ONTWERPVERSLAG. NL In verscheidenheid verenigd NL 2009/2202(INI)

Transcriptie

1 EUROPEES PARLEMENT Commissie landbouw en plattelandsontwikkeling /2202(INI) ONTWERPVERSLAG over de evaluatie en beoordeling van het actieplan inzake de bescherming en het welzijn van dieren (2009/2202(INI)) Commissie landbouw en plattelandsontwikkeling Rapporteur: Marit Paulsen PR\ doc PE v01 In verscheidenheid verenigd

2 PR_INI INHOUD ONTWERPRESOLUTIE VAN HET EUROPEES PARLEMENT...3 TOELICHTING...9 Blz. PE v01 2/12 PR\ doc

3 ONTWERPRESOLUTIE VAN HET EUROPEES PARLEMENT over de evaluatie en beoordeling van het actieplan inzake de bescherming en het welzijn van dieren (2009/2202(INI)) Het Europees Parlement, gezien de mededeling van de Commissie van 23 januari 2006 over een communautair actieplan inzake de bescherming en het welzijn van dieren (COM(2006)0013), onder verwijzing naar zijn resolutie van 12 oktober 2006 over een communautair actieplan inzake de bescherming en het welzijn van dieren , onder verwijzing naar zijn resolutie van 22 mei 2008 over een nieuwe strategie voor diergezondheid voor de Europese Unie ( ) 2, gelet op artikel 13 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, dat bepaalt dat bij het formuleren en uitvoeren van het beleid van de Unie altijd ten volle rekening moet worden gehouden met hetgeen vereist is voor het welzijn van dieren als wezens met gevoel, gezien de mededeling van de Commissie van 28 oktober 2009 over de opties voor etikettering inzake dierenwelzijn en de oprichting van een Europees netwerk van referentiecentra voor de bescherming en het welzijn van dieren (COM(2009)0584), gelet op artikel 48 van zijn Reglement, A. overwegende dat een goede diergezondheid en een goede dierhouderij voor onze maatschappij van wezenlijk belang zijn, niet alleen met het oog op het welzijn van dieren, maar ook met het oog op de volksgezondheid, onze economie en het concurrentievermogen van Europa, B. overwegende dat onze strenge dierenbeschermingsnormen onderdeel uitmaken van het "handelsmerk" van de Europese landbouwproducten, mits de bestaande regelgeving daadwerkelijk wordt nageleefd, C. overwegende dat het Europees Parlement in bovengenoemde resolutie van 2006 heeft benadrukt dat de totstandbrenging van regels, normen en indicatoren gebaseerd dient te zijn op de modernste technieken en de jongste wetenschappelijke inzichten en dat het Parlement er tevens op heeft gewezen dat strenge dierenbeschermingsnormen zullen leiden tot hogere financiële en administratieve lasten voor de Europese landbouwers, Het actieplan verwelkomt het besluit van de Commissie om in een meerjarig actieplan inzake de bescherming van dieren de aandacht te richten op een aantal centrale actiegebieden en op 1 PB C 308 E van , blz PB C PR\ doc 3/12 PE v01

