GEMEENTE LITTENSERADIEL WAAKSENS TOARNWERTERLEANE 2 RUIMTELIJKE ONDERBOUWING

Transcriptie

1 GEMEENTE LITTENSERADIEL WAAKSENS TOARNWERTERLEANE 2 RUIMTELIJKE ONDERBOUWING

2

3 RUIMTELIJKE onderbouwing Waaksens Toarnwerterleane 2 CODE /

4

5 GEMEENTE LITTENSERADIEL / RUIMTELIJKE ONDERBOUWING WAAKSENS TOARNWERTERLEANE 2 INHOUDSOPGAVE blz 1. INLEIDING Aanleiding De locatie Huidige planologische regeling Leeswijzer 3 2. PROJECTBESCHRIJVING Het landschap Huidige situatie Voorgenomen initiatief Landschappelijke inpassing 7 3. BELEIDSKADER Provinciaal beleid Gemeentelijk beleid 8 4. OMGEVINGSASPECTEN Water Bodem Archeologie Cultuurhistorie Ecologie Kabels, leidingen UITVOERBAARHEID Maatschappelijke uitvoerbaarheid Economische uitvoerbaarheid AFWEGING EN CONCLUSIES 16 Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Bijlage 4 Nije Pleats advies Watertoets Archeologisch onderzoek Ecologisch onderzoek

6

7 blz 1 1. INLEIDING Aanleiding Het perceel Toarnwerterleane 2 te Waaksens wordt in verband met de uitbreiding van het aanwezige agrarisch bedrijf vergroot. Ten gevolge van de uitbreiding dient, op basis van het Nije Pleats advies, de Lathumer Feart gedeeltelijk omgelegd te worden. Voor de uitbreiding van het agrarisch bedrijf (bouw van twee sleufsilo`s) is inmiddels een aanvraag omgevingsvergunning ingediend. Deze ruimtelijke onderbouwing ziet alleen in op het aanleggen van de nieuwe vaart en het dempen van de oude vaart. De ontwikkeling is in strijd met het geldende bestemmingsplan Bûtengebiet van de gemeente Littenseradiel (zie paragraaf 1.3). De gemeente Littenseradiel wil medewerking verlenen aan het project. Op basis van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) kan dit door het verlenen van een omgevingsvergunning, waarbij wordt afgeweken van het bestemmingsplan. Voorwaarde hierbij is dat de activiteit niet in strijd is met een goede ruimtelijke ordening. Om dit te kunnen aantonen is een goede ruimtelijke onderbouwing noodzakelijk. Deze notitie voorziet hierin en zal deel uitmaken van de omgevingsvergunning De locatie De ontwikkeling vindt plaats op de gronden ten westen van het perceel Toarnwerterleane 2 te Waaksens. Het ligt in het buitengebied van de gemeente Littenseradiel. De globale ligging van het projectgebied is aangegeven in figuur 1. Figuur 1. Globale ligging projectgebied (bron: Bing maps) Ruimtelijke onderbouwing Waaksens Toarnwerterleane 2 Status: Definitief / Rho Adviseurs B.V.

8 blz Huidige planologische regeling De huidige juridisch-planologische regeling voor het perceel is het bestemmingsplan Bûtengebiet dat is vastgesteld op 29 september Het projectgebied heeft in dit plan de bestemming Agrarisch. De vaart heeft de bestemming Water. Binnen de bestemming Agrarisch is het niet toegelaten een vaart aan te leggen. De beoogde uitbreiding van het agrarisch bedrijf was bekend ten tijde van het opstellen van het huidige bestemmingplan. Het bestemmingsplan is hierop afgestemd. In het bestemmingsplan is daarom een bouwvlak opgenomen waarbinnen de beoogde uitbreiding van het bedrijf mogelijk wordt gemaakt, inclusief het omleggen van de vaart. Voor de vaststelling van het bestemmingsplan is echter vergeten om, doormiddel van een ambtshalve wijziging, de bestemming Water ter hoogte van de te verleggen op vaart op te nemen en de bestemming Agrarisch ter hoogte van de aan de noordzijde gelegen bocht op te nemen. Een uitsnede va het geldende bestemmingsplan is weergeven in figuur 2 Wel is in artikel 54 lid b een wijzigingsbevoegdheid opgenomen waarbij de bestemming Agrarisch,onder voorwaarden, in Water gewijzigd kan worden. Hiervan zou in dit geval gebruik gemaakt kunnen worden, aangezien aan de voorwaarden voldaan wordt. Hier wordt in hoofdstuk 3 op ingegaan. Echter omdat inmiddels een aanvraag omgevingsvergunning is ingediend voor de bouw van de twee sleufsilo`s wordt in dit project gekozen voor een omgevingsvergunning voor afwijking van het bestemmingsplan. Figuur 2. Uitsnede geldende bestemmingsplan (bron: Rho Adviseurs B.V. Ruimtelijke onderbouwing Waaksens Toarnwerterleane 2 Status: Definitief /

9 blz Leeswijzer Na deze inleiding wordt in hoofdstuk 2 een beschrijving gegeven van de huidige situatie, de gewenste ontwikkelingen en de landschappelijke inpassing. In hoofdstuk 3 wordt getoetst aan het, voor het project relevante, beleid op de verschillende niveaus. Hier vindt tevens de toetsing aan de voorwaarde van de wijzigingsbevoegdheid plaats. In hoofdstuk 4 wordt ingegaan op de omgevingsaspecten. Vervolgens worden in hoofdstuk 5 de maatschappelijk en economische uitvoerbaarheid van het project besproken. Hoofdstuk 6 geeft tot slot een beknopte samenvatting en conclusie van de ruimtelijke onderbouwing. Ruimtelijke onderbouwing Waaksens Toarnwerterleane 2 Status: Definitief / Rho Adviseurs B.V.

10 blz PROJECTBESCHRIJVING Het landschap Het landschap van Littenseradiel betreft voor een groot deel een zeekleilandschap dat tot stand is gekomen onder invloed van de zee. Het landschap bestaat uit een afwisselende, kleinschalig, onregelmatig en fijnmazig nederzettingspatroon. Dit landschap is ontstaan met bochtige dijken, wegen, trekvaarten en opvaarten Huidige situatie Op het perceel is een melkveehouderij gevestigd. Het perceel bestaat uit twee delen, namelijk het oorspronkelijk oude deel aan de Toarnwerterleane en het nieuwere deel hierachter. Het gedeelte aan de Toarnwerterleane bestaat uit een stelpboerderij met aangrenzend een schuur. Hierachter bevindt zich het tweede nieuwere deel van het perceel. Hier staan een tweetal stallen direct grenzend aan de huidige vaart. De vele bochten in de vaart kenmerkt het landschapsbeeld van de omgeving. Deze vaart maakt een scherpe bocht ter hoogte van het erf. Een luchtfoto van de bestaande situatie is weergegeven in figuur 3. Figuur 3. Luchtfoto projectgebied (bron: Bing Maps) Rho Adviseurs B.V. Ruimtelijke onderbouwing Waaksens Toarnwerterleane 2 Status: Definitief /

