Nieuwsbrief Nr februari Beste vrienden van Papiergeschiedenis Nederland,

Transcriptie

1 Nieuwsbrief Nr februari 2014 Beste vrienden van Papiergeschiedenis Nederland, Themadag 2014 Ook dit jaar organiseert Papiergeschiedenis Nederland weer een Themadag die nu zal plaatsvinden in De Ruitersmolen te Beekbergen. Deze voormalige papiermolen wordt beschikbaar gesteld door Marinus Zegers. Wij hopen u hier te mogen begroeten op donderdag 15 mei De Ruitersmolen ligt aan een prachtige opgeleide beek. Daarom is als thema gekozen voor Water! Het programma zal evenals vorige jaren bestaan uit een drietal lezingen in de ochtend waarin het thema wordt uitgewerkt. De sprekers zullen stilstaan bij de betekenis van water voor de productie van papier in verleden, heden en toekomst. De sprekers zijn: Ruud Schaafsma over sprengen en beken en over het opleiden van beken. Adriaan Kardinaal: 'Waterkwaliteit en waterzuivering bij de Nederlandse ambachtelijke papiermolens, zeventiende tot negentiende eeuw' Walter Hulshof (directeur Industriewater Eerbeek) zal spreken over waterzuivering in de 21ste eeuw. s Middags is er ook een lezing gepland door Henk Porck over diatomeeën, eencelligen, die karakteristiek zijn voor de beek waar papier geschept is. Dit belooft een spannend verhaal te worden. Ter bestrijding van de kosten zijn wij ook dit jaar weer genoodzaakt om een deelnemersbijdrage te vragen van 10 per persoon. Opgeven kan per mail, info@papiergeschiedenis.net. De bijdrage van 10,00 wordt u verzocht, gelijk met de inschrijving, over te maken op bankrekening NL28 INGB , t.n.v. Papiergeschiedenis Nederland te Naarden. Statuten Stichting Papiergeschiedenis Nederland Tot nu toe was de officiële naam Stichting Geschiedenis Van de Papier- en Kartonindustrie in Nederland. Uit deze naam is te begrijpen dat het een oude stichting is, stammend uit In de statuten stonden dan ook diverse bepalingen die niet meer van deze tijd zijn. Daarom heeft het bestuur besloten om hier verandering in aan te brengen. Daarbij is ook een wijziging aangebracht in de doelstelling. De oude doelstelling is uitgebreid met: De stichting heeft voorts ten doel het in Nederland uitgeven of doen uitgeven of op enige andere wijze produceren van boeken, prenten en andere stukken, betrekking hebbende op

