The Influence of Self Efficacy, Negative Affect, Craving, Daily hassles and the Positive Attitude towards Smoking during the Attempt to Quit Smoking

Transcriptie

1 De Invloed van Eigeneffectiviteit, Negatief affect, Craving, Alledaagse stress en de Positieve Attitude ten aanzien van Roken tijdens de Poging tot Stoppen met Roken The Influence of Self Efficacy, Negative Affect, Craving, Daily hassles and the Positive Attitude towards Smoking during the Attempt to Quit Smoking Vivianne Boonen Eerste begeleider Mw. DR. C. Bolman Tweede begeleider Mw. DR. N. Jacobs Juli 2011 Faculteit Psychologie Afstudeerrichting Gezondheidspsychologie Open Universiteit

2 Samenvatting Summary 1 Inleiding 1.1 Stoppen met roken 1.2 Determinanten van een (re)lapse: een theoretische verklaring 1.3 Experience Sampling Methode (ESM) en uitkomsten van onderzoek met deze methode 1.4 Relevantie en doel onderzoek 1.5 Centrale vraagstelling, deelvragen en hypothesen 2 Methode 2.1 Onderzoeksgroep en steekproef 2.2 Meetmethode 2.3 Meetinstrumenten 2.4 Procedure 2.5 Analysemethoden 3 Resultaten 4 Discussie Referentielijst 3.1 Beschrijving steekproef en respondenten 3.2 Schaalgegevens 3.3 Univariate Multilevel lineaire regressieanalyses 3.4 Hoofdeffecten Multivariate Multilevel lineaire regressieanalyse 3.5 Interactie effect Multilevel lineaire regressieanalyse 4.1 Hoofdeffecten en interactie effect 4.2 Beperking van het onderzoek en suggesties voor verbeteringen 4.3 Conclusies en implicaties voor de praktijk en onderzoek BIJLAGE 1 BIJLAGE 2 BIJLAGE 3 Instructiebrief voor deelnemers Baseline vragenlijst ESM vragenlijst

3 De Invloed van Eigeneffectiviteitsverwachting, Negatief affect, Craving, Alledaagse stress en de Positieve Attitude ten aanzien van Roken tijdens de Poging tot Stoppen met Roken Vivianne Boonen Samenvatting Achtergrond. In dit onderzoek werd onderzocht hoe de poging tot stoppen met roken zich in de eerste week voltrok, omdat de literatuur laat zien dat in deze periode het risico op een terugval in oud rookgedrag het grootst is. Uitgangspunt was het cognitieve gedragsmodel (Marlatt & Gordon, 1985) waar de factoren die van invloed zijn op een terugval in oud rookgedrag worden beschreven. Doel. Het doel van dit onderzoek was na te gaan in hoeverre de Intentie tot niet roken wordt bepaald door fluctuaties (binnen als tussen dagen) in Eigeneffectiviteitsverwachting, Negatief affect, Craving, Alledaagse stress en de Positieve attitude ten aanzien van roken. Deelnemers, procedure en onderzoeksgroep. De onderzoekspopulatie bestond uit 50 volwassen personen die wilden stoppen met roken, en die geen gebruik maakten van professionele ondersteuning bij de stoppoging. De leeftijd varieerde van 20 tot 65 jaar, met een gemiddelde leeftijd van 38 jaar. De deelnemers werden verworven middels een sneeuwbalsteekproef. Het design van het onderzoek is longitudinaal, waarbij Eigeneffectiviteitsverwachting, Negatief affect, Craving, Alledaagse stress en de Positieve attitude ten aanzien van roken gedurende zeven dagen, tien maal per dag gemeten werden. Meetinstrumenten. Data werden verzameld met de Experience Sampling Methode (ESM); een gestructureerde dagboekmethode waarbij tien maal per dag op random momenten een vragenlijst werd ingevuld. Daarnaast is voorafgaand aan de dagboekmethode een eenmalige vragenlijst afgenomen met vragen betreffende demografische gegevens en rookgedrag. Resultaten. Resultaten van de univariate multilevel lineaire regressieanalyses lieten een significante negatieve samenhang zien tussen respectievelijk Negatief affect, Craving, Alledaagse stress en een Positieve attitude ten aanzien van roken met de Intentie tot nietroken. De relatie tussen Eigeneffectiviteitsverwachting en de Intentie tot niet roken was in tegenstelling tot wat werd verwacht, significant negatief. Het multivariate multilevel lineaire

4 regressie model liet alleen een significante negatieve associatie zien tussen Positieve attitude ten aanzien van roken en de Intentie tot niet roken. Verder bleek de relatie tussen Eigeneffectiviteitsverwachting en de Intentie tot niet roken afhankelijk te zijn van de sterkte van Positieve attitude ten aanzien van roken (moderatie). Conclusie. Alle bovengenoemde factoren hebben, los van elkaar, invloed op de Intentie tot niet roken. Echter, alle variabelen tezamen, bleken Negatief affect en Alledaagse stress niet meer significant. Dit wijst erop dat de andere factoren een sterkere relatie hebben met de Intentie tot niet roken of dat ze interacteren. Uit de resultaten bleek dat personen die gestopt zijn met roken, ongeacht hun eigen inschatting van de mate waarin ze daadwerkelijk in staat zijn om niet te roken (SE), een sterkere intentie tot niet roken ervaren als ze een lage attitude ten aanzien van roken hebben. Verder onderzoek hiernaar, als ook de eventuele interacties/samenhang van Negatief affect, Craving en Alledaagse stress worden aanbevolen. Eveneens wordt aanbevolen om stoppers voor de stoppoging, bewust te maken van het gevaar van een positieve attitude ten aanzien van roken tijdens de stoppoging, en dat men zich op die situaties moet voorbereiden middels copingplanning. Trefwoorden: Eigeneffectiviteitsverwachting, Negatief affect, Craving, Alledaagse stress, Positieve attitude ten aanzien van roken, terugval roken, ESM Summary Background. This study examined how a smoking quit attempt progressed in the first week after the quit date, as the literature shows that during this period the risk of a relapse into previous smoking behavior is highest. The theoretical framework of the study was the cognitive behavioral model (Marlatt & Gordon, 1985) in which the factors that influence a decline in old smoking habits are described. Purpose. The purpose of this study was to determine whether the Intention to non smoking is determined by fluctuations (within and between days) in Self Efficacy expectations, Negative affect, Craving, Daily hassles and the Positive Attitude towards smoking.

5 Participant, procedure and study design. The sample consisted of 50 adults who wanted to quit smoking, and who did not use professional support in their attempt to quit. The age ranged from 20 to 65 years, with an average age of 38 years. Participants were selected through a snowball method of sampling. The design of the study was longitudinal: Self Efficacy, Negative affect, Craving, Daily Hassles and the Positive Attitude towards Smoking were measured ten times a day, during seven days. Measurement instruments. Data was collected using the Experience Sampling Method (ESM), a structured diary method where a questionnaire was completed ten times a day at random moments. Additionally, prior to the diary method, a single questionnaire had to be filled in with questions regarding demographics and smoking behavior. Results. Results of the univariate multilevel linear regression analysis showed significant negative correlations between respectively Negative affect, Craving, Daily Hassles and Positive attitudes towards smoking and the Intention to non smoking. The relationship between Self Efficacy expectations and Intention to non smoking, was contrary to what was expected, significantly negative. The multivariate multilevel linear regression model showed only a significant negative association between a Positive attitude towards smoking and Intention to non smoking. Furthermore, the relationship between Self Efficacy expectations and the Intention to non smoking appeared to be dependent on the strength of the Positive attitude towards smoking (moderation). Conclusion. All the above factors, independently from each other, influence the Intention to non smoking. However, all variables together, Negative affect and Daily Hassles were no longer significant. This suggest that other factors have a stronger relationship with the Intention to non smoking or that they interact. The results showed that people who stop smoking, regardless of their own estimation of the extent to which they are actually able to not smoke (SE), have a stronger Intention to non smoking if they perceived a low attitude towards smoking. Further research, as well as the potential interactions/relationship of Negative affect, Daily Hassles and Craving is recommended. It is also recommended for quitters before the quit date, to be aware of the danger of a positive attitude towards

6 smoking during the quit attempt, and that they should prepare themselves in these situations by coping planning. Keywords: Self Efficacy expectations, Negative affect, Craving, Daily Hassles, Positive Attitudes towards Smoking, Smoking relapse, ESM