SOL handreiking voor een menswaardig burgerschap voor mensen met een verstandelijke beperking in Limburg

Transcriptie

1 Net als ieder ander, meetellen en meedoen in onze gemeente! SOL handreiking voor een menswaardig burgerschap voor mensen met een verstandelijke beperking in Limburg

2 Praktische handreiking In deze handreiking biedt het Samenwerkingsverband van Oudergroeperingen van mensen in Limburg (SOL) praktische antwoord op de vraag: Wat is voor mensen belangrijk om mee te kunnen doen en om mee te tellen in onze maatschappij? Met vragen en voor advies kunt u terecht bij het SOL. Gerard: Er zijn mensen met een verstandelijke beperking, die kunnen leren om zelfstandig te reizen met het openbaar vervoer. Er zijn mensen die dit goed kunnen, mits de bus of trein op tijd komt. Er zijn mensen die blokkeren en niet weten wat ze moeten doen op het moment dat een bus of trein niet op tijd komt of op een andere plek stopt of een keer uitvalt en helemaal niet rijdt. In zulke (redelijk vaak voorkomende) situaties is een vertrouwd iemand om op terug te kunnen vallen ontzettend belangrijk. Een basis voor menselijk maatwerk Contact met mensen met een verstandelijke beperking vraagt vaak meer tijd. Net als mensen zonder beperking kunnen mensen met een verstandelijke beperking erg van elkaar verschillen. De ondersteuning die nodig is om mee te kunnen doen in de maatschappij kan hierdoor ook erg verschillen, zelfs als de soort of mate van de beperking op het eerste gezicht hetzelfde lijkt. een verstandelijke beperking kan aangeboren zijn of ontstaan zijn door ziekte of een ongeval. Er zijn mensen met al dan niet aangeboren hersenletsel, mensen met een van de vele syndromen (bijvoorbeeld syndroom van Down), mensen met een vorm van autisme. de mate van een beperking is niet altijd bepalend voor de omvang en de intensiteit van ondersteuning of voor de vorm van ondersteuning die nodig is. er zijn mensen die naast hun verstandelijke beperking, ook andere beperkingen hebben. Bijvoorbeeld beperkingen van zicht, gehoor, op lichamelijk gebied of bijkomende geestelijke problematiek. Deze mensen hebben een meervoudige mensen worden tegenwoordig steeds ouder en kunnen vanwege de leeftijd andere vormen van ondersteuning nodig hebben dan de ondersteuning die mensen van die leeftijd zonder verstandelijke beperking nodig hebben. mensen hebben hun hele leven ondersteuning nodig. De beperking gaat immers nooit over. Sommige mensen zullen nauwelijks of nooit bepaalde dingen kunnen leren. Bij alle mensen met een verstandelijke beperking zal altijd een vorm van ondersteuning nodig zijn. de sociaal-emotionele ontwikkeling en het probleemoplossend vermogen van mensen is anders. de ondersteuning voor mensen met een verstandelijke beperking is levensbreed en kan binnen elk levensgebied nodig zijn. Bijvoorbeeld werken, dagactiviteiten, onderwijs, vrije tijd, wonen, sociale contacten, vervoer, de huishouding, persoonlijke verzorging en financiën. sommige mensen kunnen leren om gebruik te maken van algemene voorzieningen in een gemeente, zoals openbaar vervoer, regulier onderwijs. Er zijn ook mensen die dit nooit kunnen leren en altijd afhankelijk zullen zijn van specialistische zorg en ondersteuning.