11 blz Voorgenomen initiatief Het melkveehouderij bedrijf aan de Toarnwerterleane 2 te Waaksens wil zijn bedrijfsvoering gaan uitbreiden. Hiervoor worden onder andere twee nieuwe sleufsilo`s gebouwd. Voor de beoogde locatie van de uitbreiding is onder de noemer van de Nije Pleats een advies met daarin een tweetal alternatieven uitgebracht. Dit advies is als bijlage bij de onderbouwing toegevoegd. Het advies is in overleg met de gemeente, de initiatiefnemers en het Wetterskip tot stand gekomen. In alternatief A zijn de nieuwe sleufsilo`s geprojecteerd op de plek van de bestaande vaart (zie figuur 3). Daarnaast is een alternatief (B) ontworpen waarbij de vaart niet verlegt hoeft te worden (zie figuur 4). In het advies wordt een uitgebreide motivering voor beide alternatieven weergeven. In overleg is gekozen voor alternatief A. Reden hiervoor is dat met dit alternatief de open ruimte aan de zuidzijde van het erf (tussen het erf en het dorp Waaksens) behouden blijft en het compacte karakter van het bestaande erf niet wordt aangetast. Dit in tegenstelling tot alternatief B. Als de vaart niet is te verleggen, zal de uitbreiding van het erf zich gaan afspelen aan de zuid- en oostzijde van het perceel. Het erfoppervlak zal in de geval in de lengte worden uitgebreid, parallel aan de vaart en daarmee minder compact zijn. Concreet betekent alternatief A dat de bestaande vaart grotendeels wordt gedempt en richting de noordwestkant verlegd. Figuur 5 geeft een overzicht van de bestaande- en de toekomstige ligging van de vaart. De te verleggen vaart krijgt een oppervlakte van m 2 en wordt dieper dan 3 meter. Langs de oostkant wordt een natuurvriendelijk oever aangelegd. Daarnaast blijft een deel van de bestaande vaart behouden ten behoeve van watercompensatie en een helofietenfilter (voor zuivering van water dat komt van het bedrijfsperceel). Tot slot wordt de noordelijke bocht gedempt b(zie figuur 6). Dit gedeelte wordt in gebruik genomen ten behoeve van agrarisch grondgebruik. Figuur 4. Alternatief A (Bron: Nije Pleats). Ruimtelijke onderbouwing Waaksens Toarnwerterleane 2 Status: Definitief / Rho Adviseurs B.V.

12 blz Figuur 5. Alternatief B (Bron: Nije Pleats). Figuur 6. Huidige en toekomstige ligging vaart (bron: Allcad) Rho Adviseurs B.V. Ruimtelijke onderbouwing Waaksens Toarnwerterleane 2 Status: Definitief /

13 blz Landschappelijke inpassing In geval van schaalvergroting in het landelijk gebied is het van belang dat er geen afbreuk wordt gedaan aan de ruimtelijke kwaliteit. Voor de uitbreiding van het bedrijf is daarom een Nije Pleats-traject gevolgd. Het advies is als bijlage bij de onderbouwing toegevoegd. Zoals beschreven zijn er voor de uitbreiding twee alternatieven ontworpen. Gekozen is voor alternatief A, waardoor de bestaande vaart wordt verlegt. Uit het advies blijkt dat het verleggen van de vaart het landschapsbeeld niet aantast. De kenmerkende bochten, die de vaart karakteriseren, worden ter plaatse weggehaald, maar blijven voor de vaart in zijn geheel grotendeels behouden. In verband met de toename van bebouwing is een toename van erfbeplanting gewenst. Figuur 6 geeft een weergave van de toekomstige erfbeplanting. Een nieuw aan te leggen houtsingel wordt ter plaatse van het oude deel van het erf aangelegd. Hierdoor krijgt dit historisch deel van het erf meer massa en wordt de werktuigenberging landschappelijke beter ingepast. Voor een uitgebreide beschrijving van de landschappelijke inpassing van het toekomst beeld van het bedrijf wordt verwezen naar het Nije Pleats advies. Voor de realisatie van de landschappelijke inpassing wordt in de omgevingsvergunning een voorwaardelijke verplichting opgenomen zodat de landschappelijke inpassing wordt gerealiseerd. Figuur 7. Erfbeplantingsplan Ruimtelijke onderbouwing Waaksens Toarnwerterleane 2 Status: Definitief / Rho Adviseurs B.V.

14 blz BELEIDSKADER In dit hoofdstuk wordt nader ingegaan op het ruimtelijk beleid dat het kader vormt voor dit project. Hierbij komt het provinciaal en het gemeentelijk beleid aanbod. Gezien het abstractieniveau wordt het in dit kader dan ook niet noodzakelijk geacht apart aandacht te besteden aan het Rijksbeleid Provinciaal beleid Op 25 juni 2014 hebben Provinciale Staten de Verordening Romte Fryslân 2014 vastgesteld. De verordening stelt regels die ervoor moeten zorgen dat de provinciale ruimtelijke belangen doorwerken in de gemeentelijke ruimtelijke plannen. De verordening voorziet niet in nieuw beleid. Het belangrijkste uitgangspunt van de verordening is zorgvuldig ruimtegebruik. Uitsluitend geldend provinciaal ruimtelijk beleid is omgezet in algemeen geldende regels. Het ruimtelijk beleid is beschreven in de op 26 maart 2014 vastgestelde Structuurvisie 'Grutsk op 'e Romte'. Deze structuurvisie vervangt het geldende Streekplan op het gebied van kernkwaliteiten van het cultuurhistorische erfgoed en het landschap van Fryslân. Er is in deze situatie sprake van het aanpassen van infrastructuur. In artikel lid 3 is aangegeven dat een ruimtelijk plan voor het landelijk gebied dient te voorzien in een zorgvuldige inpassing in het geval van het aanpassen van infrastructuur. In de onderbouwing moet worden gemotiveerd dat het plan invulling geeft aan de blijvende herkenbaarheid van de landschappelijke en cultuurhistorie kernkwaliteiten. Voor de landschappelijke inpassing is een inrichtingsplan opgesteld volgens de methodiek Nije Pleats. Hierbij is rekening gehouden met de landschappelijke en cultuurhistorie kernkwaliteiten. Geconcludeerd wordt dat sprake is van een zorgvuldige inpassing. De ontwikkelingen in het plangebied passen daarmee binnen het provinciale beleid Gemeentelijk beleid Bestemmingsplan Bûtengebiet Het bestemmingsplan dat voor dit perceel van toepassing is, is het bestemmingsplan Bûtengebiet dat is vastgesteld op 29 september De beoogde uitbreiding, inclusief het verleggen van de vaart, was ten tijde van vast te stellen bestemmingsplan bekend. Het bestemmingsplan is, doormiddel van een ambtshalve wijziging, bij de vaststelling hierop aangepast. Deze ambtshalve wijziging zijn opgenomen in de nota met ambtshalve wijzigingen. Echter is de uitwerking hiervan niet volledig geweest. In het geldende bestemmingsplan is vergeten de bestemming Water op te nemen op de plaats van de toekomstige vaart en de bestemming Agrarisch op te nemen op de plaats van het te dempen water ten noorden van het huidige bouwvlak. Rho Adviseurs B.V. Ruimtelijke onderbouwing Waaksens Toarnwerterleane 2 Status: Definitief /

