Meldpunt Verpakkingen Mei tot en met oktober 2014

Transcriptie

1 Meldpunt Verpakkingen Mei tot en met oktober 2014 Samenvatting en conclusies (o.b.v. halfjaarrapportage opgesteld door Milieu Centraal) 8 december 2014

2 Inhoudsopgave 1 INLEIDING SAMENVATTING VRAGEN (EN ANTWOORDEN) MELDINGEN (EN REACTIES) PUBLICITEIT CONCLUSIES

3 1 Inleiding Functies en doelen van het Meldpunt Verpakkingen Het Meldpunt Verpakkingen is in mei 2013 opgericht door het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV), volgend uit de afspraken hierover in het Addendum bij de Raamovereenkomst Verpakkingen met betrekking tot preventie en het verminderen van (gewicht) van verpakkingen zonder toegevoegde waarde. Het Meldpunt Verpakkingen wordt in opdracht van het KIDV uitgevoerd door Milieu Centraal. De functies en doelen van het Meldpunt Verpakkingen zijn: Functies Meldpuntfunctie Voorlichtingsfunctie Inputfunctie Doelen Consumenten melden voorbeelden van verpakkingen waar zij kansen zien voor verduurzaming van verpakkingen en bedrijven reageren binnen de gestelde termijnen op deze meldingen. Consumenten bekijken (veel gestelde) vragen en antwoorden over de milieueffecten van verpakkingen en/of stellen hier zelf vragen over die door het Meldpunt Verpakkingen worden beantwoord. Benutten van vragen en meldingen van consumenten voor de Verduurzamingsagenda (en daarmee ook voor het wetenschappelijk onderzoeksprogramma) en ook voor de brancheverduurzamingsplannen. 1 Werkwijze van het Meldpunt verpakkingen Het Meldpunt Verpakkingen ging eind mei 2013 van start via een zogenoemde soft launch, dus zonder er veel ruchtbaarheid aan te geven. Daar werd voor gekozen om een proefperiode te creëren waarin ervaring kon worden opgedaan. In deze eerste vijf maanden (eind mei tot en met oktober 2013) was de werkwijze van het Meldpunt Verpakkingen als volgt: Vragen van consumenten werden door medewerkers van het Meldpunt Verpakkingen aan de consumenten beantwoord. De vragen met antwoorden werden niet op de website van het Meldpunt Verpakkingen gepubliceerd, tenzij ze een zinvolle aanvulling vormden op de veel gestelde vragen (FAQ s) die al op de website stonden. Medewerkers van het Meldpunt Verpakkingen stuurden meldingen van consumenten door aan de betreffende bedrijven. De bedrijven werd gevraagd hun reactie op de melding direct aan de consumenten te geven. Vanaf 1 november 2013 zijn alle vragen en meldingen van consumenten via de website van het Meldpunt openbaar gemaakt. Daarbij werkt het Meldpunt Verpakkingen bij de meldingen als volgt: De meldingen over de verpakkingen van specifieke producten geeft het Meldpunt Verpakkingen door aan de bedrijven die deze producten op de markt brengen. Conform de afspraken uit de Raamovereenkomst Verpakkingen geven bedrijven een reactie op de meldingen. Dat gebeurt binnen een termijn van vier weken. Indien een bedrijf niet 1 Zie: 3