4 die gebieden krachtige maatregelen te treffen; 2. stelt vast dat de meeste maatregelen die in het huidige, weliswaar niet zeer ambitieuze, actieplan worden genoemd, naar tevredenheid zijn uitgevoerd; 3. waardeert de werkzaamheden gericht op de ontwikkeling van alternatieven voor dierproeven, alsmede de inspanningen van de Commissie om in het kader van de WTO en bilaterale overeenkomsten met derde landen de bescherming van dieren de hoogste prioriteit te verlenen; 4. stelt met grote tevredenheid vast dat in het kader van "The Welfare Quality Project" vooruitgang is geboekt voor wat betreft wetenschap en kennis op het gebied van de indicatoren voor diergezondheid; 5. betreurt echter dat niet meer vooruitgang is geboekt met de goedkeuring van een voorstel voor nieuwe regels inzake diertransporten en de daarmee samenhangende kwestie van de ontwikkeling van een satellietsysteem voor het volgen van deze transporten en dringt er bij de Commissie op aan om gedurende de looptijd van het huidige actieplan op dit gebied initiatieven te ontplooien; 6. maakt zich grote zorgen over het feit dat ondanks de duidelijke aanbevelingen en conclusies van de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) op dit gebied, de bepalingen van Richtlijn 2008/120/EG van 18 december 2008 tot vaststelling van minimumnormen ter bescherming van varkens 1 door veel varkenshouders in Europa worden geschonden en verzoekt de Commissie daarom op korte termijn een strategie vast te stellen om te zorgen voor een betere naleving van deze richtlijn; 7. verzoekt de Commissie tevens te waarborgen dat het verbod op het houden van legkippen in niet aangepaste kooien, dat in 2012 van kracht wordt, daadwerkelijk wordt nageleefd; Het actieplan herinnert aan het feit dat het al in eerdergenoemde resolutie van 2006 heeft gesteld dat in aansluiting op het huidige actieplan een nieuw actieplan dient te worden opgesteld en verzoekt de Commissie daarom om met betrekking tot de periode zo spoedig mogelijk een actieplan inzake de bescherming van dieren in te dienen dat, in het licht van artikel 13 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, betrekking dient te hebben op onderstaande doelgebieden, met daaraan gekoppeld de benodigde financiering; Een algemene Europese wet inzake de bescherming van dieren 9. stelt vast dat met artikel 13 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie een nieuwe juridische situatie is gecreëerd in die zin dat aan de Europese Unie en haar instellingen nieuwe bevoegdheden en een grotere verantwoordelijkheid worden toegekend; is van mening dat genoemd artikel betrekking heeft op alle dieren en niet uitsluitend op voor de productie van levensmiddelen bestemde dieren; 1 PB L 47 van 18 februari 2009, blz PE v01 4/12 PR\ doc

5 10. verzoekt de Commissie in het licht van artikel 13 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie uiterlijk in 2012 een voorstel in te dienen voor algemene EUwetgeving inzake de bescherming van dieren, die op basis van de huidige wetenschappelijke inzichten en beproefde ervaring een bijdrage kan leveren aan een gemeenschappelijke opvatting omtrent de bescherming van dieren en de op dat gebied geldende essentiële voorwaarden; 11. is van mening dat deze algemene wetgeving inzake de bescherming van dieren, die aangevuld moet worden met afzonderlijke wetgeving met betrekking tot de verschillende diersoorten, passende richtsnoeren dient te bevatten inzake verantwoorde dierhouderij, een gemeenschappelijk systeem voor controles en het inzamelen van vergelijkbare gegevens, en bovendien moet aangeven welke fundamentele kennis bij personen die met dieren omgaan verplicht wordt gesteld, en welke verantwoordelijkheden bezitters van dieren precies hebben; 12. is van mening dat deze algemene wetgeving inzake de bescherming van dieren, overeenkomstig Verordening (EG) nr. 178/2002 van het Europees Parlement en de Raad van 28 januari 2002 tot vaststelling van de algemene beginselen en voorschriften van de levensmiddelenwetgeving, tot oprichting van een Europese Autoriteit voor voedselveiligheid en tot vaststelling van procedures voor voedselveiligheidsaangelegenheden 1, een gemeenschappelijk niveau voor de bescherming van dieren binnen de Europese Unie moet vaststellen, hetgeen een voorwaarde is voor vrije en rechtvaardige concurrentie op de interne markt; is echter van mening dat het voor personen, regio's of lidstaten mogelijk moet zijn om vrijwillige systemen in te voeren die strikter zijn; 13. is ingenomen met het debat over de verschillende mogelijkheden voor etikettering inzake dierenwelzijn in de hierboven genoemde mededeling van de Commissie van 28 oktober 2009 en benadrukt dat het van belang is dat aan consumenten binnen de Europese Unie passende informatie wordt verstrekt zodat zij op dit gebied weloverwogen beslissingen kunnen nemen; 14. pleit er in dit kader voor dat als uitgangspunt dient te gelden dat alle claims over de eigenschappen van een product bewezen moeten kunnen worden en dat, indien de informatie daarover te uitgebreid is om op het etiket te worden vermeld, de producent of verkoper deze via internet toegankelijk moet maken; 15. is verder van mening dat bij verdere maatregelen en eventuele bijkomende afzonderlijke rechtshandelingen de aandacht vooral moet liggen op: - controle op de daadwerkelijke naleving van het verbod op het houden van kippen in niet aangepaste kooien, - verscherpte controle op de naleving van de EU-varkensrichtlijn, - diertransporten en het gebruik van moderne technieken, 1 PB L 245 van 29 september 2003, blz PR\ doc 5/12 PE v01