15 blz 9 In het bestemmingsplan zijn een aantal algemene wijzigingsbevoegdheden opgenomen, waaronder een wijzigingsbevoegdheid om enige bestemming te wijzigen in de bestemming 'Water'. Binnen deze wijzigingsbevoegdheid is het verleggen van de vaart mogelijk. Hiervoor gelden de volgende voorwaarden: 1. De regels van de bestemming Water van toepassing worden; 2. De wijziging uitsluitend toegepast kan worden voor de incidentele aanleg van opvaarten, verbredingen van waterlopen ten behoeve van waterberging en/of het bevorderen van vaarroutes en/of de aanleg van natuurvriendelijke oevers, bochtafsnijdingen, kleine verleggingen, e.d. van vaarwegen c.a.; 3. geen onevenredige afbreuk wordt gedaan aan de milieusituatie, de natuurlijke en landschappelijke waarden, de bodemkundige, de cultuurhistorische en archeologische waarden, de woonsituatie en de gebruiksmogelijkheden van de aangrenzende gronden. In feite voldoet dit project aan de voorwaarden zoals genoemd in de wijzigingsbevoegdheid. Er is namelijk sprake van een bochtafsnijding van twee bestaande scherpe bochten en een kleine verlegging van de vaart. Daarnaast wordt geen onevenredige afbreuk gedaan aan de aspecten zoals benoemd in voorwaarde 3, omdat: 1. er geen sprake is van een gevoelige functie. Hierdoor wordt geen afbreuk gedaan aan de milieusituatie, de woonsituatie en de gebruiksmogelijkheden van de aangrenzende gronden. Tevens zijn de aangrenzende gronden in eigendom van de aanvrager. 2. er sprake is van een zorgvuldige landschappelijke inpassing. Dit is vastgelegd in het Nije Pleats advies. Hierdoor wordt geen afbreuk aan de natuurlijke, landschappelijke en cultuurhistorische waarden gedaan. 3. de ontwikkeling plaats vindt in gronden die geschikt zijn voor de agrarisch bedrijfsvoering en er daardoor er geen risico s zijn voor de volksgezondheid. Ten slotte is voor de ontwikkeling geen archeologisch onderzoek noodzakelijk. Hier wordt in het volgende hoofdstuk nader op ingegaan. Ruimtelijke onderbouwing Waaksens Toarnwerterleane 2 Status: Definitief / Rho Adviseurs B.V.

16 blz OMGEVINGSASPECTEN Naast het feit dat de ontwikkeling binnen het beleidskader van Rijk, provincie en gemeente tot stand moeten komen, moet rekening worden gehouden met de omgevingsaspecten. In de volgende paragrafen worden alleen de relevante omgevingsaspecten behandeld. Er wordt niet gebouwd of gesloopt en er is geen sprake van gevoelige functies of een functie de een belemmering kan vormen voor andere functies. Het gaat alleen om het verleggen van de vaart. Een aantal omgevingsaspecten hoeft om die reden niet te worden onderzocht. Het gaat hier om de aspecten lucht, geluid, milieuzonering en externe veiligheid Water Vanwege het belang van het water in de ruimtelijke ordening, wordt van waterschappen een vroege en intensieve betrokkenheid bij het opstellen van ruimtelijke plannen verwacht. Bovendien is de watertoets een verplicht onderdeel in de bestemmingsplanprocedure geworden. Het project is via aangemeld bij Wetterskip Fryslân ( ). Uitkomst van de watertoets is dat een normale procedure moet worden doorlopen. Het Wetterskip heeft voor de ontwikkeling een specifiek wateradvies verstrekt. Het waterschap heeft een positief wateradvies uitgebracht. Dit advies is in bijlage 2 opgenomen. Bij de verdere uitwerking van het project wordt dit advies opgevolgd. De belangrijkste aspecten uit het wateradvies worden hierna benoemd. Vanwege de ligging van een regionale kering langs de Lathumer Feart wordt rekening gehouden met een beschermingszone van 5 meter. Deze beschermingszone is nodig voor het beheer en onderhoud aan en bescherming van de kade. In dit gebied mag geen bebouwing gerealiseerd worden. Bij de uitvoering van het project wordt hier rekening meegehouden. Als gevolg van het verleggen van de Lathumer Feart moet ook de regionale waterkering langs de Feart verlegd worden. Voor het verleggen van de Feart is een watervergunning aangevraagd. In de watervergunning wordt opgenomen aan welke eisen en randvoorwaarden de nieuwe regionale waterkering ten minste moet voldoen. Onderdeel van het plan is het dempen van een deel van de bestaande Lathumer Feart. Door het dempen van het oppervlaktewater neemt de berging in het watersysteem af, waardoor het watersysteem minder robuust en veerkrachtig wordt. De demping moet voor 100% gecompenseerd worden in hetzelfde peilgebied, zodat het watersysteem evenveel berging houdt. Het nieuwe tracé van de Lathumer Feart moet minimaal evenveel wateroppervlak hebben als het te dempen deel van de Feart. Rho Adviseurs B.V. Ruimtelijke onderbouwing Waaksens Toarnwerterleane 2 Status: Definitief /

17 blz 11 Als gevolg van de realisatie van het plan neemt de hoeveelheid verhard oppervlak toe. Het verhard oppervlak neemt door de realisatie van het plan toe met m² in verband met de bouw van sleufsilo`s en erfverharding. Om overlast te voorkomen is het nodig de toename aan verhard oppervlak te compenseren in hetzelfde peilgebied. Hiervoor hanteert het Wetterskip een compensatienorm van 10%. Voor de toename verharding dient dus 390 m 2 gecompenseerd te worden. Dit wordt gerealiseerd doormiddel van het aanleggen van een natuurlijk vriendelijk over van 590 m 2. Voor de aanleg van de damwand, worden om de circa 200 meter openingen aangebracht, waardoor rekening wordt gehouden met de visuitwisseling, macrofauna en andere water-gerelateerde dieren tussen de oever en de vaart. Tevens is in verband met het dempen en verleggen van de vaart sprake van een één op één compensatie. Verder wordt hemelwater afgevoerd op het oppervlaktewater en wordt regen- en rioolwater gescheiden afgevoerd. Met de bouw van de nieuwe stal wordt tenslotte rekening gehouden met het gebruik van milieuvriendelijk en duurzaam materiaal. Waterwet Voor de ingreep in de waterhuishouding is een vergunning aangevraagd in het kader van de Waterwet Bodem Het uitgangspunt wat betreft de bodem in het projectgebied is, dat de kwaliteit ervan zodanig dient te zijn dat er geen risico s zijn voor de volksgezondheid bij het gebruik van het projectgebied voor de gewenste functie. Voor het verleggen van de vaart is grondverzet noodzakelijk. Bij deze ontgronding komt grond vrij. De vrijkomende grond wordt ter plaatse direct gebruikt voor het dempen van de bestaande vaart. Hierdoor is sprake van een gesloten grondbalans. Voor de ontgronding is geen ontgrondingsvergunning vereist. De gronden zijn al lange tijd in gebruik als agrarische grond. Hier is dus geen sprake van een verdachte locatie voor bodemverontreiniging. Om inzicht te krijgen in de bodemkwaliteit voor het projectgebied is gebruikt gemaakt van de bodemkwaliteitskaart van het bodemloket ( Op basis van een eerder uitgevoerd onderzoek wordt geconcludeerd dat de grond ter plaatse van de vaart van voldoende kwaliteit is. Er is geen noodzaak tot verder onderzoek of sanering. Ruimtelijke onderbouwing Waaksens Toarnwerterleane 2 Status: Definitief / Rho Adviseurs B.V.

