VWO Katern C Kern- en deeltjesprocessen Uitwerkingen CONCEPT

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "VWO Katern C Kern- en deeltjesprocessen Uitwerkingen CONCEPT"

Transcriptie

1 C. Suatomaire deeltjes Opgave a Een goudkern is positief geladen. Ook een alfadeeltje is positief geladen en wordt dus afgestoten door de goudkern. Het pad van het alfadeeltje is dan niet meer reht. De afstand van de elektronen tot de kern is zo groot dat de onderlinge afstand tussen twee elektronen relatief heel groot is. De kans op een otsing is dus klein. De massa van een elektron is veel kleiner dan de massa van een alfadeeltje. Botst het zware alfadeeltje toh tegen het lihte elektron, dan wordt het elektron weggestoten terwijl het alfadeeltje rehtdoor gaat. De straal van een voetal is ongeveer 0 m. De elektronen zitten op een afstand van = 0 5 m van de middenstip. Dit is km. Opgave m v a Voor de straal geldt r. B q Het elektron otst voortdurend tegen de moleulen. Het verliest daarij kinetishe energie en dus snelheid. Omdat m, B en q gelijk lijven, wordt de straal steeds kleiner. Het elektron verliest ij elke otsing kinetishe energie. Als de kinetishe energie te klein is, ontstaat ij een otsing geen ion meer. Het spoor wordt gevormd door druppeltjes die ontstaan ij de vorming van ionen. De grootte van een druppeltje hangt dus niet af van de snelheid van een elektron. d Linksonder eweegt het elektron naar rehts. De elektrishe stroom is dus naar links. De lorentzkraht is vertiaal omhoog geriht. Met de FBI-regel leid je af dat het magnetish veld loodreht het papier uit is geriht. Opgave 3 a De elektrishe kraht ereken je met de formule voor de elektrishe kraht. q q e p el f F r f = 8, N m C (Zie BINAS tael 7) q =, C q =, C r = 5,3 0 nm = 5, = 5,3 0 m 9 9 9,60 0,60 0 el 8, F 5,3 0 Fel = 8, 0 8 N Afgerond: 8, 0 8 N De snelheid ereken je met de formule voor de middelpuntzoekende kraht. mv Fmpz r Fmpz = Fel = 8, 0 8 N m = 9, kg r = 5,3 0 m 3 8 9,09 0 v 8, 0 5,3 0 v =, m/s Afgerond:, 0 6 m/s ThiemeMeulenhoff v Pagina van 6

2 De gravitatiekraht ereken je met de formule voor de gravitatiekraht. m m e p g G F r G = 6, N m kg (Zie BINAS tael 7) me= 9, kg (Zie BINAS tael 7) mp =, kg (Zie BINAS tael 7) r = 5,3 0 m 3 7 9,09 0,6730 g 6,674 0 F 5,3 0 Fg = 3, N Dit is veel kleiner dan de elektrishe kraht. Opgave 4 a De deeltjes worden aangetrokken door de positieve plaat. De deeltjes zijn zelf dus negatief geladen. Zie figuur C. Figuur C. d De lorentzkraht heft de elektrishe kraht op. De elektrishe kraht op de deeltjes is omlaag geriht. Als de deeltjes geen afuiging ondervinden, dan is de lorentzkraht vertiaal omhoog geriht. De elektronenstroom is naar rehts, dus de elektrishe stroom is naar links. Uit de FBI-regel volgt dat het magnetish veld dus loodreht het papier uit is geriht. De lorentzkraht is in evenwiht met de elektrishe kraht. Voor de lorentzkraht geldt: FL Bq v Voor de elektrishe kraht geldt: Fel q E Cominatie van eide formules geeft: Bqv q E E Dus: v B De elektronen ondervinden een elektrishe kraht en krijgen daardoor een vertiale versnelling. De vertiale versnelling volgt uit de tweede wet van Newton. De resulterende kraht is gelijk aan de elektrishe kraht omdat de zwaartekraht verwaarloosaar is ten opzihte van de elektrishe kraht. Fres Fel a m m met F el q E q E q a E m m Heruit volgt q a m E 5 q 4,8 0,9 0 C kg m 4,5 0 Afgerond:,9 0 C kg ThiemeMeulenhoff v Pagina van 6

3 e In BINAS taellen 7A en 7B vind je: 9 q, , C kg m 3 9, De waarde van Thomson is 9, % te groot. Opgave 5 a De zwaartekraht is vertiaal naar eneden geriht. Om te zweven moeten de elektronen dus een elektrishe kraht omhoog ondervinden. De elektronen zijn negatief geladen. De ovenste plaat is dus positief geladen. De lading ereken je met de formule voor de elektrishe veldkraht. De elektrishe velsterkte volgt uit de gegeven formule op pagina. De elektrishe veldkraht volgt uit de zwaartekraht. De zwaartekraht ereken je met de formule voor de zwaartekraht. Fzw = m g m = 3,0 0 5 g = 9,8 m/s Fzw = 3, ,8 =, N U E d U = 65 V d = 5,0 mm = 5,0 0 3 m 65 E 3 5,0 0 E = 3, N/C Fel = Fzw omdat het druppeltje zweeft, is de resulterende kraht 0 N. d Fel = q E, = q 3, q = 8, C Afgerond: 8,9 0 9 C Het aantal elektronen dat het oliedruppeltje kwijtraakt, is niet elke keer gelijk. Een oliedruppeltje raakt een onekend aantal elektronen kwijt. Uit het experiment komt ehter telkens een veelvoud van een onekend getal. Uit een groot aantal metingen kun je dan dat onekende getal (en dus de lading van een elektron) erekenen. ThiemeMeulenhoff v Pagina 3 van 6

4 C. Kernreaties Opgave 6 a Pu U α Th Pa β Opgave 7 I+ β Te a 9U 0n 38Sr 54Xe 0n Het massadefet uitgedrukt in MeV ereken je met het massadefet uitgedrukt in u. Het massadefet uitgedrukt in u ereken je uit het vershil tussen de massa s voor en na de kernreatie uitgedrukt in u. De massa van een kern ereken je met de atoommassa en het aantal elektronen in de elektronenwolk. mvoor = 35, , , mvoor = 36,006 u mna = 93, , , , , mna = 35,80353 u m = 36,006 35,80353 = 0, u Volgens BINAS tael 7 komt u overeen met 93,49406 MeV Dus 0, u = 0, ,49406 = 84,984 MeV Afgerond: 84,98 MeV Opgave 8 a De lading van een kern is positief. Dus stoten de plutoniumkern en de aliumkern elkaar af. Die afstotende kraht remt de aliumkern af: de afstotende kraht verriht negatieve areid waarij de kinetishe energie van de aliumkern afneemt. Er moet voldoende kinetishe energie overlijven om ij de plutoniumkern te kunnen komen Pu Ca? 3 n Opmerking: Dit element heeft nog geen naam gekregen. Opgave 9 a De energie die vrijkomt tijdens een kernreatie wordt geruikt om water te verhitten tot stoom. Stoom zet een shoepenrad in eweging dat een dynamo aandrijft. Bij dit proes wordt 75% van de kernenergie omgezet in elektrishe energie. De resterende 5% energie wordt omgezet in warmte. Het gemiddeld aantal splijtingen per seonde ereken je met de totale energie per seonde en de energie per splijting. De totale energie per seonde volgt uit het totale vermogen. Het totale vermogen ereken je uit het elektrish vermogen en het rendement. Euit 00% Ein η = 5% Euit = 575 MW = W % 00% Ein Ein =, W 6 Bij de splijting komt in totaal, J per seonde aan energie vrij. splijting levert 75 MeV = , =, J ThiemeMeulenhoff v Pagina 4 van 6

5 9, Dus per seonde splijten er 8,035 0, kernen Afgerond:8, 0 9 kernen De massa verrijkt uraan volgt uit de molaire massa van uraan en het aantal kernen in mol. Per uur vervallen er 8, =, kernen. In mol kernen zitten NA = 6,0 0 3 kernen. 3,95 0 Per uur vervalt dus 0, 4903 mol U ,00 Uit tael 5 volgt: mol U-35 heeft een massa van 35,04 g. Per uur vervalt dus 35,04 0,4903 = 5, g U-35. Dit is 4,0%. 5, 3 Er is dus,88 0 g verrijkt uraan per uur nodig. 0,040 Afgerond:,9 kg Opgave 0 a Om het aantal jaren te erekenen, stem je de eenheden op elkaar af.,0 kwh = 3,6 0 6 J,0 0 4 kwh =, ,6 0 6 = 3,6 0 0 J 6 3,9 0 6 Dus,08330 jaar 0 3,6 0 Afgerond:, 0 6 jaar Kernen zijn positief geladen en stoten elkaar dus af. Om toh diht ij elkaar te komen, moeten hun snelheden dus groot zijn. Daarvoor is een hoge temperatuur nodig. ThiemeMeulenhoff v Pagina 5 van 6

