HOOFDSTUK 4: DE CONSUMENT 1. BEPALENDE FACTOREN VAN DE INDIVIDUELE VRAAG

Transcriptie

1 1 HOOFDSTUK 4: DE CONSUMENT 1. BEPALENDE FACTOREN VAN DE INDIVIDUELE VRAAG cfr H2: de algemene vraagfunctie van een individuele consument (i) naar een goed: q i V met = f i (p, p a, p b,, y, seizoen, gezinsgrootte, ) = de gevraagde hoeveelheid van individu i naar het goed p = prijs van het goed p a, p b = prijzen van andere goederen y = inkomen q i V in H4: gevolgen van wijzigingen in de economische variabelen op de gevraagde hoeveelheid prijzen en inkomen

2 Wijzigingen in de eigen prijs p {(p a, p b,, y, seizoen, ) = cte} Eigen prijselasticiteit van de vraag (zie ook H2): q ε V p = = q. p 1 met q = - ; p = p 2 - p 1 p p ε V p [ -, ] p 1 ε V p kan ook als puntelasticiteit geschreven worden 1.2. Wijzigingen in het inkomen y {(p, p a, p b,, seizoen, ) = cte} Inkomenselasticiteit van de vraag: q ε V y = = q. y 1 met q = - ; y = y 2 - y 1 y y ε V y kan ook als puntelasticiteit geschreven worden y 1 ε y V > : normaal goed (y q V ) 1 > ε y V > : noodzakelijk goed (y q V ) bv. bier ε y V > 1 : luxegoed (y q V ) bv. wijn ε y V < : inferieur goed (y q V ) bv. witte producten relatie inkomenselasticiteit - budgetaandeel budgetaandeel: w i = p i q i ε y V = q / y y / y 1 stel y dan q V ε y V > 1 (luxe) w q V 1 > ε y V > (noodzakelijk) w q V ε y V < (inferieur) w

3 3 Engelcurven goed 1: noodzakelijk goed 2: luxe goed 3: inferieur y y y q q q w w w q q q y y y w w w y y y Noodzakelijk goed Luxegoed Inferieur goed

4 Wijzigingen in p van andere goederen {(p,, y, seizoen, ) = cte} Kruiselingse prijselasticiteit: q x ε V x,b = q x1 p b (ε V x,b kan ook als puntelasticiteit geschreven worden) p b1 ε V x,b > : substituten bv. frieten en kroketten p friet q V friet q V kroketten ε V x,b < : complementen bv. kopjes thee en suiker p thee q V thee q V suiker ε x,b V = : onafhankelijke goederen bv. brood en benzine p brood q V brood q V benzine cte

5 5 2. DE KEUZE VAN DE CONSUMENT 2.1. De Budgetbeperking budgetverzameling = verzameling van alle betaalbare goederenbundels. Algebraïsch: p 1 + p 2 y met p 1, p 2 en y gegeven budgetrechte = verzameling van alle bundels waarbij de consument zijn budget volledig opgebruikt. Algebraïsch: p 1 + p 2 = y met p 1, p 2 en y gegeven Grafisch: y/p 2 = y - p 1 p 2 p 2 helling = d = -p 1 d p 2 budgetrechte y/p 1 De ligging en de helling van de budgetrechte worden bepaald door p 1, p 2 en y.

6 6 Verschuivingen van de budgetrechte (a) y y /p 2 y/p 2 helling = - p 1 p 2 blijft gelijk y/p 1 y /p 1 (b) p 1 y/p 2 helling verandert: - p 1 / p 2 <=> - p 1 / p 2 y/p 1 y/p 1 (c) p 1, p 2 (stijgen proportioneel gelijk) y/p 2 helling blijft gelijk: - p 1 / p 2 <=> - λp 1 / λp 2 y/p 2 y/p 1 y/p 1