18 blz Figuur 8. Bodemkwaliteitskaart (bron: Vanuit het aspect 'bodemkwaliteit' bestaan dus geen belemmeringen voor de ontwikkeling en is aanvullend bodemonderzoek niet noodzakelijk Archeologie Ter implementatie van het Verdrag van Malta in de Nederlandse wetgeving is in 2007 de Wet op de archeologische monumentenzorg als onderdeel van de Monumentenwet in werking getreden. De kern van deze wet is dat wanneer de bodem wordt verstoord, archeologische resten intact moeten blijven. De wet verplicht gemeenten bij het opstellen van ruimtelijke plannen en projecten rekening te houden met de in hun bodem aanwezige waarden. In verband met de mogelijke aanwezigheid van archeologische resten in het projectgebied is een veldonderzoek uitgevoerd. Dit onderzoek is als bijlage 3 bij de onderbouwing toegevoegd. Uit de resultaten van het veldonderzoek is gebleken dat in het onderzoeksgebied sprake is van een natuurlijke, onverstoorde bodemopbouw. Antropogene ingrepen in het onderzoeksgebied dateren uit de 20e eeuw en hebben te maken met het rechttrekken en dempen van de in oorsprong natuurlijke waterlopen in het gebied. Sporen en/of vondsten die een aanwijzing vormen voor menselijke activiteit in het gebied in de periode late ijzertijdmiddeleeuwen werden niet aangetroffen. Op basis van het veldonderzoek kan de archeologische verwachting bijgesteld worden van een middelhoge naar een lage verwachting. Het archeologisch adviesbureau adviseert derhalve het onderzoeksgebied nabij Toarnwerterleane 2 vrij te stellen van archeologisch vervolgonderzoek en het terrein vrij te geven voor de bouwwerkzaamheden. Rho Adviseurs B.V. Ruimtelijke onderbouwing Waaksens Toarnwerterleane 2 Status: Definitief /

19 blz Cultuurhistorie De rol van cultuurhistorie in de ruimtelijke ordening is de laatste jaren sterk toegenomen. Bij het opstellen van plannen moeten cultuurhistorische waarden tijdig in beeld worden gebracht. Het Besluit ruimtelijke ordening (Bro) stelt in dat verband specifieke eisen aan het opstellen van ruimtelijke plannen. Waar mogelijk moeten cultuurhistorische waarden worden behouden of versterkt. Cultuurhistorie is daarmee een sturend onderdeel geworden in de ruimtelijke ordening. Binnen het projectgebied is geen sprake van specifieke cultuurhistorische waarden. Wel kunnen de structuren en kenmerken van de vaart en het landschap als cultuurhistorisch waardevol worden aangemerkt. Zoals beschreven in paragraaf 2.4 wordt het projectgebied op een verantwoorde manier ingepast in het landschap. Het project wordt vanuit cultuurhistorisch oogpunt dan ook uitvoerbaar geacht Ecologie Bij elk ruimtelijk project dient met het oog op de natuurbescherming rekening te worden gehouden met de Natuurbeschermingswet en de Flora- en faunawet. Hierbij dient te worden aangetoond dat als gevolg van de geplande activiteiten de natuurdoelstellingen van beschermde natuurgebieden en de gunstige staat van instandhouding van waardevolle dier- en plantensoorten niet in het geding komen. Er wordt onderscheid gemaakt in gebiedsbescherming en soortenbescherming. Gebiedsbescherming Het project ligt niet nabij Natura 2000-gebieden. Ook ligt het niet nabij een NNNgebied. Gezien de aard en de omvang van de voorgestelde ontwikkelingen, kan worden gesteld dat dit project geen effecten op de natuurwaarden in de omgeving heeft. Soortenbescherming Het graven van de vaart vindt plaats op gronden die intensief worden gebruikt voor agrarisch grondgebruik en zijn daarmee reeds verstoord. Habitats van beschermde soorten komen hier niet voor. Voor de ontwikkeling worden geen bomen gekapt en/of gebouwen gesloopt. Wel wordt voor de ontwikkeling een gedeelte van de bestaande vaart gedempt en verlegd. Hiervoor is een ecologisch onderzoek uitgevoerd. Dit onderzoek is als bijlage 4 bij de onderbouwing toegevoegd. Op basis van het ecologisch onderzoek wordt geconcludeerd at de mogelijkheid bestaat dat er meervleermuizen gebruik maken van de Lathumerfeart als foerageergebied, vlieg- en migratieroute. Meervleermuizen jagen op vliegende insecten in de vlucht vlak boven open water. Alleen in de lente en zomer (tot eind juli) zijn de meervleermuizen actief in deze omstreken. Vanaf eind juli vertrekken ze naar hun winterverblijven in Limburg of andere landen (koele grotten enz.) en daar blijven ze tot midden- maart/april. De werkzaamheden t.b.v. het omleggen van de Lathumer Feart zullen op zijn vroegst half Ruimtelijke onderbouwing Waaksens Toarnwerterleane 2 Status: Definitief / Rho Adviseurs B.V.

