Ze wordt aangeduid met het woordje uitbreiding in de titelbalk.

Transcriptie

1 Ten geleide Ten geleide Pulsar 1 leerwerkboek 2 u is bedoeld voor het eerste jaar van de tweede graad ASO met 2 lestijden fysica per week. Het is een combinatie van een leerboek met een werkboek. De leerstof wordt telkens ingeleid met voorbeelden uit de dagelijkse ervaring en met meetresultaten van proeven. De intermezzo s behandelen randproblemen of historische feiten. Ze verbreden je kijk op de fysica. Afhankelijk van de interesse van de leerlingen kan je leraar een keuze maken uit de uitbreidingsleerstof. Ze wordt aangeduid met het woordje uitbreiding in de titelbalk. Uitbreidingsleerstof wordt in de marge aangeduid met een verticale gekleurde lijn. Je leraar maakt uit deze leerstof een keuze. In de samenvatting wordt deze leerstof aangeduid met een sterretje (*). In de tekst wordt verwezen naar de bijlagen achter in je leerwerkboek waar je de nodige informatie vindt om opgaven te kunnen oplossen. Tevens wordt er verwezen naar leerlingenproeven. Deze zijn te vinden op en mogen vrij gekopieerd worden. Daar vind je ook informatieopdrachten. De moeilijkheidsgraad van de opgaven is aangeduid met een kleurgradatie: = gemakkelijk, = wat moeilijker en = extra of uitbreiding Elk hoofdstuk eindigt op een overzichtelijke samenvatting. Die verwijst naar wat je moet weten en kunnen en vormt een hulpmiddel voor je studie. Veel plezier en succes ermee! Naam: Nr.: Klas: Schooljaar: 3

2 Pulsar 1/1 uur Leerwerkboek Ten geleide 3 Deel 1 Fysica en het SI-eenhedenstelsel 9 1 Wat is fysica? 10 Intermezzo: De kosmos 11 2 Waarnemen en beschrijven 14 3 Grootheden 15 Intermezzo: Heike Kamerlingh Onnes 15 4 Eenheden 16 5 Symbolen van grootheden en eenheden 18 Intermezzo: Eenheid in grootheden en eenheden 18 6 Tiendelige veelvouden en onderdelen van eenheden 20 7 Zinvolle of beduidende cijfers De zinvolle cijfers in een meetresultaat De standaardvorm van een meetresultaat Afronden 23 8 Nauwkeurigheid Nauwkeurigheid van het meettoestel Nauwkeurigheid van het meetresultaat Vuistregels om het aantal zinvolle cijfers bij berekeningen te bepalen 25 Samenvatting: Kennismaking met fysica 28 Deel 2 Dichtheid 31 1 Dichtheid Wat weet je al over massa en volume? Verband tussen massa en volume Dichtheid 34 Samenvatting: Dichtheid 37 Deel 3 Krachten 39 1 Krachten, inleidende begrippen Uitwerking van een kracht Elementen van een kracht Vectoriële voorstelling van een kracht De grootte van een kracht meten 46 Samenvatting: Krachten, inleidende begrippen 48 2 Samenstellen van krachten De resulterende kracht Krachten met hetzelfde aangrijpingspunt, dezelfde richting en zin Twee krachten met hetzelfde aangrijpingspunt, dezelfde richting maar tegengestelde zin Twee krachten met hetzelfde aangrijpingspunt maar verschillende richting 50 Samenvatting: Samenstellen van krachten 52 3 De zwaartekracht en het gewicht De zwaartekracht is overal Elementen van de zwaartekracht Het gewicht van een voorwerp 57 4

