Taxatiewijzer en kengetallen DEEL 12 Windturbines

Transcriptie

1 Taxatiewijzer en kengetallen DEEL 12 Windturbines Waardepeildatum 1 januari 2008

2 Colofon Taxatiewijzer Windturbines, waardepeildatum 1 januari 2008 Deze taxatiewijzer is een uitgave van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Copyright Vereniging van Nederlandse Gemeenten 2008 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en / of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of worden opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Dit verbod betreft tevens de gehele of gedeeltelijke bewerking. Uitgevers en samenstellers verklaren dat deze uitgave op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en samenstellers op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en samenstellers aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en / of beslissingen die gebaseerd zijn op de in deze uitgave opgenomen informatie. Gebruikers van de in deze uitgave opgenomen informatie wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar tevens af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te allen tijde te controleren. Taxatiewijzer Windturbines Pagina 2 van 34

3 VOORWOORD Voor u ligt de landelijke taxatiewijzer Windturbines naar waardepeildatum 1 januari Deze taxatiewijzer is in opdracht van de VNG tot stand gekomen in de Taxatietechnische Kerngroep. Daarin hebben deelgenomen de VNG, de Waarderingskamer, de gemeenten Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Utrecht en de taxatiebedrijven Oranjewoud, Taxon, TOG Nederland en SenS Vastgoed. Naast bovenstaande partijen is deze wijzer mede totstandgekomen op basis van intensief overleg met EnergieNed en NWEA. EnergieNed/ NWEA voerden het overleg namens de wind producerende ondernemers. Het doel van het overleg was te komen tot een administratieve vereenvoudiging en een beperking van het aantal bezwaarschriften. Dit heeft geresulteerd in een aanzienlijke vereenvoudiging van de waardering van windturbines. In afwijking van de standaard waarderingsmethode is thans gekozen voor een waardering op grond van een standaard bedrag per kw. Dit standaard bedrag, dat jaarlijks door ECN (Energieonderzoek Centrum Nederland) wordt vastgesteld en dat is gebaseerd op de vervangingswaarde, dient vervolgens vermenigvuldigd te worden met de door het bedrijf op te geven kw van de te waarderen windturbine. Door het overnemen van de overeengekomen waarderingen en rubriceringen en het toepassen van de aanbevolen administratieve werkwijze kunnen gemeenten aanzienlijke besparingen bereiken. Aan gemeenten wordt derhalve dringend geadviseerd deze taxatiewijzer te hanteren. Taxatiewijzer Windturbines Pagina 3 van 34

4 Wijzigingen ten opzichte van de vorige Taxatiewijzer Windturbines, waardepeildatum 1 januari 2007, versie 1.1 Onderstaand wordt een overzicht gegeven van de inhoudelijke (niet-redactionele) verschillen in de hoofdstukken ten opzichte van de Taxatiewijzer Windturbines, waardepeildatum 1 januari 2007, versie 1.1. Hoofdstuk Onderwerp Wijziging 1 Strekking van deze taxatiewijzer geactualiseerd 2 Beschrijving van de archetypen 3 Aandachtspunten inzake functionele veroudering 4 Onderbouwende marktgegevens 5 Beschrijving hoe om te gaan met bandbreedtes Ivm wijziging percentage werktuigenvrijstelling tekst aangepast. Na overleg met EnergieNed / NWEA aantal archetypes beperkt tot slechts één; tekst toelichting archetypes hierop aangepast Tekst aangepast ivm overleg EnergieNed / NWEA; geen functionele correctie meer Indexcijfer verwijderd ivm afspraken Energiened / NWEA; toelichting op marktgegevens ingekort Geactualiseerd; ivm wijziging percentage werktuigenvrijstelling tekst aangepast 6 Grond tabel grond verwijderd 7 Taxatieverslag Geen wijzigingen 8 Rekenschema Geen wijzigingen Bijlage 1 Bronnen Geen wijzigingen Bijlage 2 Verklarende woordenlijst Geen wijzigingen Bijlage 3 Bijlage 4 Kengetallen per archetype Marktanalyse Na overleg met EnergieNed / NWEA aantal archetypes beperkt tot slechts één Geactualiseerd; 2 verwijderd en 3 nieuwe opgevoerd Taxatiewijzer Windturbines Pagina 4 van 34

5 INHOUDSOPGAVE 1 Strekking van deze taxatiewijzer Algemeen Specifieke aandachtspunten taxatiewijzer Windturbines De gecorrigeerde vervangingswaarde 10 2 Beschrijving van de archetypen Algemeen Inhoudsopgave archetypen Windturbines Toelichting op het archetype Windturbines 16 3 Functionele veroudering bij Windturbines Beschrijving van de marktgegevens Marktgegevens 19 5 Beschrijving hoe om te gaan met bandbreedtes Grond Taxatieverslag Rekenschema Bijlage 1 Bronnen Bijlage 2 Verklarende woordenlijst Bijlage 3 Kengetallen per archetype Bijlage 4 - Onderbouwende marktgegevens Taxatiewijzer Windturbines Pagina 5 van 34

