Duitse taal en cultuur

Transcriptie

1 Duitse taal en cultuur Bachelor of Arts Bij ons leer je de wereld kennen

2 Waarom Duitse taal en cultuur? Duitsland heeft de grootste economie van de Europese Unie en behoort politiek gezien ook tot de belangrijkste landen van Europa. Niet alleen in politiek en economisch opzicht, zeker ook op het gebied van cultuur (film, dans, muziek, theater) is het land volop in beweging. De economische positie van Duitsland en de belangrijke plaats die het land in de Europese Unie heeft, maken dat er grote behoefte is aan cultuurspecialisten en Duitslanddeskundigen in brede zin. Zulke specialisten, die de taal van het land bovendien goed spreken en schrijven, zijn van groot belang voor Nederlandse bedrijven die veel handel drijven met Duitsland. Maar ook voor de overheid, cultuurinstellingen en uitgeverijen, aangezien zij eveneens veel contacten met Duitsland hebben. Duitsland is tenslotte veruit de belangrijkste handelspartner van Nederland. Duitse taal en cultuur studeren in Leiden 3 Past deze studie bij jou? 4 Lees meer over: Opbouw van de bacheloropleiding 5 6 Keuzeruimte: jij kiest! Vakkenpakket 8 Voorlichtingsdagen & Contact 11 Bereid je voor op de arbeidsmarkt 10 Fotografie: UFB Photo & Digital, Chris Gorzeman, Marc de Haan en Hielco Kuipers. Aan deze brochure, die met zorg is samengesteld, kunnen geen rechten worden ontleend. De meest actuele informatie is te vinden op studereninleiden.nl. Augustus 2016

3 Duitse taal en cultuur studeren in Leiden De combinatie van het intrigerende verleden en het boeiende heden maakt Duitsland tot een interessant studiegebied. Duitslanddeskundige, iets voor jou? Waarom in Leiden? Duitse taal en cultuur in Leiden is een studie met een unieke werkwijze. Je begint met het bestuderen van de moderne tijd, het Duitsland van nu, en duikt van daar steeds verder terug de Duitse geschiedenis in, om met de middeleeuwen af te sluiten. Deze werkwijze is uniek voor de studie Duitse taal en cultuur in Nederland. Daarbij: in Leiden komen alle Duitstalige gebieden tot hun recht, met name ook de cultuur en geschiedenis van Oostenrijk en Zwitserland. Taalvaardigheid op niveau In Leiden leer je de Duitse taal tot in de puntjes beheersen. Tijdens je studie zijn bijna alle colleges en werkgroepen in het Duits en zul je zelf mondelinge en schriftelijke presentaties in het Duits houden. Je wordt daarin begeleid door ervaren docenten, waaronder Muttersprachler: zij hebben het Duits als moedertaal. Zij leren jou uitstekend Duits spreken, lezen en schrijven. Brede basis Het leren van de taal is een instrument om vervolgens de Duitse cultuur (film, literatuur, politieke debatten) maar ook de Duitse taal zelf te kunnen bestuderen. In de opleiding bestudeer je de Duitse maatschappij vanuit verschillende wetenschapsgebieden. Je bestudeert onder andere de manier waarop het huidige Duitsland zich presenteert en hoe de taal in de loop der tijd veranderd is. Daarnaast bestudeer je de Duitse literatuur (en film) in samenhang met de culturele en sociale achtergronden ervan. Door alle vakgebieden te combineren ontwikkel je in de eerste twee jaar een brede basis. In het derde jaar ligt de focus geheel op de door jou gekozen specialisatie. Ervaring opdoen in het buitenland Duitse taal en cultuur is een internationaal georiënteerde opleiding. Ervaring opdoen in het buitenland is daarom een belangrijk onderdeel van je bachelorstudie. Een semester studeer je aan een Duitstalige universiteit. Zo leer je de taal beter spreken, maak je kennis met specialisaties die in Nederland niet aan bod komen en doe je internationale ervaring op. Dit buitenlandverblijf maakt deel uit van je studie, waarbij je door je Leidse docenten mede wordt begeleid. De Universiteit Leiden heeft veel goede contacten met buitenlandse universiteiten, maar je kunt ook zelf met suggesties komen. Je hebt dus veel keuzevrijheid. Meer informatie: studereninleiden.nl/duits 3

