Spaarndammer- en Zeeheldenbuurt

Transcriptie

1 Kunstwandeling 1 Spaarndammer- en Zeeheldenbuurt Wandeling ca. 2,5 uur langs 23 locaties. Met bijna 45 kleine en grote openbare kunstwerken. Begin en eindpunt van de route is verbonden via buslijn 48. Bus 48 heeft een kwartierdienst en verbindt het Centraal Station met Station Sloterdijk; voor vertrektijden zie Beginpunt van de wandeling is de Spaarndammerdijk bij Begraafplaats St. Barbara. De route loopt onder andere naar de betonsculptuur De Ring van Ad Dekkers (1976/2003). Daarna gaat het via het Zaanhof naar Het Schip van architect Michel de Klerk met de bouwbeeldhouwkunst van Hildo Krop. Kunst en architectuur van de Amsterdamse School worden afgewisseld met hedendaagse beelden. Het tweede deel van de wandeling voert onder andere naar Vaarwel van Godelieve Smulders (2004) en langs verschillende monumentale pakhuizen die tot woongebouwen of bedrijfseenheden zijn verbouwd. Na de recente kunsttafels van Merijn Bolink en Alphons ter Avest in de Zeeheldenbuurt, is het eindpunt van de wandeling het uiteinde van de Silodam bij het appartementengebouw van het Rotterdamse architectenbureau MVDRV. Beginpunt van de wandeling is de Spaarndammerdijk bij Begraafplaats St. Barbara. De Spaarndammerdijk is oorspronkelijke een zeedijk, werd gebouwd in 1254 en verbond Amsterdam met het dorp Sloterdijk. De rooms-katholieke begraafplaats St. Barbara is van In de jaren zestig maakte het poldergebied plaats voor industriegebied en werd de Transformatorweg aangelegd. In de tachtiger jaren had verplaatsing en uitbreiding van beide sporen (Zaandam/Alkmaar/Schiphol èn Haarlem) grote invloed op de ruimtelijke inrichting. En de laatste weilanden werden onderdeel van het nieuwe Westerpark. De drie aartsengelen van Sint Barbara (Gabriël, Michaël en Rafaël), 2009 Henk Spreeuwenberg Op de dijk langs de begraafplaats staan drie beelden, de aartsengelen Gabriël, Michaël en Rafaël. Ze onderscheiden zich door hun iconografie: Rafaël heeft de staf, Michaël het zwaard en Gabriël de tekstband Ave Maria, gratia plena. Kunstenaar en architect Henk Spreeuwenberg (Rotterdam, 1947) heeft een eigen vormtaal waarin een mathematisch bewerkte figuratie centraal staat. Het hoofd van de engelen is als een silhouet in een stralenkrans aangeduid waarmee, aldus de kunstenaar, ieder zijn eigen engel kan zijn. Sint Barbara is een open katholieke begraafplaats, waar ook ruimte is voor andere geloven. De Russisch en de Koptisch-orthodoxe kerk hebben een eigen afdeling, en een ander deel van de begraafplaats is ingericht voor mensen met een Islamitische achtergrond. Loop in de richting van de spoorwegemplacement, sla linksaf, volg het fietspad tot de Transformatorweg. Ga ca. 50 m naar links. Kijkende figuur, 1997 Hans van Meeuwen De plastiek van Van Meeuwen (Rotterdam, 1959) drukt een kijkende figuur uit. De figuur kijkt naar het westen. De voorzijde van het beeld is een omgekeerde trechter, wat verwijst naar de industriële activiteiten in de omgeving. In de achterzijde van de figuur is - in gestyleerde vormen - een rug met billen te zien. De achterzijde is ook in het verleidelijke, lichamelijke roze geschilderd. Het beeld is gemaakt in 1989 en stond oorspronkelijk in het Westerpark; in 1997 is het verplaatst naar de huidige locatie.

