zeehavens Wadden Building with Nature Waddenzeehavens NAAR EEN RIJKE WADDENZEE Programma Versie 1.3 Programma PROGRAMMA 30 mei 2013 Arjen Bosch

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "zeehavens Wadden Building with Nature Waddenzeehavens NAAR EEN RIJKE WADDENZEE Programma Versie 1.3 Programma PROGRAMMA 30 mei 2013 Arjen Bosch"

Transcriptie

1 Wadden zeehavens PROGRAMMA NAAR EEN RIJKE WADDENZEE Programma Versie mei 2013 Arjen Bosch

2 INHOUD Programma... 3 Wat vooraf ging... 3 Unescohavens... 3 Pilot Marconi Havenontwikkeling en natuurontwikkeling gaan hand in hand... 5 Slibmotor Roptazijl... 6 Proef kwelderaanleg Delfzijl... 6 Zoet-zout overgang Pier van Oterdum... 6 Optimale vorm havenuitbreiding Den Helder... 6 Balgzandkanaal... 7 Amstelmeer Baggeren speelt in op slibhuishouding Waddenzee... 7 Baggertechniek Delfzijl... 8 Havenmond Delfzijl... 8 Spuiregime Harlingen... 8 Tweede havenmond Harlingen... 8 Slibstort, havenmond Den Helder... 9 Kikkertgat bij veerhaven Holwerd... 9 Kleine havens en geulen... 9 Referentie en monitoring... 9 Niet meegenomen... 9 Bijlage Ontstaan van het programma en draagvlak behouden

3 Programma Dit programma is een co-productie van programma Naar een rijke Waddenzee, Programma en stichting Ecoshape. Het programma neemt de volgende kernpunten als ingang: Havenontwikkeling en natuurontwikkeling gaan hand in hand Baggeren speelt in op slibhuishouding Waddenzee Wat vooraf ging Programma Naar een rijke Waddenzee werkt aan het cluster Morfologie en Water, waaronder het traject Natuurlijk bereikbaar: innovatie in baggeren en transport. In een eerder stadium verschenen mede onder begeleiding van Programma Naar een rijke Waddenzee, Waddenacademie en Rijkswaterstaat de rapportages Projectinventarisatie monitoring slibhuishouding Waddenzee en Clear as mud, understanding the fine sediment dynamics. Het RCW rondde het project Specialisatie en profilering in 2012 af met het Koersdocument. Het Koersdocument is door de onderschreven, met inbegrip van de natuuraspecten, die door Programma Naar een rijke Waddenzee is ingebracht. De waddenzeehaven(gemeenten) legden in een bestuurlijk statement vast het RCW project te zullen continueren. Unescohavens De UNESCO plaatste de Waddenzee vanwege de natuurwaarden op de Werelderfgoedlijst. De waddenzeehavens gaven aan hoe zij willen inspelen op hun ligging aan de rand van dit natuurgebied. Op het gebied van emissies en afval zullen de International Maritime Organization (IMO) en Europa steeds hogere eisen aan de nautische wereld stellen. Dat heeft voor alle havens grote consequenties. Elke haven formuleert daarom tegenwoordig doelstellingen om schoner en duurzamer te functioneren. Het bijzondere van de is dat ze aan een natuurgebied liggen dat op wereldschaal uniek is, dat een Unesco Werelderfgoedstatus heeft. Vanwege die status moet duurzaamheid niet alleen milieutechnisch benaderd worden, maar ook als natuur technische ontwerpopgave: hoe kan de natuurkwaliteit in en om de waddenzeehavens verbeteren via het (bagger)beheer en de fysieke ontwikkeling van de havens? 3

4 Het koersdocument waddenzeehavens (zie spreekt de ambitie uit om te komen tot een programma waarin natuur en economie samen kunnen optrekken en waarin de havenontwikkeling ingebed kan worden in een bredere gebiedsgerichte aanpak ten behoeve van een kwaliteitsimpuls op socioeconomisch en ecologisch vlak (kernpunten box onderaan de pagina). Het koersdocument omschrijft wat de Unesco-status voor de waddenzeehavens betekent. De havens spraken met het de stichting Ecoshape af om een case voor de waddenzeehavens op te stellen, met een looptijd van De te ontwikkelen concepten, oplossingen en tools komen tegemoet aan de wereldwijde behoefte aan duurzame oplossingen. Het sluit aan bij actuele, internationale beleidsvorming en regelgeving op het gebied van infrastructuur en milieu ingebed in een bestaand netwerk van geïnteresseerde partijen. Het speelt hiermee in op kennisvragen van eindgebruikers. Dit programma neemt de volgende kernpunten uit het koersdocument als ingang voor het programma : 1. Havenontwikkeling en natuurontwikkeling gaan hand in hand 2. Baggeren speelt in op slibhuishouding Waddenzee Gedurende de loop van het Waddenzeehavenproject maakten de en de stichting Ecoshape de afspraak om een meerjarig programma op te stellen, waarbij Ecoshape 50% cofinanciering vraagt voor het uitvoeren van werkzaamheden via ofwel het Waddenfonds, danwel havens, gemeenten of provincies of het rijk (bijvoorbeeld Deltaprogramma). Het gaat om een programma van in totaal 4 mln. Euro, waarin uitvoering wordt gegeven aan praktische kennisontwikkeling met praktijkexperimenten. Inmiddels hebben, naast de industriehavens, ook andere havens aangegeven te willen participeren in een vervolg. Het programmadocument van het Waddenfonds is volledig in lijn gebracht met de voorstellen van Specialisatie en profilering (zie website Waddenfonds). Kernpunten uit het koersdocument Specialiseren op basis van natuurlijke economische kracht Gaan voor energietransitie Vol inzetten op Topsectoren Unesco-havens Havenontwikkeling en natuurontwikkeling gaan hand in hand Baggeren speelt in op slibhuishouding Waddenzee Milieubewust gevoerde havenbedrijven Gezamenlijk profileren Samenhang bieden voor een Havenprogramma Waddenfonds 4

5 Pilot Marconi In 2012 is binnen het project Marconi in Delfzijl een pilot met Ecoshape gedraaid, waarvan de ervaringen zijn meegenomen in dit programma. De pilot in Delfzijl heeft geleerd dat er veel iteratief gewerkt en gerekend moet worden, in dialoog met de omgeving. Dat verbetert de kennisontwikkeling en vergroot de aansluiting op de maatschappelijke vragen. Consultaties in de vorm van werkateliers en deskundigenbijeenkomsten leiden tot breed gedragen concepten voor sector overstijgende oplossingen. In ronde tafelgesprekken met stakeholders werden de oplossingen getoetst op draagvlak en bijgestuurd. Marconi buitendijks De organisatie en het gevolgde proces bleken erg essentieel voor zowel het resultaat als voor de slagkracht om door te pakken richting uitvoering. De leerervaringen uit de pilot werken door in de wijze waarop de partners van dit programma de organisatie opzetten. Het is voor dit programma uitgewerkt in de bijlage. In 2012 startte het Marconi-deel van het promotieonderzoek Interactieve kennisontwikkeling in kustprojecten dat zicht richt op kennisontwikkeling in kustprojecten, waarin waterveiligheid een belangrijk onderdeel is. Doel van dit onderzoek is om inzicht te verschaffen in de mechanismen die interactieve kennisontwikkeling in een kustproject beïnvloeden. Er zijn drie cases: een natuurherstelproject in de baai van San Francisco, de Texelse Prins Hendrikdijk en Marconi in Delfzijl. 1. Havenontwikkeling en natuurontwikkeling gaan hand in hand Havens beïnvloeden hun omgeving, via hun vorm en via de manier waarop zij het sediment dat in de havens neerslaat weer in omloop brengen. Bij eventuele havenontwikkelingen spelen compensatievraagstukken, waarmee de havens de natuurkwaliteit in de omgeving van de haven kunnen verbeteren. In de kern gaat het om de vraag of havenontwikkeling hand in hand kan gaan met natuurontwikkeling en wel zodanig dat er evidente winst voor natuur ontstaat. Op grond van de consultaties spelen bij Delfzijl en Harlingen de vraagstukken rond de wijze waarop neergeslagen slib een bijdrage kan leveren aan kwelderontwikkeling, een natuurtype dat de gradiënt van land naar zee kan verrijken. Bij de haven van Harlingen gaat het om een praktijkexperiment waarin de huidige stortlocatie wordt verplaatst naar een kansrijke plek ter bevordering van kwelderontwikkeling. In Delfzijl wordt het baggermateriaal rechtstreeks gebruikt om kwelders aan te leggen met behulp van verschillende natuur-technische methoden. Bij Delfzijl wordt tevens nagegaan of het mogelijk is om een extra zoetwater uitlaatpunt buiten de haven om te leiden en of het 5

