De toekomst van de corporatiesector: de Parlementaire Enquêtecommissie Woningcorporaties. Wooncongres

Transcriptie

1 De toekomst van de corporatiesector: de Parlementaire Enquêtecommissie Woningcorporaties en Wonen 6.0 (Peter Boelhouwer, Marja Elsinga, Vincent Gruis, Hugo Priemus, Jan van der Schaar & Andre Thomsen) Wooncongres Marja Elsinga, OTB Research for the Built Environment, Faculteit bouwkunde, TU Delft Delft University of Technology Challenge the future

2 Overzicht Het rapport van de Parlementaire Enquêtecommissie Woningcorporaties De visie van zes woonhoogleraren: Wonen 6.0 Conclusies en discussie Wooncongres

3 Wat ging er mis? Falende corporatiebestuurders Falend toezicht Falende politiek Fundamentele problemen in het stelsel Wooncongres

4 Hoe kon dat gebeuren? Gedrag: varen op moreel kompas onvoldoende Grenzen: gebrek daaraan maakt zelfoverschatting mogelijk Governance: onvoldoende tegenkrachten Geld: weinig risicobesef, moreel gevaar Wooncongres

5 Verlies legitimiteit Input legitimiteit: (maatschappelijk, politiek vertrouwen) Stichtingen Verlies draagvlak politieke partijen Moreel kompas Throughput legitimiteit: (transparantie over proces) Vermogen: ruimte voor verspilling Ontoereikend toezicht Accent op zelfregulering Output legitimiteit: (geleverde producten en diensten) Sociale opdracht vaag sinds leefbaarheid en wonen en zorg Commerciële activiteiten Wooncongres

6 Wie zijn daar verantwoordelijk voor? Falende bestuurders, geen tegenkracht Intern toezicht vaak onmachtig Tekort schietende zelfregulering WSW: verkeerde ambities Aedes: belangbehartiger ipv reguleerder Onvolwaardig publiek toezicht Falend toezicht CFV Onvolledig toezicht minister: piepsysteem faalt Politiek onvermogen Wooncongres

7 Hoe kan het beter? Fundamentele verandering juridisch moeilijk/lang/duur, dus aanpassing huidig stelsel Huidige stelsel verbeteren: Gedrag: cultuurverandering, integriteit, vervolging fraude Grenzen stellen: focus op DAEB, omvang en werkgebied beperken Governance versterken: centrale kaders, lokale afspraken met gemeente, invloed huurders, onafhankelijke woonautoriteit Geld beteugelen: failliet kunnen gaan, meer beleggers, WSW onder minister Experimenteren met alternatieven: coöperaties, aandeelhouderschap Definitie publiek belang is politieke kwestie Wooncongres

8 Voorstel voor verbetering Input legitimiteit: (maatschappelijk, politiek vertrouwen) Stichtingen: meer invloed huurders + gemeenten Verlies draagvlak politieke partijen Moreel kompas: cultuuromslag Throughput legitimiteit: (transparantie over proces) Vermogen, ruimte verspilling: transparantie, faillissement mogelijk Ontoereikend toezicht: centrale kaderstelling, lokale afspraken, versterking positie huurders, onafhankelijke woonautoriteit Zelfregulering Output legitimiteit: (geleverde producten en diensten) Sociale opdracht vaag sinds leefbaarheid en wonen en zorg : doelgroep/omvang Commerciële activiteiten: afstoten Wooncongres

9 Overzicht Het rapport van de Parlementaire Enquêtecommissie Woningcorporaties De visie van zes woonhoogleraren: Wonen 6.0 Conclusies en discussie Wooncongres

10 Legitimiteit onder druk Woningcorporaties werden autonome stichtingen Eigen woningbezit werd beter toegankelijk, fiscaal ondersteund en daarmee de norm voor middengroepen Een heldere politieke visie ontbreekt: Liberaal: help mensen zich zelf te helpen Sociaal democratisch: emancipatie voor brede groep Christen democratisch: middenveld cruciaal Wooncongres

11 Doeltreffendheid niet helder Kwaliteitsverbetering in de genen van de sector, maar dreigt onbetaalbaar te worden. Perverse prikkels in beleid: afwenteling op de huurtoeslag Geen norm voor betaalbaarheid: onbetaalbaar wonen Geen norm voor beschikbaarheid: wachtlijsten Wooncongres

12 Doelmatigheid ter discussie Geen helderheid over geldstromen Vermogen beschikbaar Maatschappelijke prestaties en inefficiency niet te onderscheiden Verschillende waarderingsgrondslagen wekken verwarring Wooncongres

13 Oplossingsrichting: korte termijn Splitsing is risicovol en nodeloos ingewikkeld: corporatie = DAEB op termijn Corporaties alleen DAEB in nieuwbouw Maximum percentage niet-daeb voor bestaand bezit, bijv 5% Toezicht: Een zelfstandige toezichthouder: financieel + vhv Goede samenwerking toezichthouder en WSW (bij sanering) Visitaties geen onderdeel toezicht maar instrument van de sector voor verbeteren en leren Wooncongres

14 Oplossingsrichting: lange termijn Wettelijk verankerde zorgplicht voor de doelgroep: Zorg voor beschikbaarheid, kwaliteit, leefbaarheid en keuzevrijheid Eigenstandige verantwoordelijkheid voor betaalbaarheid, normen Lokale afstemming taak: corporatie, gemeente en bewoners Omvang van de sector: Marktaandeel woningcorporaties kan op termijn omlaag Verken ontwikkelingspaden Meer transparantie bedrijfsprocessen tbv efficiency Meer invloed/eigenaarschap van bewoners Wooncongres

15 Voorstel voor verbetering Input legitimiteit: (maatschappelijk, politiek vertrouwen) Stichtingen: meer invloed huurders + gemeenten Verlies draagvlak politieke partijen Moreel kompas Throughput (legitimiteit: transparantie over proces) Vermogen, ruimte verspilling: transparantie Ontoereikend toezicht: onafhankelijke woonautoriteit, meer invloed gemeente en huurders Accent op zelfregulering: visitaties als leerinstrument Output legitimiteit: (geleverde producten en diensten) Vager sinds leefbaarheid en wonen en zorg : doelgroep/omvang + zorgplicht, normen Commerciële activiteiten: afstoten (marge 5-10%) Wooncongres

16 Overzicht Het rapport van de Parlementaire Enquêtecommissie Woningcorporaties De visie van zes woonhoogleraren: Wonen 6.0 Conclusies en discussie Wooncongres

17 Het rapport PEW en visie 6.0 Op hoofdlijnen overeenstemming: Omvang verschilt, dus ook detailniveau Verschillen: accent op excessen vs historische analyse sector Wooncongres

18 Overeenkomsten Input: meer invloed huurders en gemeenten Throughput: meer transparantie, versterking intern toezicht, onafhankelijke woonauthoriteit Output: afbakening doelgroep. Geen commerciële activiteiten Wooncongres

19 Verschillen PEW Input: cultuuromslag Throughput: verplichte visitaties, faillissement mogelijk Output: definitie publiek belang = politiek! 6.0 Input: Throughput: visitaties (niet verplicht) leerinstrument Output: zorgplicht voor doelgroep inclusief betaalbaarheidsnormen. Wooncongres