4 Past deze studie bij jou? Duitse taal en cultuur is de perfecte studie als je graag met taal bezig bent en onze oosterburen echt goed wilt leren kennen dus niet alleen via de Nederlandstalige pers maar uit eerste hand (via kranten, internet, boeken, films, toneel etc.). Voor deze opleiding is het goed als je plezier hebt in lezen en je je graag vastbijt in een spannend onderwerp. De combinatie van cultuur, politiek en taal moet je aanspreken en je ziet het als een uitdaging om de Duitstalige samenlevingen vanuit diverse wetenschappelijke invalshoeken te bestuderen. Toelating Je wordt rechtstreeks toegelaten tot de bacheloropleiding Duitse taal en cultuur als je in het bezit bent van een vwo-diploma. Heb je een propedeuse- of einddiploma van een hboinstelling, controleer dan bij de opleiding of je een toelatingsverzoek moet indienen. Kijk voor de precieze eisen en mogelijkheden op studereninleiden.nl/toegang. Uit de agenda van Hanna Ruiz, eerstejaars 09:00 Fundament. Dit college over taalvaardigheid hebben we twee keer in de week. De ene les gaat over grammatica, de andere over spreekvaardigheid. 11:00 College Kämpfen, beten, schreiben: Literatur von 750 bis We lezen een boek over de Duitse literatuurgeschiedenis en ook enkele oude teksten. Bijvoorbeeld het Nibelungenlied uit de 13e eeuw. 13:00 Ik lunch met studiegenootjes in het restaurant van het Lipsius. Daarna studeren we nog een klein uurtje. 14:00 Das Eigene und das Andere: Kulturen, Medien und Identität. Dit college gaat over cultuur, politiek en media in Duitsland, vooral na de Tweede Wereldoorlog. Hiervoor moeten we een werkstuk maken en een presentatie houden. 18:00 Na college ga ik gelijk naar huis en pak ik mijn spullen voor balletles in Rijswijk. 20:30 Door ballet eet ik vandaag pas laat, mijn bordje staat in de magnetron, mijn ouders hebben dan al gegeten. s Avonds studeer ik het best, dus ik lees nog wat literatuur en oefen woordjes. 00:00 Slapen. 4

5 Opbouw van de bacheloropleiding Aan de Universiteit Leiden leer je de Duitse taal en cultuur doorgronden. Je verdiept je eerst uitgebreid in de disciplines, zoals taal-, literatuur- en cultuurwetenschap. Vervolgens bepaal je zelf welk gebied van de germanistiek je tot in detail wilt verkennen. Algemeen De bacheloropleiding Duitse taal en cultuur duurt drie jaar. De voertaal van de colleges in de bachelor is Duits. Enkele algemene vakken worden in het Nederlands gegeven. Het eerste jaar Om je studie met succes te volbrengen is het belangrijk dat je de Duitse taal goed beheerst. Daarom ga je in het eerste jaar hard aan de slag met je taalvaardigheid. Je oefent in colleges en werkt daarnaast zelfstandig aan de verbetering van je taalvaardigheid. Duits is het instrument voor alle onderdelen van de studie. Daarnaast maak je kennis met alle onderdelen van de studie: je bestudeert de taal, de cultuur (boeken, films, politieke uitspraken), en de geschiedenis. Hierdoor krijg je een brede inleiding in de Duitse taal en cultuur en leer je de disciplines in samenhang met elkaar te zien. Gedurende je eerste jaar houd je tevens een leeslijst bij, waarover je in de loop van het jaar een mondeling tentamen aflegt. In je eerste jaar heb je gemiddeld 15 contacturen per week. Daarnaast besteed je ook nog tijd aan zelfstudie. Per week ben je gemiddeld 40 uur bezig met je studie. Het tweede en derde jaar In je tweede jaar ga je je verder verdiepen in de Duitse taal en cultuur. In je derde jaar kies je in welk deelgebied van de Germanistiek (taal-, literatuur- of cultuurwetenschap) je je wilt specialiseren. Ook ga je door met het ontwikkelen van je taalvaardigheid en breng je een semester door aan een Duitstalige universiteit in het buitenland. In het verlengde van je specialisatie schrijf je aan het einde van je derde jaar een afsluitend werkstuk, waarbij je de academische vaardigheden inzet die je eerder hebt opgedaan. Enkele voorbeeldtitels van afstudeerscripties zijn: w w Wir wollten einen neuen Frauentyp schaffen. Die Suche nach einer kollektiven Identität der neuen Frau in der ausgehenden Weimarer Republik wwdie Jugendsprache: Varietät der deutschen Standardsprache und Ausdruck einer Jugendkultur wwkollektive Erinnerung in Durs Grünbeins Porzellan. Eine gedächtnistheoretische Lektüre 5