4 binnen die termijn reageert, stuurt het Meldpunt Verpakkingen een herinnering en heeft het bedrijf nog twee weken om op de melding te reageren. Het Meldpunt Verpakkingen en het KIDV bekijken de reacties van bedrijven op de meldingen. Daarbij gaan ze na of de bedrijven onderbouwde reacties geven, ook op basis van de geldende regelgeving. Als dit niet of onvoldoende het geval is, vraagt het Meldpunt Verpakkingen de bedrijven om verduidelijking. Als bedrijven die niet (kunnen) geven, plaatst het Meldpunt Verpakkingen op de website een reactie bij het antwoord van de bedrijven. Hierbij wijst het Meldpunt Verpakkingen de consument op de mogelijkheid hun melding door te geven aan de Inspectie Leefomgeving en het Transport (ILT). Dit is de instantie die op basis van wetgeving kan toetsen of iets een duurzame verpakking is en handhavend kan optreden. Het Meldpunt Verpakkingen plaatst de meldingen van consumenten (anoniem) samen met de reacties van bedrijven op de website van het Meldpunt. Algemene vragen over de milieuvriendelijkheid van verpakkingen beantwoordt het Meldpunt Verpakkingen zelf. Als het gaat om ingewikkelde vragen schakelt het Meldpunt Verpakkingen daarbij de hulp in van brancheorganisaties, materiaalorganisaties en/of wetenschappers. Rapportages Op 8 november 2013 heeft Milieu Centraal de resultaten van de periode mei tot en met oktober 2013 beschreven in een rapportage ten behoeve van het KIDV. Op 26 mei 2014 heeft Milieu Centraal de resultaten van het voorgaande half jaar gerapporteerd in de Halfjaarrapportage: resultaten november 2013 tot en met april In die halfjaarrapportage zijn waar mogelijk vergelijkingen getrokken met de periode mei tot en met oktober Het KIDV heeft op basis van deze rapportage op 28 mei 2014 het rapport Meldpunt Verpakkingen november 2013 tot en met april 2014 samenvatting en conclusies opgesteld. Op 2 december 2014 heeft Milieu Centraal de rapportage Halfjaarrapportage: resultaten mei tot en met oktober 2014 opgeleverd. Leeswijzer In dit rapport staan op basis van de halfjaarrapportage van Milieu Centraal over de periode mei tot en met oktober 2014 de samenvatting van de belangrijkste resultaten over deze periode en worden op basis daarvan conclusies getrokken over de mate waarin het Meldpunt Verpakkingen voldoet aan de doelen en functies. 4

5 2 Samenvatting 2.1 Vragen (en antwoorden) Aantallen vragen en antwoorden In de periode mei tot en met oktober 2014 zijn 59 vragen bij het Meldpunt Verpakkingen binnengekomen, waarvan er 14 niet thuishoorden bij het Meldpunt 2. Van de 45 vragen die wel bij het Meldpunt thuishoren, waren er eind oktober beantwoord 3. Ten opzichte van de periode mei tot en met oktober 2013, waarin er 53 vragen binnenkwamen, en de periode november 2013 tot en met april 2014, waarin er 66 vragen binnenkwamen, is het aantal binnengekomen vragen in de periode mei tot en met oktober 2014 (59 vragen) iets afgenomen. In totaal stond de teller van het aantal aan het Meldpunt Verpakkingen gestelde en beantwoordde vragen eind oktober 2014 op 177 (en het totaal aantal gestelde vragen op 178). Vragen ingedeeld naar branches De meeste vragen (29%) gingen over de branche Levensmiddelen/dranken. Het aantal vragen over deze branche is wel afgenomen in vergelijking met de november 2013 tot en met april 2014: toen ging het om 45% van de vragen. Het percentage vragen dat meer algemeen van aard en niet van toepassing was op een branche, was in de periode mei tot en met oktober 2014 hoger (58%) dan in de periode november 2013 tot en met april 2014 (43%). Vragen ingedeeld naar materiaalsoort In de periode mei tot en met oktober 2014 ging 25 van de 45 (56%) van de vragen van consumenten over een verpakking van de materiaalsoort plastic, gevolgd door 12 vragen over metaal als verpakkingsmateriaal (27%). Ook in de periode november 2013 tot en met april 2014 gingen de meeste vragen over een verpakking van plastic (54%). Het aantal vragen over verpakkingen van metaal is in de periode mei tot en met oktober 2014 procentueel iets toegenomen: 27% ten opzichte van 23% in de periode november 2013 tot en met april Het aantal vragen over een verpakking van glas is in de periode mei tot en met oktober 2014 procentueel toegenomen (13%) ten opzichte van de periode november 2013 tot en met april 2014 (4%). Dat geldt ook voor papier: in de periode november 2013 tot en met april 2014 werden er geen vragen gesteld over papier, nu zijn het er 3 van de 45 (7%). Het aantal vragen over drankenkartons is in de periode mei tot en met oktober 2014 minder (4%) dan in de periode november 2013 tot en met april 2014 (21%). Aard van de vragen Qua aard hebben de meeste vragen betrekking op het vergelijken van de milieudruk van soorten verpakkingen (20%), op het afdanken en recyclen van aluminium (16%) en over afvalscheiding (16%). 2 Hier ging het bijvoorbeeld om vragen over recycling van producten en niet om verpakkingen. 3 Een vraag is in oktober 2014 gesteld en daarna beantwoord. 5