6 - het gedwongen voederen van ganzen en eenden, - het dons plukken van levende vogels, - een verbod op het fokken van dieren op een manier die niet aansluit bij hun natuurlijk gedrag; Een Europees centrum voor de bescherming van dieren en diergezondheid 16. is van mening dat uiterlijk in 2012 een Europees centrum voor de bescherming van dieren en diergezondheid moet worden opgericht, waarvan de werkzaamheden gebaseerd moeten zijn op de hierboven voorgestelde algemene wetgeving inzake de bescherming van dieren; 17. is van mening dat met een dergelijk centrum invulling kan worden gegeven aan het "centrale coördinatie-instituut" waar in bovengenoemde mededeling van de Commissie van 28 oktober 2009 naar wordt verwezen; 18. is tevens van mening dat een dergelijk centrum onder meer tot taak zou moeten krijgen om in het licht van artikel 13 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie toekomstige wets- en beleidsvoorstellen, alsmede de gevolgen daarvan voor de bescherming en het welzijn van dieren, te beoordelen en zich daarover uit te spreken, op basis van de meest recente kennis dierenwelzijnsnormen te definiëren en te beoordelen, scholing te verzorgen en kennis te verspreiden over de bescherming en het welzijn van dieren, alsmede te zorgen voor de coördinatie van een EU-systeem voor het testen van nieuwe technieken; 19. verzoekt in verband hiermee de Commissie om te onderzoeken in hoeverre de autoriteiten in de lidstaten zich voor de werkzaamheden van de Europese Unie op het gebied van het welzijn van dieren hebben ingezet en om indien nodig maatregelen voor te stellen om eventuele problemen het hoofd te bieden; verzoekt daarnaast de Commissie ernaar te streven dat het wetenschappelijk panel voor diergezondheid en dierenwelzijn van EFSA (AHAW) en de daaronder vallende werkgroepen worden samengesteld uit deskundigen uit alle delen van de Europese Unie; Betere handhaving van bestaande wetgeving 20. verzoekt de Commissie zo spoedig mogelijk uitgebreide controles uit te voeren naar de wijze waarop de bestaande regelgeving inzake dierbescherming door de lidstaten wordt toegepast en hoe zij de naleving daarvan controleren, met name wat betreft diertransporten en varkens, en verzoekt de Commissie indien nodig uiterlijk in 2012 aanbevelingen, richtlijnen of andere maatregelen voor te stellen om eventuele problemen op te lossen; 21. is van mening dat gestreefd moet worden naar een doelgericht en op risico's gebaseerd controlesysteem waarin objectieve factoren zoals sterftecijfers en het gebruik van antibiotica centraal staan; 22. benadrukt dat in de begroting van de Europese Unie voldoende middelen moeten worden gereserveerd om de Commissie in staat te stellen de lidstaten op dit gebied efficiënter en uitgebreider te kunnen controleren; PE v01 6/12 PR\ doc