20 blz november worden gestart. De werkzaamheden nemen maximaal 1 maand in beslag en zullen in ieder geval voor 1 maart volgend jaar zijn afgerond. Gedurende de werkzaamheden zijn de meervleermuizen niet aanwezig en dus zijn de werkzaamheden niet schadelijk voor de meervleermuizen. De conclusie kan daarom zijn dat er geen ontheffing nodig is voor de werkzaamheden op grond van de Flora- en faunawet. Tot slot gaat gezien het verleggen van de vaart per saldo geen leefgebied verloren en wordt de staat van instandhouding van beschermde soorten niet aangetast. Aantasting van beschermde soorten en strijdigheid met de Flora- en faunawet wordt daardoor uitgesloten. Tevens wordt een natuurvriendelijke oever aangelegd. Dit ter versterking van de natuurwaarden in de omgeving van het projectgebied (terrestrische vegetatie, vogels, amfibieën, zoogdieren, insecten etc.). Voor alle soorten geldt de zorgplicht. Deze schrijft voor dat men verplicht is om alles wat redelijkerwijze mogelijk is, te doen of juist te laten om schade aan wilde planten en dieren zo veel mogelijk te voorkomen Kabels, leidingen Voor zover bekend komen in het plangebied geen planologische relevante kabels en leidingen voor. In de buurt van het projectgebied lopen geen kabels of leidingen die van belang zijn voor dit project. Wel loopt het projectgebied door een vrijwaringszone radarverstoringsgebied. Hiervoor geldt dat deze gronden vrijgehouden moeten worden van een goed radarbeeld van het luchtruim van de vliegbasis Leeuwarden. Hierin is de maximale bouwhoogte van bouwwerken ten hoogste de bestaande bouwhoogte. In dit geval is geen sprake van een bouwwerk of ingreep die de maximale hoogte overschrijdt. De ontwikkeling voldoet daarmee aan de uitgangspunten van het radarverstoringsgebied. Rho Adviseurs B.V. Ruimtelijke onderbouwing Waaksens Toarnwerterleane 2 Status: Definitief /

21 blz UITVOERBAARHEID Maatschappelijke uitvoerbaarheid Op grond van artikel 6.18 van het Besluit omgevingsrecht (Bor) is de ontwikkeling voorgelegd aan de betrokken overlegpartners. Zowel de provincie- als het Wetterskip kunnen instemmen met de voorgenomen ontwikkeling. De ontwerpbeschikking van de omgevingsvergunning met bijbehorende stukken wordt gedurende een periode van zes weken ter inzage gelegd. Tijdens deze periode bestaat de mogelijkheid tot het indienen van zienswijzen. Eenieder wordt op deze wijze in de gelegenheid gesteld om bedenkingen tegen het initiatief kenbaar te maken. De ingekomen zienswijzen worden door de gemeente beantwoord en meegewogen in de besluitvorming omtrent het verlenen van de omgevingsvergunning. Tegen dit besluit bestaat de mogelijkheid voor beroep en hoger beroep. De voorgenoemde procedure toont de maatschappelijke uitvoerbaarheid van het project aan Economische uitvoerbaarheid Ten behoeve van de uitvoerbaarheid van het project is het van belang te weten of het economisch uitvoerbaar is. De economische uitvoerbaarheid wordt enerzijds bepaald door de exploitatie van het plan (financiële haalbaarheid) en anderzijds door de wijze waarop gemeentelijke kosten op het plan worden verhaald (grondexploitatie). Financiële haalbaarheid De ontwikkeling betreft een particulier initiatief, waarmee de gemeente geen directe financiële bemoeienis heeft. De initiatiefnemer draagt de kosten van het project. Grondexploitatie Door middel van de grondexploitatieregeling beschikken gemeenten over mogelijkheden voor het verhalen van kosten, bijvoorbeeld voor het bouw- en woonrijp maken en kosten voor de ruimtelijke procedure. Wanneer sprake is van bepaalde bouwplannen, moet de gemeente hiervoor in beginsel een exploitatieplan vaststellen. Van deze verplichting kan worden afgezien als het kostenverhaal anderszins verzekerd is. Voor vaststelling van het planologisch besluit moet duidelijk zijn op welke wijze potentiële kosten zullen worden verhaald. Voor dit project geldt dat er geen sprake is van een bouwplan. Een exploitatieplan is daarom niet noodzakelijk. Ruimtelijke onderbouwing Waaksens Toarnwerterleane 2 Status: Definitief / Rho Adviseurs B.V.

22 blz AFWEGING EN CONCLUSIES Aanleiding Deze ruimtelijke onderbouwing dient ter afweging voor het verlenen van een omgevingsvergunning, waarmee de ontwikkeling in afwijking van het bestemmingsplan mogelijk wordt gemaakt. De afwijking betreft het verleggen van een vaart binnen de agrarische bestemming. Afweging Het project is nodig in verband met de uitbreiding van het agrarisch bedrijf op het perceel. De keuze tot het verleggen van de bestaande vaart heeft plaats gevonden doormiddel van een zorgvuldige afweging op basis van de Nije Pleats. Doormiddel van het opnemen van een voorwaardelijke verplichting bij de omgevingsvergunning wordt voorzien in een goede landschappelijke inpassing. Verder is het project in overeenstemming met de relevante beleidsuitgangspunten op zowel provinciaal als gemeentelijk niveau en veroorzaakt het geen conflicten met de sectorale wet- en regelgeving. Conclusie Het verlenen van een omgevingsvergunning voor het project is niet in strijd met een goede ruimtelijke ordening. Rho Adviseurs B.V. Ruimtelijke onderbouwing Waaksens Toarnwerterleane 2 Status: Definitief /

23 BIJLAGE 1

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38 BIJLAGE 2

39 Geachte heer Posthumus, Op 12 mei 2016 is door u een digitale watertoets doorlopen voor het plan Toarnwerterleane 2 te Waaxens. Op dit plan is de normale watertoetsprocedure van toepassing. Redenen hiervoor zijn dat er werkzaamheden plaats vinden aan een regionale waterkering en hoofdwatergang en dat het verhard oppervlak toeneemt met meer dan m² in het buitengebied. Deze vormt het wateradvies voor het hierboven genoemde plan. Het plan bestaat uit het verleggen van de Lathumer Feart bij Waaxens. Onderstaande figuur toont de toekomstige inrichting van het gebied. Voor het plan is ook een watervergunning aangevraagd. Hierbij is aangegeven dat als onderdeel van het plan ook m² nieuw verhard oppervlak wordt aangelegd. Dit is bij het doorlopen van de digitale watertoets niet door u aangegeven. Om het wateradvies zo compleet mogelijk te maken nemen we deze uitbreiding van het verhard oppervlak wel mee in het wateradvies. Bij het doorlopen van de digitale watertoets is door u aangegeven dat Wetterskip Fryslân voor het verleggen van de vaart een watervergunning heeft verleend. Dit is niet juist. Er is door de initiatiefnemer een vergunning aangevraagd, maar deze is nog niet verleend. Leidraad Watertoets In de Leidraad Watertoets staan de uitgangspunten waarmee rekening moet worden gehouden bij ruimtelijke ontwikkelingen vanuit het aspect water. De Leidraad Watertoets is te raadplegen op onze website:

40 Wateraspecten In de normale procedure stelt Wetterskip Fryslân een wateradvies op, waarbij we ingaan op de aspecten die vanuit het oogpunt van water van belang zijn bij ruimtelijke plannen. De beschrijving van de wateraspecten sluit zoveel mogelijk aan bij de indeling van het Waterbeheerplan en de Leidraad Watertoets in de thema s Veilig, Voldoende en Schoon. Veilig Regionale waterkering Langs de Lathumer Feart ligt een regionale kering. De regionale waterkering beschermt het achterliggende gebied tegen hoge waterstanden in de Friese boezem. De regionale kering heeft met een bepaalde hoogte een kerende werking. De kerende werking moet u te allen tijde handhaven. Langs de regionale kering ligt een beschermingszone van 5 meter. Deze beschermingszone is nodig voor het beheer en onderhoud aan en bescherming van de kade. Het is niet toegestaan om werken uit te voeren aan de kade of in de beschermingszone. Ook het aanplanten van bomen is niet toegestaan in de kern- en beschermingszone. Voor werkzaamheden binnen de kernzone en de beschermingszone van de Regionale kering is een watervergunning nodig. Meer informatie over de watervergunning staat onder Waterwet in deze . Als gevolg van het verleggen van de Lathumer Feart moet ook de regionale waterkering langs de Feart verlegd worden. Voor het verleggen van de Feart is een watervergunning aangevraagd. In de watervergunning wordt opgenomen aan welke eisen en randvoorwaarden de nieuwe regionale waterkering ten minste moet voldoen. Voldoende Hoofdwatergang De Lathumer Feart is een hoofdwatergang. Hoofdwatergangen hebben een belangrijke aan-, af- en doorvoer functie. Voor het onderhoud van deze watergangen is aan beide zijden een beschermingszone van 5 meter vanaf de oever noodzakelijk. In dit gebied mag u geen bebouwing realiseren. Voor het verleggen van de Feart is een watervergunning nodig. Deze is inmiddels aangevraagd door de initiatiefnemer. Peilbeheer Peilwijziging De Lathumer Feart maakt onderdeel uit van de Friese boezem met een streefpeil van -0,52 m NAP. Aan beide zijden van de Feart liggen de gebieden op polderpeil. Als gevolg van het verleggen van de Feart is het nodig om de vastgestelde peilen te wijzigen. Hiervoor is een peilwijziging nodig. Afhankelijk van de omvang van de wijziging en gevolgen voor derden belangen kan dit via een watervergunning of via een peilbesluitprocedure. Of het wijzigen van het peil mogelijk is kunnen wij in deze watertoets niet beoordelen. Wanneer u het peil wilt wijzigen kunt u een peilwijziging aanvragen volgens de procedure zoals beschreven onder Waterwet in deze . Grondwateronttrekking Bij de aanleg van gebouwen of infrastructuur is het vaak nodig om het grondwater te verlagen om het werk droog uit te kunnen voeren. Voor het onttrekken van grondwater is een vergunning of melding nodig. Ook op het lozen van onttrokken grondwater is de meldingsplicht van toepassing. Om te weten of u met een melding kunt volstaan of een vergunning nodig hebt, kunt u contact opnemen met Cluster Vergunningverlening van Wetterskip Fryslân. Meer informatie over de watervergunning en de meldingsplicht vindt u onder Waterwet in deze .

41 Compensatie dempingen en toename verhard oppervlak Demping Onderdeel van het plan is het dempen van een deel van de bestaande Lathumer Feart. Door het dempen van het oppervlaktewater neemt de berging in het watersysteem af, waardoor het watersysteem minder robuust en veerkrachtig wordt. De demping moet u voor 100% compenseren in hetzelfde peilgebied, zodat het watersysteem evenveel berging houdt. Het nieuwe tracé van de Lathumer Feart moet minimaal evenveel wateroppervlak hebben als het te dempen deel van de Feart. Toename verhard oppervlak (alle oppervlakten zoals daken, trottoirs en wegen worden gerekend onder de noemer verhard oppervlak) Als gevolg van de realisatie van het plan neemt de hoeveelheid verhard oppervlak toe. Bij de aanvraag van de watervergunning is aangegeven dat het gaat om ca m². Wanneer een terrein onverhard is kan hemelwater infiltreren in de ondergrond. Door verharding van (een deel van) het gebied stroomt het hemelwater versneld af. Hierdoor belast u het oppervlaktewater extra. Wetterskip Fryslân heeft een verbod opgenomen in de Keur voor de toename van verhard oppervlak met meer dan m² in het buitengebied. Er wordt vrijstelling op dit verbod gegeven wanneer voor een plan een wateradvies is afgegeven en de uitvoering van de compensatie geschiedt conform het wateradvies. In dat geval is voor de realisatie van het verhard oppervlak geen watervergunning nodig. Het verhard oppervlak neemt door de realisatie van het plan toe met m². Om overlast te voorkomen is het nodig dat de initiatiefnemer de toename aan verhard oppervlak compenseert in hetzelfde peilgebied. Wij hanteren hiervoor een compensatienorm van 10%. Op de toegestuurde inrichtingstekening heeft u aangegeven dat u ter plaatse van de huidige Lathumer Feart een helofytenfilter en waterpartij aan wilt leggen. Dit kan dienen als compensatie van de toename verhard oppervlak wanneer: - Het wateroppervlak tenminste 390 m² bedraagt; - De waterpartij in open verbinding staat met het bestaande watersysteem in het peilvak met een waterpeil van -1,20 m NAP (het peilvak waar de toename aan verhard oppervlak gerealiseerd wordt). Schoon KRW De Lathumer Feart is een KRW lichaam. In uw aanvraag voor de watervergunning voor het omleggen van de vaart heeft u aangegeven dat de onderstaande oever wordt aangebracht. Wij verzoeken u om in de damwand langs de oever openingen te maken. De openingen moeten om de circa 200 m gemaakt worden en een breedte krijgen van ongeveer centimeter. Deze openingen zijn nodig voor de visuitwisseling, macrofauna en andere water-gerelateerde dieren tussen de oever en de vaart. Of het aangegeven profiel ook vanuit de waterveiligheid voldoende is wordt beoordeeld tijdens de vergunningverlening.