2 papier, waarvoor het moeilijk of onmogelijk is een uitgever te vinden. Een en ander zal geschieden zonder het oogmerk om winst te maken of economische voordelen te verkrijgen. Dit doel is overgenomen van de voormalige stichting Paper Publication Society, die nu geïntegreerd is in de stichting. Door deze vernieuwing van de statuten is nu de officiële naam Stichting Papiergeschiedenis Nederland. Even voorstellen: Marinus Zegers Het is te begrijpen dat de geboren en getogen Beekberger Marinus Zegers iets heeft met de geschiedenis van zijn dorp en de omringende natuur, maar dat deze 73 jarige meer dan 35 jaar lang zich inzet voor het behoud van de Ruitersmolen is wel heel bijzonder. De Ruitersmolen is in 1606 opgericht door Marten Orges en Geertje Schut. Zij en hun opvolgers hebben daar papier gemaakt tot de molen in 1843 werd verbouwd tot korenmolen. Nadat de molen was afgebrand is deze in de negentiende eeuw herbouwd en heeft tot 1954 gefunctioneerd. Daarna is hij verlaten en vervallen. In 1977 startte de plaatselijke oudheidkundige vereniging De Marke het eerste onderzoek naar de mogelijkheden om de molen te herbouwen. Het gebouw was inmiddels in bezit van Stichting Het Hoogeland die vreesde dat dit niet haalbaar was en dat zij na enige tijd met een half gerestaureerd gebouw zou blijven zitten. Voor Marinus, die deel uitmaakte van de Werkgroep en de daarop volgende Stichting Vrienden van de Ruitersmolen, was dit extra moeilijk omdat hij bij Het Hoogeland werkte in de Technische Dienst en daardoor in een spagaat terecht dreigde te komen. De molen was inderdaad een ruïne waar de beek doorheen liep, de met muren waren kapot en het dak lekte,. Voor het bestuur van De Vrienden was een breed draagvlak gezocht. Niet alleen scholen, bedrijfsleven, middenstand en dorpsraad, maar ook Het Hoogeland en de oud papierfabrikant Jan Willem Schut hadden daar zitting in genomen. Door de heer Schut werd Marinus geïntroduceerd bij de Gelderse Molen waar hij in het bestuur kwam. Zijn grote enthousiasme leidde er toe dat hij van deze stichting een subsidie gaf van Hfl voor het herstel van de molen. Een voor die tijd ruim bedrag waarmee de restauratie toch van start kon gaan. Ook werd hij door Schut ingevoerd in de wereld van het papier maken en begon hij voor de molen mooie voorwerpen te verzamelen die tijdens de Themadag te zien zijn. Om verder geld binnen te krijgen ging Marinus naar allerlei markten waar hij o.a. papier schepte. Een leuke, maar tijdrovende en energie-eisende activiteit. Gelukkig werd hij daarbij door zijn vrouw en kinderen geholpen. Het hele gezin stond regelmatig avonden of weekenden achter de kraam. In 1982 werd als eerste deel van de restauratie het nieuwe waterrad geplaatst en werd de watergoot hersteld en in 1984 kon met de tweede fase, het opknappen van het gebouw, worden begonnen. Daar was een ton voor nodig. Het feit dat dit geld binnen kwam was zeker voor een groot deel aan Marinus te danken. Ook de beek moest worden uitgediept om over voldoende water te beschikken. Daarvoor werden eerstejaars studenten uit Wageningen ingezet. Op 8 juni 1985 kon de molen geopend worden door de burgemeester van Apeldoorn, jhr. drs. P.A.C. Beelaerts van Blokland. En op 14 november van dat jaar werd in de Ruitersmolen weer meel gemalen.

3 Als blijk van waardering voor al het werk dat door de Vrienden van de Ruitersmolen was verzet ontving de stichting van het Molenfonds voor Vernuft en Volharding op 1 maart 1986 een oorkonde en het bedrag van Hfl Het doel was bereikt, de molen was in oude glorie hersteld. Hiermee was het werk niet af. Opbouwen willen veel mensen, maar voortzetten, in tact houden en onderhouden is een andere taak. De stichting Vrienden van de Ruitersmolen bestaat nog altijd, maar zoals bij veel stichtingen, zijn er maar weinig mensen die zich met volle kracht en energie blijven inzetten. Voor Marinus is dit vanzelfsprekend, veel van zijn collega s van het eerste uur zijn inmiddels afgehaakt of overleden, maar hij gaat door. Op dit moment wordt de molen opnieuw verbouwd. De keuken wordt aangepast en ook het sanitair, om het gebouw te kunnen exploiteren. Ook wordt de verdieping onderhanden genomen. Hier wordt een ruimte gecreëerd waar cursussen, vergaderingen en andere bijeenkomsten gehouden kunnen worden waarbij alle moderne elektronische voorzieningen worden aangebracht. De Themadag van Papiergeschiedenis Nederland zal daar als één van de eerste gebruik van kunnen maken. Papiergeschiedenis Renkums beekdal Beken en sprengen zijn belangrijk in de historie van de papiergeschiedenis. Zo ook in het Renkums beekdal. In dat dal ontstond de papierfabriek "Harten" met een papierwatermolen die in het jaar 1720 werd gebouwd. Joan Dibets bouwde deze papiermolen genaamd "Harten", later werd die in de 19e eeuw met stoommachines gemoderniseerd en in 1907 verkocht aan het papierconcern Van Gelder Zonen in Amsterdam. Na het faillissement van Van Gelder in 1982 is papierfabriek "Harten" in handen gekomen van de Gemeente Renkum en door Parenco nog een paar jaar geëxploiteerd. Daarna is een aantal gebouwen gesloopt en in de resterende gebouwen ontstond kleinschalige industrie. In 2005 werden de plannen gemaakt voor de herinrichting van het industrieterrein in opdracht van de Dienst Landelijk Gebied van de provincie Gelderland en i.s.m. de gemeente Renkum. De aanwezige kleine industrie moest wijken. Na jaren voorbereiding ontstond er uiteindelijk weer een open Renkums beekdal dat teruggegeven werd aan de natuur. Het project heeft ca. 39 miljoen euro gekost. De industriële kunstenaar Jan van IJzendoorn uit Oosterbeek kreeg de opdracht om kunstwerken te ontwerpen. Bij dit project was het belangrijk om de papiergeschiedenis daarin terug te laten komen. Hij nam contact op met de stichting Papiergeschiedenis Renkum- Heelsum om samen de papiergeschiedenis in het project terug te laten komen. De officiële opening van het beekdal werd op 25 mei 2013 verricht door de staatsecretaris Sharon Dijksma en de burgemeester van Renkum Jean Paul Gebben.