7 23. verzoekt de lidstaten erop toe te zien dat overtreding van de Europese regelgeving op het gebied van de bescherming van dieren resulteert in strafoplegging en dat deze strafoplegging in alle individuele gevallen vergezeld gaat van duidelijke instructies en adviezen van de bevoegde autoriteiten; De samenhang tussen diergezondheid en volksgezondheid 24. herinnert aan het feit dat het gebruik van antibiotica een indicator is voor de gezondheidssituatie van dieren en spreekt zijn ernstige bezorgdheid uit over het acute probleem van antibioticaresistentie bij dieren en mensen; 25. benadrukt dat het probleem van de antibioticaresistentie bij dieren zich niet alleen voordoet binnen de landbouw en verzoekt de Commissie daarom in het licht van artikel 13 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie in dit verband tevens te kijken naar de rol van huisdieren; 26. herinnert aan het feit dat ziektes naar hun aard grensoverschrijdend zijn en benadrukt dat er daarom gemeenschappelijke maatregelen getroffen moeten worden om een halt toe te roepen aan ziekten als salmonella en hondsdolheid die zich tussen mensen en dieren, waaronder huisdieren, kunnen verspreiden ten gevolge van een gebrekkige diergezondheid en het op onverantwoorde wijze houden van dieren; 27. herinnert in dit verband aan bovengenoemde resolutie van 22 mei 2008 waarin het probleem van de antibioticaresistentie ook wordt genoemd en benadrukt dat het in eerste instantie de boeren, fokkers en bezitters van dieren zijn die de verantwoordelijkheid hebben om toe te zien op de gezondheid en het welzijn van hun dieren; 28. verzoekt de Commissie scherper toe te zien op het gebruik van antibiotica binnen de Europese Unie en indien nodig voor dit doel een Europese databank op te zetten; Indicatoren en nieuwe technieken 29. verzoekt om de beoordeling en verdere ontwikkeling van "The Animal Welfare Quality Project", met name voor wat betreft het stimuleren van landbouwers en producenten om gebruik te maken van de nieuwe indicatoren, aangezien er nog veel werk verzet moet worden voordat de nieuwe indicatoren feitelijk kunnen worden toegepast; 30. verzoekt de Commissie zo spoedig mogelijk een proefperiode voor te stellen voor de beoordeling van het welzijn van dieren binnen de Europese Unie volgens de in het kader van de "Animal Welfare Quality Project" ontwikkelde methode; 31. verzoekt de Commissie zo spoedig mogelijk een voorstel te doen voor een systeem voor de toetsing van nieuwe technieken binnen de Europese Unie die relevant zijn voor het welzijn van dieren en is van mening dat een dergelijk systeem niet alleen gemeenschappelijke testnormen moet behelzen, maar tevens moet aangeven op welke wijze de testresultaten ter kennis van de verschillende lidstaten moeten worden gebracht; 32. roept de lidstaten op in deze context beter gebruik te maken van de mogelijkheden die de EU-fondsen voor plattelandsontwikkeling bieden voor steun voor investeringen in PR\ doc 7/12 PE v01

8 innovatie en modernisering ten behoeve van het welzijn van dieren; 33. verzoekt zijn Voorzitter deze resolutie te doen toekomen aan de Raad en de Commissie. PE v01 8/12 PR\ doc

9 TOELICHTING Een goede diergezondheid en een goede dierhouderij zijn voor onze samenleving van wezenlijk belang, niet alleen met het oog op het welzijn van de dieren, maar ook met het oog op de volksgezondheid, onze economie en het concurrentievermogen van Europa. Onze strenge dierenbeschermingsnormen zijn onderdeel zijn van het "handelsmerk" van de Europese landbouwproducten, maar alleen als de bestaande regelgeving daadwerkelijk wordt nageleefd. Het actieplan De meeste maatregelen in het huidige, weliswaar niet zeer ambitieuze actieplan, zijn naar tevredenheid uitgevoerd. Er zijn krachtige inspanningen verricht om alternatieven voor dierproeven te ontwikkelen en om in het kader van de WTO en bilaterale overeenkomsten met derde landen de bescherming van dieren de hoogste prioriteit te verlenen. Daarnaast is in het kader van "The Animal Welfare Quality Project" bijzonder grote vooruitgang geboekt voor wat betreft de wetenschap en kennis op het gebied van de indicatoren voor diergezondheid. Tegelijkertijd is het teleurstellend dat er niet meer is gedaan op het gebied van diertransporten en de daarmee samenhangende kwestie van de ontwikkeling van een satellietsysteem voor het volgen van deze transporten. Bijzonder zorgwekkend is ook dat veel varkensfokkers in Europa zich niet houden aan de bepalingen van richtlijn 2008/120/EG inzake minimumnormen voor de bescherming van varkens. Het actieplan Het Europees Parlement heeft reeds in zijn resolutie van 2006 te kennen gegeven dat het zich op het standpunt stelt dat er in aansluiting op het huidige actieplan een nieuw actieplan dient te worden opgesteld. Dit standpunt wordt hier nu herhaald, met name met het oog op artikel 13 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, zoals gewijzigd bij het Verdrag van Lissabon, dat een nieuwe juridische werkelijkheid heeft gecreëerd. De rapporteur is van mening dat in het nieuwe actieplan om redenen die hieronder zullen worden uiteengezet de aandacht moet komen te liggen op: 1. een algemene Europese wet inzake het welzijn van dieren 2. een Europees centrum voor de bescherming en de gezondheid van dieren 3. betere handhaving van de huidige wetgeving 4. het verband tussen diergezondheid en volksgezondheid 5. indicatoren en nieuwe technieken In Europa bestaat sinds jaar en dag de algemene overtuiging dat dieren rechtvaardig behandeld dienen te worden. De traditie die wij daarin hebben moeten wij handhaven en versterken aan de hand van nieuwe ervaringen en immer toenemende kennis over het PR\ doc 9/12 PE v01

10 natuurlijk gedrag van dieren en over de duidelijke verbanden tussen het welzijn en de gezondheid van mens en dier. Er bestaan momenteel tussen de niveaus van dierenbescherming in de verschillende landen grote verschillen, hetgeen niet alleen leidt tot grote verschillen in de levensomstandigheden van dieren, maar ook tot een verstoring van de vrije en rechtvaardige concurrentie tussen producenten. De interne markt is het belangrijkste instrument voor cohesie in Europa en voor het bewaren van de vrede en vrijheid voor iedereen. Wij moeten de vrijheid en rechtvaardigheid op deze markt in alle opzichten bewaren. Daarom moet de EU zo spoedig mogelijk een algemene en krachtige gemeenschappelijke wet inzake de bescherming van dieren tot stand brengen, waarin het recht van dieren op een waardig bestaan wordt erkend en waarin wordt vastgelegd dat producenten geen dierlijke producten op de interne markt mogen aanbieden die niet voldoen aan de in de algemene wet opgenomen bepalingen. Een dergelijke wet zou invulling geven aan het vereiste dat dieren recht hebben op een waardig leven in overeenstemming met hun aard en bovendien voor alle dierproducenten dezelfde marktomstandigheden creëren. Tegelijkertijd moet het producenten, coöperaties of regio's echter volledig vrij staan vrijwillige bepalingen of etiketteringen in te voeren die verder gaan dan in de algemene wet gestelde vereisten. In een dergelijke algemene wet moet tevens de aansprakelijkheid van bezitters van dieren duidelijk worden vastgelegd. Een dergelijk algemeen kader moet niet als minimumrichtlijn fungeren, maar moet strikte gemeenschappelijke normen vaststellen waaraan alle gedetailleerde wetgeving op dit gebied, zoals bijvoorbeeld de wetgeving inzake diertransporten, moet voldoen. Ongeveer zoals de algemene EU-wetgeving met betrekking tot levensmiddelen (Verordening (EG) nr. 178/2002) dat doet op het gebied van de voedselzekerheid. Natuurlijk zullen door de invoering van een alomvattende en strengere wetgeving inzake de bescherming van dieren van de producenten inspanningen voor het verwerven van kennis worden verlangd en zal het hen tijd en geld kosten. Kennisoverdracht zou kunnen plaatsvinden via kennisbanken in de lidstaten, via producentenorganisaties of via een nieuw Europees centrum. Wij zouden als burger en als consument allemaal bereid moeten zijn om een financiële bijdrage te leveren voor een aanzienlijk betere bescherming van dieren. En hoewel er momenteel in de begroting voor plattelandsontwikkeling reeds financiële middelen voor de bescherming van dieren zijn uitgetrokken, zijn deze middelen niet als toereikend aan te merken. Er is binnen de EU behoefte aan coördinatie op het gebied van de bescherming van dieren en diergezondheid. Of deze coördinatie moet geschieden door een afdeling binnen de Commissie of dat een bestaand nationaal centrum voor de bescherming van dieren deze rol toebedeeld moet krijgen, is van ondergeschikt belang. Het centrum moet gebaseerd worden op de "algemene wet inzake de bescherming van dieren", moet alle beschikbare kennis samenbrengen en moet tevens de bevoegdheid krijgen om waar lacunes worden geconstateerd nieuw onderzoek te initiëren, zoals bijvoorbeeld het zeer succesvolle "Animal Welfare Quality Project" dat is opgezet vanwege het feit dat momenteel de kennis ontbreekt over hoe de nieuwe indicatoren in de praktijk moeten worden PE v01 10/12 PR\ doc