6 Welk deel van de germanistiek ga jij tot in detail verkennen? Het eerste studiejaar Dit zijn de vakken van het eerste jaar: Deutsche Sprache: Fundament I und II Taalvaardigheid is een belangrijk onderdeel van je studie. Je werkt aan je uitspraak en je maakt kennis met de grammatica. Ook oefen je in het eerste semester intensief je mondelinge en schriftelijke taalvaardigheid. Krise und Kritik: Literatur von 1914 bis 2015 Je bestudeert de Duitse literatuur (en film) in samenhang met de culturele en sociale achtergronden ervan. Zo behandel je bijvoorbeeld bij een tekst van Bertolt Brecht uit de jaren twintig en dertig ook de economische crisis en de politieke toestand in bruisend Berlijn van die tijd. Inleiding literatuurwetenschap Literaire teksten kun je op verschillende manieren lezen en bestuderen. In dit vak maak je kennis met de belangrijkste begrippen uit de literatuurwetenschap. Deze basiskennis helpt je tijdens je studie om de rijke literaire oogst uit de Duitstalige gebieden te begrijpen en in zijn context te plaatsen. Inleiding taalwetenschap We zijn allemaal taaldeskundigen. We kunnen immers taal gebruiken en inschatten wat goed en wat slecht taalgebruik is. Maar is taal aangeboren? Hoe bepaal je de precieze betekenis van een woord? Waarom verandert taal? En waartoe dient taal eigenlijk? Deze inleiding in de taalwetenschap biedt je inzicht in mogelijke antwoorden op dergelijke vragen. Samen met studenten van andere opleidingen bestudeer je het verschijnsel taal en krijg je 6

7 een indruk van de verschillende vormen van taalwetenschappelijk onderzoek. De Duitse taal in de loop van de tijd Taal verandert. Dit is eenvoudig te zien als je bijvoorbeeld een Middelhoogduitse met een Nieuwhoogduitse tekst vergelijkt. De geschiedenis van de Duitse taal, van het Oudhoogduits tot heden, komt in dit vak uitvoerig aan bod. Uitgaand van het tegenwoordige taalsysteem gaan we na welke veranderingen tot het moderne Duits hebben geleid. Daarbij wordt onder meer duidelijk hoeveel overeenkomsten het Duits en het Nederlands nog steeds hebben. Das Eigene und das Andere: Kulturen, Medien und Identität Aan de hand van concrete cases bestudeer je de manier waarop het huidige Duitsland zich presenteert. Dat gebeurt bijvoorbeeld door te kijken naar de rol van Duitsland in de EU, de vluchtelingencrisis en de opkomst van Pegida. Ook wordt ingegaan op de rol van instituties (politiek, wetenschap, media, kunst, literatuur). Daarbij komt regelmatig de historische achtergrond aan de orde net als de vraag of er verschillen zijn tussen Oost- en West-Duitsland. Deutschland in Bildern Als je de cultuur van een land bestudeert, is het niet alleen belangrijk hoe dit land zichzelf presenteert, maar ook welke beelden van dit land ontstaan. Bijna alle gebeurtenissen in het verleden en het heden manifesteren zich in Schlüsselbildern Dat zijn beelden, foto s of films, die iedereen herkent, zoals de Trümmerfrauen, de Montagsdemonstrationen of actueel de Flüchtlingsströme. In dit college wordt gekeken hoe deze beelden ontstaan en verwerkt worden, in het bijzonder in de Duitse film. Must reads: Leseliste ab 1700 In de loop van je eerste jaar lees je naast de literatuur die voor de colleges verplicht is ook literaire werken uit de 20e en 21e eeuw, die je zelf uit een lijst mag kiezen. De bestudering van de leeslijst wordt ondersteund door een hoorcollege. Over de gelezen boeken doe je een mondeling tentamen. Het tweede en derde jaar Het tweede studiejaar bestaat uit een combinatie van verplichte vakken uit het curriculum van Duits, en keuzeruimte. Tweede jaar: wwduitstalige literatuur in context wwde Duitse taal: verdieping wwduits tussen Engels en Nederlands wwwetenschapsfilosofie wwkeuzeruimte Derde studiejaar: Het derde jaar staat in het teken van je buitenlandverblijf, je specialisatie en het afronden van je bachelor. wwsemester aan universiteit in Duitstalig buitenland wwwerkcolleges naar keuze wwbacheloreindwerkstuk De studiegids van de opleiding vind je via: studereninleiden.nl/duits Professor Anthonya Visser hoogleraar Duitse taal en cultuur Anthonya Visser vindt Duitsland een bijzonder interessant land om onderzoek naar te doen. De gecompliceerde geschiedenis laat bijvoorbeeld nog steeds sporen na in de publieke debatten die nu in Duitsland worden gevoerd. Andere landen kijken op hun beurt heel intensief naar Duitsland wat zegt bondskanselier Angela Merkel over de financiële crisis, wat over Syrië? 7