42 Afvalwater- en regenwatersysteem Om het aantal overstortingen van rioolwater en de belasting van rioolwaterzuiveringen te beperken, is het uitgangspunt om regenwater en rioolwater zoveel mogelijk gescheiden af te voeren. In geval van dit bouwplan kunt u het hemelwater afkomstig van verhard oppervlak, onder bij Waterkwaliteit in deze genoemde voorwaarden, lozen op het oppervlaktewater. Waterkwaliteit Om een goede waterkwaliteit te realiseren is het nodig dat u voorkomt dat milieubelastende stoffen in het oppervlaktewater terecht komen. De bouwwijze en onderhoudstechniek moeten emissievrij zijn. Ook is het nodig dat u bouwt met milieuvriendelijk en duurzaam materiaal. U dient te voorkomen dat mest, voederresten en perssappen in het oppervlaktewater terecht komen. Hierbij is het nodig dat u voldoet aan het Besluit algemene regels voor inrichtingen. Voor meer informatie of verder advies hierover kunt u contact opnemen met Cluster Vergunningverlening van Wetterskip Fryslân. Vervolg Waterwet Voor alle activiteiten in en nabij het watersysteem, waaronder het lozen van afvalwater op het oppervlaktewater, het onttrekken van grondwater of het aanbrengen van een wijziging in het watersysteem, dient u een vergunning aan te vragen of een melding te doen bij Wetterskip Fryslân. Op onze website ( treft u meer informatie aan over de Waterwet en u kunt daar onder andere ook meldingsformulieren en het aanvraagformulier voor een watervergunning downloaden. De aanvraag voor een watervergunning of de melding kunt u ook gelijktijdig met de omgevingsvergunningaanvraag indienen via het omgevingsloket online ( Procedure Wij gaan er van uit dat u de in deze watertoets vermelde adviezen opvolgt en meeneemt in de verdere planvorming. Wij vragen u om het wateradvies te communiceren met de initiatiefnemer. Wanneer u de vermelde adviezen opvolgt zien wij met betrekking tot het voorliggende plan geen waterhuishoudkundige bezwaren. De watertoetsprocedure is hiermee wat ons betreft afgerond. Mocht u vragen hebben over het wateradvies of wilt u verder overleggen over het plan, dan kunt u contact opnemen met mevr. J. van der Kloet. De in deze genoemde afdelingen en personen zijn telefonisch bereikbaar via het algemene telefoonnummer van Wetterskip Fryslân:

43 Mei freonlike groetnis, met vriendelijke groet, Jelly van der Kloet Medewerker Cluster Plannen Werkdagen: ma di wo do Wetterskip Fryslân Postbus 36, 8900 AA Leeuwarden T F E jvanderkloet@wetterskipfryslan.nl Denk aan het milieu voordat u dit bericht print Per 1 juni zijn we weer terug in ons duurzaam vernieuwde hoofdkantoor. Wel hebben we een nieuw adres: Fryslânplein 3, 8914 BZ, Leeuwarden (voorheen Harlingerstraatweg 113). Let op: dat adres geldt ook voor ons Laboratorium. De informatie opgenomen in dit bericht kan vertrouwelijk zijn en is uitsluitend bestemd voor de geadresseerde(n). Wetterskip Fryslân staat niet in voor een correcte, tijdige overbrenging van dit bericht. wordt door Wetterskip Fryslân niet gebruikt voor het aangaan van verplichtingen, tenzij dit expliciet schriftelijk is overeengekomen. Aan persoonlijke opvattingen van medewerkers kunnen geen rechten worden ontleend.

44 BIJLAGE 3

45 Archeologisch bureau- en booronderzoek Toarnwerterleane 2 te Waaksens, gemeente Littenseradiel (FR)

46

47 projectnummer juli 2016 MUG-projectnummer Opdrachtgever Allcad bv MUG-publicatie Bevoegde overheid Gemeente Litterensadiel De heer J. Scheffer Keatsebaen BN Wommels T: (0515) E: info@littenseradiel.nl. Beheer en plaats documentatie MUG Ingenieursbureau b.v. Onderzoekmeldingsnummer Tekst de heer A.R. Wieringa Beeldmateriaal MUG Ingenieursbureau b.v., tenzij anders vermeld Status concept Redactie en autorisatie mevrouw drs. E. Schrijer Uitgegeven door MUG Ingenieursbureau b.v. Postbus AC Leek T: (0594) E: info@mug.nl Datum 26 juli 2016 ISSN

48 projectnummer juli 2016 INHOUDSOPGAVE Samenvatting 1 1 Inleiding Aanleiding voor het onderzoek Ligging van het onderzoeksgebied Objectgegevens Overzicht van de geplande werkzaamheden Doel van het onderzoek Provinciaal beleid 5 2 Het bureauonderzoek De opzet van het onderzoek Aardwetenschappelijke situatie Historische situatie en bouwhistorische waarden Bekende archeologische waarden Gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel 10 3 Het booronderzoek Opzet van het booronderzoek Onderzoeksvragen Bodemopbouw Vondstmateriaal 13 4 Conclusie en advies Conclusie Advies 14 Literatuur en bronnen 15 Lijst met afbeeldingen en verantwoording 15 BIJLAGEN Bijlage 1 Bijlage 2 Boorpuntenkaart Boorprofielen

49 projectnummer juli 2016 pagina 1 van 15 Samenvatting De aanleiding tot het hier beschreven archeologische bureauonderzoek en karterend veldonderzoek door middel van boringen zijn de voornemens tot demping en omlegging van de Lathumer Feart en de bouw van sleufsilo s aan de Toarnwerterleane 2 te Waaksens. De werkzaamheden worden uitgevoerd in het kader van de uitbreiding van Melkfeebedriuw Toarnwert. Door deze werkzaamheden worden er mogelijk archeologische resten bedreigd. Conform de Monumentenwet van 1988 dient het onderzoeksgebied eerst te worden onderzocht op de aanwezigheid van archeologische waarden. Het onderzoek vond plaats op de de onderzochte percelen aan de Toarnwerterleane te Waaksens. Allcad bv heeft MUG Ingenieursbureau, afdeling Archeologie, opdracht gegeven het onderzoek uit te voeren. Voorafgaand aan het veldwerk is er een bureauonderzoek uitgevoerd. Het archeologische booronderzoek heeft op 20 juli 2016 plaatsgevonden. Uit het bureauonderzoek is gebleken dat in de directe nabijheid van het onderzoeksgebied twee terpen aanwezig zijn, Waaksens en Toarnwert. Deze terpen dateren uit de periode rond het begin van de jaartelling. Het onderzoeksgebied zelf ligt in een zone waar vroeger een getijdenkreek liep, de restanten hiervan zijn de tegenwoordige Lathumerfeart. Op basis van de al bekende gegevens moet in het onderzoeksgebied rekening worden gehouden met nederzettingssporen vanaf het begin van de jaartelling. Dit kunnen onder andere verlaten en overslibte huisterpen zijn, maar ook vlaknederzettingen op oeverwallen. Tevens bestaat er kans op structuren die met de terpen Waaksens en Toarnwert in verband gebracht kunnen worden. Volgens de FAMKE ligt het onderzoeksgebied in een zone met een middelhoge archeologische verwachting. Het bureauonderzoek bevestigde deze verwachting. Uit de resultaten van het veldonderzoek is gebleken dat in het onderzoeksgebied sprake is van een natuurlijke, onverstoorde bodemopbouw. Antropogene ingrepen in het onderzoeksgebied dateren uit de 20 e eeuw en hebben te maken met het rechttrekken en dempen van de in oorsprong natuurlijke waterlopen in het gebied. Sporen en/of vondsten die een aanwijzing vormen voor menselijke activiteit in het gebied in de periode late ijzertijd-middeleeuwen werden niet aangetroffen. Op basis van het veldonderzoek kan de archeologische verwachting bijgesteld worden van een middelhoge naar een lage verwachting. MUG Ingenieursbureau adviseert derhalve het onderzoeksgebied nabij Toarnwerterleane 2 vrij te stellen van archeologisch vervolgonderzoek en het terrein vrij te geven voor de bouwwerkzaamheden. Het voorliggende onderzoek is met de grootst mogelijke zorg uitgevoerd. Indien er onverhoopt toch archeologische waarden aanwezig blijken te zijn binnen de vrijgegeven gebieden, wijzen wij op de wettelijke meldingsplicht hiervan (ex artikel 53 Monumentenwet 1988) om het documenteren van toevalsvondsten te garanderen: Degene die anders dan bij het doen van opgravingen een zaak vindt waarvan hij weet dan wel redelijkerwijs moet vermoeden dat het een monument is (in roerende of onroerende zin), meldt die zaak zo spoedig mogelijk bij onze minister. Deze aangifte dient te gebeuren bij de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, in casu de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (vondstmelding via ARCHIS). De melding kan ook bij gemeente Littenseradiel gedaan worden gedaan worden (de heer J. Scheffer, tel. (0515) ).