6 C.3 Neutrino s Opgave a H β He e B β 3Li e Be β 3Li e Opgave a De frequentie ereken je met de formule voor de impuls van het foton. h f p p = 8,8 0 8 kg m/s h = 6, J s (Zie BINAS tael 7A) =, m/s (Zie BINAS tael 7A) ,66 0 f 8,8 0 8, f =3,985 Hz Afgerond: 4,0 0 4 Hz De snelheid ereken je met de formule voor de impuls van een massa. p = m v m =, kg (BINAS tael 7A) p = 8,8 0 8 kg m/s 8,8 0 8 =, v v = 0,56 m/s Afgerond: 0,53 m/s Opgave 3 a Het positron en het elektron staan nagenoeg stil. Dus de totale impuls vóór de reatie is dan (nagenoeg) gelijk aan 0. Volgens de wet van ehoud van impuls moet de totale impuls na de reatie dan ook gelijk zijn aan 0. Dit kan niet als er maar één foton vrijkomt. Een foton heeft immers altijd energie, en dus altijd impuls. De frequentie ereken je met de formule voor de energie van een foton. De energie van een foton volgt uit de totale energie die ontstaat tijdens de annihilatie. De energie die ontstaat tijdens de annihilatie ereken je met de formule van Einstein. Tijdens de annihilatie verdwijnen een elektron en een positron, die dezelfde massa heen. E = m m = melektron = 9, =, kg (Zie BINAS tael 7) =, m/s (Zie BINAS tael 7A) E =, (, ) =, J foton krijgt de helft van deze energie dus 8, J Ef = h f h = 6, J s (BINAS tael 7A) 8, = 6, f f =, Hz Afgerond:, 0 0 Hz ThiemeMeulenhoff v Pagina 6 van 6

7 a Opgave 4 Tijdens de otsing geldt de wet van ehoud van impuls: ptotaal,voor = ptotaal,na pw,voor + pr,voor = pw,na + pr,na mw vw,voor + mr vr,voor = mw vw,na + mr vr,na vw,voor + vr,voor = vw,na + vr,na 5,0 = vw,na + vr,na Dit is hetzelfde als vw +vr = 5,0 Omdat mw = mr kun je m eruit delen met vw,voor = 5,0 m/s en vr,voor = 0 m/s omdat het gaat om het verand voor de snelheden van de allen na de otsing Wet van ehoud van impuls: vw + vr = 5,0 Wet van ehoud van energie: m v m v m v m v w w,voor r r,voor w w,na r r,na In de tweede vergelijking kun je de massa s eruit delen en invullen. vw,voor = 5,0 ms en vr,voor = 0 Er ontstaat: 5 0 v w,na v r,na Delen door en index na weglaten w r 5 v v Uit vw vr 5 volgt v v Dus v v v v w r w r vw vw vr vr vw vr vwvr 0 w r 5 Dus één van eide snelheden na de otsing is 0. De witte al kan niet door rode al heen. Daarom geldt vw = 0. Met ehulp van vw vr 5 trek je de onlusie vr = 5,0 m/s. De wet van ehoud van impuls geldt dan nog steeds. Voor de energiewet geldt dan: m v m v m v m v Q w w,voor r r,voor w w,na r r,na met Q de warmte die vrijkomt. In de afleiding ij vraag vind je dan uiteindelijk in plaats van vwvr 0 het verand v w Q vr m Hierij is Q klein, dus is één van eide snelheden klein. m Nog steeds kan de witte al niet door de rode al heen, dus krijgt de rode al iets minder dan de oorspronkelijke snelheid van de witte al en rolt de witte al met een kleine snelheid verder. Opgave 5 0 a p p H β + νe Het massadefet uitgedrukt in MeV ereken je met het massadefet uitgedrukt in u. Het massadefet uitgedrukt in u ereken je uit het vershil tussen de massa s voor en na de kernreatie uitgedrukt in u. De massa van een kern ereken je met de atoommassa en het aantal elektronen in de elektronenwolk. mvoor = 4 mproton + melektron mvoor = 4, , mvoor = 4, u mna = mhe kern mna = 4, , mna = 4, u m = 4, , = 0, u Dit komt overeen met 0, ,49406 = 6,736 MeV. Afgerond: 6,73 MeV ThiemeMeulenhoff v Pagina 7 van 6

8 De neutrino s die per seonde op de aarde terehtkomen, ereken je met de irkelvormige dwarsdoorsnede van de aarde en het aantal neutrino s dat per seonde op m valt. De dwarsdoorsnede van de aarde ereken je met de straal van de aarde. Het aantal neutrino s dat per seonde op m valt, volgt uit de het aantal neutrino s dat valt op m van de oloppervlakte met de zon in het middelpunt. De oloppervlakte ereken je met de afstand tussen de zon en de aarde. Aol = 4 R R = Rzon-aarde = 0,496 0 m (Zie BINAS tael 3) Aol = 4 (0,496 0 ) Aol =, m 38,0 0 Per seonde vallen er = 7,4 0 4 neutrino s op m oloppervlakte. 3,83730 Dus op de dwarsdoorsnede van de aarde vallen per seonde 7,4 0 4 neutrino s per m. A dwars πr aarde raarde = 6, m (Zie BINAS tael 3) Adwars = (6, ) Adwars =, m Per seonde treffen 7,4 0 4, = 9, neutrino s de aarde. Afgerond: 9, 0 8 neutrino s. ThiemeMeulenhoff v Pagina 8 van 6

9 C.4 Elementaire deeltjes en het standaardmodel Opgave 6 a Mesonen estaan uit een quark en een antiquark. Baryonen estaan uit drie quarks of drie antiquarks. De totale lading van een meson of een aryon moet een geheel getal opleveren. De lading van de quarks zijn: (Zie BINAS Tael 6A) u e u e 3 3 e 3 3 d d e Mogelijke mesonen: u u, u d, ud, dd Mogelijke aryonen: u u u, u u u,u ud, u u d, udd, u d d, ddd, d d d Opgave 7 a up-quarks en strange-quark (Zie BINAS Tael 6C) De lading van een up quark is 3 e De lading van een strange quark is 3 e Totaal dus ( e) ( e) e Reatie: p π 0 mvoor = 89,37 MeV (Zie BINAS Tael 6C) mna = 938,7 + 34,98 = 073,5 MeV mna < mvoor; dus er is massa omgezet in energie. Reatie: n+π mvoor = 89,37 MeV (Zie BINAS Tael 6C) mna = 939, ,57 = 079,35 MeV mna<mvoor; dus er is massa omgezet in energie. d + is een geladen deeltje. Zowel de lading van een neutron als van 0 is 0. Dus is er geen ehoud van ladingsgetal. De reatie is dus niet mogelijk. Opgave 8 3 a H estaat uit proton en neutronen. Een proton estaat uit uud en een neutron uit udd. 3 H estaat dus uit 4 up quarks en 5 down quarks. mup = 3 MeV (Zie BINAS Tael 6A) mdown = 5 MeV (Zie BINAS Tael 6A) De totale massa van 4 up quarks en 5 down quarks is dus = 37 MeV. Volgens BINAS tael 7 is u gelijk aan 93,49406 MeV. De massa is: 37 0,0397 u 93,49406 Afgerond: 0,04 u Je moet veel energie toevoegen aan een tritiumkern om deze in losse quarks uit te laten vallen. De toegevoerde energie wordt volgens de formule van Einstein omgezet in massa. Opgave 9 Stel Arie en Bart houden eide de al vast. Als Arie een kraht uitoefent op de al, oefent de al een kraht uit op Arie. Arie eweegt daardoor rihting de al. De al oefent ehter ook een kraht uit op Bart rihting de al. Bart eweegt dus ook rihting de al. Arie en Bart ewegen naar elkaar toe. Dit lijkt voor een waarnemer op afstand op een aantrekkende kraht. ThiemeMeulenhoff v Pagina 9 van 6

10 Opgave 0 a e e γ+γ Opmerking Er komen twee fotonen vrij vanwege de wet ehoud van impuls. γ W W Als de twee vetorosonen in tegenovergestelde rihting ewegen, dan is de totale impuls na de reatie 0. Volgens de wet van ehoud van impuls moet de totale impuls voor de reatie dan ook 0 zijn. Dat kan niet, want een foton heeft altijd een impuls. Dus Jaoa heeft geen gelijk. d Volgens BINAS tael 6B is de massa van W + en een W -vetoroson elk 8 GeV Om de twee vetorosonen te reëren, is dus volgens de formule van Einstein minimaal 64 GeV aan energie nodig. Deze hoeveelheid energie wordt volgens γ W W door foton geleverd. Volgens e e γ+γ ontstaan twee fotonen, die elk een energie van 64 GeV ezitten. Dus een elektron vertegenwoordigt vlak voor de otsing ook 64 GeV aan energie. ThiemeMeulenhoff v Pagina 0 van 6