7 De voorkeuren van de consument veronderstellingen (a) Niet-verzadiging -meer van beide goederen is beter -meer van één goed, evenveel van het andere goed, is steeds beter (b) Volledigheid alle goederenbundels kunnen door de consument geordend worden volgens zijn voorkeur (c) Transitiviteit voorkeur van de consument kan op een logische en consistente wijze geformuleerd worden. X f Y en Y f Z X f Z X Y en Y f Z X f Z X Y en Y Z X Z met f : beter dan : indifferent Implicatie: tekening: indifferentiecurven van één en dezelfde consument kunnen elkaar niet snijden X Y én X Z Y Z maar Y f Z (meer is beter) tegenspraak X Y Z I 2 I 1

8 8 De marginale substitutievoet Definitie: De MSV geeft weer in welke mate een verandering in de hoeveelheid van goed 1 gecompenseerd moet worden met een verandering in de hoeveelheid van goed 2, opdat de nieuwe bundel even goed is als de oude bundel. Grote wijzigingen: MSV = Kleine wijzigingen: MSV = d = - U(, )/ d U(, )/ helling van de raaklijn aan de indifferentiecurve MSV < en MSV fl daalt bij convexe indifferentiecurven A -1 A -1/2 B B

9 9 MSV < omdat beide goederen gewenst zijn MSV : helling van de raaklijn in A : groot, klein voor een extra eenheid van goed 1 wil de consument veel afstaan in termen van goed 2. in B : klein, groot voor een extra eenheid van goed 1 wil de consument al minder afstaan in termen van goed Evenwicht van de consument Gegeven zijn budget en zijn voorkeuren, kiest de consument een goederenbundel die: (1) Betaalbaar is: aan sparen wordt geen positieve waarde gehecht en beide goederen zijn gewenst optimale bundel op budgetrechte (2) Op een zo hoog mogelijke indifferentiecurve ligt A F E I 3 G I 1 B I 2 optimale bundel in E (budgetrechte raakt indifferentiecurve)

10 1 in E geldt: (1) helling indifferentiecurve = helling budgetrechte MSV = - U(, )/ = - p 1 U(, )/ p 2 (2) we bevinden ons op de budgetrechte: Interpretatie y = p 1 + p 2 los en op uit vergelijking (1) en (2) A F E I 3 G I 1 B I 2 MSV >, <, = p 1 /p 2 Bereidheid mogelijkheid tot ruilen tot ruilen

11 11 In G: MSV < p 1 /p 2, bijvoorbeeld MSV = ½ en p 1 /p 2 = 2 Consument is bereid 1 eenheid van goed 1 te ruilen tegen ½ eenheid van goed 2 (nieuwe bundel even goed als oude bundel) Op de markt kan 1 eenheid van goed 1 geruild worden tegen 2 eenheden van goed 2 Consument heeft voordeel bij ruilen van goed 1 tegen goed 2 (komt op hogere indifferentiecurve) bundel G is niet optimaal In E: MSV = p 1 /p 2, consument wordt niet beter van ruilen bundel E is optimaal

12 12 3. INKOMENSWIJZIGINGEN en PRIJSWIJZIGINGEN 3.1. Inkomenswijzigingen Oorspronkelijk: Veronderstel: gevolg: resultaat: evenwicht E y budgetrechte verschuift evenwijdig naar rechts evenwicht E' A A A E A E E E B B B B en en goed 1: normaal goed goed 1: normaal goed goed 2: normaal goed goed 2: inferieur goed Effect van de inkomenswijziging is afhankelijk van *de voorkeuren van de consument *de helling van de budgetrechte.

13 Prijswijzigingen Oorspronkelijk: Veronderstel: Gevolg: Resultaat: evenwicht E p 1 budgetrechte wentelt (vlakker) evenwicht E' A y/p 2 E E I I B y/p 1 B y/p 1 p 1 (zie slide 2): negatief verband tussen p 1 en V-curve heeft een negatieve helling (zie H2)