6 Ten opzichte van de periode november 2013 tot en met april 2014 is zowel het aantal vragen over de vergelijking van de milieudruk van verpakkingen, als over afvalscheiding relatief toegenomen: in deze periode waren deze percentages respectievelijk 13% en 8%. De vragen over aluminium zijn gelijk gebleven. Vier van de 45 vragen (9%) gingen over de manier waarop moet worden omgegaan met producten die laminaten bevatten. In de periode november 2013 tot en met april 2014 gingen vier van de 56 vragen (7%). Van de 45 vragen gingen er 3 (7%) over statiegeld. Dit percentage is lager dan in de periode november 2013 tot en met april 2014 (9%). 2.2 Meldingen (en reacties) Aantallen meldingen In de periode mei 2014 tot en met oktober 2014 zijn bij het Meldpunt Verpakkingen 57 meldingen binnengekomen. Twee van de 57 meldingen kon het Meldpunt Verpakkingen niet in behandeling nemen. 4 Daarnaast gingen 6 meldingen om twee of drie bedrijven. In totaal zijn in de periode mei 2014 tot en met eind oktober 2014 door het Meldpunt Verpakkingen 58 meldingen naar bedrijven gestuurd. Ten opzichte van de periode mei tot en met oktober 2013, waarin er 21 meldingen binnenkwamen, en de periode november 2013 tot en met april 2014, waarin er 91 meldingen binnenkwamen, is het aantal binnengekomen meldingen in de periode mei tot en met oktober 2014 (57 meldingen) iets afgenomen. In totaal stond het aantal meldingen vanaf eind mei 2013 tot en met oktober 2014 op 169. Van de 57 meldingen die in de periode mei tot en met oktober 2014 zijn binnen gekomen, zijn er twee niet in behandeling genomen omdat ze niet bij het meldpunt thuishoorden. Meldingen ingedeeld naar branches 31 van de 55 meldingen (56%) van consumenten had betrekking op de branche Levensmiddelen/dranken, gevolgd door de branche Farmacie en zelfzorg, waarop 15 van de 55 meldingen betrekking hadden (27%). Ook in de periode november 2013 tot en met april 2014 gingen de meeste vragen over verpakkingen uit de branche Levensmiddelen/dranken. Het percentage was toen iets lager: 48% ten opzichte van 56% in de periode mei tot en met oktober In de periode november 2013 tot en met april werd deze branche gevolgd door Cosmetica/zeep, waarop 33% van de meldingen betrekking had. In de periode mei tot en met oktober 2014 is het aantal meldingen over verpakkingen uit deze branche procentueel lager: 7%. Het aantal meldingen over verpakkingen in de branche Farmacie en zelfzorg is in de periode mei tot en met oktober 4 Omdat deze meldingen niet bij het Meldpunt Verpakkingen thuishoorden.. 6