11 C.5 Deeltjesversnellers Opgave a Het negatief geladen ion wordt aangetrokken door de positieve plaat B en daardoor versneld. In B raakt het negatieve ion elektronen kwijt en wordt positief. Het positief geladen ion wordt aangetrokken door de negatieve plaat C en daardoor opnieuw versneld. Voor de elektrishe energie geldt E q U. De spanning over AB is gelijk aan de spanning over BC. De energie verduelt dus als de lading van het negatieve ion even groot is als de lading van het positieve ion. Opgave a 30Zn + p 3Ga + 0n Het massadefet uitgedrukt in MeV ereken je met het massadefet uitgedrukt in u. Het massadefet uitgedrukt in u ereken je uit het vershil tussen de massa s voor en na de kernreatie uitgedrukt in u. De massa van een kern ereken je met de atoommassa en het aantal elektronen in de elektronenwolk. mvoor = mzn-kern + mproton mvoor = 67, , , mvoor = 68,95669 u d mna = mga-kern + mneutron mna = 66,98 3 5, , mna = 68, u m =68, , = 0, u. Dit komt overeen met 0, ,49406 =, MeV. Afgerond:,0 MeV Bij elke oversteek krijgt het proton 50 kev aan energie erij. Per rondje zijn er oversteken. 6,0 0 Dus totaal zijn er 0 omlopen De sterkte van het magnetish veld ereken je met de formule voor de kromtestraal. m v r B q m =, kg v =,5 0 7 m/s q =, C r = 48 m = 0,48 m 7 7,676 0,5 0 0,48 9,60 0 B B = 0,54379 T Afgerond: 0,54 T Opgave 3 a Het aantal malen dat de spanning van 5,0 kv wordt doorlopen ereken je uit de kinetishe energie en de toename van de elektrishe energie tijdens het doorlopen van de spanning van 5,0 kv. De kinetishe energie ereken je met de formule voor kinetishe energie. De toename van de elektrishe energie ereken je met formule voor elektrishe energie. ThiemeMeulenhoff v Pagina van 6

12 ΔEk = q U q = +e =, C U = 5,0 kv = 5,0 0 3 V ΔEk =, ,0 0 3 ΔEk = 8,0 0 6 J E k m v m =, kg v =, 0 7 m/s E k 7 7,676 0, 0 Ek =, J Ek,04860 De spanning moet dus n,5030 keer worden doorlopen. E 6 k 8,00 0 Afgerond: n =,5 0 keer De sterkte van het magnetish veld ereken je met de formule voor de lorentzkraht. De lorentzkraht volgt uit de middelpuntzoekende kraht. De middelpuntzoekende kraht ereken je met de gegeven formule. De straal ereken je met de diameter. 3 r d= 8,5 0 3 r = 4,5 0 3 m E Fmpz r E = 7,0 TeV = 7,0 0, =,4 0 6 J r = 4,5 0 3 m F,4 0 4,50 mpz 3 6 =, N FL = B q v FL = Fmpz =, N q =, C v =, m/s, = B,60 0 9, B = 5,49T Afgerond:5,5 T 0 p p H + β νe Toelihting Er is al voldaan aan de wet van ehoud van ladingsgetal en van massagetal. Bij de reatie geldt ook de wet van ehoud van leptongetal. Het positron heeft leptongetal. Er moet dus een elektronneutrino met leptongetal + vrijkomen. Opgave 4 a De versnelspanning ereken je met de formule voor de elektrishe energie. De afname van de elektrishe energie ereken je met de formule voor kinetishe energie in een elektrish veld. ThiemeMeulenhoff v Pagina van 6

13 E E k el m v eind m v egin Eel m = 9, kg veind =,4 0 7 m/s vegin = 0 m/s 3 7 9,09 0,4 0 0 E ΔEel =, J E q U el el ΔEel =, J q =, C, =, U U =, V Afgerond:,6 0 3 V Het kan geen gelijkspanningsron zijn. Wordt een geladen deeltje tussen ilinder en versneld, dan zou het ij een gelijkspanningsron tussen ilinder en 3 weer vertraagd worden. De ladingen in P en Q zijn tegengesteld, de rihtingen van de snelheden zijn gelijk. Dus de rihting van de stroomsterkte in punt P is tegengesteld aan die in punt Q. De lorentzkrahten zijn geriht naar het middelpunt van de irkel. Dus de lorentzkrahten zijn tegengesteld geriht. Dus moeten volgens de FBI-regel de magneetvelden ij P en Q gelijk geriht zijn. d Er geldt: m E m E m 0 elektron k,elektron positron k,positron Z Volgens BINAS tael 6B komt de massa van een Z 0 -vetoroson overeen met 93 GeV Volgens BINAS tael 6B komt de massa van een elektron en dus ook van een positron overeen met 0,5 MeV = 0,5 0 3 GeV. Omdat Ek,elektron = Ek,positron ontstaat dus: Ek,elektron + 0, Eelektron 46,499 GeV Afgerond: 46 GeV ThiemeMeulenhoff v Pagina 3 van 6

14 C.6 Afsluiting Opgave a p+ 7 N 6C+ He Het positron heeft het leptongetal. Volgens de wet van ehoud van leptongetal moet dus ook een deeltje met leptongetal + ontstaan. Er ontstaat dus een neutrino. Het positron en het elektron staan (nagenoeg) stil. Dus de totale impuls vóór de reatie is (nagenoeg) gelijk aan 0. Volgens de wet van ehoud van impuls moet de totale impuls na de reatie dan ook gelijk zijn aan 0. Dit kan alleen als de twee fotonen in tegengestelde rihting ewegen. d De orde van grootte van de tijdsduur Δt ereken je met de formule voor de gemiddelde snelheid. De gemiddelde snelheid volgt uit de snelheid van fotonen. e v gem x t vgem = =, m/s Δx = 0 m = 0 0 m (shatting van de diameter van het hoofd) 8 0 0, t Δt = 6, s Dus de orde van grootte is 0 9 s. De stralingsdosis ereken je met de formule voor de (geasoreerde stralings-)dosis. De hoeveelheid geasoreerde energie ereken je met de gemiddelde energie die een positron afgeeft en het aantal positronen dat is ontstaan. Het aantal positronen dat is ontstaan volgt uit de oppervlakte onder de (A,t)-grafiek. Er zijn twee manieren op de oppervlakte te epalen. a Figuur C. Zie figuur C.a. De oppervlakte onder de grafiek is gelijk aan N = = 5,4 0. Zie figuur C.. In de tijd tot aan de halveringstijd, vervallen evenveel deeltjes als in de rest van de tijd. De halveringstijd is 6 minuten. ThiemeMeulenhoff v Pagina 4 van 6

15 Totale oppervlakte is dan N = = 5,8 0 Voor de totaal geasoreerde energie geldt: E N E positron Epositron = 0,4 MeV = 0,4 0 6, = 6,4 0 4 J Figuur C.a E = 5,4 0 6,4 0 4 = 3,45 0 J Figuur C. E = = 5,8 0 6,4 0 4 = 3,37 0 J f E D m 3,45 0 3,37 0 D,3 0 Gy D,4 0 Gy,5,5 Afgerond: 0,0 Gy Een deel van de C- isotopen verlaten gedurende de tijd de hersenen. Opgave 6 a De tijd ereken je met de formule voor het aantal moederkernen. Het aantal moederkernen N(0) ereken je uit de massa P-3. Het aantal moederkernen N(t) ereken je met de formule de ativiteit. ln A( t) N( t) t A(t) =,5 0 Bq t = 4,3 d = 4, =, s ln,5 0 Nt ( ) 4,059 0 N(t) = 4, massa van ron P-3 N(0) atoommassa van P-3 massa van ron P-3 =,0 g =,0 0 3 kg (Afstemmen eenheden) atoommassa van P-3 = 3,973 u = 3,973, = 5, kg,0 0 N(0), , t t N( t) N(0) N(t) = 4, N(0) =, t = 4,3 d t 8 4,3 4,46 0,88 0 t =,7 0 d Afgerond: t =,7 0 dag. Zie figuur C.3. ThiemeMeulenhoff v Pagina 5 van 6

16 Figuur C.3 De elektronen ewegen in punt P naar rehts. Dus de stroomrihting in punt P is naar links. De rihting van het magnetish veld is het papier in geriht. Dus is volgens de FBI-regel de lorentzkraht naar eneden geriht. Om de elektronen rehtdoor te laten ewegen, moet de elektrishe kraht naar oven zijn geriht. De elektrishe kraht is naar oven geriht. De negatieve elektronen moeten dus aangetrokken worden door de positieve plaat. Dus plaat moet op de positieve pool worden aangesloten. d Als een elektron rehtdoor eweegt, geldt FL Fel. FL = B q v U U Fel = q E met E Zie BINAS tael 35 D in kolom overige veldsterkte en spanning x d U q B q v d U B v d U v B d e De kinetishe energie ereken je met de formule voor kinetishe energie. E k m v Ek =,7 MeV =,7 0 6, =, J m = 9, (Zie BINAS tael 7) 3 3, ,09 0 v v = 7, m/s Dit is niet gelijk aan de meest voorkomende snelheid, m/s f De vergelijking van de vervalreatie is 5P 6S + β Bij dit verval is het leptongetal ehouden. Vóór de reatie is het leptongetal gelijk aan nul. Dus moet na de reatie het leptongetal ook gelijk zijn aan nul. Een elektron heeft het leptongetal. Dus moet er een deeltje ontstaan met leptongetal. Dus is het deeltje een antineutrino. g De energie die vrijkomt, wordt verdeeld over het elektron en het antineutrino. Dus ij elke waarde van n is de som van de ijehorende energieën gelijk aan,7 MeV. Volgens figuur C.3 heen de meeste elektronen een energie van (ongeveer) 0,5 MeV. Dan moeten de meeste antineutrino s een energie heen van 0, 7 MeV. Dus is grafiek d de juiste. ThiemeMeulenhoff v Pagina 6 van 6

(a) Noem twee eigenschappen die quarks en leptonen met elkaar gemeen hebben.