50 projectnummer juli 2016 pagina 2 van 15 1 Inleiding 1.1 Aanleiding voor het onderzoek De aanleiding tot het hier beschreven archeologische bureauonderzoek en karterend veldonderzoek door middel van boringen zijn de voornemens tot demping en omlegging van de Lathumer Feart en de bouw van sleufsilo s aan de Toarnwerterleane 2 te Waaksens. De werkzaamheden worden uitgevoerd in het kader van de uitbreiding van Melkfeebedriuw Toarnwert. Door deze werkzaamheden worden er mogelijk archeologische resten bedreigd. Conform de Monumentenwet van 1988 dient het onderzoeksgebied eerst onderzocht te worden op de aanwezigheid van archeologische waarden. Het onderzoek vond plaats op de de onderzochte percelen aan de Toarnwerterleane te Waaksens. Allcad bv heeft MUG Ingenieursbureau, afdeling Archeologie, opdracht gegeven het onderzoek uit te voeren. Voorafgaand aan het veldwerk heeft de heer A.R. Wieringa op 12 juli 2016 een bureauonderzoek uitgevoerd. Het archeologisch booronderzoek heeft plaatsgevonden op 20 juli 2016 en stond onder leiding van mevrouw E. Schrijer. Voorafgaand aan het veldwerk is een Plan van Aanpak opgesteld door mevrouw J.H.C.M. Maassen. Het booronderzoek is uitgevoerd conform de eisen van de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA), versie 3.3, en de richtlijnen van de FAMKE van provincie Fryslân Ligging van het onderzoeksgebied Het onderzoeksgebied ligt aan de Toarnwerterleane, wordt aan drie zijden begrensd door de Lathumerfeart en is in gebruik als grasland. De totale oppervlakte van het plangebied is circa 8,5 ha. 166/ /569 Afbeelding 1. Topografische kaart, inclusief RD-coördinaten, met hierop aangegeven de onderzoekslocatie (omkaderd) en de omgeving (bron: Topografische Dienst Nederland) 1 De inhoud van de KNA kan geraadpleegd worden via

51 projectnummer juli 2016 pagina 3 van Objectgegevens Tabel 1. Algemene gegevens van het onderzoeksgebied Provincie Fryslân Gemeente Littenseradiel Plaats Waaksens Toponiem Toarnwerterleane 2 Kaartblad 10E Coördinaten W / Z / O / N / Soort onderzoek karterend Oppervlakte plangebied circa 8,5 ha Oppervlakte onderzoeksgebied circa 3 ha Periode Romeinse tijd-middeleeuwen Landschapstype geulen, kreken en zeeboezemvlakte 1.4 Overzicht van de geplande werkzaamheden De werkzaamheden in het onderzoeksgebied bestaan uit het gedeeltelijk dempen en omleggen van een deel van de Lathumerfeart en de aanleg van sleufsilo s (zie afbeelding 2). Deze werkzaamheden gaan gepaard met forse bodemingrepen. Het nieuw te graven deel van de vaart heeft een oppervlakte van circa 170 x 27 m (4590 m 2 ), de oppervlakte van de sleufsilo s bedraagt circa 42 x 50 m (2100 m 2 ).

52 projectnummer juli 2016 pagina 4 van 15 Afbeelding 2. Ontwerpplan met de bestaande en nieuwe situatie. De vaart wordt rechtgetrokken en de te dempen delen bebouwd (bron: allcad bv) 1.5 Doel van het onderzoek Het doel van dit bureauonderzoek is het opstellen van een specifiek archeologisch verwachtingsmodel voor het onderzoeksgebied. Het doel van het booronderzoek is het verifiëren en eventueel aanvullen van dit opgestelde specifieke archeologische verwachtingsmodel.

53 projectnummer juli 2016 pagina 5 van Provinciaal beleid Gemeente Littenseradiel heeft geen eigen archeologische advieskaart. Zij maakt gebruik van de provinciale beleidskaart, de Friese Archeologische Monumentenkaart Extra (FAMKE). De FAMKE bevat twee archeologische advieskaarten waarop de archeologische verwachtingswaarden voor een tweetal periodes is weergegeven: één voor de periode steentijd-bronstijd en één voor de periode ijzertijd-middeleeuwen. Daarnaast worden in de FAMKE richtlijnen gegeven over hoe in het geval van bedreiging om moet worden gegaan met het bodemarchief. Voor het onderzoeksgebied geldt dat het ligt in een gebied waar voor de periode ijzertijd-middeleeuwen karterend onderzoek 2 geldt (zie afbeelding 3). In deze gebieden kunnen zich archeologische resten bevinden uit de periode ijzertijd - middeleeuwen. De provincie beveelt aan om bij ingrepen van meer dan 2500 m² een karterend archeologisch onderzoek uit te laten voeren. Dit archeologisch onderzoek moet bestaan uit minimaal zes boringen per hectare, met een minimum van zes boringen per plan, waarbij duidelijk moet worden of er in het plangebied vindplaatsen aanwezig zijn. Mochten er een of meerdere vindplaatsen worden aangetroffen, dan zal uit nader (waarderend) onderzoek moeten blijken hoe waardevol deze vindplaatsen zijn. De aard van dit waarderend (vervolg)onderzoek hangt af van het type aangetroffen vindplaats. Indien de vindplaats een nieuw aangetroffen terp betreft, geldt het advies: waarderend onderzoek op terpen'. De resultaten van het karterend onderzoek kunnen ook uitwijzen dat de voorgenomen ingreep niet bezwaarlijk is of met welke randvoorwaarden in het plan rekening gehouden dient te worden. Mocht het plangebied een bebouwde kom betreffen, dan dient in de onderzoeksstrategie rekening te worden gehouden met recente verstoringen die zich voorgedaan kunnen hebben. Afbeelding 3. Uitsnede uit de FAMKE, het onderzoeksgebied is met groen omkaderd. Legenda: geel staat voor karterend onderzoek 2, oranje voor karterend onderzoek 1, rood voor streven naar behoud en groen voor geen onderzoek noodzakelijk (bron: