verstandig Lenen
Consumenteninformatie van de AFM en het Nibud Loop geen onnodig risico Verstandig Lenen Een lening kan soms uitkomst bieden. Maar geld lenen kan ook voor problemen zorgen. In deze folder van het Nationaal
Nadere informatieOnderzoek Afschaffen stufi
Onderzoek Afschaffen stufi 30 Mei 2014 Over het onderzoek Aan dit online onderzoek, gehouden van 29 tot en met 30 mei, deden 1648 jongeren mee. Hiervan waren er 574 scholier en 951 student. De uitslag
Nadere informatieOnderzoek. Rapportage. September 2012. Pensioenmodule Publieksmonitor
Onderzoek Meer grip op pensioen Rapportage Pensioenmodule Publieksmonitor September 2012 Samenvatting (1/4) 1. Kennis over het eigen pensioen De helft van de mensen die via werkgever pensioen opbouwen
Nadere informatieResultaten onderzoek Kinderen en geld. Februari 2015
Resultaten onderzoek Kinderen en geld Februari 2015 Resultaten onderzoek kinderen en geld 2015 2 Inleiding De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) organiseert ieder jaar in De week van het geld gastlessen
Nadere informatieOnderzoek online financieel gedrag jongeren
Onderzoek online financieel gedrag jongeren Een onderzoek naar online financieel gedrag van jongeren (11 tot en met 16 jaar) 1 Inhoudsopgave Samenvatting 4 Inleiding 6 Resultaten Online financiële mogelijkheden
Nadere informatieMei 2013, Nibud Nibud Scholierenonderzoek 2012-2013
Mei 2013, Nibud Nibud Scholieren 2012-2013 Auteurs Anna van der Schors Tamara Madern Minou van der Werf Samenvatting en conclusie p. 3 p. 9 p. 12 p. 15 p. 25 p. 28 p. 35 p. 52 p. 56 p. 64 p. 66 p. 72 p.
Nadere informatieOnderzoek financiële goede voornemens
Onderzoek financiële goede voornemens Een onderzoek naar financiële goede voornemens voor 2019 1 Inhoudsopgave Samenvatting 4 Inleiding 7 Resultaten Financiële goede voornemens 8 Wijzer in geldzaken Onderzoek
Nadere informatieOp eigen benen Onderzoek onder ouders over de financiën van kinderen die uit huis gaan
Op eigen benen Onderzoek onder ouders over de financiën van kinderen die uit huis gaan Inhoudsopgave Samenvatting 3 Inleiding 6 Resultaten 8 1. Omgaan met geld 9 2. Opvoeding en gedrag ouders 14 3. Financiële
Nadere informatieToegankelijkheid hoger onderwijs en de rol van studiefinanciering
Toegankelijkheid hoger onderwijs en de rol van studiefinanciering Achtergrondnotitie van de HBO-raad n.a.v. ideeën over een leenstelsel Den Haag, 3 september 2012 Inleiding In het recente debat over mogelijk
Nadere informatieVakantiewerkonderzoek 2014 FNV Jong
Vakantiewerkonderzoek 2014 FNV Jong Leon Pouwels 11 juni 2014 Achtergrond Achtergrond 2 Achtergrond - onderzoeksopzet Doelstelling Steekproef Methode De doelstelling van dit onderzoek is het verkrijgen
Nadere informatieVragenlijst Budgetcoaching
Vragenlijst Budgetcoaching Welkom bij Stedam Bewind. Wij willen u vragen onderstaande vragenlijst zo goed mogelijk in te vullen. Deze lijst wordt gebruikt bij de intake voor de budgetcoaching. Kunt u de
Nadere informatieVoor meer informatie over dit onderzoek kunt u contact opnemen met Lisette van Vliet: lisette.van.vliet@eenvandaag.
Onderzoek Sexting 7 april 2015 Over het onderzoek Aan dit online onderzoek, gehouden van 26 februari tot en met 9 maart 2015 deden 1852 jongeren mee, waaronder 961 middelbare scholieren. De uitslag is
Nadere informatieHoofdstuk 25 Financiële dienstverlening
Hoofdstuk 25 Financiële dienstverlening Samenvatting De gemeente voert diverse inkomensondersteunende maatregelen uit die bedoeld zijn voor huishoudens met een lager inkomen. Zes op de tien Leidenaren
Nadere informatieHoe staan werkzame 50-plussers tegenover pensioen? oktober 2015
Hoe staan werkzame 50-plussers tegenover pensioen? oktober 2015 Inhoudsopgave Management Summary Pagina 3 Onderzoeksresultaten Pagina 7 Onderzoeksverantwoording Pagina 40 oktober 2015 2 Management Summary
Nadere informatieOnderzoek hypotheken en bekendheid maatregelen Maart/april 2014
Onderzoek hypotheken en bekendheid maatregelen Maart/april 2014 Doelgroepinformatie De doelgroep bestaat uit huizenbezitters met hypotheek, die voornemens zijn binnen 2 jaar een nieuw huis te kopen. Dit
Nadere informatieFINANCIELE ZEKERHEID. GfK September 2015. GfK 2015 Achmea Financiële Zekerheid september 2015
FINANCIELE ZEKERHEID GfK September 2015 1 Opvallende resultaten Meer dan de helft van de Nederlanders staat negatief tegenover de terugtredende overheid Financiële zekerheid: een aanzienlijk deel treft
Nadere informatiePARTNERDAG. 3 november 2010 Beurs van Berlage
PARTNERDAG 3 november 2010 Beurs van Berlage Partnerdag 3 november 2010 Leden 3 november 2010 300.000 290.000 Omvang ledenlijst 301.138 280.000 270.000 260.000 250.000 240.000 230.000 220.000 210.000 200.000
Nadere informatieIMPACTMETING VAN MONEYMATTERS
IMPACTMETING VAN MONEYMATTERS IMPACTMETING VAN MONEYMATTERS - eindrapport - Y. Bleeker MSc (Regioplan) dr. M. Witvliet (Regioplan) dr. N. Jungmann (Hogeschool Utrecht) Regioplan Jollemanhof 18 1019 GW
Nadere informatieOnderzoek: Armoede. Publicatiedatum: 6-3- 2014
Onderzoek: Armoede Publicatiedatum: 6-3- 2014 Over dit onderzoek Het onderzoek is een driehoeksmeting bestaande uit een online enquête met zowel open als gesloten vragen, en een asynchrone online focusgroep
Nadere informatieNibud Studentenonderzoek 2011-2012
Mei 2012 Nibud Studentenonderzoek 2011-2012 Een onderzoek naar het financieel gedrag van studenten in het hoger onderwijs Auteurs Daisy van der Burg Dorian Kreetz Anna van der Schors Voorwoord Dit rapport
Nadere informatie