Hockeyvisie De excellerende keeper in zaalhockey

Transcriptie

1 De excellerende keeper in zaalhockey Doelgroep: TOPHOCKEY - ZAAL is bedoeld voor iedereen die als opleider, trainer en/of coach actief is in de hockeysport binnen tophockey, breedtehockey, Jongste Jeugd en/of technisch management. In iedere artikelenreeks worden visies gedeeld, kanttekeningen geplaatst, nieuwe ontwikkelingen gemeld en wetenschappelijke onderbouwing aangeboden. is een uitgave van de Koninklijke Nederlandse Hockey Bond (KNHB), is onafhankelijk en wil alle kennis die beschikbaar is op het gebied van opleiden en coachen met liefhebbers delen. De KNHB Academie biedt hockeyverenigingen ondersteuning bij het ontwikkelen van het technisch beleid en technisch kader. Daarbij richt de KNHB Academie zich op drie pijlers: deskundigheidsbevordering, verenigingsadvies technisch beleid en opleidingen. Meer informatie over de KNHB Academie is te vinden op

2 De excellerende keeper in zaalhockey De rol van de keeper is essentieel binnen het zaalhockey. Nog veel meer dan op het veld kan een keeper het verschil maken tussen winst en verlies. Wat maakt het keepen in de zaal zo anders dan op het veld? Waarmee onderscheidt een topkeeper zich van een goede keeper? Wat is zijn rol in het team? En hoe traint een keeper in de zaal? Deze onderwerpen komen aan bod in dit artikel, dat zich richt op zowel trainers als keepers. Je krijgt inzicht in de aspecten die van belang zijn om als keeper op topniveau te kunnen excelleren binnen het zaalhockey. door Mashall van Basten Batenburg Wie is Mashall van Basten Batenburg? Mashall van Basten Batenburg heeft negen jaar ervaring als Hoofdklassekeeper. Ze kwam achtereenvolgens uit voor Bloemendaal, Laren en HGC. Daarnaast maakte ze ruim vijf jaar deel uit van het Nederlands dameselftal zaalhockey, met als hoogtepunt de gouden medaille tijdens het WK Indoor van Met Laren werd Van Basten Batenburg in 2009 landskampioen in de zaal. Een jaar later behaalde ze een derde plaats bij de Europa Cup Indoor voor clubteams. Veld versus zaal Het grote verschil tussen keepen in de zaal en keepen op het veld? Dat is dat je als keeper in de zaal veel meer betrokken bent bij het spel. Een echte zaalhockeykeeper heerst in de cirkel. Je verdedigt niet alleen je doel, maar je hele cirkel. Speelt jouw team geen mandekking? Dan ben je als keeper zelfs verantwoordelijk voor het verdedigen van de diepe spits. In dat geval speel je hoog in de cirkel. Zo kun je direct een één tegen één-duel aangaan, wanneer de aanvaller van de tegenpartij de bal krijgt. Door de druk die je uitoefent op de diepe spits kun je ook voorkomen dat deze überhaupt wordt aangespeeld. De keeper volgt geconcentreerd het spel. Op het veld kom je er als keeper nog wel mee weg als je alleen goed bent op de lijn. In de zaal is dit uitgesloten. Meermalen per wedstrijd kom je in situaties terecht, waarin je oog in oog staat met één en soms zelfs twee tegenstanders. Tactisch wordt 2 er veel meer van je gevraagd. Als keeper moet je actief deelnemen aan het positiespel van je team. Komt er bijvoorbeeld een speler door over de achterlijn? Dan moet je je doel uitkomen, om samen met een verdediger de tegenstander in te sluiten.