6 1 Strekking van deze taxatiewijzer 1.1 Algemeen In 2007 stonden in Nederland ruim 1840 windturbines met een gezamenlijk vermogen van meer dan 1500 megawatt (MW = 1 miljoen Watt). Die windturbines leveren per jaar ruim kwh, dat is genoeg elektriciteit om ongeveer huishoudens van stroom te voorzien. On- / nearshore Noordzee Totaal Windturbines Vermogen MW Jaarproductie * ** MWh Specifieke productie kwh/m² kw/turbine kw Vollasturen landelijke dekking 3,2 0,3 3,5 % Vermogensfactor 24,6 28,2 24,9 % * Productie in een 100 % Windjaar, omgerekend met windex WSH; ** Geschatte gemiddelde huidige beschikbaarheid / availability: 80% Bron: home.planet.nl/~windsh/n-kost.html (April 2008) Tabeltoelichting : Momenteel produceren windturbines met een totaal opgesteld vermogen van kilowatt (1.887 Megawatt) ruim 4 miljard kilowattuur in een jaar met gemiddeld windaanbod. Dat is goed voor 3,5% van de totale Nederlandse stroombehoefte. Per vierkante meter rotoroppervlak (de door de wieken bestreken cirkel) wordt jaarlijks gemiddeld 954 kwh geproduceerd. De jaarproductie komt overeen met uren draaien op vol vermogen; dat is 24,9% van de tijd in een jaar. In werkelijkheid draaien en produceren windturbines natuurlijk bijna altijd, maar meestal niet op vol vermogen Het Nederlandse windvermogen is in een klein aantal regio's geconcentreerd. Vijf gemeenten produceren ruim de helft van alle windstroom: Zeewolde, Wieringermeer, Dronten, Rotterdam en Lelystad. In de provincies Flevoland, Noord-Holland, Zuid-Holland en Friesland staan de meeste windmolens. Samen produceren ze bijna 85 procent van alle windstroom. Het grootste windpark van Nederland (Rotterdam, Slufterdam) produceert 5 procent van het totaal. Taxatiewijzer Windturbines Pagina 6 van 34

7 figuur 1: Plekken waarop (grote) windturbines in Nederland te vinden zijn: Bron: Op zijn de verschillende, hiervoor weergegeven, projecten op de kaart aan te klikken en zijn een aantal basisgegevens van het project zichtbaar. Deze taxatiewijzer heeft betrekking op het taxeren van windturbines, bijvoorbeeld bij boeren en de veelal grotere windturbines in windmolenparken voor het opwekken van elektrische energie. De taxatiewijzer is niet bruikbaar voor het taxeren van off-shore windmolens. Windturbines worden ook wel gebruikt voor het oppompen van water. Hiermee is in deze instructie geen rekening gehouden Enkele belangrijke aandachtspunten bij het taxeren van windturbines: de ontwikkeling naar steeds grotere turbines met grotere vermogens de voor de waardering uitgezonderde onderdelen Nadere aandachtspunten bij de waardering: HARVO (huur afhankelijk recht van opstal). Windturbines kunnen in eigendom zijn van marktpartijen die voor de plaatsing van de turbine grond gehuurd hebben van de grondeigenaar (agrariër). objectafbakening. De eigenaar van de windturbine heeft veelal een contract met de elektriciteitsmaatschappij voor de levering van energie. Het kan voorkomen dat de elektriciteitsmaatschappij ook objecten op de grond in eigendom heeft, zoals trafo s. Daarmee zal bij de objectafbakening rekening gehouden moeten worden. 1.2 Specifieke aandachtspunten taxatiewijzer Windturbines De gemiddelde productie per nieuwe turbine is door technologische ontwikkelingen en hogere masten sterk toegenomen. Een moderne turbine van 3 MW (megawatt = 1 miljoen Watt) kan afhankelijk van de locatie per jaar wel tot kwh elektriciteit opleveren. Een kilowattuur (kwh) is de hoeveelheid energie, geproduceerd door een generator die een uur draait met een vermogen van 1 kilowatt (kw = 1000 Watt). Taxatiewijzer Windturbines Pagina 7 van 34

8 De opbrengst van een windmolen hangt af van een aantal factoren ( de plek waar de turbine staat: boven open zee waait het harder dan in de buurt van de stad. hoe lang de turbine gemiddeld draait. Een windturbine levert elektriciteit vanaf windkracht 2; bereikt zijn maximale productievermogen bij windkracht 6 en wordt teruggeschakeld bij een windkracht boven de 10, dit om overbelasting te voorkomen. het rotoroppervlak: hoe langer de bladen, des te groter het oppervlak en hoe meer wind wordt omgezet in elektriciteit. de hoogte van de turbine: op grotere hoogte waait het harder en is de windstroom minder turbulent. Het totale wereldwijde vermogen aan windenergie is in de periode met gemiddeld 30% per jaar gegroeid. De technologische ontwikkelingen op de markt van windturbines hebben elkaar de laatste tien jaar snel opgevolgd. Tien jaar geleden waren windmolens zo n 30 meter hoog en hadden ze een vermogen van gemiddeld 100 kw. Moderne windturbines hebben een rotordiameter van ca. 90 meter en een hoogte van 80 m met een vermogen van kw. De eerste 5 MWwindturbines zijn al in Nederland geplaatst. Op dit moment zijn er al windturbines met een vermogen van maximaal 6000 kw (Enercon E112). Een windturbine van ca kw produceert tussen de twee en drie miljoen kwh per jaar. In onderstaande grafiek is de ontwikkeling in Nederland weergegeven. figuur 2: Windenergie in Nederland Bron: Windenergy Statistics NL. De tendens is om hogere masten te plaatsen en nog meer vermogen te genereren. Hogere torens vangen meer wind en wekken meer energie op dan lagere torens. De optimale hoogte wordt bepaald door: - de kosten van de toren per meter (meerkosten voor een mast van 64 meter naar 85 meter kosten c.a ,= per meter bij een turbine van kw en een verlenging van 84 meter naar 97 meter kosten c.a ,= per meter bij dezelfde turbine) - de technische mogelijkheid om een windturbine met een hoge mast te plaatsen - de plaatselijke variatie in de windsnelheid op grotere hoogte (de bouw van een windturbine wordt dus afgestemd op de lokale situatie) - de prijs die een kilowattuur de eigenaar van de windturbine oplevert - bouwvergunning. Taxatiewijzer Windturbines Pagina 8 van 34