4 Bezoek aan de Labarre-collectie Op 21 november afgelopen jaar hebben onze bestuursleden Henk van Amerongen, Jan Hein Bannier en Henk Porck een bezoek gebracht aan de Labarre-collectie van de Universiteitsbibliotheek Amsterdam. Deze collectie bestaat uit een internationaal georiënteerde verzameling boeken, tijdschriften en documentatie over de geschiedenis van het papier. De verzameling is bijeengebracht door de papierhistoricus Emile Labarre ( ). Labarre was aanvankelijk leraar Engels, maar werkte later ook op het Belgische consulaat in Amsterdam en als vertegenwoordiger van een Britse firma in kantoorbenodigdheden. Vooral in die laatste functie groeide zijn belangstelling voor de papiergeschiedenis. Van de publicaties die Labarre schreef is vooral zijn dictionary of paper and papermaking terms (1937) bekend. Labarre was de oprichter van de Paper Publications Society (PPS) en redacteur van de befaamde Monumenta-reeks over watermerken, die door de PPS is uitgegeven. Na het overlijden van Labarre is zijn collectie van de erven gekocht door de Universiteitsbibliotheek Amsterdam. De Labarre-collectie maakt nu deel uit de van de Bijzondere Collecties van de bibliotheek en bevindt zich in het boekendepot nabij het Academisch Medisch Centrum (AMC) van Amsterdam. De collectie is gedeeltelijk ontsloten via de catalogus van de universiteitsbibliotheek. Menno Polak, de verantwoordelijke conservator, verzorgde een interessante rondleiding. Zie verder: IADA-congres, Amsterdam Van mei 2014 wordt in Amsterdam het grote internationale IADA-congres gehouden. IADA staat voor de internationale vereniging voor boek en papierrestauratoren. Dit evenement wordt om de twee jaar gehouden en is dè ontmoetingsplek voor restauratoren, conserveringsonderzoekers en collectiebeheerders. Door middel van lezingen, discussies en workshops komen de nieuwe ontwikkelingen in het vakgebied aan de orde. Deze keer is het thema: "If only I had known looking back, moving forward", waarbij het ook gaat over verkeerde beslissingen en fouten die in het verleden zijn gemaakt. Een uitdagend thema, want het is begrijpelijk dat er de nodige terughoudendheid zal zijn om met mislukte restauraties naar buiten te komen. Toch is iedereen het er over eens dat we het meest kunnen leren van de fouten die er worden gemaakt. Het belooft dan ook een spannend congres te worden. Zie voor het programma en meer informatie: Financiële commissie Tijdens de Themadag vorig jaar verzocht Bram Bouwens donateurs van Papiergeschiedenis Nederland plaats te nemen in de commissie ter controle van de kas. De heren Maas van den Top en Joop Filippo, beiden bestuurslid van Papiergeschiedenis Renkum Heelsum, hebben deze taak op zich genomen.

5 Donatie Graag herinnert het bestuur u eraan dat er een nieuw jaar van start is gegaan en dat donaties van 25 weer van harte welkom zijn op onze bankrekening: NL28 INGB Meer of minder is natuurlijk ook welkom. Wanneer u vragen of opmerkingen heeft kunt u ons bereiken via adres: info@papiergeschiedenis.net, of via de Koninklijke VNP in Hoofddorp. Met vriendelijke groeten Jan Hein Bannier Secretaris Papiergeschiedenis Nederland Stichting Papiergeschiedenis Nederland Secretariaat: Rembrandtlaan 49, 1412 JN Naarden Bankrekening: NL28 INGB