(a) Noem twee eigenschappen die quarks en leptonen met elkaar gemeen hebben. Uitwerkingen HiSPARC Elementaire deeltjes C.G.N. van Veen 1 Hadronen Opdracht 1: Elementaire deeltjes worden onderverdeeld in quarks en leptonen. (a) Noem twee eigenschappen die quarks en leptonen met

Nadere informatie

D.1 Tijdrek en lengtekrimp

D.1 Tijdrek en lengtekrimp D. Tijdrek en lengtekrimp Opgave a De lengte van de straaljager ereken je met de formule voor de lengtekrimp. De relativistishe fator ereken je met de formule voor gammafator. v v = 0,50 (0,50 ),54 0,50

Nadere informatie

Hoofdstuk 5 Straling. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal

Hoofdstuk 5 Straling. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal Hoofdstuk 5 Straling Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal 5.1 Straling en bronnen Eigenschappen van straling RA α γ β 1) Beweegt langs rechte lijnen vanuit een bron. ) Zwakker als ze verder

Nadere informatie

Stevin havo Antwoorden hoofdstuk 6 Energie en arbeid ( ) Pagina 1 van 10

Stevin havo Antwoorden hoofdstuk 6 Energie en arbeid ( ) Pagina 1 van 10 Stevin havo Antwoorden hoofdstuk 6 Energie en areid (016-06-07) Pagina 1 van 10 Als je een ander antwoord vindt, zijn er minstens twee mogelijkheden: óf dit antwoord is fout, óf jouw antwoord is fout.

Nadere informatie

Stevin havo deel 1 Uitwerkingen hoofdstuk 2 Versnellen ( ) Pagina 1 van 20

Stevin havo deel 1 Uitwerkingen hoofdstuk 2 Versnellen ( ) Pagina 1 van 20 Stevin havo deel 1 Uitwerkingen hoofdstuk Versnellen (0-10-014) Pagina 1 van 0 De uitwerkingen van dit hoofdstuk zijn aangevuld met de manier die NiNa prefereert: meer nadruk op grafieken en gemiddelde

Nadere informatie

oefen vt vwo5 h6 Elektromagnetisme Opgaven en uitwerkingen vind je op www.agtijmensen.nl Oefen vt vwo5 h6 Elektromagnetisme Opgave 1.

oefen vt vwo5 h6 Elektromagnetisme Opgaven en uitwerkingen vind je op www.agtijmensen.nl Oefen vt vwo5 h6 Elektromagnetisme Opgave 1. Opgaven en uitwerkingen vind je op www.agtijmensen.nl Oefen vt vwo5 h6 Elektromagnetisme Opgave 1. Elektrisch veld In de vacuüm gepompte beeldbuis van een TV staan twee evenwijdige vlakke metalen platen

Nadere informatie

Hoofdstuk 5 Straling. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal

Hoofdstuk 5 Straling. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal Hoofdstuk 5 Straling Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal 5.1 Straling en bronnen Eigenschappen van straling RA α γ β 1) Beweegt langs rechte lijnen vanuit een bron. 2) Zwakker als ze verder

Nadere informatie

Stevin havo deel 2 Uitwerkingen hoofdstuk 1 Energie en arbeid (18-09-2013) Pagina 1 van 11

Stevin havo deel 2 Uitwerkingen hoofdstuk 1 Energie en arbeid (18-09-2013) Pagina 1 van 11 Stevin havo deel Uitwerkingen hoofdstuk 1 Energie en areid (18-09-013) Pagina 1 van 11 Opgaven 1.1 Areid en vermogen 1 a W = Fs, dus de korte gewihtheffer (kleinere s kleinere W) is in het voordeel. Met

Nadere informatie

Stevin havo Antwoorden hoofdstuk 8 Radioactiviteit ( ) Pagina 1 van 10

Stevin havo Antwoorden hoofdstuk 8 Radioactiviteit ( ) Pagina 1 van 10 Stevin havo Antwoorden hoofdstuk 8 Radioativiteit (2016-06-08) Pagina 1 van 10 Als je een ander antwoord vindt, zijn er minstens twee mogelijkheden: óf dit antwoord is fout, óf jouw antwoord is fout. Als

Nadere informatie

Stevin vwo Antwoorden hoofdstuk 15 Quantumwereld ( ) Pagina 1 van 8

Stevin vwo Antwoorden hoofdstuk 15 Quantumwereld ( ) Pagina 1 van 8 Stevin vwo Antwoorden hoofdstuk 15 Quantumwereld (016-05-3) Pagina 1 van 8 Als je een ander antwoord vindt, zijn er minstens twee mogelijkheden: óf dit antwoord is fout, óf jouw antwoord is fout. Als je

Nadere informatie

H2: Het standaardmodel

H2: Het standaardmodel H2: Het standaardmodel 2.1 12 Fundamentele materiedeeltjes De elementaire deeltjes worden in 2 groepen opgedeeld volgens spin (aantal keer dat een deeltje rond zijn eigen as draait), de fermionen zijn

Nadere informatie

Uitwerkingen natuurkunde VWO-1998-I S))))))))))))))))))))))))))))))))))))

Uitwerkingen natuurkunde VWO-1998-I S)))))))))))))))))))))))))))))))))))) Uitwerkingen natuurkunde VWO-1998-I S)))))))))))))))))))))))))))))))))))) Opgave 1 Collegedemonstratie 3p 1. 3p 2. Het volume van de bol is: V = 4/3 πr 3 = 4/3 π(0,136) 3 = 1,054A10-3 m 2. Als de bol massief

Nadere informatie

natuurkunde havo 2019-II

natuurkunde havo 2019-II Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt scorepunt toegekend. Koper 67 maximumscore 3 67 67 0 0 Cu Zn + e + γ 9 30 0 β en γ rechts van de pijl Zn als vervalproduct (mits verkregen via kloppende

Nadere informatie

Stevin vwo deel 3 Uitwerkingen hoofdstuk 4 Quantumwereld ( ) Pagina 1 van 9

Stevin vwo deel 3 Uitwerkingen hoofdstuk 4 Quantumwereld ( ) Pagina 1 van 9 Stevin vwo deel 3 Uitwerkingen hoofdstuk 4 Quantumwereld (18-09-014) Pagina 1 van 9 Opgaven 4.1 Liht als golven en als deeltjes 1 a x = l tanα Het patroon wordt dus wijder (grotere x) als l groter wordt.

Nadere informatie

a Schrijf de eerste vier stappen op. b Waarom kunnen de β s die 234 Pa uitstoot, beter door een laagje plastic dringen dan de β s van

a Schrijf de eerste vier stappen op. b Waarom kunnen de β s die 234 Pa uitstoot, beter door een laagje plastic dringen dan de β s van Toets v-08 Radioactiviteit 1 / 5 1 Protactinium 238 U vervalt in veel stappen tot 206 Pb. a Schrijf de eerste vier stappen op. b Waarom kunnen de β s die 234 Pa uitstoot, beter door een laagje plastic

Nadere informatie

Eindexamen natuurkunde pilot vwo I

Eindexamen natuurkunde pilot vwo I Beoordelingsmodel Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag worden twee punten toegekend. Opgave Een temperatuursensor maken maximumscore 5 Usensor (V) 4 A C 3 B 0 0 t ( C) inzicht dat de ijkgrafiek

Nadere informatie

Eindexamen natuurkunde pilot vwo II

Eindexamen natuurkunde pilot vwo II Eindexamen natuurkunde pilot vwo 0 - II Beoordelingsmodel Opgave Wega maximumscore 3 Voor het verband tussen de temperatuur van de ster en de golflengte waarbij de stralingsintensiteit maximaal is, geldt:

Nadere informatie

KERNEN & DEELTJES VWO

KERNEN & DEELTJES VWO KERNEN & DEELTJES VWO Foton is een opgavenverzameling voor het nieuwe eindexamenprogramma natuurkunde. Foton is gratis te downloaden via natuurkundeuitgelegd.nl/foton Uitwerkingen van alle opgaven staan

Nadere informatie

Stevin vwo Antwoorden hoofdstuk 10 Elektromagnetisme ( ) Pagina 1 van 9

Stevin vwo Antwoorden hoofdstuk 10 Elektromagnetisme ( ) Pagina 1 van 9 Stevin vwo Antwoorden hoofdstuk 10 Elektromagnetisme (2016-05-22) Pagina 1 van 9 Als je een ander antwoord vindt, zijn er minstens twee mogelijkheden: óf dit antwoord is fout, óf jouw antwoord is fout.