9 De masten zijn in Nederland meestal ongetuide conische buismasten, vervaardigd van plaatstaal. Deze worden verankerd aan een betonnen fundering. Windturbines zijn onroerende zaken omdat zij bestemd zijn meerdere jaren op één plaats te blijven staan. figuur 3: verhouding vermogen, ashoogte en rotordiameter Daarnaast is er een tendens naar grotere rotordiameters. Grotere rotordiameters leveren meer elektriciteit. Een 600 KW elektrische generator heeft doorgaans een rotordiameter van ca. 44 meter. Een kw generator heeft doorgaans een rotordiameter van ca. 80 meter. Een twee maal zo grote rotor levert vier maal zo veel energie (toename in het kwadraat). Bij hogere vermogens hoort een langere mast en een grotere rotordiameter. De beperking om tot grotere windturbines te komen, wordt gevormd door het feit dat de ondergrond de windturbine moet kunnen dragen (fundering van voldoende sterkte) en de transportmogelijkheden van de mast en de wieken naar de locatie. figuur 4: driebladige rotor Taxatiewijzer Windturbines Pagina 9 van 34

10 Nieuwe ontwikkelingen zijn horizontaal geplaatste turbines zoals in onderstaande afbeelding. Deze soort valt echter niet onder deze taxatiewijzer. figuur 5: horizontale windmolen HTM/ Den Haag Exploitatiekosten De belangrijkste exploitatiekosten zijn: afschrijving, rente, onderhoud, verzekeringen, belastingen en eventuele grondhuur. De jaarlijkse kosten voor onderhoud, verzekeringen en belastingen liggen tussen drie en vijf procent van de investeringskosten (bron o.a.: Break-even point energie Windturbines zetten energie van bewegende lucht om in elektriciteit. Een moderne kw turbine op een gemiddelde locatie, bespaart jaarlijks een uitstoot van ca ton koolstofdioxide. De energie die een windturbine tijdens zijn 20 jarige levensduur produceert is 80 keer groter dan de energie die het kost om de windturbine te bouwen, onderhouden, ontmantelen en verwijderen. Het break-even point op energieniveau (niet op kostenniveau) ligt op ca. 3 maanden. Beleid De Rijksoverheid heeft in de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening aangegeven dat alleenstaande windmolens in principe niet meer zullen worden toegestaan in open landschappen. Ook provincies geven de voorkeur aan het bundelen van windturbines tot lijnen en parken. Dit betekent in de praktijk dat plaatsing van één molen bij een bedrijf vaak geen haalbare kaart is. Een nieuwe ontwikkeling is ook het combineren van windturbines met industrieterreinen en verkeers- en vaarwegen (bron: ministerie VROM). 1.3 De gecorrigeerde vervangingswaarde Deze objecten hebben veelal een specifieke aard en inrichting voor het gebruik door de huidige eigenaar/gebruiker. Van deze categorie zijn geen marktgegevens beschikbaar. De waardering geschiedt dan ook op basis van de gecorrigeerde vervangingswaarde. Taxatiewijzer Windturbines Pagina 10 van 34

11 Bij het bepalen van de gecorrigeerde vervangingswaarde van een onroerende zaak, dient te worden uitgegaan van de investering die nodig zou zijn om met gebruikmaking van de huidige technieken een identieke vervangende zaak tot stand te brengen en daarop vervolgens zodanige correcties aan te brengen voor technische en functionele veroudering dat niet meer wordt belast dan het bedrag waarvoor de eigenaar de zaak zou kunnen verwerven die voor hem hetzelfde nut oplevert als de te waarderen zaak. In de uitspraak van het hof Den Haag, 6 december 2000, nr. 97/02149) wordt in overweging 7.14 gesteld dat voor een afwaardering tot de door belanghebbende primair verdedigde bedrijfswaarde van ƒ ,-- naar het oordeel van het hof geen plaats is, terwijl in eerdere overwegingen wordt gesteld dat de waarde niet hoger kan worden gesteld dan de bedrijfswaarde. Het hof berekent de waarde vervolgens met gebruikmaking van de methodiek van de gecorrigeerde vervangingswaarde met inachtneming van de investeringssubsidie. Het hof stelt hierbij dat door rekening te houden met de subsidie voldoende rekening is gehouden met de omstandigheid dat de exploitatie van het windpark zonder die subsidie verliesgevend zou zijn. Aldus wordt de gecorrigeerde vervangingswaarde bepaald, rekening houdend met de (éénmalige) investeringssubsidie (EIA (Energie Investeringsaftrek), EINP(Energie Investeringsaftrek Non-Profit)), hetgeen resulteert in de bedrijfswaarde. Het berekenen van de bedrijfswaarde op basis van de (verliesgevende) exploitatie is daarmee niet aan de orde. Overige relevante jurisprudentie: Hof Leeuwarden, 20 november 1998, nr. 28/97, Hoge Raad 23 februari 1994, nr , Hoge raad 7 juni 2000, nr , Hof Arnhem 18 december 2000 nr. 00/1107. Bedrijfswaarde ((Stichtingskosten windmolen (inclusief fundering) minus (eventueel) ontvangen investeringssubsidie) minus percentage werktuigenvrijstelling (46%) maal factor voor technische veroudering maal factor voor economische veroudering geeft de bedrijfswaarde. Taxatiewijzer Windturbines Pagina 11 van 34

12 2 Beschrijving van de archetypen (zie voor de kengetallen per archetype bijlage 3) 2.1 Algemeen Investeringskosten Het investeringsbedrag van een windpark bestaat uit verschillende componenten. Op hoofdlijnen kan een windpark in de volgende vier componenten worden onderverdeeld. - de windturbine en de fundaties; - de elektrische infrastructuur in het windpark; - de net aansluiting; - civiele werken zoals bouwvoorbereiding en ontsluitingswegen. Het investeringsbedrag dat wordt gehanteerd voor deze vier componenten is 1.250,=/ kw. Op deze vervangingswaarde wordt 225,=/ kw in mindering gebracht voor kosten die niet in de WOZ worden betrokken. Voor offshore zijn de projectkosten c.a ,= tot 2.100,= per kw. De prijs van de windturbine zelf maakt c.a % deel uit van de totale investering. figuur 6: Opbouw investeringskosten windturbine in Nederland geplaatst op land (bron: De prijs is tevens afhankelijk van de ashoogte (tien meter extra hoogte kost ca ,00 bij een turbine van kw), de bodemgesteldheid (de prijs van een fundering varieert globaal tussen ( ,00 en ,00), de transportkosten en de aansluitkosten op het elektriciteitsnet (afhankelijk van de afstand die overbrugd dient te worden tot het vaste net). Kosten voor het realiseren van een offshore windmolenpark zijn globaal het dubbele van de kosten van hetzelfde windmolenpark op land. Deze kostenverdubbeling wordt veroorzaakt door het maken van de fundering in zee en het transport van de onderdelen, evenals de langere aansluiting op het elektriciteitsnet. Taxatiewijzer Windturbines Pagina 12 van 34