6 mogelijk is om het uitlaatpunt te combineren met een zoet-zout overgang. Bij Den Helder spelen havenuitbreidingsplannen, waarbij wordt gekeken of het mogelijk is om een vorm te kiezen waarbij de Waddenzee aan natuurkwaliteit wint en naar mogelijkheden om het oppervlakverlies ruimschoots te compenseren. In onderstaande indeling staan de personen genoemd, die een uitwerking maken van max vier A4tjes, die leiden tot een financiële verantwoording van de activiteiten. Slibmotor Roptazijl Kan verplaatsing van de huidig stortlocatie richting Roptazijl leiden tot een gunstigere kwelderontwikkeling en vermindering van het baggerbezwaar. 1. Gebiedsbeschrijving, in kaart brengen beschikbare gegevens 2. Legitimatie die aan geeft dat er een positief effect op natuur is (NB-wet proof) 3. Nulmeting 4. Uitvoering pilot (deze kosten niet in dit voorstel, geen kosten Ecoshape) 5. Monitoren 6. Testen op hypothese klopt (incl. rapportage) Proef kwelderaanleg Delfzijl Voorafgaand aan de aanleg en ontwikkeling van pionierkwelders, worden een 4-tal ontwikkelingstechnieken met behulp van havenslib uitgetest. 1. Legitimatie die aan geeft dat er een positief effect op natuur is (NB-wet proof) 2. Nulmeting 3. Uitvoering pilot (deze kosten niet in dit voorstel, geen kosten Ecoshape) 4. Monitoren 5. Testen op hypothese klopt (incl. rapportage) Zoet-zout overgang Pier van Oterdum Natuurontwerp voor een verlegging van uitstroompunt van het Eemskanaal buiten de havenmond van Delfzijl. Resultaat levert onderbouwing van de vorm van reserveringszones in het bestemmingsplan. Optimale vorm havenuitbreiding Den Helder Uit eerder onderzoek van Deltares is gebleken dat met de vorm van een mogelijke havenuitbreiding de hydro-ecologische omstandigheden van het Balgzand te verbeteren zijn. Hierin is het waterveiligheidsaspect en baggerstort niet meegenomen en bleek dat er nog veel te optimaliseren is. 6

7 1. In model simulatie havenontwerp optimaliseren naar veiligheid 2. In model simulatie havenontwerp optimaliseren naar zand slib balans 3. Verwerken golfdynamiek op hydromorfologie 4. Vertalen naar ontwikkeling van de natuurwaarden Balgzandkanaal Praktijk experiment zoet-zout overgang Balgzandkanaal. 1. Gebiedsbeschrijving, in kaart brengen beschikbare gegevens 2. Nulmeting 3. Simulatie stroming grondwater, ivm mogelijke zoutinvloeden 4. Uitvoering pilot (toelaten eb en vloed via spuimiddel) 5. Monitoren, naast zout tong ook natuurwaarden zoals vis ed.) 6. Testen op hypothese klopt (incl. rapportage) Amstelmeer Quick scan naar compensatie opgave voor havenuitbreiding Den Helder in de omgeving van Amstelmeer en Ewijcksluis. 1. Gebiedsbeschrijving, in kaart brengen beschikbare gegevens 2. Simulatie stroming grondwater, ivm mogelijke zoutinvloeden 3. Indicatie voor ontwerp boezembeheer 4. Ontwerp aansluitend op stakeholderwensen 5. Grove kostenindicatie 2. Baggeren speelt in op slibhuishouding Waddenzee Havens vormen bekkens waar via het getij behoorlijke hoeveelheden sediment kunnen neerslaan. De havenbedrijven houden de havens op diepte door dit sediment terug te brengen naar de Waddenzee, via verschillende baggertechnieken. De vraag is of de havenbedrijven het baggerbezwaar kunnen verminderen. In havens met een zoetwater spui of gemaal, ontstaat gemakkelijk extra sedimentatie, dat de vorm aan neemt van fluid mud. De vorm van de havenmond en drempels in de onderwaterbodem kunnen dit effect flink versterken. De Eemshaven heeft veel minder baggerbezwaar dan de andere havens, waar die wel een zoet-waterspui in de haven hebben. De extra hoeveelheid bedraagt vaak 70-80% van de totale hoeveelheid van het baggerbezwaar, zo bleek ook uit vooronderzoek in de haven van Harlingen. 7

8 Als er sprake is van fluid mud is de bodem van de haven niet meer eenduidig op welke diepte de bodem van de haven ligt. In Delfzijl wordt geëxperimenteerd met de mogelijkheid om door gesuspendeerd slib te varen. Ook speelt in Delfzijl de vorm, met name de onderwaterbodem, een rol bij het vasthouden van slib. Baggertechniek Delfzijl Gebaseerd op kennis uit de lopende onderzoeken slibvaren en effecten van spui in Harlingen, worden voorstellen ontwikkeld om zo slim mogelijk te baggeren. 1. Analyse interne golven 2. Voorstel optimaal baggerregime 3. Optimaliseren naar natuurvoordelen Havenmond Delfzijl De haven van Delfzijl heeft een kuil en een drempel. Door het onderwaterprofiel te egaliseren kan de slibinvang en daarmee het baggerbezwaar, waarschijnlijk flink verminderen. 1. Havenbeschrijving, in kaart brengen beschikbare gegevens 2. Legitimatie die aan geeft dat er een positief effect op natuur is (NB-wet proof) 3. Nulmeting 4. Ontwerp 5. Uitvoering pilot (deze kosten niet in dit voorstel, geen kosten Ecoshape) 6. Monitoren 7. Testen op hypothese klopt (incl. rapportage) Spuiregime Harlingen Belangrijkste deel van onderzoek is inmiddels uitgevoerd, met uitzondering van concrete metingen ter verificatie van de vraag of het model goed werkt. Het blijkt dat spuien met eb al tot substantiële reductie van het baggerbezwaar leidt Dit wordt meegenomen in de nulmeting van de het project Slibmotor Roptazijl. Verder wordt deze kennig in de andere projecten, zoals bij de haven van Delfzijl meegenomen. Tweede havenmond Harlingen Waarschijnlijk kan ook een behoorlijk grote reductie in baggerbezwaar gerealiseerd worden, door het maken van een tweede havenmond. Daardoor vindt geen spui meer plaats in de industriehaven en kan de turbulentie (neerwerking) in de havenmond sterk afnemen. 1. Ontwerp maken 2. Kosten-baten analyse maken ten opzichte van huidige situatie 3. Advies voor vervolgproject 8

9 In een vervolgproject zou een dergelijke ingreep zou ook met de principes van kunnen plaats vinden (rijke dijken ed.). Slibstort, havenmond Den Helder Meenemen in optimaliseren havenuitbreiding Den Helder. Kikkertgat bij veerhaven Holwerd Tot nu toe is er geen bestuurlijke motor om deze situatie op te pakken. De beste weg zou een studie zijn, het gedrag van het slib en de effecten daarvan op de ecologie. Kleine havens en geulen De hebben zich na intern overleg niet aangesloten, maar zijn inmiddels een eigen traject gestart. Referentie en monitoring Valt niet binnen de doelstelling van Ecoshape, maar zou via de Waddenacademie opgepakt moeten worden. Zij deden al een voorstudie Clear as Mud. Niet meegenomen Ontwikkeling Eems-estuarium en Visrivier zijn niet meegenomen, omdat die al elders zijn belegd. Combinatie met het onderzoek in de Eems met het zowel het uitgevoerde en als het voorgestelde onderzoek van Marconi zou tot meerwaarde kunnen leiden. 9