3 Intermezzo: De bolvorm van de aarde 57 Intermezzo: Astronauten zijn "gewichtloos" 58 4 Massa en zwaartekracht Verschil tussen massa en zwaartekracht Verband tussen massa en zwaartekracht Formule voor de zwaartekracht en het gewicht 62 Samenvatting: De zwaartekracht 63 5 De veerkracht Definitie en elementen Wet van Hooke 67 Samenvatting: De veerkracht 69 Deel 4 Licht 71 1 Licht, een alledaags verschijnsel Wat is licht Lichtbronnen en donkere voorwerpen 74 Intermezzo: Lichttheorieën Lichtstraal en lichtbundel Rechtlijnige voortplanting van het licht 80 Intermezzo: De laser 82 Samenvatting: Licht, een alledaags verschijnsel 83 2 Gevolgen van de rechtlijnige voortplanting van het licht Camera obscura of donkere kamer Schaduw Schijngestalten van de maan Maansverduistering Zonsverduistering 95 Intermezzo: Verduistering van de ringen van Saturnus 97 Samenvatting: Gevolgen van de rechtlijnige voortplanting van het licht 98 3 Terugkaatsing van het licht Gerichte en diffuse terugkaatsing Wanneer is een voorwerp zichtbaar? Bouw van een spiegel Wetten van de terugkaatsing 104 Intermezzo: Biljarten met fotonen 105 Samenvatting: Terugkaatsing van het licht Beeldvorming bij vlakke spiegels Stand van het beeld Ligging van het beeld Grootte van het beeld Aard van het beeld Constructie van het beeld van een puntvormig voorwerp 110 Intermezzo: Afleesfouten door parallax Virtueel voorwerp Gezichtsveld bij een vlakke spiegel 113 Samenvatting: Beeldvorming bij vlakke spiegels Holle en bolle spiegels Begrippen en elementen Constructiestralen en gebruik van gebogen spiegels 118 Samenvatting: Holle en bolle spiegels 121 5

4 Pulsar 1/1 uur Leerwerkboek 6 Lichtbreking Lichtbreking of refractie Wetten van de lichtbreking De breking Wet van Snellius 129 Intermezzo: Fermat, Snellius en de strandredders 132 Samenvatting: Lichtbreking Gevolgen van de lichtbreking Evenwijdige verschuiving bij een planparallelle plaat Schijnbare verhoging Totale terugkaatsing en grenshoek Lichtbreking en totale terugkaatsing bij een prisma 141 Samenvatting: Gevolgen van de lichtbreking Kleur uitbreiding Kleurschifting bij een prisma Kleurwaarneming Kleurmenging Complementaire kleuren Kleur van de voorwerpen De kleurencirkel Lichtverstrooiing of diffusie in de dampkring De regenboog 153 Samenvatting: Kleur uitbreiding Lenzen Soorten bolle lenzen Elementen van een lens Brandpunten en brandvlak Constructiestralen Beeldvorming bij de bolle lens 159 Intermezzo: Sterkte van een lens 162 Samenvatting: Lenzen Optische instrumenten Het oog Het fototoestel De lichtmicroscoop 169 Intermezzo: Van Hollandse kijker tot radiotelescoop 171 Samenvatting: Optische instrumenten 174 Deel 5 Druk De druk bij vaste stoffen Wat lees je over druk? Wat is druk? 179 Samenvatting: De druk bij vaste stoffen De druk bij vloeistoffen Eigenschappen en model van een vloeistof De hydrostatische kracht De hydrostatische druk De grootte van de hydrostatische kracht op een willekeurig vlak 187 Intermezzo: 11 km onder de zeespiegel 188 Samenvatting: De druk bij vloeistoffen 190 6

5 3 De voortplanting van kracht en druk in een vloeistof De wet van Pascal Voortplanting van de kracht De hydraulische lift en de hydraulische pers 194 Samenvatting: De voortplanting van kracht en druk in een vloeistof Verbonden vaten Proeven met verbonden vaten 197 Samenvatting: Verbonden vaten 199 Deel 6 Bijlagen Decimale voorvoegsels en hun betekenis Afspraken in verband met meetresultaten Zinvolle cijfers De standaardvorm Regels voor het afronden Vuistregels voor het aantal zinvolle cijfers bij berekeningen Tabellen Brekingsindex Dichtheid van vloeistoffen en vaste stoffen bij 20 C Dichtheid van gassen bij normdruk (1 013 hpa) Formules Materie Krachten Licht Druk Duimdriehoek 205 7