13 Bij onshore turbines gaat circa 80% van de investeringskosten naar de turbine zelf en ongeveer 20% van de investeringskosten naar de fundering, elektrische installatie, netkoppeling, consultancy, grondkosten, financieringskosten en wegenaanleg. Subsidies Windenergie is één van de vormen van duurzame energie, waarvoor de markt per 1 juli 2001 is vrijgegeven. De Stimuleringsregeling Duurzame Energieproductie (SDE) is de opvolger van de MEPregeling. Met de SDE wordt de productie van elektriciteit en/of gas uit duurzame bronnen gesubsidieerd. Het uiteindelijke subsidiebedrag is afhankelijk van een aantal (jaarlijks) vast te stellen bedragen: het basisbedrag en het correctiebedrag. Het basisbedrag is de gemiddelde kostprijs van windenergie uitgedrukt in EUR/kWh. Het correctiebedrag is die prijs die per duurzame energieoptie en per kwh op de markt wordt gerealiseerd (basiselektriciteitsprijs) gecorrigeerd met andere factoren die van invloed zijn op de elektriciteitsprijs. Het subsidiebedrag heeft betrekking op dat deel van de exploitatie dat onrendabel is. Dit wordt berekend door het basisbedrag te verminderen met het correctiebedrag. De regeling is voor windenergie van 1 april 2008 tot en met 1 december 2008 opengesteld. De regeling zal jaarlijks een openstellingperiode kennen. Zonder overheidsinterventie is windenergie vooralsnog niet concurrerend met bijvoorbeeld de elektriciteitsopwekking via steenkool of aardgas. Om het realiseren van windenergieprojecten aantrekkelijker te maken, zijn van overheidswege investeringssubsidies verstrekt. Deze bedroegen in %, in % en in % van de projectkosten. Zij zijn vervolgens afgebouwd. In 1998 bedroeg de subsidie ca. 15% van de projectkosten. In 2003 werd de REB (Regulerende Energie Belasting, ofwel ecotax) op verzoek van het Ministerie van Financiën door de energiebedrijven geheven bij eindverbruikers. De energiebedrijven droegen op hun beurt de geïnde REB af aan de Belastingdienst. Op dat moment was sprake van een situatie dat producenten van duurzame elektriciteit recht hadden op een deel van deze REB-gelden. De REB-doorsluis bedroeg 2 eurocent per kwh. Per 1 juli 2003 is de MEP-subsidieregeling (Milieukwaliteit Elektriciteitsproductie) van kracht geworden. De MEP-subsidieregeling fungeert als niet-fiscale opvolger van de REB. Vanaf de introductie van de MEP tot en met 1 januari 2005 heeft een geleidelijke afbouw van de REB-vergoeding plaatsgevonden. In de periode tussen 1 juli 2003 en 1 januari 2005 ontvingen producenten van duurzame energie vanuit zowel de MEP-regeling als de REB een vergoeding voor de productie van duurzame energie. De hoogte van het MEP-tarief wordt door de Minister van Economische Zaken vastgesteld. Hierbij is het jaar waarin de (subsidiabele) duurzame energieproductie begint van belang, aangezien dat ook bepaalt welk tarief wordt uitgekeerd. Voor wind op land geldt een maximale subsidieperiode van 10 jaar of een vergoeding van of vollasturen (het maximale aantal subsidiabele vollasturen is afhankelijk van de startdatum van subsidiabele productieperiode). In de onderstaande tabel zijn de verschillende tarieven weergegeven. Taxatiewijzer Windturbines Pagina 13 van 34

14 < > Productieperiode Nieuw Renovatie Nieuw Renovatie Nieuw Renovatie jul 2003 t/m dec jan 2004 t/m jun jul 2004 t/m dec jan 2005 t/m jun jul 2005 t/m dec jan 2006 t/m jun jul 2006 t/m dec jan 2007 t/m jun jul 2007 t/m dec (Bron: EnergieNed / NWEA) Het uit te keren subsidiebedrag is het tarief per kwh, vermenigvuldigd met het aantal kwh waarvoor aan de producent Garanties van Oorsprong zijn verstrekt. De MEP-uitbetaling vindt maandelijks plaats. Na het bereiken van de maximale MEP-subsidie (door het bereiken van de maximale subsidieperiode of het maximale aantal vollasturen) wordt de subsidie vastgesteld. Vanaf 1 januari 2005 is alleen nog de MEP van kracht. Vanaf 18 augustus 2006 is ook de MEP-regeling stopgezet. Daarnaast bestaan er andere financiële stimuleringsregelingen, zoals financiering tegen gunstige rente (Regeling Groenprojecten ofwel groenfinanciering ) en de Energie Investeringsaftrek (EIA). De EIA is beschikbaar voor ondernemers die in Nederland belastingplichtig zijn voor de vennootschaps- of inkomstenbelasting. De EIA betreft een extra aftrekmogelijkheid van de fiscale winst en heeft geen invloed op de waardebepaling in het kader van de Wet WOZ. Voor de EINP (Energie Investeringsaftrek Non-Profit) geldt hetzelfde als voor de EIA. Overigens wordt bij de EINP een percentage van 20% van de investeringskosten gehanteerd. Uit de conclusie van Mr. Niessen in procedure voor de Hoge Raad LJN; BA2720 (naar aanleiding van Gerechtshof Leeuwarden) blijkt dat de A-G van oordeel is dat voor windturbines geen rekening gehouden hoeft te worden met subsidies aangezien deze niet object- maar subjectgebonden zijn. Niet iedereen kan er gebruik van maken of de te verkrijgen bedragen kunnen verschillen. De Hoge Raad (HR ) heeft dit oordeel gevolgd. In de kengetallen is derhalve geen rekening gehouden met eventuele subsidies omdat de subsidies persoonsgebonden zijn. Werktuigenvrijstelling Bij jurisprudentie is bepaald dat de kosten van de volgende werktuigen buiten beschouwing blijven. Niet vrijgesteld zijn volgens jurisprudentie: de mastvoet, masttop, middenbordes, onderbordes, gondelframe, gondelvastmangat, gondellagering, gondelkap, neuskegel, rotorkop, borging rotorkop, beugel rotorkop, rotorbladen, rotortips, rotornaaf, lagerhuis en de rotoras. Vrijgesteld zijn volgens jurisprudentie: de windsnelheidsmeter, hoofdkabel, kabeltwistmeter, twistbeveiliging, schakelkast, trafowieltjes, tandwielkast, tandwielkastbevestiging, trillingsopnemer, windvaan, richtingsmeter, aeroremmen, tipdempingsmechanisme, hydro-unit, generator, generatorbevestiging, flexikoppeling, kruimotor, rondsel, kruirem, trillingssensor, schijfrem, luchtcilinder en brandblusser. Taxatiewijzer Windturbines Pagina 14 van 34