10 Bijlage Ontstaan van het programma en draagvlak behouden Rol van kennis en draagvlak voor besluitvorming komt slechts goed tot zijn recht als de ontwikkeling van de kennisontwikkeling van meet af aan wordt gedragen door maatschappelijke partners. Dat geldt op programmaniveau als ook op projectniveau. Raad van advies De, Den Helder, Den Oever, Harlingen, Lauwersoog, Eemshaven en Delfzijl, werken samen in de Raad van Advies, die wordt geleid door oud minister van Verkeer en Waterstaat, Tineke Netelenbos. De Raad wordt ondersteunt door een programmateam, bestaande uit medewerkers vanuit de havens en een kernteam met een medewerker van Programma Naar een Rijke Waddenzee, een medewerker van Syntens, een medewerker van Ecoshape geleid door een programmamanager (zie Programma Naar een Rijke Waddenzee Programma Naar een Rijke Waddenzee wordt ondersteund door een Regieraad, geleid door de oud burgemeester van gemeente de Marne, Joan Stam. In de Regiekamer werken overheden, natuurorganisaties, het bedrijfsleven en gebruikers samen, om tegenstellingen te overbruggen en duurzame oplossingen voor de toekomst te vinden (zie Het programmabureau is verantwoordelijk voor de dagelijkse uitvoering van het programma. De uitvoering van de specifieke activiteiten in het programma gebeurt door de bestaande organisaties in het Waddengebied. Stichting Ecoshape Het Ecoshape consortium bestaat uit private partijen, zoals waterbouwbedrijven, ingenieursbureaus als ook kennisinstellingen, universiteiten en overheden. De stichting Ecoshape heeft een programmabureau, dat wordt aangestuurd door de deelnemersraad met leden van het consortium (zie Het bureau is verantwoordelijk voor de organisatie en begeleiding van de programma s en de formulering van projecten. Medewerkers van de deelnemende partijen participeren in de projecten. Samenwerking in programma Beide bovengenoemde programma-organisaties en de stichting besloten om samen een consultatietraject op te zetten om te komen tot het hier beschreven programma. De aanpak met werkateliers speelt een sturende rol bij de opzet. Naast de input uit werkateliers die bij de verschillende havens zijn gehouden, is een Waddenzee breed werkatelier gehouden op 7 november 2012, waarin de basis werd gelegd voor het geheel. Met de input van verschillende werkateliers die eerder per haven waren georganiseerd zijn de maatschappelijke vragen in twee achtereenvolgende deskundigenbijeenkomsten uitgewerkt tot een samenhangend geheel. 10

11 Bespreking in de Raad van Advies en Regiekamer Naar een Rijke Waddenzee, heeft de rol van ronde tafelgesprekken waarin de stakeholders kunnen meesturen en steun aan het programma kunnen verlenen. Aanpak bij de uitvoering op programma- en op projectniveau Bij de pilot van Marconi werkte de aanpak met werkateliers, deskundigenbijeenkomsten en ronde tafelgesprekken zeer goed. Per gebied/haven is bestuurlijke verankering noodzakelijk en dat vraagt maatwerk. Deze ervaring wordt op projectniveau toegepast in overleg met maatschappelijke partners. De sturing op hoofdlijnen vind plaats in de regie colleges: Raad van Advies, Regiekamer Naar een Rijke Waddenzee en de Deelnemersraad Ecoshape. De Deelnemersraad van Ecoshape is eindverantwoordelijk. De tussentijdse verslaglegging van bijeenkomsten en rapportages worden gepubliceerd, minimaal op bovengenoemde websites. 11

zeehavens Wadden Building with Nature Waddenzeehavens NAAR EEN RIJKE WADDENZEE Werkatelier 7 november uur Zuidersingel 3, Leeuwarden

zeehavens Wadden Building with Nature Waddenzeehavens NAAR EEN RIJKE WADDENZEE Werkatelier 7 november uur Zuidersingel 3, Leeuwarden Wadden zeehavens PROGRAMMA NAAR EEN RIJKE WADDENZEE Werkatelier 7 november 2012 14.00-16.30 uur Zuidersingel 3, Leeuwarden Agenda en Context 31 oktober 2012 Arjen Bosch Inhoud Agenda... 3 Achtergronddocumenten...

Nadere informatie

zeehavens Wadden Building with Nature en Haven van Harlingen Waddenprommenade 1, Harlingen NAAR EEN RIJKE WADDENZEE

zeehavens Wadden Building with Nature en Haven van Harlingen Waddenprommenade 1, Harlingen NAAR EEN RIJKE WADDENZEE Programma Wadden zeehavens PROGRAMMA NAAR EEN RIJKE WADDENZEE en Werkatelier 12 december 2012 9.30-12.00 uur Waddenprommenade 1, Harlingen Agenda en Context 4 december 2012 Arjen Bosch Agenda 1. Context

Nadere informatie

zeehavens Wadden Building with Nature Waddenzeehavens NAAR EEN RIJKE WADDENZEE Programma Stand van zaken januari 2014 Programma PROGRAMMA

zeehavens Wadden Building with Nature Waddenzeehavens NAAR EEN RIJKE WADDENZEE Programma Stand van zaken januari 2014 Programma PROGRAMMA Wadden zeehavens PROGRAMMA NAAR EEN RIJKE WADDENZEE Stand van zaken januari 2014 31 januari 2014 Arjen Bosch INHOUD 1.... 3 Van pilot Marconi naar één samenhangend programma 3 2. Kernpunten van het programma...

Nadere informatie

zeehavens Wadden NAAR EEN RIJKE WADDENZEE Building with Nature Waddenzeehavens Werkatelier 12 december 2012

zeehavens Wadden NAAR EEN RIJKE WADDENZEE Building with Nature Waddenzeehavens Werkatelier 12 december 2012 Wadden zeehavens PROGRAMMA NAAR EEN RIJKE WADDENZEE Werkatelier 12 december 2012 Waddenpromenade 1, Harlingen, 9.30-12.00 uur Verslag 22 december 2012 Arjen Bosch Inhoud Kernpunten Werkatelier Harlingen...

Nadere informatie

zeehavens Wadden Programma Waddenzeehavens Verslag Value for money Programma 7 februari 2014 Arjen Bosch

zeehavens Wadden Programma Waddenzeehavens Verslag Value for money Programma 7 februari 2014 Arjen Bosch Programma Wadden zeehavens Verslag Programma Waddenzeehavens 2012-2013 Value for money 7 februari 2014 Arjen Bosch Programma Waddenzeehavens 2012-2013 In 2012 gaven de Waddenhavenhavengemeenten het Bestuurlijk

Nadere informatie

Review Economisch perspectief Waddenzeehavens

Review Economisch perspectief Waddenzeehavens Raad van Advies Wadden zeehavens Review Economisch perspectief Waddenzeehavens Directeur Waddenacademie Prof. dr. Jouke van Dijk jouke.van.dijk@waddenacademie.nl cc dhr Klaas Deen klaas.deen@waddenacademie.nl

Nadere informatie

Naar een sedimentmanagementprogramma Waddenzeehavens 2015-2022

Naar een sedimentmanagementprogramma Waddenzeehavens 2015-2022 Programma Wadden zeehavens Bijeenkomst Naar een sedimentmanagementprogramma 2015-2022 17 februari 2015, 12.30-16.30 uur Agora 4, Leeuwarden Agenda en Context 17 februari 2014 Monique van den Dungen, Rick

Nadere informatie

zeehavens Wadden Programma Waddenzeehavens Specificatie voor 2014 Meerjarenplan Vervolg op programma Waddenzeehavens Programma

zeehavens Wadden Programma Waddenzeehavens Specificatie voor 2014 Meerjarenplan Vervolg op programma Waddenzeehavens Programma Programma Wadden zeehavens Meerjarenplan Programma Waddenzeehavens 2014-2017 Specificatie voor 2014 Vervolg op programma Waddenzeehavens 2012-2013 10 maart 2014 Arjen Bosch Programma Waddenzeehavens 2014-2017

Nadere informatie

Living Lab for MUD NL kennisontwikkeling voor internationale toepassing

Living Lab for MUD NL kennisontwikkeling voor internationale toepassing Living Lab for MUD NL kennisontwikkeling voor internationale toepassing Erik van Eekelen Lead Engineer Environmental, Van Oord Program Manager, EcoShape Wie zijn wij? Consortium voor pre-competitieve kennisontwikkeling

Nadere informatie

Programma naar een Rijke Waddenzee

Programma naar een Rijke Waddenzee Programma naar een Rijke Waddenzee n Symposium Waddenacademie Kees van Es Inhoud presentatie 1. Aanleiding, opdracht en context 2. De mosseltransitie in het kort Kennisvragen 3. Streefbeeld: Wijze van

Nadere informatie

Waddenzeehavendebat. Verslag van een dialoog over de koers van de Waddenzeehavens: Den Helder, Harlingen, Eemshaven en Delfzijl

Waddenzeehavendebat. Verslag van een dialoog over de koers van de Waddenzeehavens: Den Helder, Harlingen, Eemshaven en Delfzijl Verslag van een dialoog over de koers van de s: Den Helder, Harlingen, Eemshaven en Delfzijl 13 juni 2012, Post Plaza te Leeuwarden Rapportage: Ingrid van Veldhuizen Arjen Bosch www.delaar.com 18 juni

