Moeilijke woorden uit examenteksten en taalschat havo 4

Transcriptie

1 Moeilijke woorden uit examenteksten en taalschat havo 4 Aanleiding = Aanzienlijk = Activeren = Achilleshiel = ` Ad hoc = Adviseren = Alternatief = Assimileren = Autonomie = Bagatelliseren = Billboards = Bureaucratie= Cesuur = Censuur= Citeren= Civiel= Coalitie= Constatering= Conclusie= Controverse = Controversieel = Corrigeren = de reden waarom juist nu groot overhalen zwakke plek meteen en ter plekke; alleen voor dit ene geval de raad geven om iets te doen (of juist niet te doen) andere mogelijkheid gelijk worden; aanpassen zelfbestuur iets als onbelangrijk afdoen grote reclameborden op straat Logge organisatie met veel regels breuk; radicale wijziging in een handelwijze of ontwikkeling Keuring van de overheid of andere machtige instantie (de kerk) op geschriften en eventueel verbieden daarvan. letterlijk iemands woorden weergeven Gebruik altijd aanhalingstekens als je iemand citeert. burgerlijk Samenwerking tussen verschillende politiek partijen vaststelling een bewering die logisch volgt uit wat iemand zegt of schrijft twistpunt; strijdvraag tegenstrijdig verbeteren Deo Volente = letterlijk: Zo God het wil vaak als afkorting DV figuurlijk: Als alles door kan gaan Dilemma = Duchtig = Duchten = tweestrijd/moeilijke keuze stevig; flink; krachtig vrezen. Niets van iemand te duchten hebben = niet bang voor iemand hoeven zijn

2 Echelon = Effect = afdeling/laag in een organisatie uitwerking (gevolg) Effectief= doeltreffend Ineffectief= niet doeltreffend Egalitair = Ettelijke = Ethiek = Etniciteit = Excessen = Evident = Feit = Flamboyant = gelijkheid nastrevend verscheidende; velen nadenken over goed en kwaad (vaak betrekking hebben op samenlevingsvraagstukken.) ras; volk buitensporigheden; gewelddadigheden zeer duidelijk; geen bewijs hoevend een bewering die klopt met de werkelijkheid temperamentvol Functie (van tekstdeel) = de bijdrage die het tekstdeel levert aan de gehele tekst of: de taak Gedetineerd= Geïnterneerd = Geïnterneerde= Grosso modo = Hedonistisch = Hoofdgedachte = Inboeten = in hechtenis genomen en/of gehouden gevangen, opgesloten, vastgezet gevangene ruw geschat; door elkaar genomen genotzuchtig wat een tekst beweert, samengevat in één zin kwijtraken; verliezen aan kracht inboeten = verzwakken, verslappen Informatief= Koesteren = Latent = nieuwswaarde bevattend bewaren onderhouden; gevoelens hebben verborgen; onzichtbaar; in aanleg Longemfyseem = aandoening aan de luchtwegen (kapotte longblaasjes) een goede reden om nooit te gaan roken! Louter = Louteren = Mandaat = Marchanderen = Middel= enkel; alleen; zuiver zuiveren volmacht schipperen; onderhandelen manier om je doel te bereiken