15 In een eerste uitspraak over een geschil over de werktuigenvrijstelling is een percentage van 36% voor werktuigen op de bouwkosten van de windturbine in mindering gebracht (bron: jurisprudentie: Hof Leeuwarden , nr 28/97; HR , nr ; Hof Arnhem , nr. 00/1107, M1). Hof Leeuwarden , nr 04/00621 heeft in een uitspraak aangegeven dat het percentage van vrijgestelde werktuigen vastgesteld dient te worden op 46%. Door belanghebbende is een uitgebreid rapport ingebracht. Vanwege het ontbreken van een uitgebreid rapport van de verweerder kon de rechter niet anders dan het door belanghebbende percentage van 46% aan werktuigenvrijstelling over te nemen. Bouwkosten en werktuigenvrijstelling Er is gezocht naar een duidelijke en uniforme waardeopbouw voor de verschillende typen turbines. ECN is hierbij aangezocht als een onafhankelijke partij welke mogelijkerwijs de investeringskosten per kw kan aanleveren. Begin maart 2008 zijn deze door ECN aangeleverd. In afwijking van de standaard waarderingsmethode is thans gekozen voor een waardering op grond van een standaard bedrag per kw. Dit standaard bedrag dat jaarlijks door ECN wordt vastgesteld, dient vervolgens vermenigvuldigd te worden met de door het bedrijf op te geven kw van de te waarderen windturbine. In dit standaard bedrag zijn alle te waarderen onderdelen zoals fundering, mast, rotorbladen, bekabeling, aansluiting op het netwerk en overige kosten begrepen. Derhalve moeten alleen de grond en de wegen (bestrating, hekwerk) nog in de taxatie worden opgenomen. Op basis van jurisprudentie en afspraken, gemaakt tussen verschillende eigenaren/ beheerders van windturbines en gemeenten ligt de bandbreedte welke wordt gehanteerd voor werktuigenvrijstellingen tussen de: 36% en 58%. De werktuigenvrijstelling is in overleg met EnergieNed / NWEA (in compromis) vastgesteld op 46%. De kosten zijn in 2008 als volgt voor een standaardturbine: De totale investeringskosten bedragen circa 1.250,- per kw; Van deze 1.250,- is 1.025,- toe te wijzen aan de turbine en 225,- aan de overige gerelateerde kosten, welke buiten de WOZ vallen; Partijen gaan er van uit dat van deze 1.025,- 46% onder de werktuigenvrijstelling valt. In de kengetallen is reeds rekening gehouden met een percentage aan werktuigenvrijstelling van 46%. Levensduur Onderlinge afspraak is dat er een technische levensduur van 17,5 jaar met een restwaarde van 10% en een verlenging van de levensduur van 5 jaar (= dus een minimale resterende levensduur van 5 jaar) is. Verwerking gegevens De taxatie wordt uitgevoerd op basis van het aantal kw van de betreffende windturbine. Om de gegevens ook met Stuf TAX te kunnen uitwisselen kan bij de taxatie het veld aantal gezien worden als het aantal kw. Taxatiewijzer Windturbines Pagina 15 van 34

16 figuur 7: onderdelen van een windturbine (bron: Projectbureau Duurzame Energie) In elk geval dienen de volgende onderdelen in de waardebepaling betrokken te worden: Fundering Mast Gondelbehuizing Rotor Neuskegel 2.2 Inhoudsopgave archetypen Windturbines Nummer Taxatiewijzer Code CODERING ARCHETYPE Windturbines Omschrijving 1 Z 24 0 W 0 40 Windturbine 250 kw tot > 4 MW 2.3 Toelichting op het archetype Windturbines In de taxatiewijzer met waardepeildatum 1 januari 2007 bestonden 7 archetypes. In overleg met EnergieNed / NWEA is gekozen om een vergaande vereenvoudiging door te voeren bij de waardering van de windturbines. Uiteindelijk heeft dit geresulteerd in het handhaven van slechts één archetype. De waardering geschiedt per kw. Bij de kengetallen is reeds rekening gehouden met de aftrek voor de werktuigenvrijstelling. Er vindt geen functionele correctie meer plaats. Taxatiewijzer Windturbines Pagina 16 van 34

17 Taxatiewijzer Windturbines Pagina 17 van 34

18 3 Functionele veroudering bij Windturbines functionele afschrijving Nu er uitgegaan is van gemiddelde actuele bouwkosten per kw is er geen reden meer voor een aanvullende functionele afschrijving. De functionele afschrijving is verdisconteerd in de bouwkosten per kw. Taxatiewijzer Windturbines Pagina 18 van 34

