AANDACHT VOOR PEDAGOGIEK

Transcriptie

1 AANDACHT VOOR PEDAGOGIEK Gert Biesta Brunel University London Universiteit voor Humanistiek NLA University College Noorwegen ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten Gefeliciteerd! Het is vooral in Nederland belangrijk dat de pedagogiek een rol van betekenis blijft spelen in het denken en doen in onderwijs, opvoeding en hulpverlening. Waarom is dat zo? HAN 12 October 2016

2 HOE DE PEDAGOGIEK VERDWEEN UIT NEDERLAND in ieder geval van de Nederlandse universiteiten een drievoudige klap pedagogiek is normatief (in plaats van objectief) pedagogiek is speculatief (in plaats van empirisch) of waar ze empirisch is, is ze niet kwantitatief-voorspellend en genereert dus geen technische kennis daarom is pedagogiek geen wetenschap en hoort ze niet (langer) thuis aan de universiteit wat nodig is, is een gedragswetenschappelijke en sociaalwetenschappelijke bestudering van opvoeding en onderwijs psychologie en sociologie die aan de mensen in de praktijk kan vertellen wat werkt zodat ze niet meer zelf hoeven/mogen/kunnen nadenken HET GELUK VAN PEDAGOGIEK 12 JANUARY 2016

3 HET SLECHT BEGREPEN KARAKTER VAN DE PEDAGOGIEK EEN BETROKKEN HANDELINGSWETENSCHAP Ruud Abma (2011) Over de grenzen van disciplines PEDAGOGIEK ALS EEN BETROKKEN WETENSCHAP niet normatief in de zin van normstellend, maar betrokken in de zin van gericht op een belang (een waarde) net zoals medische wetenschappen: gericht op gezondheid net zoals rechtswetenschappen: gericht op recht(vaardigheid) PEDAGOGIEK ALS EEN HANDELINGSWETENSCHAP niet een gedrags- of sociale wetenschap handeling: tussen subjecten: mensen die kunnen denken en voelen en willen (intenties & bedoelingen) (in tegenstelling tot gedrag: object en interventie) (niet oorzaak en gevolg niet quasi-causaal niet een kwestie van werken ) PEDAGOGIEK WERKT VANUIT EEN BETROKKEN PERSPECTIEF DAT INTENTIES, GEVOELENS EN REFLECTIES SERIEUS NEEMT Wat is het pedagogische belang? Wat is de pedagogische intentie?

4 WAT IS DE PEDAGOGISCHE OPDRACHT? volwassen in-de-wereld-zijn mogelijk maken in een andere mens het verlangen wekken om op een volwassen manier in de wereld te willen zijn niet een kwestie van leren of van ontwikkelen, maar van vormen tot een volwassen vorm komen in de ontmoeting met de wereld volwassenheid: niet de uitkomst van ontwikkeling, maar een zijnskwaliteit niet een kwestie van identiteit (Wie ben ik?) maar van subjectiviteit (Hoe ben ik?) onvolwassen: je zelf (en je eigen wensen en verlangens) als enig referentiepunt volwassen: het anders-zijn van de ander en het andere een plaats geven in je leven je verhouden tot de realiteit van de ander, het andere en het andere in jezelf In de wereld zijn, zonder in het centrum van de wereld te zijn. (Meirieu) wat niet betekent dat mensen met grote lijven altijd op een volwassen manier bestaan, en mensen met kleine lijven altijd op een onvolwassen manier

5 DE PEDAGOGISCHE VRAAG Is wat ik wens wenselijk? Is wat ik verlang verlangbaar? voor mijn eigen leven en mijn leven met anderen op deze kwetsbare planeet dit is een vraag die onderbreekt het onderbreekt onze verlangens, ons bij-ons-zelf-zijn, onze identiteit een pedagogiek van de onderbreking (Biesta 2006, 2016) van ego-logisch naar niet-ego-logisch in de wereld zijn niet bedoeld om onze wensen en verlangens te onderdrukken, maar ze te selecteren en transformeren uncoercive rearrangement of our desires (Spivak) zodat ze ons volwassen in-de-wereld-zijn kunnen ondersteunen belangrijk in een wereld die vooral wil dat we meer verlangen en niet is geïnteresseerd in de vraag naar de juiste verlangens (een wereld die hoopt dat we onvolwassen blijven) een Impulse Society (Roberts 2015) What is wrong with getting what we want? ook een probleem in het onderwijs: de leerling/student centraal

6 HET PEDAGOGISCHE WERK [1] de ontmoeting met de realiteit vormgeven en mogelijk maken het realiteitsprincipe inbrengen een realistisch curriculum het belang van de ervaring van weerstand: materieel en sociaal de rol van de kunsten (niet creativiteit of expressie) [2] werken met het principe van uitstel ruimte, tijd en vormen aanbieden om aandacht aan onze verlangens te kunnen geven en ons er toe te kunnen verhouden Janusz Korczak A.S. Neill [3] ondersteuning om het uit te houden met de realiteit van de ander en het andere tonen dat wat op korte termijn moeilijk is, op lange termijn misschien de wenselijke(r) optie is

7 DE PEDAGOGISCHE AANDACHT Moet de aandacht van de pedagoog gericht zijn op (de relatie met) het kind? HET VERMOGEN OM MOGELIJKHEDEN TE ZIEN DIE NOG GEEN REALITEIT ZIJN EN HET HANDELEN DAAROP TE RICHTEN bijvoorbeeld vertrouwen wat alleen gegeven moet worden als het niet zeker is wat het kind zal doen bijvoorbeeld volwassenheid appelleren aan mogelijke volwassenheid juist als daar (nog) geen bewijs voor is dat brengt een pedagogische dynamiek tot stand EN HET VERMOGEN OM NIET TE ZIEN WAT DE TOEKOMST KAN BLOKKEREN (zie Makareno; zie het probleem met diagnostiek probleemkinderen ) PEDAGOGISCHE AANDACHT IS DUS GERICHT OP HET NIET-ZICHTBARE (the unforeseen zie Pedagogikk for det uforutsette, Torgersen 2015) (in tegenstelling tot visible learning!)

8 DE PEDAGOGISCHE TAAL het belang van een eigen vocabulaire en een eigen manier van spreken niet te herleiden tot, niet af te leiden uit (met name de psychologie) die specifiek specifiek zien en doen mogelijk maakt volwassen in-de-wereld-zijn niet (alleen) een kwestie van leren en begrijpen waarin de wereld als object van ons leren en ons begrijpen verschijnt maar (ook) een kwestie van aangesproken worden waarin de wereld als subject in ons leven verschijnt van leren van naar onderwezen worden door (niet) de mens als het dier dat kan leren en tot begrip kan komen (maar) de mens als het wezen dat onderwezen kan worden

9 EEN PRACHTIG RISICO pedagogische processen zijn zwakke processen geen effectieve interventies maar bijvoorbeeld verlangen wekken zodat een andere mens als zelfstandig subject in de wereld wil staan pedagogisch werk is lange termijn werk geen quick fixes geen instant gratification werken met geduld en vertrouwen werken met geloof, hoop en liefde zodat een andere mens in zijn/haar volwassen eigenstandigheid kan verschijnen altijd een risico dat dit niet zo uitpakt, wat betekent dat we ook onszelf riskeren

10 DE UNIEKE BIJDRAGE VAN DE PEDAGOGIEK het belang om die bijdrage levend te houden bij de tijd te brengen en aandacht te blijven geven een mooie uitdaging voor de volgende 10 jaar! * * * BEDANKT VOOR DE AANDACHT gert.biesta@brunel.ac.uk gertbiesta@gmail.com