3 Tips van het SOL voor het meedoen in de maatschappij René: Er zijn mensen met een verstandelijke beperking die zelfstandig kunnen reizen wat hun capaciteit betreft, maar dit in de praktijk toch niet zelfstandig kunnen doen, omdat ze kwetsbaar zijn voor mensen met verkeerde bedoelingen. Er zijn mensen die in hun eigen woonplaats slachtoffer worden van seksueel misbruik vlakbij hun eigen huis. Toegang tot de Wmo zorg voor een heel laagdrempelige toegang met persoonlijk contact. Een Wmo-loket dat alleen digitaal of telefonisch bereikbaar is, is voor mensen envaak ook voor hun familie en verwanten, een drempel of zelfs een obstakel. Het kan ertoe leiden dat mensen zich niet (kunnen) melden bij het loket en hierdoor de benodigde zorg en ondersteuning missen. zorg waar mogelijk voor vaste contactpersonen van het Wmo-loket en voor vaste begeleiders voor mensen met een verstandelijke Vertrouwde gezichten dragen bij aan een goed contact en het opbouwen van een relatie waarbinnen alle van belang zijnde zaken besproken kunnen worden. zorg dat iedereen binnen de gemeente die te maken heeft met de Wmo, kennis heeft van de doelgroep mensen. Dit is van belang om mensen op hun waarde te kunnen schatten en het zelfstandig functioneren realistisch te kunnen bekijken. Ook kunnen de behoeften en mogelijkheden van zorgmijders reëel worden ingeschat. Bijvoorbeeld mensen met een licht verstandelijke beperking die aangeven alles zelf te kunnen regelen en zeggen geen ondersteuning nodig te hebben, maar die in werkelijkheid wel degelijk ondersteuning nodig hebben om te kunnen functioneren of, om op het rechte pad te blijven. Het SOL helpt u graag om uw kennis te verbreden en te verdiepen. Verenigingen en bedrijven die in hun communicatie (o.a. website, folders, advertenties en vermeldingen in de gemeentegidsen) opnemen dat mensen welkom zijn, zullen sneller een bijdrage kunnen leveren aan de integratie van mensen met een Bereid inwoners, bedrijven en verenigingen in onze gemeente voor op het meedoen van mensen met een verstandelijke beperking in hun buurt, in hun bedrijf, in hun vereniging en in hun gemeente. Onbekend maakt onbemind. Het geven van goede informatie en ondersteuning kan bijdragen aan het creëren van (nieuwe) mogelijkheden voor mensen met een verstandelijke beperking om mee te kunnen doen. Het is heel belangrijk om niet eenmalig maar met regelmaat de mogelijkheden en kansen van mensen onder de aandacht te brengen. in elk gemeentelijk Wmo-adviesorgaan moet de doelgroep mensen met een verstandelijke beperking goed vertegenwoordigd zijn. Door vertegenwoordigers, die kennis hebben van mensen en

4 die overstijgend kunnen denken. Op deze manier kunnen alle functies van een Wmo-adviesorgaan, goed worden benut voor mensen met een verstandelijke Begeleiding is iets anders dan mensen bezig houden. Passende begeleiding sluit aan op de interesses, op de mogelijkheden van mensen en biedt, waar mogelijk, ruimte aan verdere ontwikkeling. Passende begeleiding wordt geboden door professionele zorgaanbieders, bij voorkeur door de ervaren aanbieders die er al zijn. Ton: Als een gemeente kiest voor nieuwe arrangementen en vormen van dagactiviteiten, hoe is dan de uitgifte van medicatie geregeld? Waar en hoe wordt de medicatie bewaard? Het is noodzakelijk dat vrijwilligers, als deze worden ingezet bij mensen met een verstandelijke beperking, kennis hebben van deze doelgroep. Deze vrijwilligers moeten kunnen terugvallen op professionals. Jean: Instellingen hebben een HKZ-certificaat. Moeten nieuwe aanbieders van zorg en vrijwilligers ook aan kwaliteitsnormen voldoen? gebruik het bestaande persoonlijk ondersteuningsplan (POP) dat binnen de instellingen wordt gebruikt, ook binnen de Wmo. De meeste mensen hebben een persoonlijk ondersteuningsplan. Hierin staat wat de beperking inhoudt, wat iemand kan, welke mogelijkheden iemand heeft, wat iemand graag doet, de interesses en wensen, hoe iemand is, welke gedragskenmerken iemand heeft, welke medicatie iemand nodig heeft, wie deze verstrekt en wat iemand aan ondersteuning nodig heeft. Evalueer dit plan (in het begin) jaarlijks en stuur het bij waar nodig en mogelijk. Verwerk wijzigingen direct na het doorgeven, bijvoorbeeld bij veranderingen in medicijngebruik. Kijk naar iemands mogelijkheden, ga niet af op een eerste indruk. Bijvoorbeeld: iemand kan wel sporten, mits er altijd goede begeleiding aanwezig is, iemand kan werken, maar kan niet zelf een rooster onthouden en heeft daar hulp bij nodig. Sommige mensen kunnen geen rekening houden met de omgeving, zeggen bijvoorbeeld geen goedendag als ze ergens binnenkomen. Met de juiste begeleiding en sturing kan veel. Deze begeleiding is blijvend nodig. zorg dat alle activiteiten binnen de gemeente geschikt zijn voor deelname door mensen met een verstandelijke laat passend maatwerk leidend zijn bij de keuze voor dagactiviteiten. Laat mensen, bij voorkeur, op de plekken werken of dagbesteding behouden waar ze nu gelukkig zijn. Gaat dit niet, werk dan in nauwe samenwerking toe naar een goed alternatief. Betrek de persoon met de beperking zelf Jos: In het persoonlijk ondersteuningsplan van mijn dochter is vastgelegd dat zij direct antibiotica toegediend moet krijgen als ze een wond in haar mond krijgt. Dit vanwege haar ernstige hartafwijking. Nu is iedereen die haar ondersteuning biedt hiervan op de hoogte. Hoe wordt dit binnen de Wmo gewaarborgd? hierbij en de ouders en verwanten. Laat indien mogelijk de vaste begeleiders meegaan naar de nieuwe plek. Stem met omliggende gemeenten de mogelijkheden af voor gezamenlijk vervoer of invulling van dagactiviteiten. Neem de kwaliteit van het leven als uitgangspunt en laat (de kosten van) het vervoer de keuzevrijheid niet beperken. Heb oog voor de vaak intensieve mantelzorg door het vaak smalle netwerk van mensen met een verstandelijke Zorg voor een vangnet, wanneer iemand binnen dit netwerk uitvalt. Joyce: We hebben het binnen ons gezin nu goed geregeld, maar ik moet er niet aan denken dat ik zelf ziek word. Wie zorgt er dan voor mijn kind?