2 Ga terug over de Transformatorweg en wandel onder het Spoorwegviaduct door, ca. 250 m. De ring, 2003 Ad Dekkers De Ring is ontworpen voor het vroegere belastingkantoor aan de Mauritskade, en daar geplaatst in Het is het grootste werk van Dekkers. Begin en eindpunt van de ring op de grond sluiten niet recht aan, zodat er eigenlijk sprake is van een spiraalvorm. De sculptuur was bedoeld als zuivere cirkel, maar werd om financiële en technische redenen opgebouwd uit twintig rechte segmenten, hetgeen het werk een heel eigen karakter geeft. De uitvoering van het werk heeft de op jonge leeftijd overleden kunstenaar niet meer meegemaakt. Ad Dekkers ( ) maakte naam als kunstenaar in de traditie van Mondriaan. Hij behoorde tot de generatie die de tweede grote stap van de abstracte kunst in Nederland ontwikkelden. Het accent ligt hierbij op een uitgewogen reflectie op vorm, licht, proportie en materiaal. Als geometrisch werkend kunstenaar kan hij in één adem vergeleken worden met onder anderen Jan Dibbets, André Volten en Peter Strucken. In 2003 werd het 165 ton zware beeld - met een diameter van 12 meter - als één geheel verplaatst naar de huidige locatie, op een terp van ongeveer 1 meter hoog. Vervolg de route 200 m rechtdoor langs het hotel. Bredius Sportcentrum, 2000 Peter Rolf De beeldengroep van Rolf (Warnsveld, 1935) stond jarenlang bij de ingang van de sporthal aan de Zaanstraat. Haar functie als markering was in de loop der jaren achterhaald, en de sculpturale waarde kwam door verspreide plaatsing niet tot haar recht. De in 1981 ontworpen drie beelden zijn in 2000 verplaatst en gehergroepeerd. Op de nieuwe, meer groene omgeving komen de geometrische beelden beter uit, terwijl de in het staal uitgefreesde naam Bredius Sportcentrum gehandhaafd kon blijven. Het principe van de vormgeving is dat beide kleine objecten samen het derde object maken. Oftewel: de twee kleine passen in de grote. Ook de constructie is op een eenvoudige principe gebaseerd van knippen, vouwen en lassen. Bij de verplaatsing was de bedoeling, van de kunstenaar en de adviseur voor beheer en onderhoud, om het middelste object dwars op het trottoir te zetten. Om een zekere speelsheid tussen de drie vrij formele beelden te creëren. Wat op tekening mogelijk was, bleek bij uitvoering onmogelijk. Want onder de grond, in het midden van de stoep, lag een stroomkabel van volt. Die alleen tegen zeer forse extra kosten verlegd had kunnen worden. Loop 100 m rechtdoor tot het poortgebouw Spaarndammerdijk 268. Ga naar rechts de trappen af, en passeer een tweede poort naar het Zaanhof. Volg het slingerende pad door het langgerekte plantsoen - langs het oorlogsmonument - tot in het midden van de hof. Woezel, 1978 Marijke van Lis De Woezel van Van Lis (1937) is één van haar drie speelobjecten in Amsterdam, gemaakt eind jaren zeventig (een tweede staat in Amsterdam Noord, achter de flat Tjasker). Het is een mooi voorbeeld van functionele kunst. Het werd ontworpen en geplaatst ten tijde van de eerste stadsvernieuwing in de Spaarndammerbuurt. In 1998 is de plastiek grondig gerenoveerd, waarbij onder meer een veilige speelvloer werd aangelegd. De kunststofvloer is gemaakt in een speciaal ontworpen kleurencombinatie. En het beeld is in de oorspronkelijke kleuren herschilderd.