8 Keuzeruimte: jij kiest! Aan de Universiteit Leiden kun je je studie zoveel mogelijk laten aansluiten op jouw eigen interesses en ambities. In het derde jaar van je bachelor heb je een keuzeruimte van 30 studiepunten. Je vult die voor een belangrijk deel zelf in met bijvoorbeeld een keuzepakket, een PraktijkStudie, een stage of een buitenlandverblijf. Zo geef je verdieping of verbreding aan je studie. Keuzepakket Je kunt besluiten in je keuzeruimte je kennis van Duitse taal en cultuur verder te verdiepen met extra colleges die aansluiten bij je opleiding Duitse taal en cultuur. Of je kunt juist je blik verbreden en vakken volgen buiten je eigen opleiding, bijvoorbeeld bij Geschiedenis, Psychologie of Bestuurskunde. Je kiest uit speciaal samengestelde pakketten (minoren), of je vult je keuzeruimte met een pakket van samenhangende keuzevakken. PraktijkStudies Alleen in Leiden kun je de bacheloropleiding Duitse taal en cultuur combineren met een PraktijkStudie. Je kiest een PraktijkStudie als invulling van je keuzeruimte. Met een PraktijkStudie verdiep je je in werk waarvoor jij als student Duitse taal en cultuur geknipt bent. Bovendien vul je de theorie aan met praktijkgerichte kennis. Een PraktijkStudie is een hele goede voorbereiding op de arbeidsmarkt. Er zijn bovendien een aantal Leidse masterprogramma s die hier op aansluiten. Er zijn vijf PraktijkStudies: wwboek, Boekhandel en Uitgeverij wweducatieve minor wweuropese Unie Studies wwinternationaal en Intercultureel Management wwjournalistiek en Nieuwe Media Stage lopen Een stage is ideaal om te ontdekken wat je wel en niet interessant vindt. Zo kun je nagaan of datgene wat je leuk lijkt wel echt bij je past. Denk hierbij aan de sector waar je in kunt werken, het soort werk of de rol die je uitoefent. Handig om tijdens je studie te ontdekken, zo geef je richting aan je verdere loopbaan. In een stage doe je relevante werkervaring, extra vaardigheden en handige netwerkcontacten op. Dit is precies waar werkgevers om vragen. Door een stage werk je bovendien al op het niveau van je opleiding. Wat voor stages zijn er? Afhankelijk van je studie, je specialisatie en jouw voorkeur zijn er verschillende stages mogelijk. Sommige stages sluiten direct aan op het vakgebied van je studie, andere stages doen vooral een beroep op je communicatieve en/of analytische vaardigheden. Denk aan stages in de journalistiek, de uitgeverij, het onderwijs, in de voorlichting en pr, in het bedrijfsleven of bij de overheid. Het is ook mogelijk om in het buitenland stage te lopen. Janine van Maastricht-Dankers beleidsmedewerker en teamleider bij NWO De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) is verantwoordelijk voor de verdeling van subsidiegelden voor onderzoek. Ik ben werkzaam bij het wetenschapsgebied Geesteswetenschappen. Wij laten onderzoeksvoorstellen beoordelen door experts en coördineren de besluitvorming over wie het geld krijgt. Dagelijks heb ik profijt van de academische vaardigheden die ik tijdens mijn studie heb opgedaan. Tijdens het analyseren van Duitse literatuur lag de focus op wat in het Duits zo mooi heet infragestellen. Je stelt jezelf continu vragen over de tekst die je leest. Dat leert je om kritisch na te denken en dat komt nu erg van pas. Meer informatie over de keuzeruimte vind je op: studereninleiden.nl/duits 8