7 2014 meer (27%) dan in de periode november 2013 tot en met april 2014 (10%). Verder valt op dat er in de periode mei tot en met oktober 2014 meer meldingen gingen over de verpakkingen uit de branche Detail/groothandel : in deze periode ging dat om 9% ten opzichte van 1% in de periode november 2013 tot en met april Meldingen ingedeeld naar materiaalsoort Van de 55 in behandeling genomen meldingen had 76% betrekking op plastic, 53% op papier, 16% op metaal en 7% op drankenkartons.5 In vergelijking met de periode november 2013 tot en met april 2014 zijn de meldingen naar materiaalsoort in de periode mei tot en met oktober 2014 in volgorde grotendeels gelijk gebleven. Ook toen gingen de meeste meldingen over plastic (58%), papier (45%), metaal 19% op metaal en drankenkartons 7%. In de periode mei tot en met oktober 2014 zijn er geen meldingen geweest over glas en over statiegeld/pet, in de periode november 2013 tot en met april 2014 was dit respectievelijk 1% en 2%. In de periode november 2013 tot en met april 2014 waren er geen meldingen over bioplastic/composteerbaar, in de periode mei tot en met oktober 2014 is dit 4%. Aard van de meldingen Bij 42 van de 55 meldingen (76%) waren consumenten van mening dat er te veel verpakkingsmateriaal werd gebruikt. Dit type meldingen is gestegen ten opzichte van de periode november 2013 tot en met april 2014: toen was dit percentage 64%. Een nadere analyse van dit verschil laat het volgende beeld zien: Product Aantal meldingen mei tot en met oktober 2014 Dranken, in totaal 16 (29%) 22 (26%) waarvan Zuivel 6 (11%) 9 (10%) Aantal meldingen periode november 2013 tot en met april 2014 Thee 5 (9%) 5 (6%) Medicijnen/voedingssupplementen 6 (11%) 9 (10%) Tandpasta 6 (11%) 21 (24%) Overig (onder andere AGF, vlees, nagellak, speelgoed, zie bijlage 2) 27 (49%) 19 (22%) Opvallend verschil is de daling van het aantal meldingen over doosjes om tandpastatubes in de periode mei tot en met oktober 2014 (11%) ten opzichte van de periode november 2013 tot en met april 2014 (24%). Verder valt de stijging op in de categorie overig : van 22% in de periode november 2013 tot en met april 2014 naar 49% in de periode mei tot en met oktober Verder werden in 5 van de 55 meldingen (9%) vraagtekens geplaatst bij de mogelijkheid om de verpakking te recyclen 6 en waren consumenten in 4 van de 55 meldingen (7%) van mening dat het gebruikte materiaal milieuonvriendelijk was in vergelijking met een ander materiaal. In de periode 5 Omdat meldingen vaak betrekking hebben op een of meerdere materialen, tellen de percentages op tot meer dan 100%. 6 Bij dit gegeven kan geen vergelijking worden gemaakt met de periode november 2013 tot en met april 2014, omdat hier toen niet naar is gekeken 7

8 november 2013 tot en met april 2014 was dit laatste percentage 12%. Drie meldingen gingen over het afdanken van verpakkingen en een melding betrof de categorie overig. Reacties en reactietermijnen Het percentage door bedrijven beantwoorde reacties was over de periode mei tot en met oktober %. Dat is een hoge response, waarbij 88% van de reacties binnen de gestelde reactietermijn van 6 weken werd ontvangen. 7 In vergelijking met de periode november 2013 tot en met april 2014 is de response van bedrijven ongeveer gelijk gebleven: toen was de response van 90%. Van drie bedrijven is op het verzoek om een reactie en na een herinnering/reminder uiteindelijk geen (verduidelijkende) reactie ontvangen. Deze meldingen zijn op de website van het Meldpunt Verpakkingen gepubliceerd met de vermelding dat van het bedrijf ook na herhaald verzoek - geen reactie is ontvangen. Daarbij heeft het Meldpunt Verpakkingen de consumenten gewezen op de mogelijkheid om hun melding voor te leggen aan de Inspectie Leefomgeving en Transport. 7 De reactietermijn voor bedrijven na toezending melding is vier weken. Indien binnen die termijn geen reactie is ontvangen wordt een reminder verstuurd, met een reactietermijn van twee weken. 8