Nadere informatie

zeehavens Wadden Bijdrage Waddenzeehavens aan natuurdoelen Waddengebied 15 december 2016, uur Ruiterskwartier 121a, 8911 BS Leeuwarden

zeehavens Wadden Bijdrage Waddenzeehavens aan natuurdoelen Waddengebied 15 december 2016, uur Ruiterskwartier 121a, 8911 BS Leeuwarden Programma Wadden zeehavens Werkatelier Bijdrage aan natuurdoelen Waddengebied 15 december 2016, 13.30-16.00 uur Ruiterskwartier 121a, 8911 BS Leeuwarden Kernpunten 4 januari 2017 Arjen Bosch Inhoud Bijdrage

Nadere informatie

zeehavens Wadden Programma Waddenzeehavens Met specificatie voor 2018 Jaarplan Programma Waddenzeehavens Programma 30 maart 2018 Arjen Bosch

zeehavens Wadden Programma Waddenzeehavens Met specificatie voor 2018 Jaarplan Programma Waddenzeehavens Programma 30 maart 2018 Arjen Bosch Programma Wadden zeehavens Jaarplan Programma Waddenzeehavens 2018-2022 Met specificatie voor 2018 Programma Waddenzeehavens 30 maart 2018 Arjen Bosch Programma Waddenzeehavens 2018-2022 Met het woord

Nadere informatie

Maatregelverkenning. Economie en Ecologie in balans. Petra Dankers 08 november 2013

Maatregelverkenning. Economie en Ecologie in balans. Petra Dankers 08 november 2013 Maatregelverkenning Economie en Ecologie in balans Petra Dankers 08 november 2013 Kader Eerste bijeenkomst Programma Rijke Waddenzee in juni veel maatregelen geidentificeerd Royal HaskoningDHV heeft in

Nadere informatie

zeehavens Wadden Raad van Advies Waddenzeehavens 7 oktober uur Raadhuis Harlingen Noorderhaven 86; 8861AP Harlingen

zeehavens Wadden Raad van Advies Waddenzeehavens 7 oktober uur Raadhuis Harlingen Noorderhaven 86; 8861AP Harlingen Programma Wadden zee 1 a Raad van Advies 7 oktober 2014 17.30-20.30 uur Raadhuis Harlingen Noorderhaven 86; 8861AP Harlingen Agenda en Leidraad Arjen Bosch Agenda 0. Opening 1. Toelichting op agenda, verslag

Nadere informatie

Programma naar een Rijke Waddenzee

Programma naar een Rijke Waddenzee Programma naar een Rijke Waddenzee Waddenacademie 24 juni 2010 Kees van Es Inhoud presentatie 1. Achtergrond 2. Doel en rol van het programma 3. Waar staan we nu? 4. Prioriteiten, Uitvoeringsagenda 2010-2011

Nadere informatie

RSG DE BORGEN. Anders varen. Informatie voor de leerlingen. Inhoud. 1 De opdracht 2 Uitwerking opdracht 3 Het beroep 4 Organisatie 5 Beoordeling

RSG DE BORGEN. Anders varen. Informatie voor de leerlingen. Inhoud. 1 De opdracht 2 Uitwerking opdracht 3 Het beroep 4 Organisatie 5 Beoordeling RSG DE BORGEN Anders varen Informatie voor de leerlingen Inhoud 1 De opdracht 2 Uitwerking opdracht 3 Het beroep 4 Organisatie 5 Beoordeling [1] RSG de BORGEN Anders varen [Technasium] mei 2017 1 DE OPDRACHT

Nadere informatie

zeehavens Wadden Waddenfonds programma UNESCO havens Ambitie voor de gehele looptijd Raad van Advies Waddenzeehavens Programma 11 mei 2015 Arjen Bosch

zeehavens Wadden Waddenfonds programma UNESCO havens Ambitie voor de gehele looptijd Raad van Advies Waddenzeehavens Programma 11 mei 2015 Arjen Bosch Programma Wadden zeehavens Waddenfonds programma UNESCO havens Ambitie voor de gehele looptijd Raad van Advies Waddenzeehavens 11 mei 2015 Arjen Bosch Duurzaamheid is een cruciaal element voor een nieuwe

Nadere informatie

Koers Waddenzeehavens

Koers Waddenzeehavens Wadden Den Helder, Harlingen, Eemshaven en Delfzijl Gepresenteerd op het havendebat 13 juni 2012, Post Plaza te Leeuwarden Specialiseren op basis van natuurlijke economische kracht Gaan voor energietransitie

Nadere informatie

Notulen. : Verslag afstemmingsoverleg/ontwerpsessie Ecoshape-MARCONI d.d. 3 juli 2012

Notulen. : Verslag afstemmingsoverleg/ontwerpsessie Ecoshape-MARCONI d.d. 3 juli 2012 Notulen Aanwezig : Michiel Firet, Sjaak de Boer, Jornand Veldman, Arjen Bosch, Hans Verhoogt, Gert Jan Akkerman, Alma de Groot, Bart Grasmeijer, Lies van Nieuwerburgh, Boris Pents, Geertjan Smits, Petra

Nadere informatie

zeehavens Wadden Waddenzeehaven Fryslân Harlingen Werkatelier 23 januari 2014, uur Vertrek: Visserijhaven Harlingen Agenda en Context

zeehavens Wadden Waddenzeehaven Fryslân Harlingen Werkatelier 23 januari 2014, uur Vertrek: Visserijhaven Harlingen Agenda en Context Programma Wadden zeehavens Waddenzeehaven Fryslân Harlingen Werkatelier 23 januari 2014, 9.00-13.00 uur Vertrek: Visserijhaven Harlingen Agenda en Context 20 januari 2014 Martin Bosch Agenda 8:45 Inloop

Nadere informatie

REGIONAAL AMBITIEDOCUMENT Kop van Noord-Holland

REGIONAAL AMBITIEDOCUMENT Kop van Noord-Holland 310 REGIONAAL AMBITIEDOCUMENT Kop van Noord-Holland Frame:WADDENBAAI Projectnaam: Waddenbaai Datum:3 september 2018 Bestuurlijke opdrachtgever: Edo Kooiman Ambtelijke opdrachtnemer/projectleider: Hans

Nadere informatie

Deltaprogramma Waddengebied. Deltaprogramma 2012 Probleemanalyse Waddengebied

Deltaprogramma Waddengebied. Deltaprogramma 2012 Probleemanalyse Waddengebied Deltaprogramma Waddengebied Deltaprogramma 2012 Probleemanalyse Waddengebied Colofon Deltaprogramma Waddengebied Nieuwe Uitleg 1 Den Haag PROBLEEMANALYSE DELTAPROGRAMMA WADDEN Datum 10 augustus 2011 Status

Nadere informatie

Programma naar een Rijke Waddenzee Kees van Es

Programma naar een Rijke Waddenzee Kees van Es Nieuwe Wadden Programma naar een Rijke Waddenzee Samen gaat het beter Kees van Es Inhoud Wat is PRW Wat doen we precies De rol van DLG binnen Rijke Waddenzee De toekomst Waarom PRW? 21 oktober 2008: Convenant

Nadere informatie

Over deze nieuwsbrief

Over deze nieuwsbrief Paul Klaassen Over deze nieuwsbrief NIEUWSBRIEF 5 september 2010 Op 4 maart 2010 gaf Minister Gerda Verburg van LNV samen met de voorzitter van het RCW, Commissaris van de Koningin John Jorritsma, het

Nadere informatie

zeehavens Wadden Raad van Advies Waddenzeehavens Remonstrantse kerk Groningen 20 november 2013 17.30-20.30 uur Coehoornsingel 14, 9711 BS Groningen

zeehavens Wadden Raad van Advies Waddenzeehavens Remonstrantse kerk Groningen 20 november 2013 17.30-20.30 uur Coehoornsingel 14, 9711 BS Groningen Programma Wadden zee Raad van Advies Remonstrantse kerk Groningen 20 november 2013 17.30-20.30 uur Coehoornsingel 14, 9711 BS Groningen Agenda en Leidraad Aansluitend op het tweede havendebat Arjen Bosch

Nadere informatie

zeehavens Wadden Raad van Advies Waddenzeehavens 10 maart uur

zeehavens Wadden Raad van Advies Waddenzeehavens 10 maart uur Programma Wadden zee 1 Agenda en Leidraad Raad van Advies 10 maart 2015 16.30-20.00 uur Projectboerderij Haak om Leeuwarden Brédyk 30, Wirdum (afslag Wytgaard; Rijksweg 32) Agenda en Leidraad Arjen Bosch

Nadere informatie

zeehavens Wadden Raad van Advies Waddenzeehavens 27 november 2012, uur Anna Casparii, Harlingen Verslag Programma

zeehavens Wadden Raad van Advies Waddenzeehavens 27 november 2012, uur Anna Casparii, Harlingen Verslag Programma Programma zeehavens zeehavens 27 november 2012, 17.30-20.00 uur Anna Casparii, Harlingen Verslag 17 december 2012 Hans Punter Inhoud Programma zeehavens... 2 1. Voortgang sinds de vorige... 3 2. Doorwerking

Nadere informatie

Waddenzeehavens. Noord-Holland. Werkatelier. 12 november 2013 13.30 16.30 uur TNO locatie Den Helder, gebouw MML Bevesierweg (Fort Harssens)

Waddenzeehavens. Noord-Holland. Werkatelier. 12 november 2013 13.30 16.30 uur TNO locatie Den Helder, gebouw MML Bevesierweg (Fort Harssens) Programma Wadden zeehavens 12 november 2013 13.30 16.30 uur TNO locatie Den Helder, gebouw MML Bevesierweg (Fort Harssens) Kernpunten Voorafgaand aan het tweede Waddenzeehavendebat Martin Bosch Inhoudsopgave

Nadere informatie

VNSC Onderzoeksprogramma 2014-2017

VNSC Onderzoeksprogramma 2014-2017 VNSC Onderzoeksprogramma 2014-2017 Joost Backx Werkgroep O&M Marcel Taal Uitdagingen Onderzoeksagenda Slib Getij Natuur & Samenwerken Inhoud Structuur VNSC (Werkgroepen O&M en Evaluatie Beleid en Beheer)

Nadere informatie

Gezonde Eems Bereikbare bedrijvigheid. Collage van resultaten van project Anders varen 3 e jaar Vak Onderzoek en Ontwerp RSG De Borgen te Leek

Gezonde Eems Bereikbare bedrijvigheid. Collage van resultaten van project Anders varen 3 e jaar Vak Onderzoek en Ontwerp RSG De Borgen te Leek Gezonde Eems Bereikbare bedrijvigheid Collage van resultaten van project Anders varen 3 e jaar Vak Onderzoek en Ontwerp RSG De Borgen te Leek Leerlingen aan de slag In 2015 heeft PRW contact gelegd met

Nadere informatie

Baggeren in en om waddenzeehavens werkatelier 14 juni 2011 Provinciehuis Leeuwarden

Baggeren in en om waddenzeehavens werkatelier 14 juni 2011 Provinciehuis Leeuwarden Baggeren in en om waddenzeehavens werkatelier 14 juni 2011 Provinciehuis Leeuwarden Arjen Bosch www.decoulissen.nl Hans Punter www.hanspunter.nl in opdracht van de Raad van Advies Specialisatie Waddenzeehavens

Nadere informatie

Slib in de Eems-Dollard

Slib in de Eems-Dollard Fred Haarman Maart 2019 Slib in de Eems-Dollard Van probleem naar kans Achtergrond Ecologische knelpunten Eems-Dollard: Overgangszones land-water (en zoet-zout) zijn verloren gegaan Troebelheid toegenomen

Nadere informatie

Hoe is verbetering van het systeem mogelijk?

Hoe is verbetering van het systeem mogelijk? Hoe is verbetering van het systeem mogelijk? Z.B. Wang, J.C. Winterwerp, D.S. van Maren, A.P. Oost Deltares & Technische Universiteit Delft 18 Juni 2013 Inhoud Het probleem Sediment huishouding Voortplanting

Nadere informatie

Derde Raad van Advies Specialisatie en profilering waddenzeehavens 6 december 2011 Hoop op d Swarte Walvis Zaandam

Derde Raad van Advies Specialisatie en profilering waddenzeehavens 6 december 2011 Hoop op d Swarte Walvis Zaandam Derde Raad van Advies Specialisatie en profilering waddenzeehavens 6 december 2011 Hoop op d Swarte Walvis Zaandam i de Inhoud Raad van Advies Specialisatie en profilering waddenzeehavens... 1 1 Ambitie

Nadere informatie

Project van onderop! ván Holwerd, vóór Noordoost Fryslân

Project van onderop! ván Holwerd, vóór Noordoost Fryslân Project van onderop! ván Holwerd, vóór Noordoost Fryslân HOE HET WAS OOIT HANDELSDORP AAN ZEE Toen KRIMP Leegstand Verpaupering Vele plannen volgden Niets doen kost binnen 2 decennia 23 miljoen waardedaling

Nadere informatie

Ontwikkelen met het natuurlijk systeem

Ontwikkelen met het natuurlijk systeem Ontwikkelen met het natuurlijk systeem EFRO project: Bouwen met de Natuur - Kennisvalorisatie EcoShape Spreker: Hans Groot Platform Bodembeheer 25 maart 2014 Agenda 1. Building with Nature: WHY, WHAT,

Nadere informatie

Bijlage 1.3 Bodemdaling in het Eems-Dollardgebied in relatie tot de morfologische ontwikkeling

Bijlage 1.3 Bodemdaling in het Eems-Dollardgebied in relatie tot de morfologische ontwikkeling Bijlage 1.3 Bodemdaling in het Eems-Dollardgebied in relatie tot de morfologische ontwikkeling........................................................................................ H. Mulder, RIKZ, juni

Nadere informatie

DAG VAN DE DIJKZONE LAUWERSMEER 21 MEI 2014 NAAM RAPPORT

DAG VAN DE DIJKZONE LAUWERSMEER 21 MEI 2014 NAAM RAPPORT DAG VAN DE DIJKZONE LAUWERSMEER 21 MEI 2014 NAAM RAPPORT Dag van de Dijkzone: een kort verslag Op 21 mei 2014 organiseerden Programma naar een Rijke Waddenzee, Deltaprogramma Waddengebied en de Projectoverstijgende

Nadere informatie

zeehavens Wadden Raad van Advies Waddenzeehavens 10 maart 2015 van uur Verslag van de negende Raad van Advies Programma

zeehavens Wadden Raad van Advies Waddenzeehavens 10 maart 2015 van uur Verslag van de negende Raad van Advies Programma Programma Wadden zee Raad van Advies 10 maart 2015 van 16.30-20.00 uur Projectboerderij Rijkswaterstaat, Wirdum Verslag van de negende Raad van Advies 18 maart 2015 Arjen Bosch Hans Punter Inhoud 1 Welkom

Nadere informatie

zeehavens 5b Wadden Coalitie Wadden Natuurlijk ontmoet

zeehavens 5b Wadden Coalitie Wadden Natuurlijk ontmoet Programma Wadden zee 5b Kernpunten Coalitie Wadden Natuurlijk ontmoet Raad van Advies Wij hoeven het niet altijd eens te zijn, maar wij kunnen wel samenwerken 26 augustus 2014 13.30-17.00 uur Windpowercentre

Nadere informatie

Samenvatting. Waardensysteem zeesluis Delfzijl. Stuurgroep Vitale kust 3 juli, Bijlage 2b. Een zoektocht naar mogelijkheden rondom de zeesluis

Samenvatting. Waardensysteem zeesluis Delfzijl. Stuurgroep Vitale kust 3 juli, Bijlage 2b. Een zoektocht naar mogelijkheden rondom de zeesluis Stuurgroep Vitale kust 3 juli, Bijlage 2b Samenvatting Waardensysteem zeesluis Delfzijl Een zoektocht naar mogelijkheden rondom de zeesluis Mark de Bel (Deltares) Sien Kok (Deltares) Hendrik van Meerveld

Nadere informatie

Voorgesteld wordt om: In te stemmen met het voorstel voor de verdeling van de verschillende onderdelen.

Voorgesteld wordt om: In te stemmen met het voorstel voor de verdeling van de verschillende onderdelen. Plan Van Aanpak Gebiedsontwikkeling Westerzeedijk 24 april 2017) Besluitvorming: Voorgesteld wordt om: In te stemmen met het voorstel voor de verdeling van de verschillende onderdelen. 1) Aanleiding Het

Nadere informatie

Hoe en waarom natuur een rol speelt bij de ontwikkeling van de Eemshaven. Monique van den Dungen Overheid & Milieu

Hoe en waarom natuur een rol speelt bij de ontwikkeling van de Eemshaven. Monique van den Dungen Overheid & Milieu Hoe en waarom natuur een rol speelt bij de ontwikkeling van de Eemshaven Monique van den Dungen Overheid & Milieu Masterclass 1. Introductie Groningen Seaports 2. Ontwikkeling Eemshaven 3. Waar zijn we

Nadere informatie

PROJECTNUMMER C ONZE REFERENTIE

PROJECTNUMMER C ONZE REFERENTIE ONDERWERP Uitvoeringsplan slibmotor Kimstergat (0.11) DATUM 2-9-2016 PROJECTNUMMER C03041.001971 ONZE REFERENTIE 078928228 0.11 VAN Dr.ir. Bart Grasmeijer AAN Ecoshape KOPIE AAN Erik van Eekelen (Ecoshape),

Nadere informatie

MIRT - Verkenning Antwerpen Rotterdam VISIE

MIRT - Verkenning Antwerpen Rotterdam VISIE MIRT - Verkenning Antwerpen Rotterdam VISIE 2010-2020 POSITIONERING DELTALANDSCHAP 2010 BESTAANDE TOEKOMST DELTALANDSCHAP 2010-2020 STRUCTUURBEELD DELTALANDSCHAP 2020 POSITIONERING STEDELIJKE DELTA 2010

Nadere informatie

Reviewdocument Programmaplan Naar een Rijke Waddenzee 2015-2018

Reviewdocument Programmaplan Naar een Rijke Waddenzee 2015-2018 Reviewdocument Programmaplan Naar een Rijke Waddenzee 2015-2018 Morfologie, water en randen voor het Rijke Wad Versie tafels_15.02.11 0. Inleiding In 2010 stelden de samenwerkende partners van het Programma

Nadere informatie

Naar een kennisprogramma Bodem & Ondergrond

Naar een kennisprogramma Bodem & Ondergrond Naar een kennisprogramma Bodem & Ondergrond Douwe Jonkers Directoraat-Generaal Ruimte & Water COB-congres 30 oktober 2014 Inhoud Aanleiding Thema s Werkwijze Start Kennisprogramma Bodem & Ondergrond Vandaag:

Nadere informatie

Het verbinden van water en MIRT VAN WENS NAAR MEERWAARDE

Het verbinden van water en MIRT VAN WENS NAAR MEERWAARDE Het verbinden van water en MIRT VAN WENS NAAR MEERWAARDE Rond het verbinden van water en ruimte zijn al veel stappen gezet. In het kader van de Vernieuwing van het MIRT is door Rijk, provincies en waterschappen

Nadere informatie

zeehavens Wadden Raad van Advies Waddenzeehavens 28 september 2017 van uur Verslag van de veertiende Raad van Advies Programma

zeehavens Wadden Raad van Advies Waddenzeehavens 28 september 2017 van uur Verslag van de veertiende Raad van Advies Programma Programma Wadden zee Raad van Advies 28 september 2017 van 17.30-20.00 uur De Seedykstertoer, Marrum (Fryslân) Verslag van de veertiende Raad van Advies (volgend op een middag met de Coalitie Wadden Natuurlijk)

Nadere informatie

De Toekomst van de Afsluitdijk

De Toekomst van de Afsluitdijk De Toekomst van de Afsluitdijk Hoe breed wordt de Afsluitdijk in de toekomst? Yolande van der Meulen Projectdirecteur Symposium De Brede Dijk Startpunt Afsluitdijk Cornelis Lely 1886 Zuiderzeevereniging

Nadere informatie

paspoort Veerse meer

paspoort Veerse meer paspoort Veerse meer 2 Datum uitgifte: 23 januari 2013 De stuurgroep Zuidwestelijke Delta werkt toe naar besluiten over de Zuidwestelijke Delta waarin veiligheid, ecologie en economie zijn geborgd en elkaar

Nadere informatie

Energie in het Waddenfonds Energy Valley 05-11-13. 1. Doel. 2. Vertrekpunt

Energie in het Waddenfonds Energy Valley 05-11-13. 1. Doel. 2. Vertrekpunt Energie in het Waddenfonds Energy Valley 05-11-13 1. Doel In deze notitie wordt een eerste aanzet gegeven van de mogelijke inhoudelijk aanpak van Energy Valley op de programmastructuur van het Waddenfonds

Nadere informatie

zeehavens Wadden Verantwoording programma Waddenzeehavens 2015 Tot en met Vierde kwartaal 2015 Programma 10 januari 2016 Arjen Bosch

zeehavens Wadden Verantwoording programma Waddenzeehavens 2015 Tot en met Vierde kwartaal 2015 Programma 10 januari 2016 Arjen Bosch Wadden zee Verantwoording programma 2015 Tot en met Vierde kwartaal 2015 10 januari 2016 Arjen Bosch Inhoudelijke verantwoording programma Eerste kwartaal 2015 In het eerste kwartaal van 2015 is met het

Nadere informatie

Schetschuit Afsluitdijk 17 november 2010

Schetschuit Afsluitdijk 17 november 2010 Schetschuit Afsluitdijk 17 november 2010 De Waddenvereniging organiseert schetsschuiten in het waddengebied: Hoe valt waterveiligheid te bereiken in combinatie met verbetering biodiversiteit? Afsluitdijk:

Nadere informatie

Grenzen verleggen in het Waddengebied. Maarten Hajer

Grenzen verleggen in het Waddengebied. Maarten Hajer Grenzen verleggen in het Waddengebied Maarten Hajer De Waddenzee versterken: ja, maar hoe? 2 Waar J.C. Bloem niet geldt 3 En dan: wat is natuur nog in dit land? Waddenzee van (inter)nationaal belang Grootste

Nadere informatie

zeehavens Wadden Raad van Advies Waddenzeehavens 7 oktober 2014, uur Verslag Programma Gemeentehuis Harlingen

zeehavens Wadden Raad van Advies Waddenzeehavens 7 oktober 2014, uur Verslag Programma Gemeentehuis Harlingen Programma Wadden zee Raad van Advies 7 oktober 2014, 17.30-20.30 uur Gemeentehuis Harlingen Verslag 31 oktober 2014 Arjen Bosch Hans Punter Inhoud Agenda...2 1 Toelichting op agenda en verslag...3 2 Programma

Nadere informatie

Raadsvergadering van 16 oktober 2012 Agendapunt 7. Voorstel over het baggeren van de jachthaven in 2013 Schiermonnikoog, 4 oktober 2012

Raadsvergadering van 16 oktober 2012 Agendapunt 7. Voorstel over het baggeren van de jachthaven in 2013 Schiermonnikoog, 4 oktober 2012 Raadsvergadering van 16 oktober 2012 Agendapunt 7 Onderwerp: Voorstel over het baggeren van de jachthaven in 2013 Schiermonnikoog, 4 oktober 2012 Aan de Gemeenteraad 1. Onderwerp Voorstel over het baggeren

Nadere informatie

Beleef de. Bouwsteen voor het uitvoeringsprogramma

Beleef de. Bouwsteen voor het uitvoeringsprogramma Beleef de waddenzee! Bouwsteen voor het uitvoeringsprogramma waddenfonds 2014-2017 1 Dicht bij mijn hart waar een eiland is, klein land aan de zee. Luistert het nauw dat het helder is, zo fluistert de

Nadere informatie

Werksessie Waardensysteem Zeesluis Delfzijl, lopende zaken Marconi en Stuurgroep Vitale Kust. 1 december Provinciehuis Groningen

Werksessie Waardensysteem Zeesluis Delfzijl, lopende zaken Marconi en Stuurgroep Vitale Kust. 1 december Provinciehuis Groningen Werksessie Waardensysteem Zeesluis Delfzijl, lopende zaken Marconi en Stuurgroep Vitale Kust 1 december 2016 13.30 16.00 Provinciehuis Groningen Inhoud Terugmelding en discussie waardensysteem zeesluis

Nadere informatie

Over deze nieuwsbrief

Over deze nieuwsbrief Paul Klaassen Over deze nieuwsbrief NIEUWSBRIEF 4 april 2010 Minister Gerda Verburg gaf begin 2009 de opdracht voor het opstellen van het meerjarig programma Naar een rijke Waddenzee. Het streven is om

Nadere informatie

zeehavens Wadden Raad van Advies Waddenzeehavens 20 juni 2016 van uur Verslag van de elfde Raad van Advies Programma

zeehavens Wadden Raad van Advies Waddenzeehavens 20 juni 2016 van uur Verslag van de elfde Raad van Advies Programma Programma Wadden zee 20 juni 2016 van 17.30-20.00 uur na afloop van de Trilateral Conference UNESCO Ports Landgoed Ekenstein, Appingedam Verslag van de elfde 26 juni 2016 Arjen Bosch Hans Punter Inhoud...

Nadere informatie

Morfologie kwelders en. platen Balgzand

Morfologie kwelders en. platen Balgzand Morfologie kwelders en platen Balgzand Autonome ontwikkeling Hoogwatervluchtplaatsen Werkdocument RIKZ/AB - 99.607x ir. B.B. van Marion December 1999 Samenvatting In het kader van het project GRADIËNTEN

Nadere informatie

Investeringskader Waddengebied krijgt warm onthaal

Investeringskader Waddengebied krijgt warm onthaal Investeringskader Waddengebied 2016-2026 krijgt warm onthaal Eerdaags behandelen de Staten van de drie Waddenprovincies het Investeringskader Waddengebied 2016-2026. Reden om op 14 september in Leeuwarden

Nadere informatie

Definitiefase Multifunctionele dijk

Definitiefase Multifunctionele dijk Definitiefase Multifunctionele dijk Arjen Bosch in opdracht van gemeente Delfzijl www.decoulissen.nl Verkenning Schermdijk Delfzijl v-1 (september 2010) i Inhoudsopgave 1. Aanleiding... 1 2. Probleemstelling...

Nadere informatie

zeehavens Wadden Duurzaam Havenbedrijf Werkatelier 13 november 2012 10.00-12.30 uur Kamer van Koophandel, Heliconweg 62, Leeuwarden Verslag Programma

zeehavens Wadden Duurzaam Havenbedrijf Werkatelier 13 november 2012 10.00-12.30 uur Kamer van Koophandel, Heliconweg 62, Leeuwarden Verslag Programma Programma Wadden zeehavens Werkatelier 13 november 2012 10.00-12.30 uur Kamer van Koophandel, Heliconweg 62, Leeuwarden Verslag 16 november 2012 Arjen Bosch Inhoud Kernpunten havenbedrijf... 3 1. LNG...

Nadere informatie

Nieuwsbrief Pilot Houtribdijk Editie 1 Februari 2015

Nieuwsbrief Pilot Houtribdijk Editie 1 Februari 2015 Nieuwsbrief Pilot Houtribdijk Editie 1 In 2014 is Ecoshape, in opdracht van het tweede Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP-2) daadwerkelijk gestart met de uitvoering van een proef voor een zandige vooroever.

Nadere informatie

Werkblad - Les 2 - Waterbouw en ecologie

Werkblad - Les 2 - Waterbouw en ecologie BOUWEN MET DE NATUUR In Nederland proberen we de natuur te herstellen, maar de natuur kan zelf ook een handje helpen. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij de aanleg van de Marker Wadden, een eilandengroep in het

Nadere informatie

Plan van Aanpak Horecavisie Emmen

Plan van Aanpak Horecavisie Emmen Plan van Aanpak Horecavisie Emmen vastgesteld door b&w op 19-06-2018 1. Inleiding... 3 1.1 Aanleiding... 3 1.2 Onderwerpen Horecavisie... 3 1.3 Reikwijdte Horecavisie... 3 2. Onderwerpen Horecavisie...

Nadere informatie

3 maart 2015 Corr.nr , ECP Nummer 17/2015 Zaaknr

3 maart 2015 Corr.nr , ECP Nummer 17/2015 Zaaknr 3 maart 2015 Corr.nr. 2015-04820, ECP Nummer 17/2015 Zaaknr. 558046 Voordracht van Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten van Groningen over het principebesluit van Gedeputeerde Staten om vanuit het

Nadere informatie

TU Delft Nijhuis & Pouderoijen

TU Delft Nijhuis & Pouderoijen TU Delft Nijhuis & Pouderoijen Inleiding 1. Het gebied 2. Het onderzoek 3. Gaming voor Gebiedsontwikkeling 4. De Resultaten 5. De Conclusies 1. De Zuidwestelijke Delta: de vormende kracht van water, sedimentatie

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA 's-gravenhage. Geachte Voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA 's-gravenhage. Geachte Voorzitter, Directie Regionale Zaken De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage uw brief van uw kenmerk ons kenmerk datum DRZN. 2009/431 23 maart 2009 onderwerp doorkiesnummer

Nadere informatie

zeehavens Wadden Raad van Advies Waddenzeehavens 21 maart uur Landgoed Oranjewoud Lindelaan 1, 8453 JD Oranjewoud Agenda en Leidraad

zeehavens Wadden Raad van Advies Waddenzeehavens 21 maart uur Landgoed Oranjewoud Lindelaan 1, 8453 JD Oranjewoud Agenda en Leidraad Programma Wadden zee 1A Agenda en Leidraad 21 maart 2017 17.30-20.00 uur Landgoed Oranjewoud Lindelaan 1, 8453 JD Oranjewoud Agenda en Leidraad Arjen Bosch Agenda 1. Toelichting op agenda, verslag en mededelingen

Nadere informatie

Partners in de praktijk: hoe kun je aansluiten bij het Deltaplan? Hank Bartelink, directeur LandschappenNL en partner van het Deltaplan 22 mei 2019

Partners in de praktijk: hoe kun je aansluiten bij het Deltaplan? Hank Bartelink, directeur LandschappenNL en partner van het Deltaplan 22 mei 2019 Partners in de praktijk: hoe kun je aansluiten bij het Deltaplan? Hank Bartelink, directeur LandschappenNL en partner van het Deltaplan 22 mei 2019 Ons veranderverhaal samengevat 5 succesfactoren Creëren

Nadere informatie

Negende werkatelier Marconi Tussenrapportage onderzoeksresultaten en afronden intentieverklaring

Negende werkatelier Marconi Tussenrapportage onderzoeksresultaten en afronden intentieverklaring Negende werkatelier Marconi Tussenrapportage onderzoeksresultaten en afronden intentieverklaring 4 september 2012 11.30-14.00 uur Brasserie Ziel, Delfzijl Arjen Bosch www.delaar.com Hans Punter www.hanspunter.nl

Nadere informatie

Regionale Energie Strategie

Regionale Energie Strategie Regionale Energie Strategie Regionaal samenwerken voor realisatie van de Klimaatopgave Een historische opgave Om de opwarming van de aarde te beteugelen, zijn drastische maatregelen nodig. Dit jaar wordt

Nadere informatie

Tweede werkatelier Schermdijk Delfzijl Eemshotel Delfzijl 24 maart 2010

Tweede werkatelier Schermdijk Delfzijl Eemshotel Delfzijl 24 maart 2010 Tweede werkatelier Schermdijk Delfzijl Eemshotel Delfzijl 24 maart 2010 Arjen Bosch www.decoulissen.nl Hans Punter www.hanspunter.nl in opdracht van Jornand Veldman gemeente Delfzijl i Inhoud Uit de lucht

Nadere informatie

Regionale Energie Strategie

Regionale Energie Strategie Regionale Energie Strategie Regionaal samenwerken voor realisatie van de Klimaatopgave Een historische opgave Om de opwarming van de aarde te beteugelen, zijn drastische maatregelen nodig. Dit jaar wordt

Nadere informatie

ONTWERP-RAADSVOORSTEL VAN BenW AAN DE RAAD VOOR 20 februari 2014

ONTWERP-RAADSVOORSTEL VAN BenW AAN DE RAAD VOOR 20 februari 2014 ONTWERP-RAADSVOORSTEL VAN BenW AAN DE RAAD VOOR 20 februari 2014 OPSTELLER VOORSTEL: Jan Zijlstra AFDELING: PORTEFEUILLEHOUDER: Pytsje de Graaf Agendapunt: No. /2014 Dokkum, 8 januari 2014 ONDERWERP: bestuurlijke

Nadere informatie

Vismigratie Zuidwestelijke Delta

Vismigratie Zuidwestelijke Delta 1 Vismigratie Zuidwestelijke Delta Ecologisch herstel in de Rijkswateren Kees-Jan Meeuse RWS Zeeland adviseur waterbeheer Inhoud 3 1. Rijkswaterstaat Zeeland en vismigratie (rol) 2. Studie: naar een gezonde

Nadere informatie

Deltaprogramma Waddengebied. Deltaprogramma 2012 Probleemanalyse Waddengebied

Deltaprogramma Waddengebied. Deltaprogramma 2012 Probleemanalyse Waddengebied Deltaprogramma Waddengebied Deltaprogramma 2012 Probleemanalyse Waddengebied Colofon Deltaprogramma Waddengebied Nieuwe Uitleg 1 Den Haag PROBLEEMANALYSE DELTAPROGRAMMA WADDEN Datum 10 augustus 2011 Status

Nadere informatie

Zestiende werkatelier Marconi Nader preciseren opdracht zoet- zoutovergang Pier van Oterdum en lopende zaken

Zestiende werkatelier Marconi Nader preciseren opdracht zoet- zoutovergang Pier van Oterdum en lopende zaken Zestiende werkatelier Marconi Nader preciseren opdracht zoet- zoutovergang Pier van Oterdum en lopende zaken 10 december 2013 09.30 12.30 RoyalhaskoningDHV, Groningen Inhoud Preciseren zoet- zoutovergang

Nadere informatie

Projectplan Slikken van Flakkee Ontwerpfase quick wins 28-5-2014 Projectnummer: 16508

Projectplan Slikken van Flakkee Ontwerpfase quick wins 28-5-2014 Projectnummer: 16508 Projectplan Slikken van Flakkee Ontwerpfase quick wins 28-5-2014 Projectnummer: 16508 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 2 Overzicht van het Plangebied... 3 3 Ambitie... 3 4 Scope... 4 5 De opgave... 4 6 Fasering...

Nadere informatie

Waddenzeehavens. Groningen. Werkatelier. 13 november uur Dienst Landelijk Gebied Groningen, Krakatauzaal. Kernpunten.

Waddenzeehavens. Groningen. Werkatelier. 13 november uur Dienst Landelijk Gebied Groningen, Krakatauzaal. Kernpunten. Programma Wadden zeehavens 13 november 2013 13.30 16.30 uur Dienst Landelijk Gebied, Krakatauzaal Kernpunten Voorafgaand aan het tweede Waddenzeehavendebat Martin Bosch Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2

Nadere informatie

Investeren in het waddengebied is de moeite meer dan waard!

Investeren in het waddengebied is de moeite meer dan waard! > www.vrom.nl Investeren in het waddengebied is de moeite meer dan waard! 2e Tender Waddenfonds 8 september tot en met 17 oktober 2008 Investeren in het waddengebied is de moeite meer dan waard! 2e Tender

Nadere informatie

(laatstelijk gewijzigd bij besluit van het dagelijks bestuur van 6 juli 2015) Het dagelijks bestuur van het Waddenfonds,

(laatstelijk gewijzigd bij besluit van het dagelijks bestuur van 6 juli 2015) Het dagelijks bestuur van het Waddenfonds, Openstellingsbesluit van het dagelijks bestuur van het Waddenfonds van 4 december 2014, kenmerk 2015 / nr. 01, houdende nadere regels met betrekking tot de openstelling van een aanvraagperiode en de vaststelling

Nadere informatie

Zandwinputten. Baggernet Thema-ochtend over Zandwinputten. Een overzicht. Afdelingsoverleg Bodem & Water 22 juni John Maaskant.

Zandwinputten. Baggernet Thema-ochtend over Zandwinputten. Een overzicht. Afdelingsoverleg Bodem & Water 22 juni John Maaskant. Zandwinputten Een overzicht Afdelingsoverleg Bodem & Water 22 juni 2009 Baggernet Thema-ochtend over Zandwinputten John Maaskant Ministerie van Verkeer & Waterstaat Marc Pruijn Ministerie van Volkshuisvesting,

Nadere informatie

Reflectie van een natuurbeschermer. natuurbeheerder. Michiel Firet, programmamanager Wadden Staatsbosbeheer. Bron: dansgroep Chaverim Deventer

Reflectie van een natuurbeschermer. natuurbeheerder. Michiel Firet, programmamanager Wadden Staatsbosbeheer. Bron: dansgroep Chaverim Deventer Reflectie van een natuurbeschermer natuurbeheerder Bron: dansgroep Chaverim Deventer Michiel Firet, programmamanager Wadden Staatsbosbeheer Van Dellewal-gevoel naar Meent, tragedie of kans Structurele

Nadere informatie

zeehavens Wadden Raad van Advies Waddenzeehavens 20 juni uur Landgoed Ekenstein Agenda en Leidraad Programma

zeehavens Wadden Raad van Advies Waddenzeehavens 20 juni uur Landgoed Ekenstein Agenda en Leidraad Programma Programma Wadden zee 1 Agenda en Leidraad Raad van Advies 20 juni 2016 16.30-20.00 uur Landgoed Ekenstein Alberdaweg 70, 9901 TA Appingedam Agenda en Leidraad Arjen Bosch Agenda 1. Uitreiking EcoPort certificaten

Nadere informatie

VOORSTEL AB AGENDAPUNT :

VOORSTEL AB AGENDAPUNT : VOORSTEL AB AGENDAPUNT : PORTEFEUILLEHOUDER : F.K.L. Spijkervet AB CATEGORIE : B-STUK (Beleidsstuk) VERGADERING D.D. : 26 november 2013 NUMMER : WM/MIW/RGo/7977 OPSTELLER : R. Gort, 0522-276805 FUNCTIE

Nadere informatie

> Investeringsprogramma Waddengebied. in vogelvlucht

> Investeringsprogramma Waddengebied. in vogelvlucht > Investeringsprogramma Waddengebied in vogelvlucht > Investeringsprogramma Waddengebied in vogelvlucht Najaar 2016 hebben Provinciale Staten van Noord- Holland, Fryslân en Groningen het Investeringskader

Nadere informatie

PvA Verbetering beheer Waddenzee

PvA Verbetering beheer Waddenzee PvA Verbetering beheer Waddenzee Coalitie Wadden Natuurlijk maart 2014 De agenda (2014 2018) we gaan zoeken naar meer samenhang we werken alsof we één beheerder zijn we gaan aan de slag met concrete stappen

Nadere informatie

MOSSELBANKEN IN DE WADDENZEE

MOSSELBANKEN IN DE WADDENZEE MOSSELBANKEN IN DE WADDENZEE Functies - Wadden ecosysteem Filter feeders en waterkwaliteit; slib Biodepositie en stabiliteit van substraat; kustbescherming Morfologische landschappelijke eenheid in systeem

Nadere informatie

Succes Programma naar een Rijke Waddenzee smaakt naar meer

Succes Programma naar een Rijke Waddenzee smaakt naar meer 4 magazine over de zee # 3 juli 2014 Succes Programma naar een Rijke Waddenzee smaakt naar meer Tekst: Ine Bruijns Mosselbank. Het mosselconvenant was de directe aanleiding voor de oprichting van PRW.

Nadere informatie

Overzicht projecten Programma De Nieuwe Afsluitdijk

Overzicht projecten Programma De Nieuwe Afsluitdijk Overzicht projecten Programma De Nieuwe Afsluitdijk Exclusief de projecten die meegenomen worden in het Rijkscontract (deze zijn apart hiervan uitgebreider toegelicht) Volgnum Mobiliteit 1 Verruiming sluis

Nadere informatie

Uitvoeringsprogramma Bodem en Ondergrond

Uitvoeringsprogramma Bodem en Ondergrond Uitvoeringsprogramma Bodem en Ondergrond Samen met decentrale overheden en maatschappelijke organisaties werkt het Rijk aan ambitieus beleid voor bodem en ondergrond - Werken met één UP Bodem en Ondergrond

Nadere informatie

Meerjarig onderhoud vaargeulen Noordzee 2011-2014 Eindrapportage

Meerjarig onderhoud vaargeulen Noordzee 2011-2014 Eindrapportage Eindrapportage CO 2 -Prestatieladder Pagina 1 van 8 Van Oord CO 2 -Presatieladder Meerjarig onderhoud vaargeulen Noordzee 2011-2014 Eindrapportage 2.A.1. - 3.B.2. - 4.B.2. - 5.B.1. - 3.C.1. - 3.C.2. -

Nadere informatie

Werk aan de grote wateren

Werk aan de grote wateren Werk aan de grote wateren Op weg naar duurzaam beheer en ecologische kwaliteit Water. Wegen. Werken. Rijkswaterstaat. Transitie naar duurzaam waterbeheer Vispassages, natuurlijke oevers, aanpak van verontreinigende

Nadere informatie

E-Pact. Samen Sterk. voor Natuur, Milieu en Economie. in de Eemsdelta

E-Pact. Samen Sterk. voor Natuur, Milieu en Economie. in de Eemsdelta E-Pact Samen Sterk voor Natuur, Milieu en Economie in de Eemsdelta Inhoudsopgave Inleiding Thema s E-pact: - Techniek centrales - CO2 reductie - Emissies - Vaargeul, havenuitbreiding en natuurherstel -

Nadere informatie

Samenwerkingsverband Marker Wadden

Samenwerkingsverband Marker Wadden Samenwerkingsverband Marker Wadden Programma Informatiebijeenkomst 2 oktober 2013 Welkom Introductie Toelichting Eerste fase Marker Wadden Toelichting uitnodiging toetreding samenwerkingsverband Vragen

Nadere informatie