9 Voor een volledige academische opleiding ga je na je bachelor door met een master Afhankelijk van de afstudeerrichting die je gekozen hebt in je bachelor, kun je kiezen voor de master Linguistics, track German Language and Linguistics, of de master Literary Studies, track German Literature and Culture. De voertaal van de colleges is uiteraard Duits. Wil je zowel de Duitse taal als de Duitse literatuur en cultuur blijven bestuderen in de master, dan kun je ook onderdelen doen van het landelijke programma Masterlanguage: masterlanguage.nl. Ook kun je kiezen voor een tweejarige onderzoeksmaster. Meer weten? Kijk op unileidenmasters.nl. Max van Tongeren Naar het buitenland Om je helemaal onder te dompelen in de taal en echt kennis te maken met de Duitse cultuur is een verblijf in het buitenland onontbeerlijk. Het eerste semester van het derde studiejaar breng je daarom verplicht door aan een Duitstalige universiteit. Studenten ervaren dit buitenlandverblijf altijd als een verrijking van hun studie. Je kunt nog extra ervaring opdoen door een intensieve zomercursus in het buitenland te volgen. De opleiding heeft goede contacten met universiteiten in de Duitstalige landen en de rest van de wereld. Meer weten? Als je vragen hebt over het perspectief van jouw studiekeuze, kun je altijd contact opnemen met je studiecoördinator. Tijdens en tot een half jaar na je studie kun je ook terecht bij de Studenten Loopbaan Service voor antwoorden op je vragen. Ontdek wat bij je past door sollicitatieworkshops of een loopbaantest en doe handige werkgeverscontacten op. Meer informatie: studereninleiden.nl/duits ouderejaars In de loop van de studie ga je je meer verdiepen en specialiseren. Je kunt dan meer invulling geven aan je eigen interesses. Doordat de docenten dieper op de stof ingaan, wordt de studie steeds uitdagender. In je derde jaar ga je een halfjaar naar het buitenland, studeren aan een Duitstalige universiteit. De meesten gaan naar Duitsland, maar je kunt ook kiezen voor Oostenrijk. Uit drie vakgebieden cultuur, literatuur en taal kies je zelf de vakken die je gaat volgen. Je legt dan dus zelf de accenten. Na mijn studie wil ik bij de overheid gaan werken of bij een van de instellingen van de Europese Unie. Ik wil later graag een schakel zijn tussen Nederland en Duitsland. 9