Nadere informatie

Stevin vwo deel 2 Uitwerkingen hoofdstuk 10 Atomen ( ) Pagina 1 van 10

Stevin vwo deel 2 Uitwerkingen hoofdstuk 10 Atomen ( ) Pagina 1 van 10 Stevin vwo deel 2 Uitwerkingen hoofdstuk 10 Atomen (26-08-2011) Pagina 1 van 10 Opgaven 10.1 Fotonen 1 a Tael 19B: 920 nm is infrarood en 12 m is SHF (super high frequeny) 8 3,00 10 λ 6 = = = 0,333 m f

Nadere informatie

Stevin vwo deel 1 Uitwerkingen hoofdstuk 2 Versnellen ( ) Pagina 1 van 25

Stevin vwo deel 1 Uitwerkingen hoofdstuk 2 Versnellen ( ) Pagina 1 van 25 Stevin vwo deel 1 Uitwerkingen hoofdstuk Versnellen (17-10-014) Pagina 1 van 5 De uitwerkingen van dit hoofdstuk zijn aangevuld met de manier die NiNa prefereert: meer nadruk op grafieken en gemiddelde

Nadere informatie

PositronEmissieTomografie (PET) Een medische toepassing van deeltjesfysica

PositronEmissieTomografie (PET) Een medische toepassing van deeltjesfysica PositronEmissieTomografie (PET) Een medische toepassing van deeltjesfysica Wat zie je? PositronEmissieTomografie (PET) Nucleaire geneeskunde: basisprincipe Toepassing van nucleaire geneeskunde Vakgebieden

Nadere informatie

Eindexamen natuurkunde pilot vwo I

Eindexamen natuurkunde pilot vwo I Eindexamen natuurkunde pilot vwo 0 - I Beoordelingsmodel Vraag Antwoord Scores Opgave Splijtsof opsporen met neutrino s maximumscore 3 35 47 87 U+ n Ba+ Kr+ n of 9 0 56 36 0 35 47 87 U+ n Ba+ Kr+ n één

Nadere informatie

Stevin havo deel 2 Uitwerkingen hoofdstuk 5 Elektromagnetisme ( ) Pagina 1 van 10

Stevin havo deel 2 Uitwerkingen hoofdstuk 5 Elektromagnetisme ( ) Pagina 1 van 10 Stevin havo deel 2 Uitwerkingen hoofdstuk 5 Elektromagnetisme (08-02-2011) Pagina 1 van 10 Opgaven 5.1 Magneten en elektromagneten 1 a Ongelijke polen trekken elkaar aan. De noordpool van een kompas wordt

Nadere informatie

Hoofdstuk 12 Elektrische velden. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal

Hoofdstuk 12 Elektrische velden. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal Hoofdstuk 12 Elektrische velden Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal 12.1 Elektrische kracht en lading Elektrische krachten F el + + F el F el F el r F el + F el De wet van Coulomb q Q

Nadere informatie

natuurkunde vwo 2016-I

natuurkunde vwo 2016-I natuurkunde vwo 06-I Gekleurde LED s maximumscore uitkomst: R =, 0 Ω voorbeeld van een bepaling: Bij een stroom door de LED van 0,60 ma is de spanning over de LED,64 V. Voor de spanning over de weerstand

Nadere informatie

( ) Opgave 27.1 a. b. Na drie keer bètaverval verandert. Na drie keer bètaverval verandert

( ) Opgave 27.1 a. b. Na drie keer bètaverval verandert. Na drie keer bètaverval verandert Opgave 7. 5 40 94 9U+ 0n 55Cs+ 7Rb + 0n 40 40 Na drie keer bètaverval verandert 55 Cs in 58 Ce. 94 94 Na drie keer bètaverval verandert 7 Rb in 40 Zr. Bij elke kernsplijting komt energie vrij. Bij elke

Nadere informatie

Eindexamen vwo natuurkunde pilot 2012 - I

Eindexamen vwo natuurkunde pilot 2012 - I Eindexamen vwo natuurkunde pilot 0 - I Opgave Lichtpracticum maximumscore De buis is aan beide kanten afgesloten om licht van buitenaf te voorkomen. maximumscore 4 De weerstanden verhouden zich als de

Nadere informatie

Eindexamen natuurkunde 1-2 vwo 2006-I

Eindexamen natuurkunde 1-2 vwo 2006-I Eindexamen natuurkunde - vwo 006-I 4 Beoordelingsmodel Opgave Steppen voorbeeld van een antwoord: Als de magneet naar de spoel beweegt, neemt de magnetische flux door het spoeltje toe. Er ontstaat een

Nadere informatie

Vraag Antwoord Scores

Vraag Antwoord Scores Eindexamen vwo natuurkunde pilot 03-II Beoordelingsmodel Opgave Splijtstof in een kerncentrale maximumscore 3 35 7 87 U + n Ba + Kr + n of 9 0 56 36 0 35 7 87 U + n Ba + Kr + n één neutron links van de

Nadere informatie

Samenvatting H5 straling Natuurkunde

Samenvatting H5 straling Natuurkunde Samenvatting H5 straling Natuurkunde Deze samenvatting bevat: Een begrippenlijst van dikgedrukte woorden uit de tekst Belangrijke getallen en/of eenheden (Alle) Formules van het hoofdstuk (Handige) tabellen

Nadere informatie

1 Atoom- en kernfysica TS VRS-D/MR vj Mieke Blaauw

1 Atoom- en kernfysica TS VRS-D/MR vj Mieke Blaauw 1 Atoom- en kernfysica TS VRS-D/MR vj 2018 Mieke Blaauw 2 Atoom- en kernfysica TS VRS-D/MR vj 2018 1-3 Atoombouw en verval 4,5 Wisselwerking van straling met materie en afscherming 6-9 Röntgentoestellen,

Nadere informatie

Wetenschappelijke Begrippen

Wetenschappelijke Begrippen Wetenschappelijke Begrippen Isotoop Als twee soorten atoomkernen hetzelfde aantal protonen heeft (en dus van hetzelfde element zijn), maar een ander aantal neutronen (en dus een andere massa), dan noemen

Nadere informatie

Eindexamen vwo natuurkunde pilot II

Eindexamen vwo natuurkunde pilot II Formuleblad Formules die bij het pilot-programma horen en die niet in Binas staan. C Beweging en wisselwerking F w,l = 1 2 ρc Av w 2 E chem = rv v E chem = m r m Σ p =Σ p voor na D Lading en veld I = GU

Nadere informatie

Eindexamen natuurkunde 1-2 vwo 2005-I

Eindexamen natuurkunde 1-2 vwo 2005-I Eindexamen natuurkunde - vwo 005-I 4 Beoordelingsmodel Opgave Schommelboot uitkomst: m De slingertijd T,67, s. Dit ingevuld in de slingerformule T 7,. 9,8 Hieruit volgt: m. levert g gebruik van slingerformule

Nadere informatie

Uitwerkingen opgaven hoofdstuk 5

Uitwerkingen opgaven hoofdstuk 5 Uitwerkingen opgaven hodstuk 5 5.1 Kernreacties Opgave 1 a Zie BINAS tabel 40A. Krypton heeft symbool Kr en atoomnummer 36 krypton 81 = 81 36 Kr 81 0 81 De vergelijking voor de K-vangst is: 36Kr 1e 35X

Nadere informatie

Stevin vwo Antwoorden hoofdstuk 11 Inductie ( ) Pagina 1 van 5

Stevin vwo Antwoorden hoofdstuk 11 Inductie ( ) Pagina 1 van 5 Stevin vwo Antwoorden hoofdstuk 11 Indutie (2017-10-31) Pagina 1 van 5 Als je een ander antwoord vindt, zijn er minstens twee mogelijkheden: óf dit antwoord is fout, óf jouw antwoord is fout. Als je er

Nadere informatie

Quantummechanica en Relativiteitsleer bij kosmische straling

Quantummechanica en Relativiteitsleer bij kosmische straling Quantummechanica en sleer bij kosmische straling Niek Schultheiss 1/19 Krachten en krachtdragers Op kerndeeltjes werkt de zwaartekracht. Op kerndeeltjes werkt de elektromagnetische kracht. Kernen kunnen

Nadere informatie

Schoolexamen Moderne Natuurkunde

Schoolexamen Moderne Natuurkunde Schoolexamen Moderne Natuurkunde Natuurkunde 1,2 VWO 6 16 april 2007 Tijdsduur: 90 minuten eze toets bestaat uit twee delen (I en II). In deel I wordt basiskennis getoetst via meerkeuzevragen. eel II bestaat

Nadere informatie

Oplossing oefeningen. Deel 1: Elektriciteit

Oplossing oefeningen. Deel 1: Elektriciteit Oplossing oefeningen Afhankelijk van je oplossingsmethode en het al dan niet afronden van tussenresultaten, kun je een lichtjes verschillende uitkomst verkrijgen. Deel 1: Elektriciteit Hoofdstuk 1: Elektrische

Nadere informatie

Schoolexamen Moderne Natuurkunde

Schoolexamen Moderne Natuurkunde Schoolexamen Moderne Natuurkunde Natuurkunde 1,2 VWO 6 31 maart 2008 Tijdsduur: 90 minuten Deze toets bestaat uit twee delen (I en II). Deel I bestaat uit meerkeuzevragen, deel II uit open vragen. De meerkeuzevragen

Nadere informatie

Inleiding stralingsfysica

Inleiding stralingsfysica Inleiding stralingsfysica Historie 1896: Henri Becquerel ontdekt het verschijnsel radioactiviteit 1895: Wilhelm Conrad Röntgen ontdekt Röntgenstraling RadioNucliden: Inleiding Stralingsfysica 1 Wat maakt

Nadere informatie

Eindexamen natuurkunde vwo II

Eindexamen natuurkunde vwo II Eindexamen natuurkunde vwo 00 - II Beoordelingsmodel Opgave Sopraansaxofoon maximumscore 4 uitkomst: F d = 7, N voorbeeld van een bepaling: Er geldt: Fr z z= Fr d d. Opmeten in de figuur levert: rz =,7

Nadere informatie

Zo n grafiek noem je een dalparabool.

Zo n grafiek noem je een dalparabool. V-a Hoofdstuk - Funties Hoofdstuk - Funties Voorkennis O A B De grafiek ij tael A is een rehte lijn, want telkens als in de tael met toeneemt neemt met toe. Het startgetal is en het hellingsgetal is. d

Nadere informatie

Stevin vwo deel 2 Uitwerkingen hoofdstuk 7 Elektromagnetisme (12-12-2012) Pagina 1 van 12

Stevin vwo deel 2 Uitwerkingen hoofdstuk 7 Elektromagnetisme (12-12-2012) Pagina 1 van 12 Stevin vwo deel 2 Uitwerkingen hoofdstuk 7 Elektromagnetisme (12-12-2012) Pagina 1 van 12 Opgaven 7.1 Magneten en elektromagneten 1 a Ongelijke polen trekken elkaar aan. De noordpool van een kompas wordt

Nadere informatie

natuurkunde havo 2016-I

natuurkunde havo 2016-I natuurkunde havo 06-I Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt scorepunt toegekend. Radiumbad maximumscore voorbeeld van een antwoord: Radium-6 vervalt volgens: 6 4 6 Ra Rn + He + γ of Ra Rn

Nadere informatie

Stevin havo Antwoorden hoofdstuk 4 Hefbomen en vervormingen ( ) Pagina 1 van 9

Stevin havo Antwoorden hoofdstuk 4 Hefbomen en vervormingen ( ) Pagina 1 van 9 Stevin havo Antwoorden hoofdstuk 4 Hefomen en vervormingen (2016-05-24) Pagina 1 van 9 Als je een ander antwoord vindt, zijn er minstens twee mogelijkheden: óf dit antwoord is fout, óf jouw antwoord is

Nadere informatie

Schoolexamen Moderne Natuurkunde

Schoolexamen Moderne Natuurkunde Schoolexamen Moderne Natuurkunde Natuurkunde 1,2 VWO 6 4 april 2005 Tijdsduur: 90 minuten Deze toets bestaat uit twee delen (I en II). In deel I wordt basiskennis getoetst via meerkeuzevragen. Deel II

Nadere informatie

natuurkunde vwo 2019-II

natuurkunde vwo 2019-II Pariser Kanone maximumscore 3 uitkomst: L = 34 m (met een marge van m) voorbeeld van een bepaling: De lengte van de loop is gelijk aan de door de granaat afgelegde weg. Deze volgt uit de oppervlakte onder

Nadere informatie

Uitwerkingen natuurkunde VWO-1999-I S))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))Q

Uitwerkingen natuurkunde VWO-1999-I S))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))Q Uitwerkingen natuurkunde VWO-1999-I Opgave 1 Kilowattuurmeter 3p 1. Uit P = V eff I eff volgt: I eff = 2,7 A 10 3 /225 = 12 A. Dan is I max = o2 A I eff = o2 A 12 = 17 A. 3p 2. Het vermogen is 2,7 kw,

Nadere informatie

natuurkunde bezem vwo 2016-I

natuurkunde bezem vwo 2016-I natuurkunde bezem vwo 06-I Dwarsfluit maximumscore 3 antwoord: e voorbeeld van een bepaling: Uit figuur is af te lezen dat er 5 trillingen zijn in,6 ms. 3 0 Dus T =,6 =,5 0 3 s. Dan is 5 f = =,5 0 3 T

Nadere informatie

NATUURKUNDE 8 29/04/2011 KLAS 5 INHAALPROEFWERK HOOFDSTUK

NATUURKUNDE 8 29/04/2011 KLAS 5 INHAALPROEFWERK HOOFDSTUK NATUURKUNDE KLAS 5 INHAALPROEFWERK HOOFDSTUK 8 29/04/2011 Deze toets bestaat uit 3 opgaven (32 punten). Gebruik eigen grafische rekenmachine en BINAS toegestaan. Veel succes! Opgave 1: Afbuigen van geladen

Nadere informatie

Stevin vwo Uitwerkingen Speciale relativiteitstheorie ( ) Pagina 1 van 8

Stevin vwo Uitwerkingen Speciale relativiteitstheorie ( ) Pagina 1 van 8 Stevin vwo Uitwerkingen Speiale relativiteitstheorie (14-09-015) Pagina 1 van 8 Opgaven 1 Het is maar hoe je het ekijkt 1 a Een inertiaalsysteem is een omgeving waarin de eerste wet van Newton geldt. a

Nadere informatie

Eindexamen natuurkunde 1-2 havo 2005-II

Eindexamen natuurkunde 1-2 havo 2005-II Beoordelingsmodel Opgave Nerobergbahn uitkomst: Er is 9,0 0 liter water in wagon A gepompt. De totale massa van wagon A is gelijk aan de totale massa van wagon B. Hieruit volgt dat mwater (0 5) 60 9, 00

Nadere informatie

natuurkunde Compex natuurkunde 1,2 Compex

natuurkunde Compex natuurkunde 1,2 Compex Examen VWO 2010 tijdvak 1 vrijdag 21 mei totale examentijd 3 uur tevens oud programma natuurkunde Compex natuurkunde 1,2 Compex Vragen 1 tot en met 13 In dit deel van het examen staan vragen waarbij de

Nadere informatie

Hoofdstuk 12 Elektrische velden. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal

Hoofdstuk 12 Elektrische velden. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal Hoofdstuk 12 Elektrische velden Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal 12.3 Elektrische energie en spanning Samenvatting van alle formules dit hoofdstuk a ( m s 2) m (kg) F el (N) m (kg)

Nadere informatie

Bestaand (les)materiaal. Loran de Vries

Bestaand (les)materiaal. Loran de Vries Bestaand (les)materiaal Loran de Vries Database www.adrive.com Email: ldevries@amsterdams.com ww: Natuurkunde4life NiNa lesmateriaal Leerlingenboekje in Word Docentenhandleiding Antwoorden op de opgaven

Nadere informatie

Eindexamen natuurkunde compex vwo 2010 - I

Eindexamen natuurkunde compex vwo 2010 - I - + Eindexamen natuurkunde compex vwo 2010 - I Opgave 1 Massaspectrometer Lood in ertsen uit mijnen bestaat voornamelijk uit de isotopen lood-206, lood-207 en lood-208. De herkomst van lood in loden voorwerpen

Nadere informatie

natuurkunde havo 2015-II

natuurkunde havo 2015-II natuurkunde havo 05-II Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt scorepunt toegekend. Vleugel maimumscore antwoord: vier knopen en drie buiken, afwisselend afstand KB = afstand BK B maimumscore,70

Nadere informatie

Stevin vwo deel 1 Uitwerkingen hoofdstuk 4 Vectoren en hefbomen ( ) Pagina 1 van 25

Stevin vwo deel 1 Uitwerkingen hoofdstuk 4 Vectoren en hefbomen ( ) Pagina 1 van 25 Stevin vwo deel 1 Uitwerkingen hoofdstuk 4 Vetoren en hefomen (09-06-2010) Pagina 1 van 25 Opgaven 4.1 Salars en vetoren 1 Verplaatsing 4 m naar rehts en 1 m naar eneden. 2 a 2 2 s = 4 + 1 = 4,12.. = 4,1

Nadere informatie

Vraag Antwoord Scores. methode 1 Omdat de luchtweerstand verwaarloosd wordt, geldt: v( t) = gt. ( ) ( ) 2

Vraag Antwoord Scores. methode 1 Omdat de luchtweerstand verwaarloosd wordt, geldt: v( t) = gt. ( ) ( ) 2 natuurkunde vwo 05-II Opgave Indoor Skydive maximumscore 3 uitkomst: h =,7 0 m voorbeelden van een berekening: methode Omdat de luchtweerstand verwaarloosd wordt, geldt: v( t) = gt. Invullen levert: 40

Nadere informatie

Eindexamen natuurkunde 1-2 vwo 2003-II

Eindexamen natuurkunde 1-2 vwo 2003-II Eindexamen natuurkunde - vwo 00-II 4 Antwoordmodel Opgave Elektromotor voorbeeld van een antwoord: schuifweerstand en schakelaar volgens schema aangesloten op de spanningsbron kring met een deel van de

Nadere informatie

Eindexamen natuurkunde 1-2 vwo I

Eindexamen natuurkunde 1-2 vwo I Eindexamen natuurkunde - vwo 009 - I Beoordelingsmodel Opgave Mondharmonica maximumscore 3 In figuur 3 zijn minder trillingen te zien dan in figuur De frequentie in figuur 3 is dus lager Het lipje bij

Nadere informatie

De energievallei van de nucliden als nieuw didactisch concept

De energievallei van de nucliden als nieuw didactisch concept De energievallei van de nucliden als nieuw didactisch concept - Kernfysica: van beschrijven naar begrijpen Rita Van Peteghem Coördinator Wetenschappen-Wisk. CNO (Centrum Nascholing Onderwijs) Universiteit

Nadere informatie

Eindexamen natuurkunde 1-2 vwo 2002-II

Eindexamen natuurkunde 1-2 vwo 2002-II Eindexamen natuurkunde - vwo 00-II Opgave Sellafield Maximumscore voorbeeld van een antwoord: U ( n) Cs ( x n) Rb. 9 0 55 0 7 (Het andere element is dus Rb.) berekenen van het atoomnummer consequente keuze

Nadere informatie

(a) Noem twee eigenschappen die quarks en leptonen met elkaar gemeen hebben.

(a) Noem twee eigenschappen die quarks en leptonen met elkaar gemeen hebben. Werkbladen HiSPARC Elementaire deeltjes C.G.N. van Veen 1 Hadronen Opdracht 1: Elementaire deeltjes worden onderverdeeld in quarks en leptonen. (a) Noem twee eigenschappen die quarks en leptonen met elkaar

Nadere informatie

Hoofdstuk 9: Radioactiviteit

Hoofdstuk 9: Radioactiviteit Hoofdstuk 9: Radioactiviteit Natuurkunde VWO 2011/2012 www.lyceo.nl Hoofdstuk 9: Radioactiviteit Natuurkunde 1. Mechanica 2. Golven en straling 3. Elektriciteit en magnetisme 4. Warmteleer Rechtlijnige

Nadere informatie

Stevin vwo Antwoorden hoofdstuk 11 Inductie ( ) Pagina 1 van 5

Stevin vwo Antwoorden hoofdstuk 11 Inductie ( ) Pagina 1 van 5 Stevin vwo Antwoorden hoofdstuk 11 Indutie (2016-05-23) Pagina 1 van 5 Als je een ander antwoord vindt, zijn er minstens twee mogelijkheden: óf dit antwoord is fout, óf jouw antwoord is fout. Als je er

Nadere informatie

Eindexamen natuurkunde vwo I

Eindexamen natuurkunde vwo I Eindexamen natuurkunde vwo 00 - I Beoordelingsmodel Opgave ingda a maximumscore 4 uitkomst: amax = 3,8g (met een marge van 0, g ) voorbeeld van een bepaling: De maximale versnelling is gelijk aan de steilheid

Nadere informatie

Schoolexamen Moderne Natuurkunde

Schoolexamen Moderne Natuurkunde Schoolexamen Moderne Natuurkunde Natuurkunde 1,2 VWO 6 6 april 2009 Tijdsduur: 90 minuten eze toets bestaat uit twee delen (I en II). eel I bestaat uit meerkeuzevragen, deel II uit open vragen. e meerkeuzevragen

Nadere informatie

natuurkunde vwo 2018-II

natuurkunde vwo 2018-II Mechanische doping maximumscore 5 uitkomst: V =,7 0 m 4 3 voorbeeld van een berekening: Er geldt: Enuttig = Pt = 50 0,5 = 5 Wh. Enuttig 5 Dus geldt: Ein = = = 56 Wh. η 0,80 De batterij heeft een energiedichtheid

Nadere informatie

Aandachtspunten voor het eindexamen natuurkunde vwo

Aandachtspunten voor het eindexamen natuurkunde vwo Aandachtspunten voor het eindexamen natuurkunde vwo Algemeen Thuis: Oefen thuis met Binas. Geef belangrijke tabellen aan met (blanco) post-its. Neem thuis Binas nog eens door om te kijken waar wat staat.

Nadere informatie

TENTAMEN NATUURKUNDE

TENTAMEN NATUURKUNDE CENTRALE COMMISSIE VOORTENTAMEN NATUURKUNDE TENTAMEN NATUURKUNDE tweede voorbeeldtentamen CCVN tijd : 3 uur aantal opgaven : 5 aantal antwoordbladen : 1 (bij opgave 2) Iedere opgave dient op een afzonderlijk

Nadere informatie

Stevin havo Antwoorden hoofdstuk 1 Bewegen ( ) Pagina 1 van 15

Stevin havo Antwoorden hoofdstuk 1 Bewegen ( ) Pagina 1 van 15 Stevin havo Antwooren hoofstuk 1 Bewegen (016-06-07) Pagina 1 van 15 Als je een aner antwoor vint, zijn er minstens twee mogelijkheen: óf it antwoor is fout, óf jouw antwoor is fout. Als je er (vrijwel)

Nadere informatie

Deeltjes in Airshowers. N.G. Schultheiss

Deeltjes in Airshowers. N.G. Schultheiss 1 Deeltjes in Airshowers N.G. Shultheiss 1 Inleiding Deze module volgt op de module Krahten in het standaardmodel. Deze module probeert een beeld te geven van het ontstaan van airshowers (in de atmosfeer)

Nadere informatie

Stevin vwo deel 1 Uitwerkingen hoofdstuk 1 Bewegen (31-08-2012) Pagina 1 van 20. b 12 3 5 7 c

Stevin vwo deel 1 Uitwerkingen hoofdstuk 1 Bewegen (31-08-2012) Pagina 1 van 20. b 12 3 5 7 c Stevin vwo deel 1 Uitwerkingen hoofdstuk 1 Bewegen (31-08-01) Pagina 1 van 0 0 a Opgaven 1.1 Meten van tijden en afstanden x = 1,66.. = 1,7 45 7,5 y = = 73,3.. = 73 4,6 6,3 π z = = 0,515.. = 0,5 38,4 1,7

Nadere informatie

Stevin vwo Antwoorden hoofdstuk 1 Bewegen ( ) Pagina 1 van 21

Stevin vwo Antwoorden hoofdstuk 1 Bewegen ( ) Pagina 1 van 21 Stevin vwo Antwoorden hoofdstuk 1 Bewegen (016-0-0) Pagina 1 van 1 Als je een ander antwoord vindt, zijn er minstens twee mogelijkheden: óf dit antwoord is fout, óf jouw antwoord is fout. Als je er (vrijwel)

Nadere informatie

Stevin havo deel 3 Uitwerkingen hoofdstuk 1 Hefbomen en vervormingen (01-09-2014) Pagina 1 van 10

Stevin havo deel 3 Uitwerkingen hoofdstuk 1 Hefbomen en vervormingen (01-09-2014) Pagina 1 van 10 Stevin havo deel 3 Uitwerkingen hoofdstuk 1 Hefomen en vervormingen (01-09-2014) Pagina 1 van 10 Opgaven 1.1 Hefomen 1 - Bij de sheve toren ligt Z links van de stippellijn door S. Bij de al ligt Z oven

Nadere informatie

Later heeft men ook nog een ongeladen deeltje met praktisch dezelfde massa als een proton ontdekt (1932). Dit deeltje heeft de naam neutron gekregen.

Later heeft men ook nog een ongeladen deeltje met praktisch dezelfde massa als een proton ontdekt (1932). Dit deeltje heeft de naam neutron gekregen. Atoombouw 1.1 onderwerpen: Elektrische structuur van de materie Atoommodel van Rutherford Elementaire deeltjes Massagetal en atoomnummer Ionen Lading Twee (met een metalen laagje bedekte) balletjes,, die

Nadere informatie

Eindexamen vwo natuurkunde I

Eindexamen vwo natuurkunde I Opgave Lichtpracticum maximumscore De buis is aan beide kanten afgesloten om licht van buitenaf te voorkomen. De buis is van binnen zwart gemaakt om reflecties van het licht in de buis te voorkomen. inzicht

Nadere informatie

Hoofdstuk 6: Elektromagnetisme

Hoofdstuk 6: Elektromagnetisme Hoofdstuk 6: lektromagnetisme Natuurkunde VWO 2011/2012 www.lyceo.nl Hoofdstuk 6: lektromagnetisme Natuurkunde 1. Mechanica 2. Golven en straling 3. lektriciteit en magnetisme 4. Warmteleer Rechtlijnige

Nadere informatie

Schoolexamen Moderne Natuurkunde

Schoolexamen Moderne Natuurkunde Schoolexamen Moderne Natuurkunde Natuurkunde 1,2 VWO 6 14 april 2008 Tijdsduur: 90 minuten eze toets bestaat uit twee delen (I en II). eel I bestaat uit meerkeuzevragen, deel II uit open vragen. e meerkeuzevragen

Nadere informatie

Exact Periode 7 Radioactiviteit Druk

Exact Periode 7 Radioactiviteit Druk Exact Periode 7 Radioactiviteit Druk Exact periode 7 Radioactiviteit Druk Exact Periode 7 2 Natuurlijke radioactiviteit Met natuurlijke radioactiviteit wordt bedoeld: radioactiviteit die niet kunstmatig

Nadere informatie

Opgave 1 Nieuw element Vwo Natuurkunde 1, I. Opgave 3

Opgave 1 Nieuw element Vwo Natuurkunde 1, I. Opgave 3 Telkens is aangegeven als de examenopgaven zijn aangepast of uitgebreid. et 2 training vwo 5 2011 Opgave 1 Nieuw element Vwo Natuurkunde 1,2 2005-I. Opgave 3 Lees het artikel. Kernfysici zien nieuw element

Nadere informatie

Schoolexamen Moderne Natuurkunde

Schoolexamen Moderne Natuurkunde Schoolexamen Moderne Natuurkunde herkansing Natuurkunde 1,2 VWO 6 18 april 2005 Tijdsduur: 90 minuten Deze toets bestaat uit twee delen (I en II). In deel I wordt basiskennis getoetst via meerkeuzevragen

Nadere informatie

1 Een lichtbron zendt licht uit met een golflengte van 589 nm in vacuüm.

1 Een lichtbron zendt licht uit met een golflengte van 589 nm in vacuüm. Domein F: Moderne fysica Subdomein: Atoomfysica 1 Een lichtbron zendt licht uit met een golflengte van 589 nm in vacuüm. Bereken de energie van het foton in ev. E = h c/λ (1) E = (6,63 10-34 3 10 8 )/(589

Nadere informatie

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN. Tentamen Stralingsfysica (3D100) d.d. 16 november 2004 van 14:00 17:00 uur

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN. Tentamen Stralingsfysica (3D100) d.d. 16 november 2004 van 14:00 17:00 uur TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Tentamen Stralingsfysica (3D) d.d. 6 november 4 van 4: 7: uur Vul de presentiekaart in blokletters in en onderteken deze. Gebruik van boek, aantekeningen of notebook is

Nadere informatie

Stevin havo deel 1 Uitwerkingen hoofdstuk 6 Stroom, spanning en weerstand (14-06-2012) Pagina 1 van 16

Stevin havo deel 1 Uitwerkingen hoofdstuk 6 Stroom, spanning en weerstand (14-06-2012) Pagina 1 van 16 Stevin havo deel itwerkingen hoofdstuk 6 Stroom, spanning en weerstand (4-06-0) Pagina van 6 Opgaven 6. De wet van Ohm a Het aantal ml komt overeen met de lading, dus het aantal ml per seonde met de stroomsterkte.

Nadere informatie

Correctievoorschrift VWO 2012

Correctievoorschrift VWO 2012 Correctievoorschrift VWO 0 tijdvak natuurkunde (pilot) Het correctievoorschrift bestaat uit: Regels voor de beoordeling Algemene regels 3 Vakspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel 5 Inzenden scores Regels

Nadere informatie

Revisie uitwerkingen Stevin vwo deel 1 ( ) Pagina 1 van 21

Revisie uitwerkingen Stevin vwo deel 1 ( ) Pagina 1 van 21 Revisie uitwerkingen Stevin vwo deel (9-0-03) Pagina van Hoofdstuk 0 3 x 5,.. 5 5 7 Links en rehts kwadrateren x,3 9,8,3 x,3..,3 9,8 4π π N.B. De wiskundige (niet natuurkundige) in π telt niet mee ij het

Nadere informatie

Schoolexamen Moderne Natuurkunde

Schoolexamen Moderne Natuurkunde Schoolexamen Moderne Natuurkunde Natuurkunde 1,2 VWO 6 24 maart 2003 Tijdsduur: 90 minuten Deze toets bestaat uit 3 opgaven met 16 vragen. Voor elk vraagnummer is aangegeven hoeveel punten met een goed

Nadere informatie

Eindexamen natuurkunde 1-2 havo 2005-I

Eindexamen natuurkunde 1-2 havo 2005-I Eindexamen natuurkunde - havo 005-I 4 Beoordelingsmodel Opgave Bedleesbril uitkomst: n, 6 voorbeeld van een bepaling: 5 5 Voor de breking bij het linkervlak geldt: sin i. sin r n Hierin is hoek i gelijk

Nadere informatie

Eindexamen natuurkunde vwo I

Eindexamen natuurkunde vwo I Eindexamen natuurkunde vwo 0 - I Beoordelingsmodel Opgave Zonnelamp maximumscore antwoord: doorzichtige koepel buis lamp toepassen van de spiegelwet (met een marge van ) tekenen van de tweemaal teruggekaatste

Nadere informatie

Examen VWO. natuurkunde (pilot) tijdvak 2 woensdag 20 juni 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.

Examen VWO. natuurkunde (pilot) tijdvak 2 woensdag 20 juni 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Examen VWO 2012 tijdvak 2 woensdag 20 juni 13.30-16.30 uur natuurkunde (pilot) Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Dit examen bestaat uit 28 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 77 punten te behalen.

Nadere informatie

natuurkunde vwo 2016-II

natuurkunde vwo 2016-II natuurkunde vwo 06-II Onderzoek naar geluid uit een fles maximumscore Aflezen uit figuur levert: 4,5T = 9, 0, 4 = 8,8 ms. Dus: T = 4,8 ms. Dit levert: f = = = 39 Hz =,4 0 Hz. 3 T 4,8 0 gebruik van f =

Nadere informatie

NATUURKUNDE KLAS 5. PROEFWERK H8 JUNI 2010 Gebruik eigen rekenmachine en BINAS toegestaan. Totaal 29 p

NATUURKUNDE KLAS 5. PROEFWERK H8 JUNI 2010 Gebruik eigen rekenmachine en BINAS toegestaan. Totaal 29 p NATUURKUNDE KLAS 5 PROEFWERK H8 JUNI 2010 Gebruik eigen rekenmachine en BINAS toegestaan. Totaal 29 p Opgave 1: alles heeft een richting (8p) Bepaal de richting van de gevraagde grootheden. Licht steeds

Nadere informatie

Diagnostisch Schoolexamen Natuurkunde Klas 6, periode E2 120 minuten

Diagnostisch Schoolexamen Natuurkunde Klas 6, periode E2 120 minuten Diagnostisch Schoolexamen Natuurkunde Klas 6, periode E2 120 minuten Naam:... Docent:... Zet je naam bovenaan op dit opgavenblad. Zet een hokje om het eindantwoord. De laatste bladzijde bevat een lijst

Nadere informatie

Leerstof: Hoofdstukken 1, 2, 4, 7, 9 en 10. Hulpmiddelen: Niet grafische rekenmachine, binas 6 de druk. Let op dat je alle vragen beantwoordt.

Leerstof: Hoofdstukken 1, 2, 4, 7, 9 en 10. Hulpmiddelen: Niet grafische rekenmachine, binas 6 de druk. Let op dat je alle vragen beantwoordt. Oefentoets Schoolexamen 5 Vwo Natuurkunde Leerstof: Hoofdstukken 1, 2, 4, 7, 9 en 10 Tijdsduur: Versie: A Vragen: Punten: Hulpmiddelen: Niet grafische rekenmachine, binas 6 de druk Opmerking: Let op dat

Nadere informatie

Hoofdstuk 7 Exponentiële formules

Hoofdstuk 7 Exponentiële formules Opstap Mahten en proenten O-a 3 5 3 3 3 3 3 43 3 78 ( 5) 4 5 5 5 5 65 d 6 ( ) 5 6 9 O- Jak heeft het goede antwoord, want de 6 staat niet tussen haakjes. O-3a 7 4 4 g 7 3 5 7 ( ) 5 48 83 h 3 4 3 9 8 4

Nadere informatie