3 Vervolg het pad 30 m, sla naar rechts naar het poortgebouw Zaanhof Het Zaanhof (architect Hermanus J. M. Walenkamp, bouwjaar ) is ontworpen en gebouwd in de geest van Berlage. Hierbij behoorden ook kunsttoepassingen zoals de vier tegeltableaus. Twee tableaus bevinden zich aan het Zaanhof: zonsopgang met zon, wolken en haan, en zonsondergang met zon, water, en zwaan. En twee tableaus aan de kant van de Zaanstraat met de teksten Woningbouwvereeniging en Het Westen Anno Zonsopgang, zonsondergang, opdrachtgever en jaartal, 1919 D. Stel Ga naar de Zaanstraat en sla linksaf. Na 100 m linksaf de Hembrugstraat in, loop tot de huisnummers Deze twee kleine ornamentjes aan de gevels zijn samen met de 2 veel grotere dakbeelden belangrijke architecturale elementen in het entreebeeld naar het Zaanhof. Beide hoekstenen zijn erg verweerd, de valk (hsnr ) is ernstig beschadigd. Ook de dakbeelden lijken - van de grond af gezien - in geen betere technische staat te verkeren. Uil en Valk, 1918 Aan de overzijde bevindt zich Het Schip. Ga rechtdoor en na 40 m naar rechts de Oostzaanstraat in. Het Schip is de bijnaam voor het driehoekige woningbouwcomplex van architect Michel de Klerk uit 1918/20. De school, het voormalige postkantoor en een voormalig verenigingsgebouw op de binnenplaats, maken er deel van uit. Het Schip met onder meer haar golvende gevel en het bijzondere dak van het postkantoor, is een hoogtepunt in de ontwikkeling van de Amsterdamse School. Boogschutter en reebokken, 1921 Hildo Krop De architecten van de Amsterdamse School en hun opdrachtgevers waren sociaal bevlogen. Het ging hen in de eerste plaats om de fysieke kwaliteit. Qua uiterlijke vorm maakten zij in navolging van architect Berlage, gevels die een fraai geheel vormden, dus niet meer een aaneenschakeling van identieke panden. Maar De Klerk, De Bazel, Walenkamp, Wijdeveld, en anderen, zorgden voor meer versieringen dan Berlage. Zo gebruikten zij onder meer speciaal vormgegeven deuren, portieken, raamkozijnen, metselpatronen en daklijsten. En zij schakelden kunstenaars in voor beeldhouwwerk en siersmeedwerk. Hildo Krop ( ) was in het begin van de vorige eeuw stadsbeeldhouwer. Hij maakte - in samenwerking van de architecten van de Amsterdamse School - vele bouwbeeldhouwwerken. Dit zijn decoratieve sculpturen die onderdeel zijn van de architectuur. We vinden zijn werk bij balustrades van bruggen, straatmeubilair, overheidsgebouwen en volkshuisvesting. De werken zijn meestal uitgevoerd in natuursteen als graniet of hardsteen. Houten beelden uit deze periode (ca. 1920) worden weinig aangetroffen. (Een mooi houten beeld uit deze periode is te vinden op locatie nr. 42 in de hal van het Carthesius Lyceum, een beeld - René Descartes? - uit het oorspronkelijke schoolgebouw.)

4 Vervolg de Oostzaanstraat tot de volgende hoek aan uw rechterhand. Posthoorn, 1921 Het voormalige postkantoor is herkenbaar aan beelden die de activiteiten van de post symboliseren. Het is eveneens door De Klerk is ontworpen. In dit oude postkantoor is nu Museum Het Schip gevestigd. Bezoek aan het zorgvuldig vormgegeven interieur is een ervaring. Men vindt hier de tentoonstelling Poste Restante, de Amsterdamse School. Daarnaast biedt het museum toegang tot een gerestaureerde arbeiderswoning, de tentoonstelling over de inspiratiebronnen van de Amsterdamse School en een inzicht in het wereldberoemde torentje van de Klerk. Zie voor verdere informatie Tegen de buitenmuur van het postkantoor hakte beeldhouwer Hildo Krop uit baksteen een groep kraaien onder geboomte uit. Omdat na ruim negentig jaar stukjes baksteen waren losgesprongen was het nauwelijks zichtbaar welke vogels hier neerstreken. In 2004 zijn de ontbrekende delen aangevuld met gebruik van een speciaal samengestelde mortel die qua kleur en structuur overeenkomt met de baksteen. De kraaien vervullen nu weer hun taak als verklikkers van allerlei berichten als vanouds. Kraaien, 1919 Hildo Krop In de naaste omgeving staat bovendien historisch straatmeubilair. De architecten van de Amsterdamse School ontwiepen niet alleen gebouwen. Zij waren ook verantwoordelijk voor het straatmeubilair dat her en der in opdracht van