19 4 Beschrijving van de marktgegevens (zie voor gebruikte marktgegevens bijlage 4) 4.1 Marktgegevens Voor de onderbouwende marktgegevens wordt verwezen naar bijlage 4. Taxatiewijzer Windturbines Pagina 19 van 34

20 5 Beschrijving hoe om te gaan met bandbreedtes percentage werktuigenvrijstelling In de genoemde jurisprudentie op bladzijde 14/15 worden percentages werktuigenvrijstelling genoemd variërend van 36% tot zelfs 58%. Bij het opstellen van de huidige kengetallen is rekening gehouden met een gemiddeld percentage van 46%. In de kengetallen is reeds rekening gehouden met een percentage aan werktuigenvrijstelling van 46%. fundering Windmolens worden altijd gefundeerd. De locatie, bodemgesteldheid en hoogte van de molen bepalen de lengte en het benodigd aantal palen. De waardering van de molen zoals in deze taxatiewijzer is besproken is inclusief de fundering. Taxatiewijzer Windturbines Pagina 20 van 34

21 6 Grond Naast de waardering van de opstal van een WOZ-object dient eveneens de daarbij behorende grond te worden gewaardeerd. Voor de ruimte die de turbine inneemt, geldt de prijs voor een bouwkavel. Voor de weg erheen, de prijs die voor wegen geldt en voor de rest van het perceel geldt de agrarische grondwaarde indien de turbine op een agrarisch perceel staat. Indien de turbine op een niet agrarisch perceel staat geldt voor de restgrond de waarde van de bij het perceel behorende bestemming. Taxatiewijzer Windturbines Pagina 21 van 34

22 7 Taxatieverslag Voor een beschrijving van het taxatieverslag wordt verwezen naar het algemene deel van deze set taxatiewijzers. Taxatiewijzer Windturbines Pagina 22 van 34

23 8 Rekenschema Voor een beschrijving van het rekenschema ten behoeve van de waardebepaling volgens de methode van de gecorrigeerde vervangingswaarde wordt verwezen naar het algemene deel 1 van deze set taxatiewijzers. Taxatiewijzer Windturbines Pagina 23 van 34

24 Bijlage 1 Bijlage 1 Bronnen home.planet.nl/~windsh/n-kost.html NWEA: Zin tegen onzin over windenergie (2005) ECN: Technische-economische parameters van duurzame elektriciteitsopties in 2008, Conceptadvies onrendabele topberekeningen (2006) Taxatiewijzer Windturbines Pagina 24 van 34

25 Bijlage 2 Bijlage 2 Verklarende woordenlijst Voor een verklarende woordenlijst wordt verwezen naar algemene deel van deze set taxatiewijzers. Specifiek voor deze wijzer geldende termen zijn reeds in een eerder stadium nader verklaard en/of beschreven. Taxatiewijzer Windturbines Pagina 25 van 34

26 Bijlage 3 Bijlage 3 Kengetallen per archetype (prijzen exclusief BTW) Taxatiewijzer Windturbines Pagina 26 van 34

27 Bijlage 3 KENGETALLEN Windturbine Soort-object-code 3624 Omschrijving 0 Arche type code omschrijving Z 24 0 W 0 40 windmolen vermogen 250 kw tot >4MW Nummer: 1 Code onderdeel WOZ-object 8060 Omschrijving windmolen FOTO 1 Standaard grootte (BVO): Bouwperiode: Bouwwijze: Dak: Opmerking / Aantekening: nvt tussen 1985 en heden buismast staal, wieken aluminium/kunststof nvt waarde alleen voor fundering, mast, wieken, onderlinge bekabeling aansluiting op het net en overige kosten. Geen functionele afschrijving toepassen. Kengetallen per waardepeildatum Percentage BTW 19% Bandbreedte vervangingswaarde min. & max. 88% Vervangingswaarde per kw Levensduur Restwaarde Vervangingswaarde per m³ Onderverdeling % verdeling exclusief BTW Minimum Gemiddeld Maximum min - max min - max Ruwbouw 95% % - 10% Afbouw / vaste inrichting 5% % - 10% Installaties 0% % - 0% Overige kosten Inclusief 0-0 0% - 0% TOTALEN 100% n.v.t. Percentage BTW 19% Actuele bouwkosten oorspronkelijke bouwwijze Kengetallen per waardepeildatum Actuele bouwkosten huidige bouwwijze exclusief BTW exclusief 19% BTW Vervangingswaarde Vervangingswaarde per kw ruwbouw afbouw installaties per kw inclusief BTW Bandbreedte vervangingswaarde min. & max. 0% Factor verandering totaal 1,000 Gemiddelde hoogte (per bouwlaag) m bouwwijze 1,000 1,000 - Ruwbouw 95% Overige kosten Onderverdeling % verdeling TOTALEN 100% Vervangingswaarde per kw exclusief BTW Levensduur Restwaarde Minimum Gemiddeld Maximum min - max min - max % - 10% % - 10% 0-0 0% - 0% Inclusief Afbouw / vaste inrichting 5% Installaties 0% Vervangingswaarde per m³ n.v.t. Taxatiewijzer Windturbines Pagina 27 van 34

28 Bijlage 4 Bijlage 4 - Onderbouwende marktgegevens Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Windturbine Gemeente Woonplaats Ferwerderadiel Ferwert Bouwkosten exclusief BTW Ruwbouw 95% Afbouw 5% Installaties - Datum 7 september 1999 Index 1,35 Geindexeerde bouwkosten Grootte 250 kw Prijs per eenheid 422 kw geen foto beschikbaar Soort-object-code Code onderdeel WOZ-object Arche type Bouwwijze: Nadere verfijning: Dak: code Bouwperiode: 1985 Opmerking / Aantekening: omschrijving (oa over fundatie / belendingen) nvt Z 24 0 W Omschrijving Omschrijving 0 40 windmolen met een vermogen van 250 kw windmolen windmolen stalen conische buismast, rotor aluminium of kunststof Type Nedwind 250 Bouwkosten 64% van de investering Fundering op palen. Op de bouwkosten zijn de werktuigen (46%) al in mindering gebracht. Taxatiewijzer Windturbines Pagina 28 van 34