3 Modaal; modale = meest voorkomende Nivelleren = Notoire= Omschrijven = Ondergraven = Onderwerp= gelijkmaken (zeg notore) algemeen bekend of berucht uitleg geven over de betekenis, in eigen woorden ondermijnen; aantasten waar een tekst over gaat, zo kort mogelijk gezegd Onderschrijven = erkennen; het ermee eens zijn Ontwaren = Opportunist = Oorzaak = Opmaak = Opsommen = Optie = Overhalen = bespeuren; ontdekken; in het oog krijgen iemand die probeert elke omstandigheid in zijn eigen voordeel te gebruiken waardoor het komt de manier waarop een tekst is afgedrukt één voor één opnoemen mogelijkheid mensen zover krijgen dat ze iets (voor jou) doen Die reclame probeert je over te halen (te activeren, tot handelen aan te zetten) om ook een piercing te nemen. Overtuigen = Orthodox= Pro Deo = Provocatie = Provoceren = Populist = Ratificeren = Rectificeren = Reden = Stante pede = Scepsis = mensen zover krijgen dat ze jouw mening overnemen rechtzinnig; zuiver in de kerkleer gratis, op vrijwillige basis uitlokking; uitdaging uitlokken, uitdagen populisme betekent volk een populist doet alsof hij namens het volk spreekt bekrachtigen; ondertekenen een foutje rechtzetten / verbeteren waarom je iets doet of vindt op staande voet; onmiddellijk twijfel; argwaan Scepticus = twijfelaar Meervoud= Sceptici Significant = Ten spijt = Van groot belang ondanks; in weerwil van

4 Tegenstelling = Tekstverband = twee begrippen of gedachtes die recht tegenover elkaar staan wat twee delen van een tekst met elkaar te maken hebben Universeel; universele = algemeen geldend Ventileren = letterlijk: ontluchten figuurlijk: in het openbaar uiting geven Voorwaarde = Vermaard = iets wat eerst moet gebeuren, voordat beroemd; gerenommeerd; befaamd Uit Havo 4 aanzienlijk = capituleren = efficiënt = graadmeter = ideologie = kansarm = miskennen = onderling = rampspoed = scenario = termijn = uitheems = uitholling = voortijdig = groot opgeven; niet langer weerstand bieden doelmatig; nuttig effect hebbend middel om de mate van iets te bepalen; maatstaf de ideeën achter een politiek systeem weinig kansen krijgend onderwaarderen; niet op de juiste waarde schatten ten opzichte van elkaar; wederzijds onheil; ellende; tegenspoed draaiboek; vermoedelijke loop van de gebeurtenissen bepaalde tijd buitenlands; vreemd verschraling; het beroven van essentiële bestanddelen te vroeg; voor het verwachte tijdstip afkerig van = betwisten = constitutie = drastisch = weerzin voelend van mening verschillen over iets grondwet ingrijpend; krachtig

5 evenwel = fauna = gestaag = grondslag = inperking = karig = moreel = kwalijk = onbenut laten = propaganda = voorheen = wederhoor = echter / maar gezamenlijke diersoorten zonder ophouden; voortdurend basis; fundament beperking; het kleiner maken schraal; zuinig; niet overvloedig zedelijk; in overeenstemming met wat goed is slecht; niet zoals het hoort niet gebruiken politieke reclame vroeger het aanhoren van de andere partij (in een geschil) astronomisch = bezwaarlijk = compensatie = elders = fossiel = groot goed = intomen = intrinsiek = ironisch = mechanisatie = buitengewoon groot vervelend; lastig vergoeding ergens anders figuurlijk: iemand met ouderwetse opvattingen waardevol bezit bedwingen; beperken wezenlijk; van binnenuit spottend handarbeid vervangen door machinale arbeid ongemoeid laten = met rust laten; ongestoord laten publiekelijke = slinken = uitsluiting = van dien = in het openbaar minder worden afzondering; buitensluiting daarbij behorend acceptabel = aanvaardbaar