10 Bereid je voor op de arbeidsmarkt Waar komen onze studenten terecht? 40% Onderwijs 12% Cultuur, sport en recreatie En dan ben je afgestudeerd cultuurspecialist Duitsland. Je kennis van de Duitse taal en cultuur geeft een stevige basis voor de toekomst. Bovendien ben je een analytische en kritische denker. Dat maakt je geschikt voor veel verschillende functies. Op weg naar werk Waar je later werkt, hangt af van je eigen interesses, kennis en vaardigheden en de studiekeuzes die je maakt. Het is dus handig als je je al tijdens je studie voorbereidt op een toekomstige baan. Dit kan bijvoorbeeld door het kiezen van een specialisatie of door de invulling van de vrije keuzeruimte met een stage, minor of een buitenlandverblijf. De studiecoördinator van de opleiding en de Studenten Loopbaan Service adviseren je hierbij. Waar kun je aan de slag? Na het afronden van de bachelor Duitse taal en cultuur ben je voor verschillende werkgevers interessant. Na het afronden van je bachelorstudie kun je aan de slag als bijvoorbeeld docent Duits, marketingmedewerker, vertaler of onderzoeker. Het loont om ook een master te gaan doen, daarmee vind je een baan op hoger niveau. Organisaties waar afgestudeerden Duitse taal en cultuur werken zijn: wwambassade van Oostenrijk wwhomeshoppingbedrijf Mail Order Finance GmbH wwpicasso Lyceum wwstichting Eurotransplant wwcongres- en evenementenmanagementbureau MCI Group Arbeidsmarktonderzoek De Studenten Loopbaan Service doet regelmatig onderzoek naar de mogelijkheden van studenten op de arbeidsmarkt. In 2015 is onderzoek gedaan naar afgestudeerden van de opleidingen in de Geesteswetenschappen in de jaren 2012 tot juli In die periode vond gemiddeld van alle opleidingen 71% van de ondervraagden binnen 2 maanden een baan. 74% daarvan vond toen direct een baan op hbo- of universitair niveau, in uiteenlopende branches, bijvoorbeeld in de communicatie, het onderwijs, de journalistiek of in de zakelijke dienstverlening. De arbeidsmarkt verandert voortdurend. Uit arbeidsmarktonderzoek weten we dat het loont om relevante werkervaring en buitenlandervaring op te doen, stage te lopen en een netwerk op te bouwen. Studenten die dit tijdens hun studie hebben gedaan, vinden vaker een baan op hoger niveau. Meer weten over arbeidsmarktperspectief? jouwvooruitzichtopwerk.nl 12% Overheid en semioverheid 8% Non-profit (bijv. bij ideële organisatie) 8% Zakelijke dienstverlening 8% ICT 4% Journalistiek 4% Communicatie 4% Overig Bron: Arbeidsmarktonderzoek onder afgestudeerden Europese talen en culturen 2012 t/m Studenten Loopbaan Service Geesteswetenschappen. Matthijs Beukers accountbeheerder Matthijs werkt als accountbeheerder bij het bedrijf Tata Steel Europe. Mijn klanten zijn vaak staalverwerkingsbedrijven die onder andere in Nederland en Duitsland zitten van autofabrikanten tot de verpakkingsindustrie. Ik begeleid ze in hun boeking, help met de voortgang van orders en regel transport van het materiaal. Ik weet hoe de Duitse cultuur in elkaar zit en dat is heel handig in het contact met mijn klanten. Mijn vloeiend taalgebruik is ook een groot voordeel ten opzichte van collega s die soms wat moeite hebben met het Duits. 10

11 Maak kennis met ons Wil je meer weten over de opleiding Duitse taal en cultuur en beleven hoe het is om in Leiden te studeren? Kom langs op onze voorlichtingsactiviteiten of ervaar het online! Open Dag Op de Open Dag ontdek je alle opleidingen van de Universiteit Leiden. Oriënteer je op de informatiemarkt, bezoek opleidingspresentaties en beleef je toekomstige studentenstad. Proefstuderen Bij de opleiding volg je colleges met andere studiekiezers. Samen met een docent behandel je vooraf uitgewerkte opdrachten. Zo maak je op een actieve manier kennis met de inhoud van de studie. Meeloopdag Loop mee met een student en beslis of de studie goed bij je past. Je schuift aan bij echte hoor- en werkcolleges en proeft de sfeer op de universiteit. Online Proefstuderen Je neemt deel aan digitaal onderwijs met opdrachten en filmpjes die je thuis of op school zelfstandig uitwerkt. Studenten of docenten van de opleiding begeleiden je hierbij. Kijk voor de datums en meer informatie op: universiteitleiden.nl/opendag Heb je vragen over de opleiding of de voorlichtingsactiviteiten? We helpen je graag! studereninleiden.nl/duits

12 Verleg je grenzen en prikkel je nieuwsgierigheid op de Universiteit Leiden. Je hebt de keuze uit een breed aanbod van 46 bacheloropleidingen en 78 masteropleidingen in de mooie historische steden Leiden én Den Haag. De universiteit draagt bij aan jouw academische én persoonlijke ontplooiing. Je volgt colleges en doet onderzoek naar maatschappelijk relevante onderwerpen onder de hoede van docenten en hoogleraren van internationale kwaliteit. Onze reputatie sinds 1575 helpt jou straks bij het vinden van een baan. Netwerken kan volop binnen onze internationale universiteit waar je studenten en docenten uit de hele wereld ontmoet. Jouw mening telt. Welke denkbeelden je ook hebt, welk geloof je ook aanhangt, vrije meningsvorming staat bij ons voorop. Ontdek het zelf. Je bent welkom bij de Universiteit Leiden! Bij ons leer je de wereld kennen