Opdrachten lesbrief GeoGids maart 2013 De zoektocht van Columbus

Transcriptie

1 Opdrachten lesbrief GeoGids maart 2013 De zoektocht van Columbus Inleiding Wie heeft nog nooit van Columbus gehoord, de man die Amerika ontdekte en dacht dat het Indië was? En je kent vast de uitdrukking het ei van Columbus. De volgende anekdote gaat over dat gezegde. Toen Columbus in 1493 terugkwam van zijn grote ontdekkingsreis naar het nieuwe Amerika, werd hij uitgenodigd voor een groot diner. Hij vertelde over zijn reis, over de zeilroute, over de gevaren en ontberingen en over het nieuwe land. Een van de Spaanse edellieden nam daarna het woord. Eigenlijk stelde die hele zogenaamde ontdekking niet zoveel voor, zei hij. Je vaart gewoon met de wind mee in de richting van de zonsondergang en dan kom je vanzelf wel land tegen. Dat kan toch iedereen bedenken en doen? Columbus dacht een tijdje na en vroeg toen: Wie heeft er een ei voor me, hard gekookt graag! Het ei werd gebracht en Columbus riep: Wedden dat het geen van jullie lukt om dit eitje rechtop te laten staan, zonder enige hulp natuurlijk? En inderdaad, niemand kreeg dat voor elkaar. Columbus keek ze meewarig aan, pakte het ei en tikte de bolle onderkant op zijn bord. Het afgeplatte ei bleef rechtop staan. Iedereen snapte de bedoeling: als iemand eenmaal heeft laten zien hoe je iets moet aanpakken, dat weet iedereen ineens wel hoe het moet. Bron: Aan de slag Deze lesbrief gaat over de grote ontdekking van Columbus. Daarbij zoek je antwoorden op de volgende vragen: - Wie was Columbus eigenlijk? - Was Columbus echt de eerste die Amerika ontdekte? - Is Columbus ooit in het gebied geweest dat tegenwoordig de Verenigde Staten van Noord- Amerika wordt genoemd? - Welk beeld hadden zijn tijdgenoten over de vorm en omtrek van de aarde? - Waarom was het zo belangrijk voor de Spaanse en Portugese koningen van die tijd om een nieuwe zeeweg te vinden? - Wat wisten de zeevaarders in zijn tijd over de wind en de zeestromingen?

2 - Hoe zijn de winden, waarvan Columbus gebruik maakte, te verklaren? Uitwerking Bij het uitwerken van de onderzoeksvragen gebruik je internet (Wikipedia en School-TV) en de Grote Bosatlas (54 e druk). Het maken van de opdracht kost je ongeveer een uur. Je kunt alleen werken of samen met je buurman of buurvrouw.

3 Opdracht Wie was Christoffel Columbus? Oriëntatie Ga op internet naar en bekijk het filmpje. Vraag 1 Tik in Google het trefwoord Columbus in. Klik het artikel op Wikipedia aan (trefwoord Christoffel Columbus ) a. In welk land en in welke stad werd Columbus geboren? b. Hoe oud was Columbus toen hij Amerika ontdekte? c. Welke twee landen liggen op het eiland Hispaniola? (GB187) Bron 1 Bron figuur: Wikipedia, Columbus Vraag 2 Lees in Wikipedia hoofdstuk 1, over de jeugd en de vroege carrière van Columbus a. Kruis op de kaart van figuur 1 aan welke zeeën en gebieden Columbus heeft bezocht tussen zijn geboortejaar en 1492, het jaar waarin hij de Nieuwe Wereld ontdekte. Figuur 1 Verblijfplaatsen en reizen van Columbus vóór 1492.

4 b. Vul de stippellijnen op de kaart (figuur 1) in. Vraag 3 a. Neem van Wikipedia uit de tekst Plannen voor een westvaartse route naar Indië de stukjes 2.2 en 2.3 door. Lees ook het verhaal over de eerste ontdekkingsreis van Columbus in Noteer drie karaktereigenschappen van deze slimme zeevaarder. b. Columbus ging in Lissabon wonen, bij zijn broer Bartolomeo. Welk beroep oefende Bartolomeo uit en waarom was juist dat beroep zo belangrijk voor Columbus? c. Columbus las veel over astronomie. Waarom moest een zeeman veel van sterrenkunde weten, denk je? De ontdekker van Amerika? Vraag 4 Lees op Wikipedia het stukje: 5. Mythes en controverses. a. Geef je mening over de volgende stelling: Columbus was de eerste ontdekker van de Nieuwe Wereld. b. Zoek in de Verenigde Staten in de Grote Bosatlas (GB 188/189) naar plaatsen met de naam Columbus of Columbia. Noteer vier staten waar steden met deze naam liggen. c. Bekijk op Wikipedia de kaarten van de vier ontdekkingsreizen. Is Columbus ooit op het vasteland van de tegenwoordige Verenigde Staten geweest? Het wereldbeeld in de tijd van Columbus Bron 1 Een groot misverstand Veel mensen denken dat men in de vijftiende eeuw algemeen geloofde dat de aarde plat was. Onder die omstandigheid was het dus erg moedig van Columbus om naar de rand van de aarde te varen. Daar zou je immers in een enorme afgrond storten en het absoluut niet kunnen navertellen! Jammer. Dit verhaal is uit de duim gezogen door ene meneer Washington Irving. Deze man was omstreeks 1845 ambassadeur van de Verenigde Staten in Spanje. Irving was op zoek naar een nationale held voor de nog jonge VS. Toen hij in Madrid de scheepsjournalen van Columbus las, had hij zijn mannetje gevonden. Maar Irving vond het nodig om de waarheid een beetje aan te passen. Hij beweerde dat iedereen rond 1500 nog geloofde in een platte aarde. Iedereen, behalve Columbus! Zo maakte hij van Columbus de slimme en moedige ontdekker van de splinternieuwe Verenigde Staten. Washington Irving vergat maar liever dat de Oude Grieken al beter wisten. (Bron figuur: Vraag 5 Lees bron 1 en gebruik op Wikipedia het stuk 2.2, Geografische overwegingen a. Vul de ontbrekende tekst aan. Het idee van een bolvormige aarde was in de tijd van Columbus onder geografen algemeen aanvaard. De oude Grieken hadden dit al vastgesteld. De meest gezaghebbende onder hen was Zijn standaardwerk Geographia was al in de vijftiende eeuw vertaald in het Latijn. Daarin was te lezen dat er een grote open oceaan was die zich uitstrekte over de halve

5 Omtrek van de aardbol. Als men vanuit naar het westen zeilde, zou men in principe kunnen bereiken. b. Vul de ontbrekende tekst aan. De Griek had zelfs al berekend dat de omtrek van de aardbol ongeveer was. Hij had het bijna goed! Anderen schatten de omtrek veel kleiner in. Bovendien beweerden reizigers zoals dat Europa en Azië samen wel de helft van die omtrek innamen. Hij had, als eerste Europeaan, melding gemaakt van een groot en schatrijk eiland genaamd, 2500 kilometer ten oosten van China. Bron 2 Twijfelachtige wetenschap Sommige geleerden in de tijd van Columbus waren er van overtuigd dat de oceaan tussen Europa en Oost-Azië niet erg breed was. Het zou dus best mogelijk zijn om dit water over te steken! Dat was koren op de molen van Columbus, die maar wat graag een nieuwe zeeroute naar Azië wilde vinden. Hij zocht alle argumenten vóór een smalle oceaan bij elkaar en ging ermee naar de Spaanse koningen Isabella en Ferdinand. Uiteindelijk kreeg hij geld om op reis te gaan met drie schepen: De Santa María, de Pinto en de Niña. Tijdens zijn eerste tocht naar het westen noteerde hij met opzet verkeerde afstanden in zijn logboek. Op die manier leek de oceaan veel smaller dan in werkelijkheid. (Foto: JH Bultuis) Een westelijke zeeweg naar Indië Vraag 6 Lees op Wikipedia de stukjes Achtergrond (2.1) en Op zoek naar sponsors (2.3). Je leest daar over de strijd tegen de moslims in het oosten. Die hadden een groot deel van Turkije veroverd en van Istanbul het centrum van het Ottomaanse Rijk gemaakt. Daardoor hadden ze veel havens in handen. Ze hadden de controle over de grote handelsroutes over land naar China en India. Men had er voor 1488 nog geen idee van dat je rond Zuid-Afrika naar Indië kon varen. a. Waarom vonden de Spanjaarden en Portugezen het zo belangrijk om een zeeroute naar India en China te vinden? b. Door welke ontdekking in 1488 verloren de Portugezen hun interesse voor de westelijke zeeroute naar het Verre Oosten? Volto do mar Bron 3 Een vast patroon Christoffel Columbus had in zijn jonge jaren het bekende deel van de Atlantische Oceaan van noord tot zuid doorkruist. Hij wist dus wel ongeveer uit welke hoek de wind waaide. Bovendien had hij de ervaringen van de eerdere Portugese zeevaarders zorgvuldig bestudeerd. In de scheepsjournalen werd altijd nauwkeurig verslag gedaan van zeestromingen en windrichtingen. Op die manier kreeg Columbus langzamerhand het idee dat er op de oceanen bepaalde, vaste windsystemen heersten. Het was de kunst om daar gebruik van te maken! Vraag 7 Lees bron 3 en neem het verslag van de eerste ontdekkingsreis (3.1) door. Gebruik ook GB 218 B en D. a. Teken de reisroute van Columbus zijn eerste reis op de kaart (figuur 2).

6 Figuur 2 De eerste reis van Columbus naar de Nieuwe Wereld b. Schrijf de naam noordoostpassaat op de juiste plaats in figuur 2. c. Columbus vertrok op 3 augustus vanuit Spanje. Welk jaargetijde lijkt voor hem het meest geschikt om terug te zeilen vanuit het Caribische gebied naar Europa, de zomer of de winter? Licht je antwoord toe. d. Soms raakte een zeilschip op de heenreis uit de koers en voer te ver door in de richting van de evenaar. Dat kon veel vertraging opleveren. Welke verklaring geven de kaartjes op kaartblad GB 218 daarvoor? e. Wat is volgens de atlaskaart de naam van het gebied waar het schip dan in terechtkomt? De windsystemen verklaard Vraag 8 Figuur 3 De grote windsystemen a. In de brugklas heb je geleerd over de grote windsystemen. Met welke letter wordt in figuur 3 het juiste windsysteem op aarde aangegeven? b. Bekijk de videoclip Luchtstromen op aarde: c. Maak de volgende tekst compleet door steeds de juiste keuze te maken: Lucht stroomt van gebieden met hoge / lage druk naar gebieden met hoge / lage druk. Bij de polen / evenaar zijn de zonnestralen het warmst. Hete vochtige lucht daalt / stijgt op en dat veroorzaakt aan de grond een hoge / lage luchtdruk. Boven / beneden aangekomen, stroomt de lucht weg naar het noorden en zuiden. Eenmaal afgekoeld wordt de lucht lichter / zwaarder en zakt weer naar beneden. Op de plek waar die lucht naar beneden komt, ontstaat een lage / hoge luchtdruk. Een deel van de gedaalde lucht stroomt terug naar de evenaar. Die stroming noem je de passaatwinden / westenwinden. Een ander deel gaat de andere kant op, richting de polen. Dat zijn de passaatwinden / westenwinden.

7 Samenvatting Je hebt in deze lesbrief meer geleerd over de ontdekking van Columbus en over de tijd waarin hij leefde. Voordat Columbus mocht vertrekken moest het antwoord worden gevonden op twee aardrijkskundige vragen over de wereld. Columbus loog doelbewust over de antwoorden op deze twee vragen. a. Vul de volgende zinnen aan: De eerste onzekerheid ging over de vraag hoe ver Azië De tweede onzekerheid ging over de vraag hoe groot Columbus maakte gebruik van de windcirculatie op de Atlantische Oceaan. Bij de heenreis naar Amerika profiteerde hij van en bij de terugreis naar Europa van De motor achter het ontstaan van de grote windsystemen is het verschil in op aarde. b. Columbus is de geschiedenis ingegaan als een beroemd man. Welke beroepen heeft Columbus gehad? Figuur 4 De Azoren zijn nog steeds een belangrijke tussenstop voor de zeilvaart. Afmerende jachten schilderen een herinnering op de kademuur. (bron: J. Bulthuis)