Onderwerp : Beleidsplan Transformatie van AWBZ naar Wmo deel II regio Brabant Noordoost

Transcriptie

1 Zaaknummer Documentnummer Z INT/ Raadsvergadering : 18 september 2014 Agendapunt : Onderwerp : Beleidsplan Transformatie van AWBZ naar Wmo deel II regio Brabant Noordoost Samenvatting voorstel Het Kabinet stelt dat hervorming van de langdurige zorg noodzakelijk is en wil de AWBZ beperken tot langdurige intramurale zorg. De aanspraken op AWBZ-zorg in de thuissituatie komen te vervallen. De Wet maatschappelijke ondersteuning (2015) wordt per 1 januari 2015 aangepast. Binnen dit nieuwe kader worden gemeenten verantwoordelijk voor extramurale functies: de individuele begeleiding, dagbesteding en tijdelijk verblijf, inclusief vervoer. Ook komt een klein deel van de persoonlijke verzorging (5%) over. De invoering van de Wmo 2015 gaat gepaard met aanzienlijke kortingen op de nieuwe en bestaande taken. De Tweede Kamer heeft inmiddels ingestemd met de hervorming van de langdurige zorg en de nieuwe Wmo. In de regio Brabant Noordoost-oost bereiden wij ons gezamenlijk voor op de nieuwe taken: de Transitie AWBZ. Deel I en II van het beleidsplan Transformatie AWBZ naar Wmo zijn met een groot aantal uitvoerende organisaties, Wmo-adviesraden c.q. burgerparticipatieraden en cliëntenorganisaties uitgewerkt als vervolg op de eerder ontwikkelde visie transitie AWBZ. Toelichting op het voorstel: In de tweede helft van 2012 is de visie met uitgangspunten op de Transitie AWBZ gepresenteerd. Deze visie is tot stand gekomen met draagvlak vanuit uitvoerende organisaties en Wmo-adviesraden/ burgerparticipatieraden in de regio en is met de gemeenteraden van de 12 gemeenten besproken. We spreken in het beleidsplan over een transformatie naar de Wmo, omdat hiermee de omvang en de impact van de decentralisatie wordt benadrukt. We moeten immers een aantal zaken anders, creatiever en slimmer aanpakken dan zoals het nu in het kader van de AWBZ is georganiseerd. Dit vanwege het feit dat er veel minder financiële middelen voor gemeenten beschikbaar zijn en voor de toekomst moeten we de kosten kunnen beheersen. In het beleidsplan is de visie op de Kanteling verdiept en zijn bestaande en nieuwe thema s uitgewerkt. Het eerste deel van het beleidsplan Transformatie AWBZ naar Wmo Brabant Noordoostoost is in september 2013 vastgesteld door de raad. In deel I zijn de onderwerpen opgepakt die op basis van de huidige gemeentelijke taken al voor uitwerking in aanmerking kwamen. Het ging hierbij om de uitwerking van de visie op de kanteling, de toegang en het onderdeel opdrachtgeverschap. Gelijktijdig met dit eerste deel van het beleidsplan is een overzicht van de regionale pilots en de regionale visie op welzijn aangeboden. In deel II van het beleidsplan komen nieuwe en bestaande thema s aan bod. Hoofdstuk 1 Zorgen voor elkaar gaat in op de rol en ondersteuning van vrijwilligers, 1

2 ervaringsdeskundigen en mantelzorgers. In hoofdstuk 2 Meedoen en mee kunnen doen worden ontmoeting en dagbesteding nieuwe stijl, respijtzorg, vervoer en ondersteuning bij zelfredzaamheid uitgewerkt. Ook de zorgvuldige overgang en de nieuwe Wmoverordening krijgen aandacht. In hoofdstuk 3 Leefbaarheid, veiligheid en toegankelijkheid komen onder andere de nieuwe en bestaande taken betreffende opvang en beschermd wonen aan bod. Hoofdstuk 4 gaat in op het vervolg van de regionale samenwerking. Beleidsplan deel I en II vormen samen één geheel. De gemeente Sint Anthonis heeft op 12 december 2011 het Wmo-beleidsplan Kantelen in het Land van Cuijk vastgesteld. In dit beleidsplan is aandacht besteed aan de destijds bekende ontwikkelingen rondom de transitie AWBZ. De regionale stukken sluiten aan op de uitgangspunten in dit Wmo-beleidsplan. Op onderdelen is sprake van herhaling van de in het lokale Wmo-beleidsplan vastgelegde beleid. Daarnaast vullen de regionale stukken het lokale plan aan met een nadere uitwerking op nieuwe en bestaande thema s. Deel I en II van het beleidsplan zijn via een interactief traject met organisaties op het terrein van wonen, welzijn en zorg tot stand gekomen. Ook de lokale Wmo-adviesraden/ burgerparticipatieraden en (belangen)organisaties van gebruikers zijn actief betrokken bij de voorbereidingen. De uitwerking van de visie in deel I van het beleidsplan werd breed gedragen. Tijdens de regionale platformbijeenkomst van 5 februari 2014 hebben alle betrokkenen kunnen reageren op het conceptbeleidsplan deel II. In het Land van Cuijk is op 24 maart 2014 een extra bijeenkomst voor de 5 Wmo-adviesraden/ burger-participatieraden (LvC) georganiseerd om reacties met elkaar af te stemmen. Daarnaast zijn de Wmoadviesraden/ burgerparticipatieraden, organisaties en inwoners in de gelegenheid gesteld hun zienswijzen schriftelijk kenbaar te maken. Er zijn 32 reacties ontvangen. Uit de reacties blijkt breed draagvlak voor het beleid zoals dit in deel II beleidsplan Transformatie AWBZ naar Wmo is uitgewerkt. Er zijn ook zorgen uitgesproken en aandachtspunten voor de verdere uitwerking benoemd. We geven de belangrijkste aandachtspunten kort weer: zorg voor een goede, heldere communicatie en informatie naar bestaande en nieuwe klanten, houd ruimte voor keuzevrijheid met inzet van PGB, houd rekening met het feit dat er een grens zit aan een beroep op vrijwilligers, zorg voor waardering van mantelzorgers, maar verlies hierbij ook ervaringsdeskundigen en lotgenotencontact niet uit het oog, zorg voor financiële kaders om de Kanteling te realiseren, pak verdere uitwerking als gemeenten zo veel als mogelijk gezamenlijk op (Wmo-verordening etc.) Verder is men benieuwd naar de concrete vertaling van de uitgangspunten in de uitvoeringspraktijk. Het inspraakverslag is bijgevoegd. Doeltreffendheid Vanwege de vanuit het Rijk beoogde overheveling van functies uit de AWBZ naar de Wmo in combinatie met een forse bezuiniging krijgen gemeenten een verantwoordelijkheid om dit voor de doelgroep op een zorgvuldige wijze binnen een aantal randvoorwaarden op te pakken. Hierbij past een gemeentelijke visie met een uitgewerkt beleidsplan. Het beleidsplan (deel I en II) geeft richting aan de verantwoordelijkheden die gemeenten vanaf 1 januari 2015 hebben. Doelmatigheid Het vaststellingsproces van dit deel van het transformatieplan loopt via het College, Wmo Adviesraad en Raad. Er heeft afstemming plaatsgevonden met adviesraden, dienstverleners en de andere 11 gemeenten in de regio Brabant Noordoost-oost. Dit om een optimaal draagvlak voor het beleidplan te bewerkstelligen. 2

3 Rol van de Gemeente Een zorgvuldig proces kenmerkt zich door een goede communicatie en afstemming met betrokkenen over de inhoud van het bijgevoegde plan. Het college heeft hierbij op basis van alle inspraakreacties geconstateerd dat er draagvlak is voor het voorgestelde plan. Door middel van het uiteindelijk vaststellen van dit plan neemt de gemeente haar rol als beslisser. Alternatieven en afwegingen Scheiding in bevoegdheid van college en raad De kaders en de uitgangspunten die omschreven staan in beleidsplan deel II worden vastgesteld door de raad, evenals de basisovereenkomst. De uitvoering - die tot de bevoegdheid van het college behoort is samengevat in actiepunten voor het college. De bijlagen, tussenrapportage van de regionale pilots en de informatie over de lokale pilots geven verdere informatie over het uitvoeringsprogramma gericht op het opdoen en delen van ervaring in een aantal praktijksituaties. De indicatieve budgetten 2015 geven een indicatie over de Wmo-middelen waarmee de uitvoering vanaf 2015 gemoeid is. Het nieuwe beleid heeft gevolgen voor onze inwoners en de gebruikers van Wmovoorzieningen. De uitgangspunten van de Kanteling zoals deze worden verankerd in de Wmo 2015 en beschreven in het beleidsplan zijn niet nieuw. Sinds 2012 wordt gewerkt met een lokale Verordening maatschappelijke ondersteuning, die gebaseerd is op deze uitgangspunten. In het Gesprek ( keukentafelgesprek ) met de inwoner worden de eigen mogelijkheden en de mogelijkheden in zijn omgeving in beeld gebracht. Klanten met een AWBZ-voorziening verliezen na de wettelijke overgangstermijn hun recht. Met hen en hun mantelzorgers wordt het Gesprek gevoerd. Zij krijgen met wijzigingen te maken. Het opbouwen en onderhouden van een sociaal netwerk is belangrijk om hulp te vinden in de directe omgeving en om eenzaamheid tegen te gaan. Dit wordt waar nodig gefaciliteerd. Het is een belangrijk element in de gezamenlijke opdracht aan de welzijnsinstellingen op basis van de regionale visie op welzijn met de focus op de kwetsbare burger. Ook de pilotprojecten zoals de buurtcloud (digitale burenhulpcentrale) en het participatiecentrum dragen bij aan een snelle match tussen vraag en aanbod van ondersteuningsdiensten van bewoners/vrijwilligers en contactmogelijkheden in de eigen omgeving. Het nieuwe beleid heeft gevolgen voor aanbieders en hun medewerkers Gelijktijdig met de invoering van de Wmo 2015 wordt ingrijpend gekort. Bij begeleiding inclusief dagbesteding is sprake van een korting van circa 6 % (11% in 2016) op het macrobudget. Hoe deze korting voor individuele gemeenten zal uitvallen is onbekend. Naar verwachting zal de meicirculaire hier meer duidelijkheid over geven. Op het budget huishoudelijke verzorging wordt 40 % gekort. Bezuinigingen van deze omvang hebben gevolgen voor de bedrijfsvoering van aanbieders en voor de werkgelegenheid in de zorg en ondersteuning. De gewenste verschuiving van 2 e naar de 1 e en naar de 0 e lijn kan niet zonder investeren in welzijn. Het nieuwe gekantelde beleid gaat uit van een verschuiving van de 2 e naar de 1 e en de 0 e lijn. Om dit mogelijk te maken hebben we een nieuwe opdracht geformuleerd voor de welzijnsorganisaties: de regionale visie op welzijn. We willen dat het welzijnswerk nadrukkelijk een rol pakt en de signalering van (potentieel) kwetsbare burgers en ondersteuning van burgers om zelf (met zijn/haar netwerk) problemen op te lossen. Daarnaast zorgt het welzijnswerk voor het cement zodat sociaal burgerschap ontstaat en langdurig blijft bestaan. Deze omslag kan niet alleen via nieuw voor oud gerealiseerd 3

4 worden. Investeringen zijn nodig om de kwetsbare burger, zijn mantelzorger en de vrijwilligers in deze omslag te ondersteunen. Het wetstraject is nog niet afgerond Op 24 april 2014 heeft de Tweede Kamer ingestemd met de nieuwe Wmo Na verwerking van de amendementen wordt het wetsvoorstel voorgelegd aan de Eerste Kamer. Het streven is het wetsvoorstel voor het zomerreces te behandelen (vóór ). Het beleidsplan deel II is gebaseerd op de conceptwettekst Wmo 2015, die op 15 januari 2014 is aangeboden aan de Tweede Kamer. Mogelijk komen er voor 2015 nog aanvullingen op het beleidsplan. Op onderdelen moet het beleid nog verder worden uitgewerkt Verschillende onderwerpen worden op dit moment of in de komende periode verder uitgewerkt. Op regionaal niveau gaat het onder andere over het inrichten van de fysieke en virtuele overlegtafel Wmo, het uitwerken van de deelovereenkomsten en de gemeentelijke samenwerkingsvorm waarbinnen een en ander wordt uitgevoerd. Op lokaal niveau gaat het onder andere over het vormgeven van de toegang. Uit de meicirculaire blijken de Wmo-budgetten die de gemeenten voor de nieuwe taken in 2015 gaan ontvangen Op 29 januari 2014 is een indicatie gegeven voor het budget 2015 voor de nieuwe taken. Het ging om een totaalbedrag voor alle nieuwe taken per gemeente en een toelichting over de opbouw van het landelijk budget. Inmiddels hebben de gemeenten de beschikking over de meicirculaire 2014 (bijlage 5). Gemeenten lopen financieel risico als gevolg van het overgangsrecht van AWBZ-klanten De VNG heeft VWS en de Tweede Kamer eerder laten weten dat het beschikbare budget ontoereikend was om in de nieuwe Wmo verantwoord in te kunnen voeren. Vooral het startjaar 2015 knelde: in dat jaar behouden huidige AWBZ-klanten hun oude rechten onder de Wmo. Eind januari 2014 is 200 miljoen toegezegd om de budgettaire opgave voor gemeenten te beperken. In aanvulling hierop is in april miljoen beschikbaar gekomen. De in totaal 395 miljoen extra beschikbaar gestelde middelen verkleint het financiële risico voor gemeenten. Of dit voldoende is, zal pas in de loop van 2015 blijken. (zie onderdeel financiën) Met een basisovereenkomst voor bestuurlijk aanbesteden kan gestuurd worden op bekostiging en kwaliteit. De Wmo 2015 biedt gemeenten een redelijke mate van beleidsvrijheid om invulling te geven aan de uitvoering en sturing. Er is gekozen voor bestuurlijk aanbesteden 1 omdat dit recht doet aan het complexe karakter en de netwerkstructuur van het sociale domein. Er is sprake van een gelijkwaardige relatie tussen gemeenten en instellingen. In de basisovereenkomst zijn de spelregels voor de omgang tussen gemeenten en partners vastgelegd. In de bijbehorende deelovereenkomsten wordt afgesproken welke effecten bereikt dienen te worden, welke budgetten en welke voorwaarden nodig zijn. Er kan zowel voor subsidiering als voor inkoop gekozen worden. De voorliggende basisovereenkomst is via een uitgebreid inspraaktraject tot stand gekomen. Er is overeenstemming met alle partijen die zorg gaan aanbieden over deze constructie. De basisovereenkomst is van toepassing op de inkoop en overlegstructuur van lokale, subregionale en regionale zorg. De basisovereenkomst wordt ook gebruikt in het kader van de transitie Jeugd. Op 3 maart 2014 heeft de gemeenteraad 1 Bestuurlijk aanbesteden gaat ervan uit dat er sprake is van wederzijdse afhankelijkheid tussen opdrachtgevende overheid en (zorg)aanbieders. Beide partijen hebben elkaar nodig om eigen doelstellingen te realiseren. De essentie van dit model is dat opdrachtgevers en leveranciers onderhandelen over de eisen en wensen van opdrachtgevers waarbij aanbieders inzicht geven in de mogelijkheden die de markt te bieden heeft. 4

5 van Sint Anthonis deze voor de transitie Jeugd vastgesteld. Wettelijk kader/beleidskader De Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) is het wettelijk kader waarin het geformuleerde beleid past. De algemene richting van het (brede) Wmo-beleid is nader verwoord in het eerder vastgestelde regionaal Wmo-beleidsplan Land van Cuijk kantelen in het Land van Cuijk, iedereen doet mee. Het Wmo-beleidsplan is door de gemeenteraad op 12 december 2011 vastgesteld (artikel 3 Wmo). Bijgaand beleidsplan Transformatie van AWBZ naar Wmo regio Brabant Noordoost-oost is een nadere uitwerking op grond van een aanvullende verantwoordelijkheid die de gemeente krijgt per 1 januari 2015 in het kader van de Wmo. De bevoegdheid voor het vaststellen van het beleidskader in deze notitie ligt bij de gemeenteraad. Financiële consequenties In het beleidsplan is geen financiële paragraaf opgenomen. Uitgangspunt is dat het beleid wordt vormgegeven door herschikking van de middelen binnen de bestaande financiële kaders en de middelen die voor de nieuwe taken beschikbaar komen. Voor de gemeente is het budgettair kader van de meerjarenbegroting leidend. Wanneer aan dit uitgangspunt niet kan worden voldaan, wordt dit op de gebruikelijke wijze aan de raad voorgelegd. Sociaal deelfonds lokale gemeenten Met ingang van 1 januari 2015 wordt een sociaal deelfonds van kracht. Dit sociaal deelfonds wordt gecreëerd vanuit diverse geldstromen. Het bestaat uit middelen voor de Wmo, de Jeugdwet en de Participatiewet. De middelen in dit sociaal deelfonds kunnen alleen binnen het sociaal domein worden ingezet. Intern zijn de middelen ontschot. Wmo-budget gemeente Sint Anthonis in 2015 (o.b.v. de meicirculaire 2014). In bijlage 5 (Wmo-budgetten 2015) zijn de bedragen uit de meicirculaire 2014 tot op gemeenteniveau vertaald naar het Land van Cuijk. Eerste inzicht in budget nieuwe taken Wmo In januari 2014 is door het Rijk een eerste inzicht geboden in het budget Wmo Het betreft een voorlopig macrobudget gebaseerd op gerealiseerde uitgaven in Het budget wordt definitief bepaald aan de hand van de realisatiecijfers In maart 2014 is een indicatie afgegeven voor het budget cliëntondersteuning. Ten slotte is in april 2014 extra budget toegezegd om het overgangsrecht van cliënten op te vangen ( 200 mln mln = 395 mln.). Hierbij de informatie over de opbouw van het budget: 5

6 Onderverdeling nieuwe taken op basis van internetbericht januari 2014, aanvullende informatie over het budget cliëntondersteuning en budget overgangsrecht 1. Over te hevelen budget: gerealiseerde uitgaven in 2012 voor AWBZ functies begeleiding, kortdurend verblijf (incl. bijbehorende vervoer), inloopfunctie GGZ, beschermd wonen (ZZP-C), cliëntondersteuning en 5% van de functie persoonlijke verzorging, inclusief de te realiseren korting, compensatie voor demografische ontwikkelingen en effecten van het beleid om langer thuis te wonen. (excl. nominale bijstelling voor loon- en prijsontwikkeling). Dit budget wordt verdeeld volgens historische verdeling van de feitelijke uitgaven miljoen euro van het budget van miljoen gaat naar de centrumgemeenten voor beschermd wonen (ZZP-C). Landelijk budget 2015 (x 1 miljoen) miljoen euro van het budget van miljoen betreft het budget voor cliëntondersteuning. Hiervoor is in maart 2014 een voorlopige indicatie afgegeven. 2. Budget na afschaffing Wtcg en CER (maatwerk chronisch zieken) 3. Budget sociale wijkteams. 4. Budget ondersteuning en waardering mantelzorgers Budget doventolk 7 6. Aanvullend uitvoeringsbudget. Dit budget wordt via een vast bedrag (25%) en via een bedrag per inwoner (75%). 7. Aanvullend budget voor een zorgvuldige overgang van cliënten en een zorgvuldige transitie voor aanbieders naar de Wmo Dit budget wordt verdeeld volgens historische verdeling van de feitelijke uitgaven. 8. Op 17 april 2014 is toegezegd dat in miljoen extra beschikbaar komt om het overgangsrecht van AWBZ-cliënten op te vangen De geactualiseerde raming van het macrobudget is inmiddels, zonder onderbouwing, bekend gemaakt in de meicirculaire 2014 en bedraagt miljoen. De meicirculaire 2014 op gemeenteniveau Sint Anthonis is als bijlage 5 toegevoegd. Voorstel besluit Overeenkomstig bijgevoegd concept-besluit wordt voorgesteld: 1. Vaststellen deel II van het beleidsplan Transformatie van AWBZ naar Wmo Brabant Noordoost-oost met uitzondering van de daarin opgenomen actiepunten voor het college. 2. Vaststellen van de basisovereenkomst en hiermee aansluiten op de werkwijze zoals deze in de transitie Jeugd op 3 maart 2014 is vastgesteld. 3. Kennisnemen van de tussenrapportage van de regionale pilots. 4. kennisnemen van de informatie over de lokale pilots en voorbereidingen 5. Kennisnemen van de Wmo-budgetten 2015 (o.b.v. de meicirculaire 2014). 6

7 Sint Anthonis, 15 juli Burgemeester en wethouders van Sint Anthonis, de secretaris, de burgemeester, Ir. S. Middelkamp M.L.P. Sijbers Ter inzage legging Bij dit onderwerp liggen de volgende stukken ter inzage: 1. Eindverslag formele inspraak beleidsplan Transformatie AWBZ naar Wmo Brabant Noordoost-oost deel II 2. Beleidsplan Transformatie AWBZ naar Wmo Brabant Noordoost-oost deel II 3. De conceptbasisovereenkomst 4. Tussenrapportage regionale pilots en informatie lokale pilots 5. Wmo-budget 2015 (o.b.v. meicirculaire 2014) Commissie Team Portefeuillehouder : Strategie & Beleid : Wethouder R. Aben-Bellemakers 7