5 Tips van het SOL voor het meetellen in de maatschappij In de Wet gelijke behandeling gehandicapten en chronisch zieken (Wgbh/cz) is geregeld dat mensen met een beperking of chronische ziekte recht hebben op gelijke behandeling. Dit beschermt mensen tegen discriminatie in werk, onderwijs en op het gebied van wonen. zie mensen met een verstandelijke beperking als waardevolle medemensen en behandel ze ook als zodanig. Behandel mensen met een verstandelijke beperking, hun ouders en betrokkenen zoals u zelf ook behandeld zou willen worden. Vermijd betutteling of kinderachtige taal.

6 Vraag mensen met een verstandelijke beperking wat ze willen, betrek ze bij de Wmo-vertegenwoordiging en laat ze deel uit maken van klankbordgroepen binnen onze gemeente. Betrek minimaal 2 mensen in een klankbordgroep of als Wmo-vertegenwoordigers. Zo hebben ze steun aan elkaar en vormen ze geen uitzondering. maak gebruik van de kennis en ervaring van de ouders en verwanten. Het SOL kan helpen om uw kennis over mensen met een verstandelijke beperking te verdiepen en te verbreden. Voor contact gegevens zie: www. sollimburg.nl of het colofon aan de achterzijde van deze folder. maak informatie geschikt voor mensen en bied altijd de mogelijkheid voor persoonlijk contact. streef naar werken naar vermogen en betaling naar vermogen. zorg dat mensen met een beperking in onze gemeente veilig zijn. Ze zijn kwetsbaar en makkelijk te beïnvloeden, zeker door mensen met verkeerde bedoelingen. Heb bij calamiteiten extra aandacht voor mensen met een verstandelijke zorg voor keuzevrijheid binnen alle leefgebieden. stel vragen die voor iedereen duidelijk en te begrijpen zijn. Mensen met een verstandelijke beperking kunnen vaak moeilijk antwoord geven op open vragen. Vaak overzien deze mensen hun keuzemogelijkheden niet en zijn ze ook niet gewend om keuzes voor zichzelf te maken. Als je niet zelf kunt kiezen wat je op je brood wilt of kunt kiezen of je wel of niet nog even voor het eten naar buiten gaat, dan staat het antwoord moeten geven op een vraag als: wat wil je graag doen heel ver van de mensen af. luister goed naar het antwoord dat wordt gegeven op een vraag. Mensen geven vaak het antwoord waarvan ze verwachten dat de vraagsteller dat wil horen. Op de vraag: Wil je keuze A of B?, wordt antwoord keuze B gegeven. Draai je de vraag om en vraag je: Wil je B of A?, dan is het antwoord keuze A. Heb aandacht voor de mens met de verstandelijke beperking zelf en let erop dat deze persoon zoveel mogelijk zelf aan bod komt. Het is de kunst om te helpen, zonder je eigen mening op te dringen. Vraag hulp en advies bij het SOL. Wij, als ouders en verwanten van mensen, helpen u graag. Colofon Deze handreiking is een uitgave van het SOL. Het Samenwerkingsverband van Oudergroeperingen van mensen met een verstandelijke beperking in Limburg. Voor meer informatie over het SOL, over onze activiteiten en nieuws, kunt u terecht op onze website: Contactgegevens SOL Postadres Postbus PD SITTARD Bezoekadres Huis voor de Zorg Mercator KW Sittard bureau@sollimburg.nl Telefoon Neem de tijd, luisteren naar mensen kan meer tijd kosten. SOL, september 2013