gemeentes werd neergezet. De Amsterdamse stadsarchitect Marnette heeft veel op zijn naam staan. Hij ontwierp de bekende staande girobus, de rode brandmelder en de straatkiosk. Stadsarchitect Anton Kurvers is verantwoordelijk voor de helmvormige gemeentegirobus en architect Jo van der Mey heeft het bekende Amsterdamse straaturinoir de Krul een nieuwe gedaante gegeven. Ook in de tuin van lunchroom Het Schip is straatmeubilair te bekijken (Oostzaanstraat 28). Steek de Oostzaanstraat over en loop over het Spaarndammerplantsoen (even huisnummers) tot de hoek van de Wormerveerstraat. Halverwege staat in het plantsoen het beeld van Peer Veneman. Bouwaardewerk komt in Amsterdam vrij veel voor. Het betreft meestal kleinere beelden, of onderdelen van samengestelde beelden. Een beroemd beeld van Krop - op dezelfde wijze gefabriceerd - is De Genius van de Amstel op de Berlagebrug. Kabouter en cypressen, 1914 Hildo Krop Haan, 1993 Peer Veneman De bronzen Haan van Peer Veneman (Eindhoven,1952) is een hedendaags beeld. Het is typisch Peer Veneman omdat het combinaties laat zien van stijlen. Hier komen de geometrische vorm en de organische vorm samen, maar ook het klassieke materiaal brons in een niet alledaagse combinatie met een sokkel van baksteen. Het samengaan van meerdere stijlen en disciplines is een belangrijk kenmerk van de vormgeving van de Amsterdamde School. Mede daarom komt dit autonome beeld op deze locatie - temidden van de architectuur van de Amsterdamde School - goed tot z n recht.

5 Ga naar rechts door de Wormerveerstraat tot de volgende kruising. De zwaaiende fietser, 2000 F. Starik De 16 identieke keramische tableaus, die te vinden zijn op 8 straathoeken in de Spaarndammerbuurt en 8 straathoeken in de Staatsliedenbuurt, tonen een gezin op de fiets. Moeder zit achterop, de zoon zit voorop, en de vader zwaait. De kunstenaar, dichter en zanger F. Starik (1958) maakte hiermee een zelfportret. Hij spreekt over het kunstproject als een goedhumeurmachine: een denkbeeldige groet die een bijdrage levert een opgewektere wereld. F. Starik is beeldend kunstenaar, maar heeft vooral vanaf 2002 diverse bundels poëzie gepubliceerd. In 2005 verscheen De eenzame uitvaart, verslagen en gedichten van eenzame uitvaarten. Bij uitvaarten van overledenen die geen familie of verwanten achter laten wordt, door een wisselende groep dichters, een speciaal gemaakt gedicht voorgelezen. Een dichtregel van zijn hand is ook te vinden aan de Jacob Catskade in het kunstwerk Lichtgedicht Ambitie. Loop 50 m rechtdoor tot de Zaanstraat, en ga linksaf tot de volgende kruising tegenover de fiets- en voetgangerstunnel. Twee zuilen, 1997 Egidius Knops Het kunstobject van Knops werd gemaakt in De opdracht kwam voort uit het Structuurplan beeldende kunst Westerpark / Overbrakerpolders van Aart Wevers uit datzelfde jaar. Het beeld accentueert als een markant element de ingang van de fiets- en voetgangerstunnel naar het park. De grote zuil omvat met een band de kleinere, naar opzij buigende zuil. Het gebruik van de primaire kleuren geel en blauw en daarnaast wit, intensiveren het speelse effect. Knops (Simpelveld, 1945) maakt beelden in chroomnickel staal. Hij slijpt en polijst dit moeilijk bewerkbaar materiaal en transformeert het tot ritmische, soms speelse abstracte composities. Vervolg de Zaanstraat rechtdoor tot de Spaarndammerstraat. Aan voorzijde en achterzijde van het spoorviaduct bevinden zich op de uitbouwen aan weerszijden van de Spaarndammerstraat vier steensculturen. Overvloed, 1922 Hildo Krop Boven op de vier hoeken van het spoorwegviaduct staan vier groepen van vier figuren rond een wereldbol. Als geen andere kunstenaar heeft beeldhouwer Hildo Krop ( ) een stempel gedrukt op de openbare ruimte van Amsterdam. Bekend is zijn massale Berlage-standbeeld op het Victorieplein, dat in de jaren tot stand kwam. Aan de zijkanten van de sokkel zijn een metselaar, een steigerbouwer, een beeldhouwer, een opperman en een tekenaar uitgebeeld, een eerbetoon aan de anonieme arbeiders, zonder wie het werk van Krop niet tot stand had kunnen komen. In zijn thematiek staat naast de arbeider ook de vrouw centraal ( De geboorte van de