29 Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Windturbine Gemeente Woonplaats Amsterdam Amsterdam Bouwkosten exclusief BTW Ruwbouw 95% Afbouw 5% Installaties - Datum 1 januari 2003 Index 1,18 Geindexeerde bouwkosten Grootte 660 kw Prijs per eenheid 399 kw FOTO Soort-object-code 3624 Omschrijving windmolen Code onderdeel WOZ-object 8060 Omschrijving windmolen Arche type code Z 24 0 W 0 40 omschrijving windmolen met een vermogen van 660 kw Bouwperiode: vanaf 1997; wordt niet meer geproduceerd Bouwwijze: stalen conische buismast, rotor aluminium of kunststof Nadere verfijning: Type Vestas V 47 hoogte 65 m Dak: nvt Opmerking / Aantekening: Fundering op palen. Op de bouwkosten zijn de werktuigen (46%) al in mindering (oa over fundatie / belendingen) gebracht. Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Windturbine Gemeente Woonplaats Amsterdam Amsterdam Bouwkosten exclusief BTW Ruwbouw 95% Afbouw 5% Installaties - FOTO Datum 1 januari 2005 Index 1,11 Geindexeerde bouwkosten Grootte 3000 kw Prijs per eenheid 531 kw Soort-object-code Code onderdeel WOZ-object Arche type Bouwperiode: Bouwwijze: Nadere verfijning: Dak: code Opmerking / Aantekening: omschrijving (oa over fundatie / belendingen) Z 24 0 W windmolen met een vermogen van 3 MW vanaf 2003 tot heden Omschrijving Omschrijving 0 40 windmolen windmolen stalen conische buismast, rotor aluminium of kunststof Type Vestas V 90 hoogte 80 m nvt Fundering op palen. Op de bouwkosten zijn de werktuigen (46%) al in mindering gebracht. Taxatiewijzer Windturbines Pagina 29 van 34

30 Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Windturbine Gemeente Woonplaats Halsteren Halsteren Bouwkosten exclusief BTW Ruwbouw 95% Afbouw 5% Installaties - Datum 1 januari 2003 Index 1,18 Geindexeerde bouwkosten Grootte 850 kw Prijs per eenheid 634 kw Soort-object-code 3624 Omschrijving windmolen Code onderdeel WOZ-object 8060 Omschrijving windmolen Arche type code Z 24 0 W 0 40 omschrijving driebladige windmolen met een vermogen van 850 kw Bouwperiode: Bouwwijze: Nadere verfijning: Dak: vanaf 1999 tot heden stalen conische buismast, rotor aluminium of kunststof Type Vestas V 52 hoogte 55 m nvt Opmerking / Aantekening: Fundering op palen. Op de bouwkosten zijn de werktuigen (46%) al in mindering (oa over fundatie / belendingen) gebracht. Vervanging infra reeds aanwezig. nieuwe fundatie Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Windturbine Gemeente Woonplaats Oostflakkee Oude Tonge Bouwkosten exclusief BTW Ruwbouw 95% Afbouw 5% Installaties - FOTO Datum 1 april 2003 Index 1,18 Geindexeerde bouwkosten Grootte 1750 kw Prijs per eenheid 495 kw Soort-object-code Code onderdeel WOZ-object Arche type Bouwperiode: Bouwwijze: Nadere verfijning: Dak: code Opmerking / Aantekening: omschrijving (oa over fundatie / belendingen) Z 24 0 W windmolen met een vermogen van 1750 kw 1998 tot heden Omschrijving Omschrijving 0 40 windmolen windmolen stalen conische buismast, rotor aluminium of kunststof Type Vestas V66 hoogte 67 m nvt Fundering op palen. Op de bouwkosten zijn de werktuigen (46%) al in mindering gebracht. Fundering beton 300m 3 Taxatiewijzer Windturbines Pagina 30 van 34

31 Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Windturbine Gemeente Woonplaats Rotterdam Rotterdam Maasvlakte (distriedam) Bouwkosten exclusief BTW Ruwbouw 95% Afbouw 5% Installaties - Datum 1 januari 2005 Index 1,11 Geindexeerde bouwkosten Grootte 2000 kw Prijs per eenheid 585 kw FOTO Soort-object-code 3624 Omschrijving windmolen Code onderdeel WOZ-object 8060 Omschrijving windmolen Arche type code Z 24 0 W 0 40 omschrijving windmolen met een vermogen van 2000 kw Bouwperiode: Bouwwijze: Nadere verfijning: Dak: 2002 tot heden stalen conische buismast, rotor aluminium of kunststof Type Vestas V80 offshore windturbine hoogte niet bekend nvt Opmerking / Aantekening: Fundering op palen. Op de bouwkosten zijn de werktuigen (46%) al in mindering (oa over fundatie / belendingen) gebracht. Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Windturbine Gemeente Woonplaats Rotterdam Rotterdam Maasvlakte Bouwkosten exclusief BTW Ruwbouw 95% Afbouw 5% Installaties - FOTO Datum 1 maart 2003 Index 1,18 Geindexeerde bouwkosten Grootte 2750 kw Prijs per eenheid 733 kw Soort-object-code Code onderdeel WOZ-object Arche type Bouwperiode: Bouwwijze: Nadere verfijning: Dak: code Opmerking / Aantekening: omschrijving (oa over fundatie / belendingen) Z 24 0 W Omschrijving Omschrijving 0 40 windmolen met een vermogen van 2750 kw vanaf 2003; wordt niet meer geproduceerd windmolen windmolen stalen conische buismast, rotor aluminium of kunststof Type NM hoogte 78 m. (fabrikant NEGMicon) nvt Fundering op palen. Op de bouwkosten zijn de werktuigen (46%)al in mindering gebracht. Taxatiewijzer Windturbines Pagina 31 van 34