11 toegepast. Het centrum moet verder een overzicht bieden van alle kennis op een bepaald moment en adviezen als het gaat om het invoeren van nieuwe technieken. Een absolute voorwaarde voor het functioneren van wat voor wetgeving dan ook is de aanwezigheid van toezicht, controle en (helaas) ook sancties. De Commissie moet in verband hiermee de bevoegdheid en middelen krijgen om een doelgericht en op risico's gebaseerd controlesysteem in te voeren. Daarnaast moeten de lidstaten ervoor zorgen dat hun toezichthoudende instanties strikte en gelijkwaardige normen hanteren en beschikken over de vereiste sanctiemogelijkheden voor het geval dierenbezitters zich niet aan de wettelijke vereisten houden. Er bestaan sterke ethische gronden voor het hanteren van strenge normen op het gebied van het dierenwelzijn - dat alleen al zou voldoende reden moeten zijn voor verscherpte regelgeving en de naleving daarvan. Desalniettemin zijn de aan dierenwelzijn verbonden volksgezondheidsaspecten minstens even belangrijk. Enorm veel biologische factoren zijn voor alle levende wezens gelijk. Die gelijkheid is nog sterker aanwezig binnen de categorie van de zoogdieren, de categorie waartoe de meeste van onze dieren, maar ook wijzelf, behoren. Zowel mensen als dieren zijn in staat angst en pijn, vreugde en vriendschap te ervaren. Daarnaast lijkt ons afweersysteem sterk op dat van dieren en hebben wij last van een groot aantal van dezelfde ziekteverwekkers. Dierziekten kunnen niet alleen gevolgen hebben voor de mens omdat er een verband bestaat tussen dieren voor de voedselproductie en de volksgezondheid, maar kunnen ons ook treffen via wilde dieren of huisdieren, zoals het geval is bij hondsdolheid dat door wilde dieren wordt overgedragen en toxoplasmose, waarvan de besmetting meestal afkomstig is van katten. Er bestaan derhalve veel goede redenen om het nieuwe artikel 13 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, zoals gewijzigd door het Verdrag van Lissabon, in die zin uit te leggen dat daarmee de bevoegdheid van de EU wordt uitgebreid tot alle dieren. Net als op andere gebieden in de samenleving neemt ook onze kennis over onze dieren, en dan met name over dierziekten en de gevolgen daarvan voor onze gezondheid, steeds verder toe. We moeten deze kennis benutten om de levensomstandigheden van onze dieren en onze eigen volksgezondheid voortdurend te verbeteren. Wij hebben een gemeenschappelijk belang bij de totstandkoming van een Europese databank met gegevens over het gebruik van antibiotica. Hoeveel antibiotica worden er gebruikt? Welke antibiotica worden er voorgeschreven? In welke geografische gebieden? En in welke productiesectoren? Hoeveel antibiotica worden er voor huisdieren gebruikt? Er zijn talrijke zeer belangrijke vragen, aangezien antibioticaresistentie (tegenwoordig naast multiresistentie ook volledige resistentie) vooral een zeer ernstige bedreiging vormt voor de gezondheid van kinderen en jongeren. De absoluut gezien gevaarlijkste en direct levensbedreigende ziekten zoals TBC zijn nu juist dierziekten, hetgeen enorme problemen kan gaan veroorzaken. Ook hierin zou een nieuw EUcentrum voor de bescherming van dieren en diergezondheid een belangrijke taak kunnen vervullen als drijvende kracht en bron van kennis. PR\ doc 11/12 PE v01

12 Zonder ook maar een moment de redenen van praktische, economische en volksgezondheidkundige aard te vergeten, bestaan er dus ethische en culturele redenen om zeer strikte normen voor de bescherming van dieren te hanteren. Een nieuw, ambitieus meerjarig actieplan dat zich richt op bovengenoemde punten zou naar de mening van de rapporteur hieraan kunnen bijdragen. PE v01 12/12 PR\ doc