daad, Comeniuslyceum, Pieter Lodewijk Takstraat, Oud Zuid). Krop werd verder geïnspireerd door gedichten. Op het spoorwegviaduct Spaarndammerstraat vindt men Herman Gorters Pan uit 1916 weerspiegeld. Gorter is de bekendste dichter van de Tachtigers, maar was ook mede-oprichter van de Nederlandse Voetbalbond. Pan - God van liefde en muziek - is een socialistisch vers van bijna vijfhonderd bladzijden lang. Het zijn de arbeiders, het zijn die slaven, Die lijfeignen, die, nu d werktuigen gaven Hun kracht, eindlijk zich zelve maken vrij. Zij maken de aarde nieuw, zij, zij, zij, zij. Eén groote liefde gaat de aarde omhullen En alle arbeiders, allen, vervullen. [p. 20]

6 Van alle kanten bruischte de overvloed Zooals een zee een springvloed bruischen doet, - Maar de Arbeiders begonnen te verlangen Naar Geluk, zooals een bruid, de bange. En een zachte en teedere honger Naar Vrijheid en Schoonheid en Genot in hen zong er. [p. 457] De beelden Overvloed staan op de NW en ZO tunneluitbouwen: bol met aan achterzijde een faun, aan voorzijde staande man- en vrouw, die de mensheid symboliseren. Daaronder een staande man met fruit en slangen rond benen. En de beelden Verkeer staan op de NO en ZW tunneluitbouwen: bol geflankeerd door mijnwerker, havenwerker en spoorwegarbeider, met aan achterzijde een mannenfiguur met slangen. Sla linksaf de Spaarndammerstraat in, tot de Westzaanstraat. Ga naar rechts. Na ca. 50 m aan uw rechterhand is een plaquette (Westzaanstraat 65-73). De straat buigt vervolgens tweemaal naar rechts. Daarna ligt links het Westzaanplansoen. Vaarwel, 2004 Godelief Smulders Het beeld Vaarwel van Smulders (1949) kwam tot stand op initiatief van bewoners uit de Spaarndammerbuurt. Het beeld refereert aan de plek: de vroegere begraafplaats van de Maria Magdalenakerk. De 19e-eeuwse kerk uit van architect J.H. Cuypers, stond op de hoek van de Spaarndammerstraat en Zaanstraat. De begraafplaats bestreek het gehele terrein tussen de kerk en het huidige plantsoen. Hij functioneerde van 1860 tot 1894; de schrijver Potgieter kreeg hier een grafmonument met een marmeren buste. Tussen 1907 en 1924 werd het terrein deels geruimd om ruimte te maken voor de woningen tussen Spaarndammerstraat en Westzaanstraat. Uit het resterende deel werden in 1956 de laatste graven geruimd, en verhuisde het grafmonument van Potgieter naar het Rijksmuseum. De kerk werd in 1968 gesloopt. Het beeld van Godelieve Smulders is mede geïnspireerd op de in 1944 in de Westzaanstraat neergestorte Amerikaanse bommenwerper. Smulders ontwierp een zuil van een reeks kralen van graniet. Ze zegt er zelf over: De kralen staan symbool voor de oneindige keten wezens die onstaan, groeien en wegvliegen. De hoogste kraal is dan ook een vliegtuig, klaar om weg te vliegen. Bovenop staat een mensfiguur die onherroepelijk vertrekt, maar nog bezig is met afscheid nemen. Vervolg de Westzaanstraat tot aan de Houtmankade en ga naar links. Loop ruim 300 m rechtdoor langs het politiebureau en woningbouwcomplex van architect Theo Bosch (1993), tot voorbij De Grote Houtman (architect A.L. van Gendt, bouwjaar 1880). En tot De Kleine Houtman (architect W. Hamer, bouwjaar 1895). Sla naar links de Nova Zemblastraat in tot ca. 50 m. Reliëf, 1988 Hans Terhorst Het recentelijk ( ) gerenoveerde wooncomplex Het Behouden Huys steekt opvallend af bij de overige bebouwing van de Spaarndammerbuurt. Dit komt voornamelijk doordat Het Behouden Huys gebouwd is uit geel geschilderde betonbokken terwijl in de rest van de buurt rode baksteenbouw domineert. Mede door te kiezen voor beton hoopten de architecten van het complex in 1977 te breken met de burgerlijke truttigheid. Op de zijgevel van het complex Het Behouden Huys plaatste Terhorst in 1989 een reliëf van zink en hout. Geheel in de mediterrane sfeer van het complex, herinnert het kunstwerk aan de zon. In een blauwe lucht lijkt een heldere gele zon te stralen. Of verbeeldt het gele hart van het kunstwerk een ontluikende bloem? Tijdens de grootscheepse renovatie van het wooncomplex is ook het kunstwerk gerestaureerd. Twee keramische vloersculpturen van Terhorst (in de hof aan de westkant van het complex) zijn toen verwijderd.