32 Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Windturbine Gemeente Woonplaats Rotterdam Rotterdam Bouwkosten exclusief BTW Ruwbouw 95% Afbouw 5% Installaties - Datum 1 januari 2007 Index 1,07 Geindexeerde bouwkosten Grootte 2000 kw Prijs per eenheid 540 kw Soort-object-code 3624 Omschrijving windmolen Code onderdeel WOZ-object 8060 Omschrijving windmolen Arche type code Z 24 0 W 0 40 omschrijving windmolen met een vermogen van 2000 kw Bouwperiode: Bouwwijze: Nadere verfijning: Dak: 2002 tot heden stalen conische buismast, rotor aluminium of kunststof Type Vestas V80 windturbine hoogte 67 m nvt Opmerking / Aantekening: Fundering op palen. Op de bouwkosten zijn de werktuigen (46%) al in mindering (oa over fundatie / belendingen) gebracht. Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Windturbine Gemeente Woonplaats Rotterdam Rotterdam Bouwkosten exclusief BTW Ruwbouw 95% Afbouw 5% Installaties - Datum 1 april 2005 Index 1,11 Geindexeerde bouwkosten Grootte 4200 kw Prijs per eenheid kw geen fotomateriaal beschikbaar Soort-object-code Code onderdeel WOZ-object Arche type Bouwperiode: Bouwwijze: Nadere verfijning: Dak: code Opmerking / Aantekening: omschrijving (oa over fundatie / belendingen) Z 24 0 W 2004 tot heden Niet van toepassing Omschrijving Omschrijving 0 40 Windmolen met een vermogen van kw windmolen windmolen stalen conische buismast, rotor aluminium of kunststof Type NW110/4200 kwh. Ashoogte 100 m1 In totaal zijn er 3 objecten gebouwd. Op bouwkosten is werktuigenvrijstelling van 46% in mindering gebracht. Taxatiewijzer Windturbines Pagina 32 van 34

33 Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Windturbine Gemeente Woonplaats Amsterdam Amsterdam Bouwkosten exclusief BTW Ruwbouw 95% Afbouw 5% Installaties - Datum 1 maart 2003 Index 1,18 Geindexeerde bouwkosten Grootte 660 kw Prijs per eenheid 315 kw geen fotomateriaal beschikbaar Soort-object-code 3624 Omschrijving windmolen Code onderdeel WOZ-object 8060 Omschrijving windmolen Arche type Bouwperiode: Bouwwijze: code Z 24 omschrijving Nadere verfijning: V 47 Dak: Niet van toepassing 0 W 0 40 Windmolen met een vermogen van 660 KW vanaf 1997; wordt niet meer geproduceerd stalen conische buismast, rotor aluminium of kunststof Opmerking / Aantekening: In totaal zijn er 3 windturbines gebouwd. 2 opgeleverd in 2002 en 1 opgeleverd in (oa over fundatie / belendingen) Op bouwkosten is werktuigenvrijstelling van 46% in mindering gebracht. Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Windturbine Gemeente Woonplaats Rotterdam Rotterdam Bouwkosten exclusief BTW Ruwbouw 95% Afbouw 5% Installaties - Datum 1 april 2005 Index 1,11 Geindexeerde bouwkosten Grootte 4200 kw Prijs per eenheid kw geen fotomateriaal beschikbaar Soort-object-code Code onderdeel WOZ-object Arche type Bouwperiode: Bouwwijze: Nadere verfijning: Dak: code Opmerking / Aantekening: omschrijving (oa over fundatie / belendingen) Z 24 0 W 2004 tot heden Niet van toepassing Omschrijving Omschrijving 0 40 Windmolen met een vermogen van kw windmolen windmolen stalen conische buismast, rotor aluminium of kunststof Type NW110/4200 kwh. Ashoogte 100 m1 In totaal zijn er 3 objecten gebouwd. Op bouwkosten is werktuigenvrijstelling van 46% in mindering gebracht. Taxatiewijzer Windturbines Pagina 33 van 34

34 Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Windturbine Gemeente Woonplaats Amsterdam Amsterdam Bouwkosten exclusief BTW Ruwbouw 95% Afbouw 5% Installaties - Datum 1 maart 2003 Index 1,18 Geindexeerde bouwkosten Grootte 660 kw Prijs per eenheid 315 kw geen fotomateriaal beschikbaar Soort-object-code 3624 Omschrijving windmolen Code onderdeel WOZ-object 8060 Omschrijving windmolen Arche type Bouwperiode: Bouwwijze: code Z 24 omschrijving Nadere verfijning: V 47 Dak: Niet van toepassing 0 W 0 40 Windmolen met een vermogen van 660 KW vanaf 1997; wordt niet meer geproduceerd stalen conische buismast, rotor aluminium of kunststof Opmerking / Aantekening: In totaal zijn er 3 windturbines gebouwd. 2 opgeleverd in 2002 en 1 opgeleverd in (oa over fundatie / belendingen) Op bouwkosten is werktuigenvrijstelling van 46% in mindering gebracht. Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Windturbine Gemeente Woonplaats Rotterdam Rotterdam Bouwkosten exclusief BTW Ruwbouw 95% Afbouw 5% Installaties - Datum 29 juni 1905 Index 1,116 Geindexeerde bouwkosten Grootte 2500 kw Prijs per eenheid 519 kw geen fotomateriaal beschikbaar Soort-object-code Code onderdeel WOZ-object Arche type Bouwperiode: Bouwwijze: Nadere verfijning: Dak: code Opmerking / Aantekening: omschrijving (oa over fundatie / belendingen) Z 24 0 W Windmolen met een vermogen van kw 2004 tot heden Omschrijving Omschrijving 0 40 windmolen windmolen stalen conische buismast, rotor aluminium of kunststof Type Nordex N80/2500 kwh. Ashoogte 95 m1 Niet van toepassing Fundering op palen. In totaal zijn er 2 objecten gebouwd. Op bouwkosten is werktuigenvrijstelling van 46% in mindering gebracht. Prijs per eenheid is per windmolen. Taxatiewijzer Windturbines Pagina 34 van 34