GEMEENTEN GEVEN THUIS en reguliere diensten voor erkend

Transcriptie

1 GEMEENTEN GEVEN THUIS Bruggen bouwen tussen asielopvang en reguliere diensten voor erkend vluchtelingen

2 Deze publicatie kwam tot stand dankzij de medewerking van een heleboel mensen. Speciale dank gaat uit naar de medewerkers van de initiatieven die beschreven worden in deze brochure, naar de cliënten van deze initiatieven en naar de medewerkers van OCMW en andere diensten die bereid waren hun ervaringen te delen. Verder danken we de leden van de werkgroep Toegankelijkheid van diensten voor hun inhoudelijke opmerkingen en iedereen bij Vluchtelingenwerk Vlaanderen en CIRÉ die inhoudelijk of redactioneel meewerkte aan deze brochure. Verantwoordelijke uitgever Els Keytsman Vluchtelingenwerk Vlaanderen Kruidtuinstraat Brussel Redactie Christophe Janssens Valentine De Muylder Eindredactie Kris Soret Een ontwerp van Els Sallets Uitgavedatum Mei 2012 Met de steun van het Europees Vluchtelingenfonds

3 Inhoud Over deze brochure...4 Een korte duiding van de problematiek...6 Het Tussenstation: OCMW Destelbergen...7 SADA: OCMW en stad Luik Actie 20 voor 20: OCMW Kortrijk en SVK De Poort Solidair Wonen: Vluchtelingenondersteuning Sint-Niklaas Geïntegreerde begeleiding: Convivial...25 Toeleiders in de diversiteit: PIN vzw...29 Un toit pour toi: Form anim...33 Fonds voor de gezinshereniging van de erkende vluchteling: Belgisch Comité voor Hulp aan Vluchtelingen...37 Sociale Makelaar: De8 Antwerps Minderhedencentrum Begeleiding op maat: Caritas International...45 Solidaire woning: Habitat et Humanisme...49 Blog: Tremplin Malin!...53 Gemeentelijke taakstelling: Nederlands ministerie van Binnenlandse Zaken...57 Woordenlijst... 61

4 Over deze brochure Elk jaar beslist de Belgische overheid om twee- tot vierduizend asielzoekers bescherming te bieden door hen de status van erkend vluchteling of subsidiair beschermde (oorlogsvluchteling) toe te kennen. Die vluchtelingen verdienen ook alle kansen om zich volwaardig in de samenleving te integreren. Velen onder hen beschikken over een pak ervaring en competenties en willen deze graag inzetten in hun nieuwe thuisland. Het zou zonde zijn zowel voor de vluchteling als voor de samenleving om dit potentieel niet te benutten. Het zwaartepunt van het integratiebeleid komt steeds meer bij de gemeenten te liggen. Want een nieuwkomer gaat in de eerste plaats in zijn buurt op zoek naar werk, een opleiding en sociale contacten. De eerste momenten na erkenning zijn cruciaal voor een geslaagde integratie van een vluchteling. In deze eerste momenten speelt het OCMW dat het lokale welzijnsbeleid bepaalt een belangrijke rol. Een goede integratie helpt trouwens ook armoede voorkomen. Ondersteunende maatregelen en financiële middelen van de hogere overheden blijven vanzelfsprekend nodig. Toch bestaan er op lokaal vlak nu al instrumenten om een degelijk onthaalbeleid voor vluchtelingen en andere nieuwkomers uit te bouwen. Dit goedepraktijkenboek is een warme oproep aan mandatarissen uit de gemeenteraad of het OCMW om creatief om te springen met de mogelijkheden die er zijn. Zo kunnen nieuwe burgers goed geïntegreerde inwoners worden en een aanwinst betekenen voor hun gemeente. 4

5 Deze brochure stelt 12 goede praktijken voor van OCMW s en ngo s die ervoor zorgen dat een vluchteling een goede start kan nemen vanaf de erkenning. In veel, maar niet alle gevallen gaat het daarbij om hulp bij de eerste huisvesting. Een gemeente of OCMW kan bijvoorbeeld transitwoningen ter beschikking stellen of het sociaal verhuurkantoor versterken en zo meer greep krijgen op de private huurmarkt. Gemeente en OCMW staan hierbij niet alleen. Ze kunnen ook initiatieven van lokale welzijnspartners ondersteunen die integrale woonbegeleiding of alternatieve woonvormen aanbieden. Dankzij goede praktijken zoals beschreven in deze brochure, wordt de brug gelegd tussen de asielopvang en de reguliere diensten : diensten die niet specifiek gericht zijn op vluchtelingen en asielzoekers en daarom minder vertrouwd zijn met de situatie van deze groep cliënten. Niet alle beschreven projecten zijn enkel op vluchtelingen gericht. Veel problemen waar vluchtelingen mee te maken krijgen, gelden immers ook voor andere groepen in de samenleving. Lokale overheden kunnen uit deze voorbeelden inspiratie putten om een beleid op te zetten waardoor vluchtelingen zich thuis voelen in de straat en de gemeente waar ze verblijven. Deze lokale initiatieven ontslaan de hogere overheden niet van hun verantwoordelijkheid om een wettelijk kader te creëren voor het hele land. Zodat elke vluchteling ongeacht de woonplaats een beroep kan doen op ondersteuning en een gelijkwaardige behandeling krijgt. Het Nederlandse voorbeeld, dat achteraan in deze brochure beschreven wordt, toont aan dat dit kan. 5

6 Een korte duiding van de problematiek Als een asielzoeker erkend wordt als vluchteling krijgt die naast een permanente verblijfsstatus ook dezelfde rechten als andere burgers in ons land. Deze kans op een nieuw leven zorgt bij veel vluchtelingen voor een grote opluchting. Maar al snel blijkt dat het nieuwe leven minder vlot verloopt dan gehoopt. Moeilijk toegankelijke diensten, ondoorzichtige regelgeving en discriminatie in de samenleving zijn maar enkele drempels waar vluchtelingen mee geconfronteerd worden. Hierdoor riskeren ze gedesillusioneerd en onzeker te worden. Een vluchteling heeft twee maanden de tijd om de asielopvang te verlaten. Geschikte huisvesting vinden is al moeilijk voor Belgen, voor vluchtelingen komen daar nog extra drempels bovenop. Eigenaars willen dikwijls geen woning verhuren aan vreemdelingen, zeker niet als die van OCMWsteun leven. Door hun specifieke situatie is het voor vluchtelingen nog moeilijker: de meesten hebben geen spaargeld, een erg laag inkomen, een beperkte kennis van het Nederlands, een klein sociaal netwerk en geen idee hoe ze een woning kunnen vinden. Huisvesting is nochtans cruciaal en vormt een sleutel die deuren opent naar de andere aspecten van een succesvolle integratie in de samenleving, zoals opleiding en werk. Vluchtelingen zijn vrij om zich te vestigen waar ze willen. Zij zijn in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor het zoeken van huisvesting. Door de lange wachtlijsten in de sociale huisvesting moet het gros van deze mensen zijn toevlucht zoeken tot de private huurmarkt. Vluchtelingen komen dus vanuit een erg zwakke startpositie terecht in een klein segment van de huisvestingsmarkt waar ze een harde concurrentiestrijd moeten aangaan met anderen die een veel marktvriendelijker profiel hebben. Het is van cruciaal belang dat wanneer vluchtelingen een woning vinden, de gemeente in kwestie zorgt voor een vlotte inschrijving en het OCMW voor een snelle regeling van de huurwaarborg, installatiepremie,... Sommige vluchtelingen slagen er wonderwel in deze moeilijke opdracht op eigen houtje tot een goed einde te brengen. Voor anderen is elke ondersteuning meer dan welkom. De initiatieven die beschreven worden in deze brochure, betekenen voor hen een wereld van verschil. Ze tonen aan dat het met enige creativiteit en inzet mogelijk is om op lokaal vlak iets te verwezenlijken voor een zeer kwetsbare groep in de samenleving. 6

7 Het Tussenstation OCMW Destelbergen Niet elke vluchteling of subsidiair beschermde slaagt erin om na erkenning binnen de twee maanden het opvanginitiatief te verlaten. Het OCMW van Destelbergen biedt vluchtelingen die niet tijdig een woning vinden een onderdak in een transitwoning van het project Het Tussenstation. De periode in de transitwoning kunnen ze gebruiken om hun administratie in orde te brengen en op zoek te gaan naar een geschikte woning en werk. Identikit Initiatief van het OCMW Destelbergen met steun van het Europees Vluchtelingenfonds Sinds 1 augustus 2009 hebben 23 vluchtelingen een woning gevonden vanuit Het Tussenstation Info sddevuyst@ocmw-destelbergen.be Wat? Het Tussenstation beheert vijf kamers in twee woningen, waar in totaal zes alleenstaande personen terechtkunnen. De meeste kamers zijn privaat, bemeubeld en uitgerust met een koelkast en een tv. De keuken en de badkamer worden gemeenschappelijk gebruikt. De maandelijkse bijdrage bedraagt maximaal 280 euro inclusief alle kosten. Meerwaarde Tijdens hun verblijf in Het Tussenstation krijgen vluchtelingen de begeleiding die ze nodig hebben om een goede start te nemen bij hun definitieve verblijf in België. Er wordt een individueel begeleidingsplan opgesteld. Van de bewoners wordt een actieve samenwerking verwacht. Omdat de bewoners 7

8 hun uitkering als alleenstaande kunnen behouden, is de huurbijdrage die ze betalen haalbaar, ze bedraagt ongeveer een derde van hun inkomen. Hoe? In eerste instantie worden de bewoners wegwijs gemaakt op de Vlaamse woningmarkt. Ze worden gericht doorverwezen naar aanbieders van sociale huisvesting en naar het sociaal verhuurkantoor. Maar door de lange wachtlijsten moet het grootste gedeelte van de bewoners zijn heil zoeken op de private huurmarkt. De bewoners van Het Tussenstation wordt uitgelegd hoe ze een huurwoning kunnen vinden. Het Tussenstation bemiddelt ook bij potentiële verhuurders. Verder wordt de vluchteling ingelicht over de rechten en plichten van een huurder en krijgt hij informatie over huurcontract, huurwaarborg, installatiepremie en huursubsidie. Daarnaast wordt ook budgetbegeleiding aangeboden. Veel nieuwkomers beseffen niet hoe duur het leven is in België en hoe weinig er overblijft van de uitkering na aftrek van de vaste maandelijkse kosten (huur, energie, water). Een alleenstaande met een leefloon houdt meestal slechts 200 euro per maand over voor voeding, kledij en eventuele andere uitgaven. Om de praktische en administratieve ondersteuning vlotter te laten verlopen, heeft Het Tussenstation infopakketten ontwikkeld die het met de bewoners overloopt. Deze infopakketten gaan onder meer over administratie, over wonen en over werken Succesfactoren Projectsubsidies van het Europees Vluchtelingenfonds Duidelijke visie van het OCMW over de integratie van vluchtelingen Bewoners kunnen uitkering als alleenstaande behouden Concreet en individueel begeleidingsplan voor bewoners Ondersteunend schriftelijk materiaal Samen met bewoners stappen zetten, meegaan naar diensten en huiseigenaars voor bemiddeling Integrale, intensieve en individuele begeleiding met grote bereikbaarheid Vlotte toekenning huurwaarborg 8

9 in België. Een succesvolle integratie betekent immers ook: zo snel mogelijk een geschikte job vinden. Andere pakketten zijn dan weer gericht tot de verhuurder want ook die heeft nood aan informatie. Door een gebrekkige kennis over de status van vluchtelingen en de ondersteuning die het OCMW biedt, durven veel huiseigenaars deze huurders geen contract aan te bieden. Zij worden door Het Tussenstation onder andere geïnformeerd dat het OCMW garant staat voor de huurwaarborg. Ervaring leert dat deze bemiddeling eigenaars over de streep kan trekken. Toekomst Het project loopt tot eind De begeleiding in Het Tussenstation zal zich nog meer toeleggen op een zinvolle tijdsbesteding voor de bewoners. Die kan bestaan uit het volgen van opleidingen of cursussen, het bijwonen van sociaal-culturele activiteiten of het verrichten van vrijwilligerswerk, kortom activiteiten die hun maatschappelijke integratie ondersteunen. Vanaf 2012 krijgen de bewoners behalve informatie op maat ook algemene workshops over het thema wonen in België. Voor 2014 is een tentoonstelling gepland over hoe nieuwkomers België ervaren. een transitwoning van het project Het Tussenstation. 9

10 Abu Adji, bewoner van Het Tussenstation ZOnder de hulp van het tussenstation zou alles nog moeilijker verlopen Ik kom uit Congo en heb in 2009 asiel aangevraagd in België. De eerste zes maanden bracht ik door in een groot opvangcentrum waar honderden mensen verbleven. Daarna verbleef ik enkele maanden in een Lokaal Opvanginitiatief, LOI, en werd ik erkend als vluchteling. Hoewel de maatschappelijk werker bijna dagelijks telefoneerde naar verhuurders slaagde ik er niet in om binnen de twee maanden een woonst te vinden. Eigenaars zeggen altijd dat ze niet willen verhuren aan mensen die geen werk hebben. Gelukkig kon ik hier in Het Tussenstation terecht. Maar ook dit is tijdelijk. Ik deel een woning met iemand. We hebben elk een eigen kamer maar de rest is gemeenschappelijk. Het is niet altijd gemakkelijk om samen te leven met een onbekende of om samenlevingsafspraken te maken. Voorlopig blijft mijn zoektocht naar een woning zonder succes. Mijn situatie is bijzonder omdat mijn vrouw en vier kinderen binnenkort via gezinshereniging naar België komen. Ik moet dus met mijn kleine inkomen een grote woning zoeken. Dat is bijna onmogelijk want voor woningen die in aanmerking komen, betaal je al snel 700 euro. In dat geval blijft er niets over om van te leven. Ik zit hier ondertussen al negen maanden en heb uitzonderlijk nog een verlenging voor twee maanden gekregen. Ik zoek vooral in de buurt van Gent want ik wil in Vlaanderen blijven wonen. Ik had één keer een woning gevonden in Lokeren maar achteraf bleek die ongeschikt verklaard te zijn. Ik had geld geleend van een vriend en de waarborg cash betaald. Die krijg ik nu niet terug van de eigenaar. Zonder de hulp van de maatschappelijk werkster in Het Tussenstation zou alles nog moeilijker verlopen. Nu kan ik in afwachting vrijwilligerswerk doen in het woonzorgcentrum. Hiermee verdien ik 20 euro per dag, wat me in staat stelt om mijn schulden langzaam af te betalen. In de namiddag volg ik drie uur Nederlandse les. Ondertussen wacht ik op een antwoord van de VDAB op mijn vraag om een opleiding te starten. Ik hoop binnenkort mijn leven opnieuw te kunnen opstarten met mijn gezin. 10

11 Carlos Seyssens, OCMW-secretaris HEt OCMw wil solidair zijn Het OCMW zorgt voor accommodatie voor vluchtelingen omdat het solidair wil zijn en menswaardige oplossingen wil bieden. Als gemeente hebben we altijd geloofd in het spreidingsplan voor asielzoekers. Dat plan is een voor de hand liggende oplossing om niet enkel de grote steden met de instroom van nieuwkomers te confronteren. We zijn in de jaren 90 gestart met ons solidaire beleid en het is ondertussen een door de voltallige OCMW-raad ondersteund lokaal beleid geworden. We focussen op twee aspecten bij de integratie van nieuwkomers in de gemeente: Nederlands leren en activering. Binnen de twee maanden worden nieuwkomers uitgenodigd om gemeenschapsdienst te verrichten. Nederlands leren kan in een praatgroep die samenkomt in het lokale dienstencentrum. Via die praatgroep komt er trouwens ook aandacht voor kansengroepen in het dienstencentrum. Het integratiebeleid vormt een onderdeel van het globale beleid van het OCMW. We hebben bijvoorbeeld ook een groot LOI. We zoeken voor dat LOI oude woningen die we huren van oudere mensen die een beroep doen op ons zorgcentrum. Deze woningen laten we renoveren door onze klusjesploeg. Sommige van deze woningen krijgen we later in beheer via ons SVK, het sociaal verhuurkantoor. Met dit SVK houden we de woonproblematiek beheersbaar en verhogen we de waarde van ons patrimonium. We behalen enorm goede resultaten die ons beleid bevestigen. Een goed georganiseerde integratie leidt tot harmonieuze contacten van vluchtelingen met onder meer de school en de buren. Wij zijn dan ook fier op de titel van Zorgzame Gemeente die gouverneur Denys ons toekende. Je moet idealen hebben. Als je investeert in mensen, rendeert je investering op lange termijn. Ik begrijp niet waarom andere gemeenten niet hetzelfde doen. Als je de integratie van nieuwkomers niet beheert, krijg je problemen. Als je het hart op de juiste plaats hebt, voor iedereen in de gemeente, lukt het wel.wij gaan als gemeente niet afwachten tot we gedwongen worden om asielzoekers op te vangen; we worden daar trouwens goed voor betaald door de federale overheid. Je moet goede ideeën oppikken en stimuleren. Als je dan nog eens beschikt over medewerkers die de nodige inzet hebben om dit beleid waar te maken, zal de integratie van vluchtelingen eerder meevallen dan tegenvallen. 11

12 12

13 SADA OCMW en stad Luik Sinds het begin van de jaren 1990 heeft de stad Luik een voorziening die enig is in zijn soort: de SADA (Service d Accueil intégré pour les Demandeurs d Asile), een gemeenschappelijke dienst van de dienst Bevolking en het OCMW voor onder meer asielzoekers en andere mensen met een precaire verblijfsstatus. Identikit Gemeenschappelijke dienst van stad en OCMW voor vreemdelingen met een precaire verblijfsstatus Tussen juli en december 2011 werden in het DALSADA-project 372 dossiers behandeld van vluchtelingen die een woning vonden in Luik Info dalsada.fer@gmail.com Wat? Sada is een gespecialiseerde dienst voor dit specifieke doelpubliek. Tegelijkertijd biedt het een geïntegreerde dienstverlening: de dienst bevolking en het ocmw werken samen in hetzelfde gebouw. Meerwaarde De gespecialiseerde medewerkers van SADA leveren een efficiënte en menselijke dienstverlening. Toch blijft de onafhankelijkheid van beide diensten (OCMW en dienst Bevolking) gewaarborgd. De nabijheid van de twee partners leidt ertoe dat moeilijke dossiers vlot rechtgetrokken kunnen worden en dat mensen geheroriënteerd kunnen worden naargelang hun vraag. 13

14 Hoe? Wie de deur van SADA binnengaat, komt op de benedenverdieping eerst langs de stadsdienst waar mensen documenten kunnen aanvragen of verlengen. Op de verdieping bevinden zich de kantoren van het OCMW: hier kan je terecht op de sociale dienst. Wanneer mensen een verblijfsvergunning krijgen, wordt hun dossier door SADA doorgespeeld aan de algemene diensten van de stad en het OCMW. Dankzij Europese financiële steun wordt de reguliere werking van SADA aangevuld met enkele projecten om mensen tijdens deze overgangsperiode te ondersteunen. Het project Alpha Citoyen bijvoorbeeld organiseert lessen Frans en een informatie- en sensibiliseringsprogramma over burgerschap (een soort inburgeringsprogramma). DALSADA (Dispositif d Accompagnement au Logement du SADA) biedt sinds juli 2010 begeleiding aan asielzoekers, vluchtelingen en subsidiair beschermden die in Luik een woning gevonden hebben. Door de opvangcrisis is de werkdruk in het kleine team van DALSADA enorm gestegen. Met twee personen een opvoedster en een administratief medewerkster behandelden ze 372 dossiers in de periode van juli tot december Gelukkig kunnen ze een beroep doen op de hulp van Monsieur Logement ( meneer huisvesting ), een gespecialiseerde technicus die dagelijks vijf à zes huizen bezoekt. Succesfactoren Dienst Bevolking en OCMW in hetzelfde gebouw Samenwerking tussen stad en OCMW Samenwerking tussen SADA en de bredere sector (o.a. ngo s) Niet aflatende steun van de stad en het OCMW Twee aanvullende projecten met Europese steun Huisbezoeken door een technicus ( Monsieur Logement ) Individuele begeleiding en sensibilisering door DALSADA Toekomst Het team zou in de loop van 2012 versterkt worden met nieuwe medewerkers. 14

15 Francis Sprenghetti, coördinator SADA OCMW s zijn opvangpartners In 1989 was ik maatschappelijk werker bij het OCMW van Luik in de wijk Saint-Léonard. Ik lanceerde toen het idee om een gespecialiseerde dienst op te richten die de manier waarop asielzoekers onthaald worden, kon verbeteren. In die tijd vreesde het Luikse verenigingsleven dat de oprichting van SADA een slinkse manier was om vreemdelingen via aparte dienstverlening te scheiden van de rest van de bevolking. Maar in de loop van de tijd hebben ze er vertrouwen in gekregen. Minstens twee keer per jaar organiseren we opleidingen rond precair verblijf waar de betrokken diensten van zowel de stad als het OCMW worden op uitgenodigd, net als de universiteit en het verenigingsleven. Het is het moment voor de stad om te rapporteren over haar werk en voor alle aanwezigen om te overleggen en te discussiëren over de beste manier om mensen met een precaire verblijfsstatus op te vangen. De samenwerking tussen alle betrokken spelers was vooral erg intens tijdens de laatste twee regularisatiecampagnes. Een ander element dat SADA dichter bij het verenigingsleven bracht, was de oprichting van de medische dienst. Deze dienst biedt de mogelijkheid om een preventief medisch onderzoek te laten uitvoeren voor wie dat wil. Na de screening worden de resultaten meegedeeld en indien nodig wordt de betrokkene doorverwezen naar de relevante medische dienst in het Luikse. Sinds haar oprichting kan SADA werken dankzij de niet-aflatende steun van de stad en het OCMW van Luik. De financiële middelen zijn echter erg beperkt. Nochtans spelen OCMW s in de praktijk een erg belangrijke rol bij de opvang van asielzoekers en na hun erkenning als vluchteling. Dus zouden ze ook de nodige financiële middelen moeten krijgen om hun opdracht goed te kunnen uitvoeren. 15

16 Noémie Felix Da Silva, DALSADA Voor een duurzame installatie in een woning volgens de normen Wanneer een vreemdeling een woning gevonden heeft in Luik en een beroep doet op het OCMW, stuurt het OCMW een technicus ter plaatse. Monsieur Logement ( meneer huisvesting ) geeft vervolgens de lijst van zijn bezoeken door aan DALSADA dat binnen de twee maanden na hun verhuis contact opneemt met de nieuwkomers. Het eerste contact is meestal een huisbezoek: hierbij legt iemand van DALSADA de nieuwkomer de werking van de dienst uit. We vragen hoe de eerste maanden zijn verlopen en bieden onze hulp aan. Negen van de tien nieuwkomers reageren positief maar het duurt meestal een tijd voor er een vertrouwensband ontstaat en ze over hun problemen beginnen te praten. Tijdens de volgende contacten informeren we hen over de Luikse huisvestingsmarkt, over de huurprijzen, over energieverbruik en over de relatie tussen eigenaar en huurder. Dat zijn allemaal zaken waar nieuwkomers erg weinig over weten wanneer ze een opvangcentrum verlaten. Ons werk bestaat verder uit sensibiliseren, oriënteren en bemiddelen. We hebben bijvoorbeeld een dame begeleid die waterfacturen betaalde terwijl in haar huurcontract vermeld stond dat de waterkosten in de huurprijs inbegrepen waren. Zodra ze op de hoogte was van haar rechten heeft ze de situatie kunnen rechtzetten in overleg met de watermaatschappij en de eigenaar. Ons doel is te zorgen voor duurzame huisvesting in een woning die beantwoordt aan de normen. Onze begeleiding vormt een aanvulling op het werk van de maatschappelijk werkers van het OCMW, met wie we trouwens nauw samenwerken. 16

17 Actie 20 voor 20 OCMW Kortrijk en SVK De Poort De actie 20 voor 20 ging in 1997 van start naar aanleiding van de 20 ste verjaardag van de OCMW-wetgeving. Het OCMW van Kortrijk wil met deze actie het woningaanbod van het sociaal verhuurkantoor, SVK De Poort uitbouwen om zo vlugger aan de huisvestingsnoden van haar cliënten te kunnen beantwoorden. Identikit Samenwerking tussen OCMW Kortrijk en SVK De Poort Eind 2010 waren er 261 woningen in beheer, een stijging van 27 ten opzichte van 2009 Info Wat? SVK De Poort engageert zich om elk jaar 20 bijkomende woningen voor OCMW-cliënten te huren op de private markt. Het OCMW verbindt zich ertoe de waarborg via een schriftelijke borgstelling op zich te nemen. Het SVK biedt de garantie aan de eigenaars van de woningen dat de huur wordt betaald. De OCMW-raad wordt elk jaar gevraagd om eventuele achterstallige huurgelden te betalen van bewoners die dat zelf niet kunnen. Meerwaarde De actie 20 voor 20 leidt tot een win-winsituatie voor beide organisaties. SVK De Poort heeft een betalingsgarantie voor de woningen die beheerd worden binnen het project; het OCMW beschikt over een groter aantal huizen voor 17

18 zijn cliënten. Het OCMW kan bovendien zijn klusploeg inzetten om deze meestal oudere woningen te renoveren. Op deze manier vullen het huisvestingsbeleid en het activeringsbeleid elkaar aan. Hoe? Een SVK huurt woningen op de private huurmarkt en verhuurt deze voor een redelijke huurprijs verder aan zijn klanten. Als eerste huurder staat het SVK garant voor de uitvoering van alle verplichtingen, ook voor het betalenvan de huur aan de eigenaar. De woningen worden aan kandidaat-huurders toegewezen op basis van eenpuntensysteem. Erkende SVK s geven de meeste punten aan een laag inkomen en aan huisvestingsnood. Dit puntensysteem maakt dat personen die een opvangcentrum verlaten bij hun inschrijving meteen hoog op de wachtlijst terechtkomen. Door deze manier van werken, vormt een SVK in theorie de ideale formule voor mensen die de asielopvang verlaten. Maar ook SVK s kampen dikwijls met lange wachtlijsten. Daarom is het belangrijk om het patrimonium van de SVK s te vergroten. Een SVK biedt ook woonbegeleiding aan zijn huurders. Dankzij intensieve huurbegeleiding slaagt SVK De Poort erin om voor het grootste deel van de huurachterstand een afbetalingsplan op te stellen met de huurder. Toekomst OCMW Kortrijk gaat dit soort samenwerking promoten bij andere OCMW s. Dit is een ideaal systeem voor een OCMW om meer greep te krijgen op de private markt, en het is veel goedkoper dan zelf woningen aan te kopen en te beheren. In een ideale situatie zouden mensen die een eigen stabiel inkomenvinden vlotter de weg moeten vinden naar andere woningen, zodat er snellerplaats komt voor nieuwe mensen in woningnood. Voortraject anderstaligen Het project 20 voor 20 is niet de enige speerpunt in het integratiebeleid van het Kortrijkse OCMW. Integratie begint immers pas wanneer een vluchteling een woning gevonden heeft. Activering is een volgende essentiële stap. 18

19 Van alle OCMW-cliënten die in 2010 in aanmerking kwamen voor activering is 70% allochtoon. Ongeveer een derde van deze groep allochtonen bestaat uit erkend vluchtelingen. De sociale dienst start voor nieuwkomers zo snel mogelijk een traject op met onder meer Nederlandse les. Er wordt ook heel snel na de opstart van een dossier gestart met een of ander activeringstraject. Het OCMW stelde vast dat de slaagkansen van allochtone cliënten in de gewone activeringstrajecten lager lagen dan die van autochtone cliënten. Dat bleek vooral te wijten aan een gebrekkige kennis van het Nederlands. Daarom heeft het OCMW van Kortrijk beslist om pas rond activering te gaan werken zodra cliënten een basisniveau Nederlands hebben behaald. Voor wie nog niet zover is, wordt twee keer per jaar een voortraject voor anderstaligen georganiseerd bovenop de lessen Nederlands. Zes maanden lang kunnen 12 deelnemers drie halve dagen per week terecht bij een vaste begeleider voor individuele begeleiding. Tijdens dit traject wordt gewerkt aan factoren die de participatie op de arbeidsmarkt belemmeren. Het project wil de problemen van deze groep integraal aanpakken en de zelfredzaamheid van de deelnemers vergroten. Voor dit voortraject werkt OCMW Kortrijk samen met vzw De Poort, Mentor vzw en diverse aanbieders van Nederlandse lessen. Samen met de cliënt besteedt een OCMW-medewerker veel tijd aan het maken van de beste loopbaankeuze. Zo wordt vermeden dat mensen gedesillusioneerd raken door een mislukt traject. Deelnemers aan het voortraject kunnen bijvoorbeeld een werkstage volgen zodat ze weten wat een bepaalde job allemaal inhoudt. Deze werkwijze loont: meer dan vijftig procent van de mensen die het activeringstraject hebben gevolgd, vonden daarna werk. Het OCMW Kortrijk haalt hiermee de hoogste cijfers van Vlaanderen op dit vlak. 19

20 20

21 Solidair Wonen VluchtelingenOndersteuning Sint-Niklaas Net zoals in veel andere regio s zijn er in het Waasland onvoldoende betaalbare woningen. Wie moet leven van een leefloon of een minimumuitkering besteedt vaak meer dan de helft van zijn inkomen aan huur en vaste kosten (zoals energie en water). Om voor dit probleem een oplossing te bieden, hebben de vluchtelingenorganisatie VLOS, het Centrum Algemeen Welzijnswerk Waasland en het Vlaams Overleg Straathoekwerk, VOS, de handen in elkaar geslagen en het project Solidair Wonen opgezet. Identikit Een samenwerking tussen VLOS, CAW Waasland en VOS met steun van de Koning Boudewijnstichting en de Nationale Loterij Sinds 1 augustus 2010 vonden 14 bewoners een onderkomen in een van de drie solidaire woningen. Info info@vlos.be Wat? Een solidaire woning is een groepswoning waarvan een of meer bewoners maatschappelijk kwetsbaar zijn of leven van een vervangingsinkomen. De woning heeft naast individuele kamers ook gemeenschappelijke delen. De bewoners krijgen individuele begeleiding en gezamenlijke woonbegeleiding. Meerwaarde Solidaire woningen kunnen een antwoord bieden op de groeiende vraag naar huisvesting voor kwetsbare groepen. Ze vormen een middel om kansarmoede en eenzaamheid te bestrijden, bevorderen de integratie en geven een nieuwe bestemming aan grote panden. 21

22 Hoe? Een van de partnerorganisaties huurt een huis van een particulier en stelt dit ter beschikking aan kwetsbare personen met een specifiek Contract van dienstverlening inzake begeleiding en verblijf. VLOS bemeubelt het huis en voert de nodige klussen uit. De bewoners kunnen bij een straathoekwerker of bij het CAW Waasland terecht als het dagelijkse samenleven problemen stelt. Via bewonersvergaderingen wordt collectieve woonbegeleiding gegeven. Momenteel fungeren drie grote herenhuizen als solidaire woningen. In elk huis wonen vier tot vijf alleenstaande mannen van verschillende leeftijden. Sommigen werken, anderen hebben een werkloosheidsuitkering of een leefloon van het OCMW. Er is bewust gekozen om Vlamingen en nieuwkomers, waaronder vluchtelingen, samen te laten wonen. Geschikte huisvesting vinden is immers niet alleen voor vluchtelingen problematisch. Zonder samenwerking met reguliere diensten is dit pionierswerk niet mogelijk. De subsidies van de Koning Boudewijnstichting en de Nationale Loterij dienen voor aanpassingen aan de woningen en installatiekosten. De individuele begeleiding, de woonbegeleiding en het klussen nemen de partnerorganisaties op zich zonder dat ze beschikken over bijkomende middelen. Gezien de sociale context van het project gaan het OCMW en de RVA ermee akkoord dat de bewoners hun status van alleenstaande behouden. De stad Sint- Niklaas beslist na onderzoek of de status van meergezinswoning kan worden toegekend. Eventueel staat de stad een afwijking toe van de strenge normen voor onder Succesfactoren Projectsubsidies voor opstart- en installatiekosten Goede samenwerking met welzijnsorganisaties Medewerking van stad en OCMW Inzet van vrijwilligers Goede screening van bewoners Duidelijke afspraken met en tussen bewoners Nood aan Duidelijk wettelijk kader voor solidaire woningen Extra middelen voor woonbegeleiding 22

23 meer de minimale oppervlakte per kamer die de plaatselijke stedenbouwkundige verordening voorschrijft. Toekomst Een wetgevend kader om alternatieve woonvormen te erkennen is dringend nodig. Er is veel meer onder de zon dan eengezinswoningen. Doen alsof alternatieve woonvormen niet bestaan, is de ogen sluiten voor de realiteit. Mojtaba en Vincent, bewoners van een solidaire woning vincent is als een vader voor Mojtaba Vier bewoners van de solidaire woning in de Kokkelbeekstraat zijn nieuwkomers. Een van hen is Mojtaba. Hij komt uit Afghanistan en is geregulariseerd om medische redenen. Vincent is de enige Vlaamse bewoner in de woning. Hij is een voormalige zelfstandige die na een faillissement in de problemen raakte. Vincent en Mojtaba spreken over elkaar als vader en zoon. Hoewel we dit niet al te ernstig moeten opvatten, geeft het aan dat ze veel voor elkaar betekenen. Vincent is op sommige vlakken de steun en toeverlaat van de vluchtelingen in het huis. Ze kunnen bij hem terecht als ze met bepaalde vragen zitten. Als geboren en getogen Vlaming kent hij beter de weg naar de verschillende diensten. Het feit dat Nederlands zijn moedertaal is, opent sneller deuren. Hij zorgt er ook voor dat de huisregels gerespecteerd worden. Tijdens de rondleiding blijkt dat het huis er kraaknet bijligt. Elke bewoner beschikt over een eigen kamer maar ook de gemeenschappelijke ruimtes worden ten volle benut. Er wordt hier duidelijk samengeleefd. De kerstboom in de woonkamer maakt het extra gezellig. De bewoners noemen de lage huur als voornaamste pluspunt van de solidaire woning. De huurprijs wordt bepaald op basis van het aantal private vierkante meters maar bedraagt nooit meer dan 350 euro inclusief elektriciteits-, gas- en waterkosten. Een ander geciteerd voordeel is de centrale ligging, vlakbij het centrum en het station van Sint-Niklaas. 23

24 Voornaamste knelpunt is de communicatie tussen bewoners, onder meer omdat Vincent soms overschakelt naar het plaatselijke dialect. Ook het vele bezoek dat de nieuwkomers ontvangen kan voor spanning zorgen. De tweewekelijkse huisvergadering vindt iedereen dan ook noodzakelijk. In tegenstelling tot Vincent beschouwen de meeste nieuwkomers hun verblijf in de solidaire woning als tijdelijk, een opstap naar een individuele woning. Het geeft hen de kans om Nederlands te leren, wat geld te sparen, van start te gaan met een opleiding of werk te zoeken. Solidariteit niet meer bestraffen Solidair Wonen is voor een deel een antwoord op de problematiek van de stijgende huurprijzen. Als mensen gaan samenwonen, kan dat economisch voordeliger zijn. Ze delen trouwens niet alleen hun middelen maar ook hun verantwoordelijkheden en een deel van hun leven met elkaar. Ze zijn solidair over de grenzen van generaties en sociale groepen heen. Deze manier van wonen verliest echter een groot deel van haar doeltreffendheid en financiële aantrekkelijkheid als de betrokkenen de status van samenwonende krijgen. Samenwonenden verliezen immers een deel van hun vervangingsinkomen en kunnen door hun status als samenwonende ook te kampen krijgen met allerlei administratieve moeilijkheden. Het wettig maken van solidair wonen houdt meer in dan de loutere erkenning van het bestaan van die nieuwigheden. Het moet er ook voor zorgen dat dergelijke projecten, of het nu om institutionele dan wel om privé-initiatieven gaat, zich harmonieuzer kunnen ontwikkelen en makkelijker toegankelijk zijn. Bron: Studie over de mogelijkheden voor de erkenning van het groepswonen voor mensen in een kwetsbare sociale toestand. Uitgevoerd door de programmatorische federale overheidsdienst Maatschappelijke Integratie (POD MI). 24

25 Geïntegreerde begeleiding Convivial Convivial ontstond meer dan vijftien jaar geleden uit de vriendschapsband tussen een Rwandese vluchtelinge en een Belgische. De beweging helpt vluchtelingen om zich te vestigen en te integreren in de Belgische samenleving. Hiervoor biedt Convivial individuele begeleiding aan in verschillende vormen. Identikit Samenwerkingsverband tussen de vzw s Convivium en Convivialités In 2010 deden personen een beroep op Convivial Info info@convivial.be Wat? Convivial heeft zijn thuisbasis in Brussel. Een team van een honderdtal medewerkers en vrijwilligers biedt vluchtelingen een totaalpakket ondersteunende initiatieven tijdens hun zoektocht naar een woning en helpt hen om de eerste moeilijkheden te overwinnen bij hun installatie in de woning. Diegenen die het wensen kunnen achteraf ook begeleid worden in hun zoektocht naar werk en sociale integratie. Meerwaarde Omdat vluchtelingen meedenken in de beweging, zijn de oplossingen tegelijkertijd creatief en efficiënt. Er wordt een kader gecreëerd om vluchtelingen hun zelfvertrouwen te laten herwinnen en om hun zelfredzaamheid 25

26 te vergroten. Dankzij huisbezoeken worden problemen vroegtijdig gedetecteerd en zelfs voorkomen. Hoe? In eerste instantie informeert de dienst Individuele Begeleiding van Convivial vluchtelingen over de stappen die ze moeten ondernemen na het verlaten van de asielopvang en over de uitdagingen die hen te wachten staan. De dienst Huisvesting ondersteunt hen vervolgens in hun zoektocht naar een woning. De maatschappelijk werkers van deze dienst nemen contact op met eigenaars en bezoeken woningen. Convivial verzekert de huiseigenaars dat de bewoners worden begeleid, zodat ze gerust kunnen zijn dat die hun verplichtingen als huurder zullen kennen en nakomen. Verder worden er opleidingen georganiseerd over de rechten en plichten van de huurder. Er is rond de werking van Convivial een netwerk ontstaan van sympathiserende eigenaars die bereid zijn hun panden te verhuren aan vluchtelingen. Deze individuele hulpverlening wordt aangevuld met ondersteunende initiatieven. De meest kwetsbare personen kunnen zes maanden lang gebruikmaken van de transitwoningen die door Convivial beheerd worden. Het gaat hier bijvoorbeeld om alleenstaande moeders, mensen met gezondheidsproblemen, of Succesfactoren Uitgebreid netwerk van competente vrijwilligers Medewerking van vluchtelingen in alle niveaus van de organisatie Globale aanpak met totaalpakket ondersteunende maatregelen Lijst met sympathiserende eigenaars Beschikbaarheid van transitwoningen Huurwaarborgfonds Materiële ondersteuning Bemiddeling bij reguliere dienstverlening Individuele begeleiding gecombineerd met interactieve groepswerking en vorming Langlopende begeleiding vanaf de vestiging tot de vluchteling zijn weg gevonden heeft 26

27 mensen die op straat leven. Daarnaast heeft Convivial een fonds opgericht om tegemoet te komen aan de netelige kwestie van de huurwaarborg en de eerste maand huur. Het uitgereikte bedrag is geplafonneerd naargelang de familiale situatie. De dienst Materiële Hulp verzamelt meubels, kleding, keukenspullen en voedselpakketten om te verdelen onder vluchtelingen. De dienst Wijkwerking van zijn kant biedt hulp aan vluchtelingen bij de administratieve stappen naar het OCMW en de gemeentelijke diensten. Omdat gemeenten de regelgeving soms verschillend interpreteren, is het nodig dat de medewerkers van Convivial een bemiddelende of faciliterende rol opnemen tussen de vluchteling en de betrokken dienst. De medewerkers kunnen ook huisbezoeken afleggen bij vluchtelingen of samen met hen de wijk verkennen. Ten slotte biedt Convivial ook socioprofessionele begeleiding aan, met opleidingen en zelfhulpgroepen die hen helpen om verder te gaan met hun integratieproces. Lionel Defraigne, Convivial De wijkwerking in de praktijk Meestal schiet de dienst Wijkwerking in actie nadat een persoon gesproken heeft met iemand van de dienst Individuele Begeleiding of de dienst Huisvesting van Convivial. Onze huisbezoeken tijdens de eerste maanden nadat een vluchteling intrekt in zijn nieuwe woning leiden ertoe dat we een vertrouwensrelatie kunnen aanknopen. Daardoor kunnen we ook andere zaken aankaarten die belangrijk zijn voor zijn toekomst. In de praktijk bellen we mensen die een woning gevonden hebben binnen de maand om een huisbezoek voor te stellen. Dit is geen evidente vraag: sommigen zijn verbaasd of veronderstellen dat we hen willen controleren. Onze eerste opdracht bestaat er dus in hen van onze goede bedoelingen te overtuigen en uit te leggen dat het om een informeel bezoek gaat om te zien of alles goed verloopt. Zodra we bij de mensen thuis zijn, is er dikwijls een kwartier nodig om het ijs te breken maar vanaf dan verlopen de zaken doorgaans erg vlot en kunnen we een hoop elementen aankaarten in verband met de huisvesting. Is de woning geschikt? Slagen ze erin om de huur te betalen? Hoe zijn de relaties met de eigenaar? We kunnen het ook hebben over gezinshereniging, over de nodige administratieve stappen bij het OCMW of 27

28 ziekenfonds, over eventuele opleidingen of over andere praktische zaken, zoals het telefoonabonnement. Om de mensen niet verloren te laten lopen in de administratieve doolhof stellen we mappen ter beschikking met infofiches rond belangrijke thema s zoals verblijfsvergunning, OCMW en facturen. Ten slotte gaan we ook na of de bewoners hun nieuwe buurt al wat kennen en stellen we hen een rondleiding voor om de belangrijkste nuttige plaatsen te leren kennen. We hebben geen vast schema voor deze huisbezoeken. Meestal gaat er één medewerker van Convivial langs. Het bezoek duurt ongeveer twintig minuten als de mensen zich niet op hun gemak voelen. Als het contact vlot verloopt, kan het tot anderhalf uur duren. De bezoeker stelt vervolgens voor om drie maanden later een tweede keer langs te komen om het te hebben over hun sociale en professionele integratie. Yahia Zaidi Ze hebben me niet aan mijn lot overgelaten Toen ik in 2009 een eerste keer langskwam bij Convivial was ik net erkend als vluchteling. Dankzij de goede samenwerking tussen een medewerkster in het opvangcentrum, de contactpersoon bij Convivial en het OCMW is mijn weg naar zelfstandigheid vlot verlopen. Convivial vond een woning voor mij en hielp mij met de huurwaarborg. Ze hebben me daarna ook materieel en sociaal bijgestaan. De huisbezoeken van Convivial waren erg interessant en hebben me sterker gemaakt. Het is geruststellend om deze band te hebben en te weten dat ze tot bij je thuis komen om te zien of alles in orde is. Ze zeggen ook dat ik steeds kan langskomen als ik iets nodig heb. Dankzij deze ondersteuning heb ik me nooit aan mijn lot overgelaten gevoeld nadat ik uit het opvangcentrum vertrokken ben. 28

29 Toeleiders in de diversiteit vzw PIN Vzw PIN ontwikkelt in samenwerking met de gemeenten, OCMW s, andere diensten en allochtone zelforganisaties initiatieven die het samenleven in diversiteit stimuleren. Hiervoor worden onder meer ervaringsdeskundigen met diverse culturele en sociale achtergronden ingezet, de toeleiders in de diversiteit. Identikit Vzw ontstaan uit een initiatief van de provincie Vlaams-Brabant Sinds 2009 hebben 32 toeleiders het traject doorlopen, hebben 20 gemeenten een contract afgesloten en zijn er 4700 nieuwkomers geholpen Info Wat? Toeleiders in de diversiteit worden met een contract volgens art van de OCMW-wet tewerkgesteld en opgeleid tot brugfiguren tussen nieuwkomers en diensten en organisaties uit verschillende sectoren. Ze maken openbare diensten en reguliere organisaties meer toegankelijk voor vluchtelingen en andere nieuwkomers. Meerwaarde Toeleiders in de diversiteit nemen de eerste drempels weg die het contact tussen nieuwkomers en reguliere diensten bemoeilijken; vergelijk het met tolkendiensten die taalbarrières overwinnen. Nieuwkomers worden sneller geholpen en de diensten winnen kostbare tijd. Na de eerste contacten is het aan de diensten en organisaties zelf om de nieuwkomers verder te helpen. 29

30 Hoe? Iedereen kan tijdens spreekuren bij de toeleiders terecht voor concrete vragen en informatie over allerlei thema s. Hoe kan ik mijn kind inschrijven in school? Waar vind ik een huisarts? Wanneer starten de lessen Nederlands? Vzw PIN verwijst nieuwkomers die ondersteuning nodig hebben door naar de juiste diensten en organisaties. Behalve via deze spreekuren, waar ingegaan wordt op individuele vragen, werken de toeleiders ook op een meer structurele manier. Gemeenten, OCMW s of organisaties die hun werking beter bekend willen maken bij etnisch-culturele minderheden kunnen een beroep doen op de toeleiders. Toeleiders helpen diensten, organisaties en scholen om beter om te gaan met de diversiteit in de samenleving. Ze kunnen helpen om de eerste drempels in het contact tussen nieuwkomers en diensten weg te werken en zo diensten meer toegankelijk te maken. Drempels kunnen te maken hebben met taal, onwetendheid, of andere gewoonten. Toeleiders in de diversiteit worden ten slotte ingezet om een integratiegesprek te houden met nieuwkomers in een gemeente. Ze worden hierbij wegwijs gemaakt in de gemeente, krijgen informatie over taalcurssussen, uitleg over wetten en regels maar ook over de heersende waarden en normen, gezondheidszorg, onderwijs en opvoeding, energie- en milieubewustzijn. Succesfactoren Goede samenwerking met OCMW, gemeente en reguliere diensten Nuttige toepassing van art van de OCMW-wet (tewerkstelling) Inzet gemotiveerde ervaringsdeskundigen Professionele omkadering van toeleiders Nood aan Vaste tewerkstelling voor toeleiders Structurele financiering 30

31 Toekomst Het project wordt uitgebreid over de hele provincie Vlaams-Brabant, er komen ook toeleiders in Halle, Asse, Vilvoorde en Diest. In deze regio s wordt het project uitgevoerd door het Provinciaal Integratiecentrum, PRIC Vlaams-Brabant. Er zal gestart worden met de hierboven beschreven integratiegesprekken. Er wordt gewerkt aan een erkende opleiding voor toeleiders, een professioneel registratiesysteem en een structurele financiering. Vzw PIN hoopt dat het in de toekomst een aantal toeleiders vast kan aanwerven. Corneille, toeleider in de diversiteit als toeleider doe ik werkervaring op Tijdens het Kiezen -programma van het inburgeringstraject bij de VDAB werd het me duidelijk dat ik in de sociale sector wou gaan werken. Via mijn assistent bij het OCMW kwam ik in contact met vzw PIN en na het gesprek met de verantwoordelijke wist ik zeker dat ik als toeleider aan de slag wou. Het grote voordeel is dat het werk als toeleider gecombineerd wordt met een dag opleiding per week. Elke maandag houd ik een spreekuur in het OCMW van Sint-Pieters- Leeuw. Ik leid er bijvoorbeeld mensen met woonproblemen toe naar de juiste dienst. In het buurthuis houd ik twee keer per week een spreekuur en help ik onder meer anderstaligen bij het invullen van documenten. Wij toeleiders vormen niet alleen een meerwaarde bij de integratie van nieuwkomers, dankzij ons werk krijgen maatschappelijk werkers ook meer tijd om zich te focussen op hun andere taken. Als toeleider doe ik werkervaring op, krijg ik een pak nieuwe informatie, leer ik welke problemen zich op het terrein voordoen, krijg ik zicht op de werking van een heleboel diensten en kan ik mijn Nederlands in de praktijk oefenen. Ik doe met andere woorden een schat aan ervaring op voor een toekomstige job in het sociaal werk. Ik wil na mijn werk in het kader van art beginnen aan een opleiding tot opvoeder. Want ik ben er nog niet. Ik ben nog maar twee maanden bezig en zal nadien nog verder moeten leren hoe ik bepaalde problemen concreet kan aanpakken. 31

32 Kri Partous, diensthoofd OCMW Halle Toeleiders zijn ervaringsdeskunidgen, een meerwaarde De samenwerking tussen het OCMW Halle en vzw PIN bestaat al sinds de start van het LOI in Halle in 2001, dus voor de eigenlijke start van het project met de toeleiders. We konden in die tijd een halftijdse medewerker inzetten om de asielzoekers in het LOI wegwijs te maken in de gemeente. Deze medewerker begeleidde de mensen in hun eerste contacten met de school, de dokter of allerlei diensten. Wanneer een asielzoeker werd erkend als vluchteling, hielp onze medewerker ook met de administratieve procedures en de zoektocht naar huisvesting. Dit werk wordt nu door een toeleider uitgevoerd. Momenteel is dat een geregulariseerde asielzoeker en voormalige bewoner van het LOI. De inzet van toeleiders heeft voordelen voor alle betrokken partijen. De nieuwkomer krijgt een ruim pakket informatie en wordt vergezeld bij zijn eerste contacten met reguliere diensten. De toeleider doet relevante werkervaring op in de sociale sector en leert de werking van allerlei diensten en organisaties kennen. De maatschappelijk werkers van het OCMW krijgen meer tijd om zich te focussen op andere taken. Dat de toeleiders ervaringsdeskundigen zijn, is ook een meerwaarde. Asielzoekers en vluchtelingen begrijpen en vertrouwen informatie beter als ze overgebracht wordt door iemand die een vergelijkbare situatie heeft meegemaakt. Daarenboven spreken toeleiders soms dezelfde taal als de nieuwkomer, zodat de taalbarrière overbrugd wordt. Als de samenwerking met de toeleiders om een of andere reden zou stoppen, zou dit problemen opleveren voor de reguliere werking van het OCMW. De nieuwkomers zouden een pak minder begeleiding krijgen omdat de vaste medewerkers de taken die momenteel door de toeleiders worden opgenomen niet allemaal zelf kunnen uitvoeren. 32

33 Un toit pour toi Form anim Form anim is een samenwerkingsverband dat in 1997 werd opgericht door een aantal organisaties uit Seraing die strijden tegen sociale uitsluiting. Form anim ontwikkelt allerlei projecten ten voordele van minderheden, gaande van individuele begeleiding tot groepsactiviteiten zoals taallessen en interculturele ontmoetingen. Een van deze projecten is Un toit pour toi. Identikit Samenwerkingsverband tussen verschillende organisaties uit Seraing Sinds 2009 worden tweemaal per week tijdens de spreekuren 8 mensen wegwijs gemaakt op de private huisvestingsmarkt Info formanim@belgacom.net Wat? Un toit pour toi ( een dak voor jou ) ondersteunt vluchtelingen die de asielopvang moeten verlaten in hun zoektocht naar een degelijke woning, tegen een redelijke prijs en aangepast aan de familiale omstandigheden. Sinds 2009 begeleiden twee maatschappelijk werksters stap voor stap de overgang van de asielopvang naar de reguliere dienstverlening. Meerwaarde Un toit pour toi biedt vluchtelingen een luisterend oor en ondersteunt hen in moeilijke en ontmoedigende situaties. Cliënten krijgen individuele begeleiding op maat. Door zijn intensieve en langdurige bemiddelende rol bouwde 33

34 Form anim in de loop der tijd een bevoorrechte relatie op met bepaalde eigenaars. Hierdoor vinden meer vluchtelingen sneller een woning op de private markt. Hoe? Un toit pour toi houdt twee dagen per week een spreekuur maar werkt daarnaast ook op afspraak. Cliënten krijgen begeleiding op maat tijdens de zoektocht naar een woning, de contacten met eigenaars en het bezoek van potentiële woningen. Maar ook bij de aanvraag om financiële steun bij het OCMW, de inschrijving in de gemeente of het openen van een bankrekening biedt Form anim ondersteuning. Ten slotte kunnen cliënten er ook terecht voor woonbegeleiding, budgetbeheer, bemiddeling bij eigenaars en nutsbedrijven en administratieve ondersteuning. Un toit pour toi is een erg dynamisch project waarin Form anim nauw samenwerkt met andere actoren op de lokale huisvestingsmarkt. Un toit pour toi heeft een aantal praktische en pedagogische hulpmiddelen ontwikkeld voor zowel vluchtelingen als eigenaars: brochures, folders, workshops, infosessies, korte filmpjes, enzovoort. Succesfactoren Samenwerkingsverband van meerdere organisaties Nauwe samenwerking met andere actoren op de lokale huisvestingsmarkt Geprivilegieerde contacten met eigenaars Spreekuren en raadpleging op afspraak Individuele begeleiding op maat Cliënten worden vergezeld bij het bezichtigen van een woning Computers en tijdschriften staan ter beschikking van cliënten Ontwikkeling ondersteunend materiaal Ruim aanbod aan andere activiteiten 34