7 Volg de Nova Zemblastraat tot de Bontekoestraat en ga naar rechts, tot de volgende straathoek. In de gevel op de hoek van de Tasmanstraat is een reliëfsteen in het metselwerk opgenomen. Afgebeeld is zeevaarder Willem Bontekoe ( ). Ook zijn hem kenmerkende attributen te zien: een wereldbol en kompas. Willem Bontekoe Sla op de hoek naar rechts de Tasmanstraat in, en loop ca. 200 m door tot nummer 15, een voormalig schoolgebouw. In drie tegeltableaux boven de entree van de vroegere school zijn de naam van de school, het Amsterdamse Andreaskruis en een zeilschip afgebeeld. Het gebouw is nu in gebruik als ateliercomplex. Tegels Tasmanstraat Wandel verder ca. 50 m tot de hoek met de Houtmankade. Ga rechtdoor over de brug. Links bevindt zich Het Veem (pakhuizen aan de Van Diemenstraat ). Ga naar rechts de onevenzijde van de Houtmankade op. Loop ca. 200 m naar het Zoutkeetsplein. Zonder titel, 2005 Merijn Bolink Het in 2005 heringerichte Zoutkeetsplein is een verblijfsplek met een sterke relatie tot het water. De kunsttafel van Merijn Bolink (1967) neemt een opvallende plaats in. We zien een tafel waar een drietal fabelwezens hebben aangeschoven. Het gebruik van dieren in de beeldende kunst is niets nieuws. Op de zeventiende-eeuwse schilderijen van Jan Steen kwam al een scala aan honden, katten en apen voorbij die menselijke eigenschappen belichaamden. Een aap symboliseerde bijvoorbeeld dwaasheid en ijdelheid. Zo levert Merijn Bolink een aansprekend, lachwekkend commentaar op de mens: dieren gedragen zich als mensen. Ook bij Hildo Krop was het fabelwezen een terugkerend thema. In 1999 maakte Bolink voor Psychiatrisch Centrum Bloemendaal in Den Haag reeds een kunsttafel : een bronzen tafel waarop alle ingrediënten van een bouillabaisse (een Franse vissoep) te vinden zijn. Van elk voorwerp pannen, snijplank, uien, vissen, peperbus is echter slechts de slagschaduw op de tafel aangegeven. Dit past binnen het idee, en Bolinks werkwijze, van het onderzoeken van de eigenschappen van de voorwerpen om zo het wezen ervan bloot te kunnen leggen.

8 Sla naar rechts de Barentszstraat in, na ca. 150 m komt een klein pleintje in zicht op de kruising met de Van Heemskerckstraat. Poolkleed, 2006 Alphons ter Avest De tafelsculptuur Poolkleed staat op het zogenoemde Pleintje zonder naam. Poolkleed is geïnspireerd op de historische figuren Willem Barentsz en Jacob van Heemskerck, die in 1596 een noordelijke doorgang naar Indië probeerden te vinden. Zij raakten vast in het ijs aan de noordoost-zijde van Nova Zembla en moesten daar bijna een jaar overwinteren in een huis dat ze bouwden van scheeps- en drijfhout (Het Behouden Huis). In het patroon van het kleed zijn talloze figuren verwerkt die in en rond Het Behouden Huis een rol speelden: ijsberen, zeeleeuwen, herten, wolven, walvissen, vogels, sterren en een huis. De tafel van Ter Avest (Hengelo (O), 1960) is 5,5 m lang, uit piepschuim gesneden en gegoten in aluminium. Hij is niet alleen mooi, maar nodigt vooral ook uit om te gaan zitten en te gebruiken. Vervolg rechtdoor de Barentszstraat tot aan het eind het Barentszplein. (Ontwerp en plaatsing is in voorbereiding.) kunsttafel 3 Loop rechtdoor naar de voetgangers oversteekplaats bij de Van Diemenstraat/Westerdoksdijk. Ga aan de overzijde naar links de Silodam op, en loop langs de betonnen graansilo (1952) en de gemetselde graansilo (architecten J. Klinkhamer en A. van Gendt, bouwjaar ). Eindpunt van de kunstwandeling is het uiteinde van de Silodam, bij het appartementengebouw van het Rotterdaamse architectenbureau MVDRV uit kunsttafel 4 (Ontwerp en plaatsing is in voorbereiding.)

9 VAN SLINGE- LANDT- VAN OVER- BRAKERPAD VAN NECKSTR. TRANSFORMATORWEG sportpark VREDENHOFPAD HAARLEMMERWEG ZEEBERGWEG VREDENHOFWEG begraafplaats SPAARNDAMMERDIJK START TRANSFORMATORWEG VAN SLINGELANDTSTRAAT VAN BLEISWIJK- STRAAT ISAAC GOGELWE WATERPOORTWEG T GROEN VAN PRINSTERERSTRAA OETZE- LAERSTRAAT KADE VAN HOGENDORP BENTINCK STRAAT VAN BEUNINGEN STRAAT STRAAT OSTVERLOREN VAART WITTENKADE FANNIUS SCHOLTENSTRAAT LIMBURG STIRUMSTR. VAN HALLSTRAAT CLIFFORD STRAAT WATER- SPIEGEL- VAN DER VAN DER DUIJNSTR. VAN LIMBURG- STIRUM- WATER- TOREN- HOOP- STR. JOAN MELCHIOR KEMPERSTRAAT HAARLEMMERWEG HAARLEMMER VAART Stadsdeelkantoor PARK HAARLEMMERWEG POLONCEAU-KADE PAZZANISTRAAT GOSSCHALKLAAN WORMERVEERSTR. ZAANSTRAAT SPAARN- DAMMER- PLANTSOEN POLANEN STRAAT HOUTRIJK STRAAT KNOLLENDAMSTR. OOSTZAANSTRAAT ZAANSTRAAT ZAANHOF HEMBRUGSTRAAT ZAANDAM MER zwembad SPAARNDAMMERDIJK SPAARNDAMMERDIJK RIGAKADE ARCHANGELWEG volkstuinenpark HAPARANDAWEG STR. DE WITTENSTR. TWEEDE NASS EERSTE NASSAUSTR. NASSAUKADE SINGELGRACHT DE WITTENKADE DE WITTENKADE NASSAU- DOMELA NIEUWEN- HUIS- PLANTSOEN HOUTMANKADE ZAANDIJKSTR. WESTZAANSTRA AT ASSEN- DELFTSTR VAN NOORDTGRACHT MARTIN VLAARKADE VAN NOORDTKADE SPAARNDAMMERSTRAAT HENK CURIÈRE- KADE WESTERKANAAL HOUTHAVEN Politie SUIKER LE MAIREGRACHT HOUTMANKADE NOVA ZEMBLASTRAAT AERT VAN NESSTR. BONTE- KOE STRAAT TASMANSTRAAT GEVLEWEG STAVANGERWEG HAPARANDAWEG HOUTMANKADE ZOUTKEETSGRACHT ZOUTKEETSGRACHT VAN HEEMS- KERCKSTR. BARENTSZSTRAAT DIRK HARTOGHSTR. ROGGEVEEN STRAAT VAN DIEMENKADE VAN DIEMENSTRAAT OUDE HOUTHAVEN BOKKING- HANGEN BARENTSZ- SILODAM