6 bejegenen = column = doorzagen = essentieel = feminisering = hiërarchisch = impliciet = lobbyen = nomadisch = prenataal = relatief = tekortschieten = verguizen = zuil = verzuiling ontzuiling behandelen; tegemoet treden enigszins kritisch artikel in een krant of tijdschrift langdurig ondervragen wezenlijk; heel belangrijk toename van het aantal vrouwen in een sector; vervrouwelijking volgens een rangorde erin opgesloten liggend; niet expliciet invloed uitoefenen op politieke besluitvorming rondtrekkend; zonder vast verblijf aan de geboorte voorafgaand naar verhouding; niet absoluut in gebreke blijven; niet voldoen aan de eisen met verwachting bespreken maatschappelijke groepering met een bepaalde levensbeschouwing het ontstaan van allerlei groeperingen met. het verdwijnen van allerlei groeperingen met. allergie = beducht = chronisch = destijds = falen = heilstaat = impuls = lineair = mits = naarstig = pessimistisch = reductie = overgevoeligheid voor bepaalde stoffen bang; bevreesd voortdurend; aanhoudend in die tijd tekortschieten; mislukken maatschappij waarin iedereen gelukkig is prikkel; aansporing lijnvormig; volgens een rechte lijn als; indien ijverig somber; zwaarmoedig vermindering; verlaging

7 reduceren= saboteren = thans = uitwijzen = kort maken ondermijnen; in de war sturen tegenwoordig; nu; op dit moment aantonen agrarisch = claimen = daadwerkelijk = evenmin = gangbaar = incidenteel = locatie = metafoor = nazaat = omvang = pleidooi = representatief = spectrum = toonzetting = verrijking = gebaseerd op landbouw aanspraak maken op echt; feitelijk ook niet gebruikelijk; gewoon nu en dan; af en toe plaats figuurlijke uitspraak die gebaseerd is op een overeenkomst afstammeling; nakomeling grootte; bereik; uitgestrektheid betoog; verdedigingsrede geschikt om te vertegenwoordigen alle verschillende religieuze of politieke opvattingen woordkeus; taalgebruik toevoeging van iets waardevols beschikken over = competitief = effect sorteren = gedegen = huidig = indammen = kennelijk = mantra = npstalgie = ongebreideld = hebben; gebruik kunnen maken van concurrerend resultaat opleveren grondig; goed doordacht van onze tijd; van heden beperken blijkbaar; klaarblijkelijk veel herhaalde spreuk verlangen vol heimwee tomeloos; onbeperkt

8 potentieel = rijmen met = selectief = voorbarig = beschikbaar vermogen overeenstemmen met gebaseerd op een bewuste keuze; kieskeurig vroeg; prematuur Poldermodel = Elite = Conservatief = Geglobaliseerd = Hypothese = Plausibel = Postoperatief = Escaleren = Placentazoogdier = Binoculair = Drogreden = Contaminatie = Exterieur = Postcommunistisch = groepen met verschillende overtuigingen werken samen kleine groep van voorname mensen behoudend internationaal veronderstelling geloofwaardig van na een operatie uit de hand lopen zoogdier dat in de baarmoeder gevoed wordt via de placenta gezichtsvermogen twee naar voren gerichte ogen verkeerd argument twee woorden door elkaar gehaald buitenkant van na het communisme Decennia = Geschil = Is de kiem gelegd = Bolsjewieken = Coup = Geallieerden = IJzeren gordijn = Nucleaire wapens = Wapenwedloop = Desastreus = tientallen jaren conflict is begonnen communisten in Rusland staatsgreep met elkaar verbonden landen dichte grens tussen oost en west atoombommen elkaar steeds overtreffen door nog meer en nog betere wapens zeer ongunstig /vernietigend

9 Treffen = gewapende strijd Conventionele wapens = niet-nucleaire wapens Doemscenario = uiterst somber verloop gering= klamboe= toornig = kwelling = bakermat= verdwaasd = tafereel = gade = laveren = basalt = kiel = bekoorlijk = waden = allerhande = sympathiek = vruchteloos = schuchter = avances = exact = consulent = onderduiken = dikwijls = ginds = klein muskietennet boos pijn plaats van oorsprong gek situatie vrouw zigzagsgewijs tegen de wind in zeilen onder water vrijgekomen en gestolde lava onderkant van het schip mooi door hoog water lopen allerlei aardig zonder succes verlegen toenadering precies raadgever op een geheime plaats verblijven vaak daar