3 Een keeper zorgt voor spectaculaire acties. Communicatie Een zaalhockeykeeper moet zich bekwamen in zijn positiespel. Niet alleen de opstelling in de cirkel is hierbij van belang. Voorkom dat je hoeft op te treden door tijdig te coachen De communicatie met medespelers is misschien nog wel essentiëler. Zaalhockey is naast een snel, dynamisch spel ook een schaakspel. Als keeper heb je van achteruit het beste overzicht. Vooral bij het spelen van een verdedigend systeem zul je het voortouw moeten nemen in de coaching. Ben jij een communicatief en tactisch sterke keeper? Dan kun je dankzij deze kwaliteiten de nodige doelpunten voorkomen, zonder überhaupt een bal te stoppen. Wedstrijdsituatief trainen en veel wedstrijden spelen is hierbij erg belangrijk. Het herkennen van situaties geeft je de informatie om nog net iets sneller verbaal te anticiperen en reageren. Speelt een ploeg met een diepe spits? Dan kun je er bijvoorbeeld van uitgaan dat zijn teamgenoten hem bij het uitverdedigen direct willen aanspelen. Het is dan van groot belang jouw medespelers elke keer te coachen om de directe pass door het midden dicht te zetten. Hetzelfde geldt voor de pass waarbij de tegenstander de balk gebruikt. Jouw medespelers blijven alert als je hen er continu op wijst de balk dicht te houden. 3 Komt de pass over links? Dan moet de linksachter zijn handschoen tegen de balk houden. Zo voorkom je situaties dat je als keeper handelend moet optreden. Een ander voorbeeld waarbij het herkennen van situaties belangrijk is, is het één tegen één-duel met de diepe spits. Een goede spits beschikt over de kwaliteiten om de bal, zodra hij aangespeeld wordt, vanaf kop cirkel in één keer door te tikken in het doel. Ben je hier als keeper niet op berekend? Dan ben je vaak nog in beweging. Tijdig reageren om een redding te maken is dan veel moeilijker. Keepen in de zaal vraagt om andere technieken

4 goed in? Dan ben je in de zaal duidelijk in het voordeel ten opzichte van een lijnkeeper. Hierbij enkele aspecten die voor een goede zaalkeeper onmisbaar zijn: Goede inschatting van de situatie. Goede timing. Snel voetenwerk. Reactievermogen. Startsnelheid. Actief naar de bal toe keepen. Je zet een actie altijd in op de bal, in plaats van met de bal mee. Zo voorkom je dat de tegenstander om je heen loopt. Lef om een actie te maken. De tegenstander de kant op dwingen waar jij wilt dat hij heengaat. Ook bij zaalhockey is de strafcorner vaak beslissend voor het resultaat. Beschik jij over snelheid en timing? En kun je direct anticiperen op een veranderde situatie? Dan kan dit het verschil maken tussen een degelijke keeper en een topkeeper. Een strafcornersituatie biedt een keeper veel kansen. Een blunder of fout blijft veel minder lang hangen Essentiële keeperstechnieken Een goede zaalhockeykeeper beschikt over enkele technieken die je op het veld minder snel toepast. De bal mag in de zaal niet hoog worden voorgegeven. Dit betekent dat je als keeper in een één tegen éénsituatie al veel lager kunt zitten. Hiervoor kun je bijvoorbeeld de Argentijnse techniek gebruiken. Bij deze techniek breng je je knie naar de grond, zodat je legguard helemaal plat ligt. Op deze manier zet je meteen al een groot blok, terwijl je nog wel in staat bent te bewegen. Net als op het veld is het immers belangrijk zo lang mogelijk te blijven staan. Een ander verschil met veldhockey is dat in de zaal een rebound niet hoog van je af mag komen. Dit vraagt om een iets andere techniek. Als je een bal stopt, druk je deze als het ware iets naar beneden in plaats van dat je hem van je legguard of handschoen af laat kaatsen. Zaalhockey is een veel sneller spel dan veldhockey. Daar komt nog bij dat het speelveld in de zaal veel kleiner is. Bovendien zorgen de balken ervoor dat de bal in het spel blijft. Dit alles betekent dat je als keeper veel vaker handelend moet optreden. Conditioneel vraagt dit ook meer van je. Na drie keer achter elkaar een strafcorner uitlopen, kom je de vierde keer toch net iets minder snel weg. Een goede conditie en een goed sprintvermogen zijn voor een keeper in de zaal dan ook erg belangrijk. Dat geldt eveneens voor het beheersen van het één tegen één-duel. Ben jij hier 4 Mentale aspecten De mentale aspecten spelen in de zaal naar mijn mening een minder grote rol dan op het veld. In een zaalhockeywedstrijd ben je als keeper constant bezig, zowel verbaal als fysiek. Het spel gaat zo snel dat je weinig tijd hebt om na te denken. Bovendien krijg je veelvuldig de kans jezelf te onderscheiden. Zo kun je een fout snel weer goedmaken. In vergelijking met veldhockey gebeurt het in de zaal zelden dat je de nul houdt. Zelfs in een perfecte wedstrijd verdwijnt er wel een bal bij je in het doel. Een onderdeel dat mentaal zwaarder kan zijn, is dat je gedurende de hele wedstrijd alert moet zijn. Maar eigenlijk blijf je vanzelf geconcentreerd, omdat het spel zo snel gaat en je regelmatig in actie moet Goede timing en snel voetenwerk zijn essentieel

5 komen. Als zaalhockeykeeper ben en blijf je veel meer bij het spel betrokken. Een blunder of fout blijft veel minder lang hangen. Simpelweg omdat de volgende bal of wedstrijdsituatie meteen weer je volle aandacht vraagt. Uitlopen of blijven staan? Dat hangt af van de situatie Strafcorner Bij de strafcorner heb je als keeper twee mogelijkheden: uitlopen of blijven staan. Voor beide valt iets te zeggen, mits op het juiste moment toegepast. Wordt de bal hard en direct op doel gepusht? Dan ben je als keeper kansloos als je blijft staan. Uitlopen is in die situatie noodzakelijk. Wordt een corner daarentegen afgeschoven? Dan ben je als keeper vaak te laat als je uitloopt. In dat geval is het juist beter om op de lijn te blijven staan. Kortom, een mooi kat en muis-spel met de tegenstander. Mijn persoonlijk advies hierbij: blijf alleen op de lijn staan als de tegenstander een zwakke hoofdcorner heeft. Of als de tegenpartij veelvuldig scoort uit een afgeschoven corner. In andere gevallen zou ik kiezen voor uitlopen. Het is van belang om hierover duidelijke afspraken te maken. Als keeper ben je niet als enige verantwoordelijk voor de cornerverdediging, maar je hebt hierin wel een leidende positie. Geef duidelijk aan of je uitloopt of blijft staan. Doe vervolgens ook wat je hebt gezegd. Je bent een keeper en geen Usain Bolt De keeper is ingewisseld voor een zesde veldspeler. Kies je ervoor te blijven staan? Dan draait alles om reactie. Je moet snel kunnen reageren om de bal indien nodig met een uiterste inspanning uit het doel te tikken. Ook bij het uitlopen van de strafcorner is je reactiesnelheid essentieel. Hoe sneller je weg bent, des te dichter je bij de strafcornernemer komt. Zo maak je zijn scoringshoek kleiner. De eerste meters zijn van groot belang om snelheid te maken. Daarna moet je tonen waarom je een keeper bent en geen Usain Bolt. Kijk goed wat de strafcornernemer doet. Speelt hij direct? Trekt hij de bal om je heen? Of schuift hij de bal af? 5 Een slecht genomen strafbal is jouw prooi Het uitlopen draait niet alleen om zo snel en zo dicht mogelijk bij kop cirkel te komen. Je moet vooral goed anticiperen op wat de strafcornernemer met de bal doet. Wat eveneens van belang is: zorg dat je tijdig stilstaat. Ben je nog in beweging wanneer de bal de stick van de tegenstander verlaat? Dan ben je niet

6 meer in staat te reageren op de bal. Als de strafcorner vanaf de linkerkant (vanuit de keeper gezien) wordt genomen, verandert er wat betreft het uitlopen niet zo veel. Wel is bij deze variant een belangrijke rol weggelegd voor de speler die op jouw forehandzijde met je meeloopt voor de afschuif. Instrueer deze medespeler dat hij zo dicht mogelijk bij je blijft. Samen vormen jullie dan een goed gesloten blok. Naast het blijven staan en het rechtop uitlopen bij de strafcorner is er nog een derde optie. Er zijn namelijk keepers die er tijdens het uitlopen voor kiezen een sliding naar de bal te maken. Persoonlijk ben ik hier geen voorstander van. De afstand tot de bal is in veel gevallen nog te groot. Bovendien ben je gelijk uitgespeeld. Op topniveau is een speler bekwaam genoeg om de bal langs de keeper te trekken of hoog in het doel te spelen. Bij een afgeschoven corner gelden andere regels. Maar ook dan is hoog blijven wanneer mogelijk een groot goed. Een fraaie duik of sliding kun je uiteraard wel inzetten om op interceptie een bal weg te tikken. Of wanneer je met een uiterste inspanning de bal weet te blokken. In alle andere gevallen: blijf staan. Strafbal Bij het verdedigen van een strafbal laait altijd de discussie op: reageren of een hoek kiezen? Een goed genomen strafbal komt in veel gevallen als doelpunt op het scorebord. Maar als keeper ben je nooit kansloos. Maak het de nemer zo moeilijk mogelijk en erken je eigen kwaliteiten. Een strafbal in een wedstrijd is overigens anders dan een strafballenserie. In een serie gaat het vaak om een prijs. De druk is groter. Bovendien zijn er altijd wel twee of drie spelers die een mindere strafbal hebben. Gedurende een wedstrijd sta je daarentegen over het algemeen oog in oog met de beste strafbalnemer van de tegenpartij. Op topniveau kun je ervoor kiezen een keer vol de hoek in te stappen of te duiken. Toch heeft het de voorkeur om zo lang mogelijk te wachten en te reageren in plaats van een hoek te kiezen. Een slecht genomen strafbal is zo altijd jouw prooi. Train ook op de tactiek met zes veldspelers Inbrengen zesde veldspeler Het gebeurt nogal eens dat een team vlak voor het einde van de wedstrijd achterstaat. In dat geval wordt de keeper regelmatig gewisseld voor een extra zesde veldspeler. Deze tactiek kan absoluut effect hebben. Voorwaarde is dan wel dat het team deze tactiek op de juiste manier toepast. Ook is het essentieel om duidelijke afspraken te maken. In de praktijk zie je echter vaak dat het inbrengen van een extra veldspeler weinig aan het spel verandert. Je kunt duidelijk zien dat er vooraf geen afspraken zijn gemaakt. Je wisselt je keeper om een overtal te creëren. Dan moet je hier als team ook echt op spelen. Maak voor aanvang van een wedstrijd afspraken daarover en oefen deze tactiek ook op een training. Doe je dit niet, dan is het wisselen van de keeper voor een extra veldspeler volkomen nutteloos. Het levert in dat geval meer verwarring op dan dat je er iets mee forceert. Keeperstraining is essentieel voor het oefenen van zaaltechnieken De keeper in volle actie. Keeperstraining in de zaal Het grote probleem van zaalhockey in Nederland is het gebrek aan trainingsruimte. Met HGC heb ik zelfs een seizoen in een oude vliegtuigloods op een betonnen 6

7 vloer getraind. Ideaal was het niet, maar we konden tenminste trainen. En trainen, dat is het sleutelwoord. Zaalhockey krijg je pas echt onder de knie door het veel te doen. Trainen, trainen en nog eens trainen. Voor een keeper is dit niet anders dan voor een speler. Keeperstraining is een essentieel onderdeel van een zaalhockeyperiode. In de teamtrainingen wordt vooral wedstrijdsituatief getraind. Tijdens een keeperstraining kun je als keeper technieken oefenen en verfijnen. Daarnaast kun je specifiek werken aan je startsnelheid en reactievermogen. In combinatie met de teamtrainingen is dit de ideale manier om je voor te bereiden op een zaalseizoen of -toernooi. Zoals gezegd: het aantal zaaluren is beperkt. Hierdoor schiet keeperstraining er vaak bij in of het wordt überhaupt niet eens ingepland. Toch is dit zeker Benut de tijd en ruimte in de zaal optimaal mogelijk, door de tijd en ruimte goed te benutten. Doe de warming-up in de gang van de hal of desnoods buiten. Zo kun je direct met de training beginnen zodra het veld beschikbaar is. Beginnen de spelers met een passoefening? Laat dan een spits een scoringsoefening doen op de keeper. Reactievermogen en startsnelheid kun je eventueel ook buiten trainen. Beperk je, als je het veld eenmaal tot je beschikking hebt, tot de specifieke technieken voor het zaalhockey. Probeer als trainer zoveel mogelijk oefeningen in een teamtraining in te passen, waarbij ook de rol van de keeper veelvuldig aan bod komt. Oefening a: drie aanvallers (wit-1, -2 en -3) tegen een keeper Wit-1 passt naar wit-2, die de bal op kop cirkel aanneemt. Tekening: twee specifieke oefenvormen (oefening a en b) voor de keeper binnen een teamtraining. Wit-2 bepaalt of hij zelf op doel pusht of de bal naar wit-3 in de cirkel speelt. Wit-3 kiest ervoor om de bal meteen in het doel te tippen of om een 1:1 aan te gaan met de keeper. De keeper overziet de situatie, maar verliest de bal niet uit het oog. Hij blijft zo lang mogelijk staan en anticipeert constant op de mogelijk veranderende situatie. Oefening b: drie aanvallers (wit-1, -2 en -3) tegen een keeper en verdediger (geel-1) Wit-1 komt langs de balk de cirkel binnen. Wit-2 komt naar kop cirkel. Wit-3 komt uit rond de strafbalstip. De keeper beweegt mee met de speler en de bal, waarbij hij zich bewust blijft van zijn eigen positie in het doel. Hij communiceert constant met zijn verdediger. De keeper neemt initiatief en zorgt dat hij de baas is over de situatie en niet de aanvallers. Tips voor de trainer/coach in de zaal Als trainer en/of coach ga je in de zaal niet anders met je keeper om dan op het veld. Het belangrijkste punt is dat je je keeper volwaardig gebruikt. Een keeper is niet alleen geschikt om ballen te stoppen. Zeker op topniveau moet een keeper ook leiding kunnen geven aan zijn ploeg. Confronteer je Gebruik de keeper effectief tijdens de teamtraining keeper hiermee. Daag hem op een training uit om meer te doen dan alleen maar in het doel te staan. Geef je keeper tijdens een partijvorm bijvoorbeeld de taak om de verdediging neer te zetten. Vertel hem dat je hem wilt horen praten tijdens een oefenvorm. Leg hem het belang uit van communicatie. Maak hem bewust dat dit ook een onderdeel is van zijn vak. Net als voor iedere speler geldt ook voor een keeper dat hij moet trainen om beter te worden. Houd hier rekening mee bij het voorbereiden van een training. In zaalhockey biedt een teamtraining namelijk een uitgelezen mogelijkheid om je keeper bij elke oefening effectief te gebruiken. Dit geldt op zowel technisch als tactisch als conditioneel gebied. Zorg er bijvoorbeeld voor dat de keeper tijdens het trainen van de strafcorner niet steeds op de lijn blijft staan. In de wedstrijd doet hij dat tenslotte ook niet. Speel series van vijf strafcorners. Van die vijf corners moet de keeper in ieder geval drie keer uitlopen. Op deze manier traint de keeper ook nog de strafcornernemer. 7

8 Als coach betrek je de keeper erbij. is een uitgave van de KNHB KNHB, Nieuwegein. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door printouts, kopieën, of op welke andere manier dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Per kwartaal verschijnen 6 artikelen van. is verkrijgbaar via de webshop van de KNHB. Kosten per artikel bedragen 2,00 (excl. eenmalige transactiekosten à 0,85). Voor 35,00 kunt u een jaarabonnement aanschaffen. Hiervoor ontvangt u 24 artikelen van automatisch in uw mailbox. Redactieraad: Carel van der Staak, Lutger Brenninkmeijer, Wim Kemps, Afke van de Wouw Coördinatie en teksten: KNHB, Woordwijf Vormgeving: KNHB Fotografie: KNHB / Frank Rozendaal Contact: academie@knhb.nl Deze tekst is vanuit praktisch oogpunt geschreven in de mannelijke vorm. Overal waar de term spelers staat vermeld, doelen we eveneens op speelsters. Dit geldt tevens voor andere gebruikte mannelijke vormen. official partners Koninklijke Nederlandse Hockey Bond