9 In de periode november 2013 tot en met april 2014 werd door zes bedrijven niet gereageerd op consumentenmeldingen via het Meldpunt Verpakkingen. Aard van de reacties Kijkend naar de aard van de reacties op de meldingen van consumenten, geven de betreffende bedrijven in 35 van de 43 te verwachten reacties (81%) uitleg over het gevoerde beleid met betrekking tot de keuze van de verpakking. In 7 reacties (17%) hebben bedrijven aangegeven dat zij het beleid inmiddels al hebben gewijzigd of spreken ze voornemens uit om dat te gaan doen. Bij een melding is een niet-inhoudelijke reactie binnen gekomen. Zie voor een volledig overzicht van de reacties Bijlage 3. Deze uitkomsten zijn vrijwel gelijk aan de resultaten in de periode november 2013 tot en met april In drie gevallen (5%) gaven consumenten aan dat zij het niet eens waren met de reactie van bedrijven op hun melding. Het ging daarbij om: Een consument die vroeg wie de beweringen van bedrijven (wettelijk) kan toetsen. Het Meldpunt Verpakkingen heeft aangegeven dat het Meldpunt geen toezichthoudende en handhavende instantie is en dat deze taken zijn belegd bij de ILT en de NVWA. Twee consumenten waren ontevreden over de reacties van de bedrijven. Deze bedrijven zijn door het Meldpunt Verpakkingen om een vervolgreactie gevraagd. In een geval was deze reactie bij het opstellen van de rapportage al ontvangen en was de consument er tevreden mee. In het andere geval was de reactietermijn bij het opstellen van deze rapportage nog niet verstreken. In de periode november 2013 tot en met april 2014 gaven vijf consumenten aan dat zij de reacties van bedrijven op hun meldingen discutabel vonden (6%). 2.3 Publiciteit Uit een analyse van de resultaten van een eerdere online attenderingscampagne voor het Meldpunt Verpakkingen bleek begin 2014 dat een deel van de (nieuwe) bezoekers de website vrijwel direct weer verliet zonder verder bezoek aan andere pagina s van de site en zonder het stellen van vragen of het doen van meldingen. Dit was aanleiding om in het voorjaar van 2014 een plan te maken voor optimalisering en herontwerp van de website van het Meldpunt Verpakkingen en voor de communicatie/publiciteit. Na goedkeuring door het bestuur van het KIDV is in de tweede helft van 2014 een nieuw ontwerp gemaakt voor de website van het Meldpunt Verpakkingen. Dit ontwerp had tot doel de website visueel aantrekkelijker, laagdrempeliger en toegankelijker te maken én om het doen van meldingen en het stellen van vragen een meer centrale plaats te geven op de website. Daarnaast is online attenderingscampagne voorbereid. De nieuwe website is op 2 december 2014 live gegaan. Verder wordt in december 2014 en in het voorjaar van 2014 een online 9

10 bannercampagne gestart, met als doel om de bekendheid van het Meldpunt Verpakkingen bij consumenten verder te vergroten. Daarnaast is een pagina geschreven over het Meldpunt Verpakkingen die in de komende periode in huis-aan-huisbladen zal verschijnen. Naast deze online attenderingscampagne zijn in het communicatieplan voor het Meldpunt Verpakkingen meer activiteiten voorzien, waaraan vanaf begin januari 2015 uitvoering zal worden gegeven. Hierbij gaat het onder meer om activiteiten die zijn gericht op het vergroten van de consumentenbekendheid met het Meldpunt via intermediaire organisaties, zoals gemeenten, afvalbedrijven en recyclers en het verpakkende bedrijfsleven. Verder stelt Milieu Centraal een social media plan op waarin wordt uitgewerkt hoe Facebook en Twitter actief kunnen worden ingezet ten behoeve van het Meldpunt Verpakkingen. Ondanks deze werkzaamheden aan het nieuwe Meldpunt Verpakkingen, is er in de periode mei tot en met oktober 2014 ook publicitair aandacht besteed aan het oude Meldpunt Verpakkingen. Zo heeft het KIDV in vrijwel alle interviews in de afgelopen periode en bij presentaties op eigen bijeenkomsten en die van derden, ook aandacht besteed aan het Meldpunt Verpakkingen. Ook is er aandacht besteed aan het Meldpunt Verpakkingen via Duurzaam nieuws.nl, RTL EditieNL, Genoeg.nl en Radio1/Dit is de dag. Verder heeft Milieu Centraal eind juni 2014 een kant-en-klaar opgemaakte pagina voor huis-aan-huisbladen laten maken en versturen. In een van de artikelen op deze pagina is aandacht besteed aan het Meldpunt Verpakkingen. Ten slotte is er incidenteel over Meldpunt Verpakkingen gecommuniceerd via de social media van Milieu Centraal. In vergelijking met de periode mei 2013 tot en met 2014 zijn er in de periode mei tot en met oktober 2014 minder publicitaire activiteiten rond het Meldpunt Verpakkingen verricht. Een oorzaak hiervan is dat een deel van de capaciteit bij Het KIDV is ingezet op het herontwerp van de website en de voorbereiding van de communicatie rond het Meldpunt Verpakkingen in de komende periode. 3 Conclusies Op basis van de resultaten uit de periode mei tot en met oktober 2014 kunnen de volgende conclusies worden getrokken met betrekking tot de doelen en functies van het Meldpunt Verpakkingen. Meldpuntfunctie Het Meldpunt Verpakkingen voldoet aan de functie als meldpunt. In de periode eind mei 2013 tot en met oktober 2014 zijn in totaal 169 meldingen binnengekomen. In de periode mei tot en met oktober 2014 (57 meldingen) is er sprake van een daling van ten opzichte van de periode november 2013 tot en met april 2014 (91 meldingen) en van een stijging ten opzichte van de periode mei tot en met oktober 2013 (21 meldingen). De oorzaak van de daling van het aantal meldingen in de periode mei tot en met oktober 2014 zal zijn beïnvloed doordat er in de afgelopen periode minder publiciteit is gegenereerd rond het Meldpunt Verpakkingen. Zoals in paragraaf 2.3 toegelicht, komt dit mede doordat capaciteit van het KIDV is ingezet ten behoeve van werkzaamheden voor de nieuwe website van het Meldpunt en de voorbereiding van de publiciteit daaromtrent. 10

11 Ook het type consumentenmeldingen voldoen aan het doel. In de periode mei tot en met oktober 2014 ging twee-derde van de consumentenmeldingen over overbodig en onnodig verpakkingsmateriaal en 9% over gebruik van milieuonvriendelijk verpakkingsmateriaal in vergelijking met ander materiaal. 21% van de meldingen gaat over andere aspecten die betrekking hebben op de milieuvriendelijkheid van verpakkingen. 93% van de bedrijven heeft in de periode mei tot en met oktober 2014 een reactie gegeven op de meldingen van consumenten of zat nog in de reactietermijn van 6 weken. Dat is een hoge response. Als consumenten niet tevreden zijn met de reacties van bedrijven, geeft het Meldpunt Verpakkingen sinds mei 2014 aan hoe het meldpunt daarmee omgaat. Bovendien krijgen consumenten verder handelingsperspectief doordat het Meldpunt Verpakkingen hen wijst op de mogelijkheid om klachten voor te leggen aan de Inspectie Leefomgeving en Transport. Van drie bedrijven is op het verzoek om een reactie en na een herinnering/reminder uiteindelijk geen (verduidelijkende) reactie ontvangen. Deze meldingen zijn op de website van het Meldpunt Verpakkingen gepubliceerd met de vermelding dat van het bedrijf ook na herhaald verzoek - geen reactie is ontvangen. Voorlichtingsfunctie Het Meldpunt Verpakkingen voldoet aan de voorlichtingsfunctie. In de periode eind mei 2013 tot en met oktober 2014 zijn in totaal 178 vragen binnengekomen. In de periode mei tot en met oktober 2014 (59 vragen) is er sprake van een daling van ten opzichte van de periode november 2013 tot en met april 2014 (66 vragen) en van een stijging ten opzichte van de periode mei tot en met oktober 2013 (53 vragen). Net als bij de meldingen geldt ook hier dat de oorzaak van de daling in de periode mei tot en met oktober 2014 zal zijn beïnvloed doordat er in de afgelopen periode minder publiciteit is gegenereerd. Inputfunctie Het Meldpunt Verpakkingen voldoet ook aan de inputfunctie. In de afgelopen periode zijn de consumentenmeldingen en vragen op het Meldpunt Verpakkingen benut ten behoeve van de verduurzamingsplannen met hoogst haalbare doelen die branches opstellen voor Overzichten van (veel voorkomende) meldingen en vragen zijn door het KIDV meegegeven als input aan de branches en zullen ook worden benut door de toetsingscommissie. Op basis van deze halfjaarrapportage zal het KIDV bekijken welke meldingen en vragen (op basis van indeling naar branche, materiaal, aard van de vragen en reacties van bedrijven) input kunnen vormen voor de Verduurzamingsagenda, het wetenschappelijk onderzoeksprogramma en de materiaalverduurzamingsplannen. 11