Duurzaamheid, schoonmaak en onderhoud in gezondheidszorginstellingen De bijdrage van elastische vloeren

Transcriptie

1 Duurzaamheid, schoonmaak en onderhoud in gezondheidszorginstellingen De bijdrage van elastische vloeren

2 Samenvatting Oppervlakte-eigenschappen van vloeren zijn cruciaal: ze oefenen invloed uit op de frequentie en de kostprijs van schoonmaak en onderhoud én op de totale levensduur van een vloer. Traditioneel krijgen elastische vloerbedekkingen na installatie een polymeerbeschermlaag die schoonmaak en onderhoud vergemakkelijkt. Maar zo n beschermlaag is maar tijdelijk en moet regelmatig opnieuw worden aangebracht. En dat kost veel geld. Daarom brengen veel producenten al in de fabriek een permanente acryl- of polyurethaancoating (PU) op de vloerbedekking aan. Met de belofte dat zo geen extra coating nodig is soms zelfs voor de volledige levensduur van het product. Experimentele tests in ziekenhuizen in Oostenrijk hebben aangetoond dat al die zogenaamde permanente beschermlagen al na een betrekkelijk korte tijd afslijten, ook al werden ze aangeprezen als levenslang. Het gevolg? Reparatie en renovatie, plus extra zorg en schoonmaak. Dat leidt tot extra kosten, maar zorgt ook voor emissies en chemisch afval in het afvalwater. Vloersystemen zonder coating of initiële beschermlaag, zoals de rubber vloeren van de laatste generatie, bieden een alternatief. Rubber vloeren zonder coating kunt u zonder extra beschermlaag onderhouden met milieuvriendelijke schoonmaakmiddelen en de nieuwe generatie schoonmaakapparaten met diamantschijven (pads) waarbij geen chemische producten nodig zijn. Vooral bij renovatie van oude en vervuilde vloeren zijn indrukwekkende resultaten mogelijk met een minimale hoeveelheid schoonmaakmiddelen. Op die manier is het haalbaar om in een ziekenhuisomgeving het gebruik van chemische producten drastisch te verminderen wat resulteert in aanzienlijke besparingen op onderhoudskosten tijdens de gehele levensduur van de materialen.

3 1. Het oppervlak van een vloer Wat maakt het contact tussen de vloer en zijn gebruikers? Wat bepaalt de reinigbaarheid, desinfectie en de uitstraling van de vloer? Elke vloer die niet gebruikt wordt, oogt mooi. Alleen door het gebruik wordt de echte kwaliteit van het product zichtbaar. Het is al jaren normaal dat een vloer in de was wordt gezet een bescherming die dagelijks vegen en dweilen vergemakkelijkt. Schoonmaakkosten vormen in de totale levensduur 80 tot 90 procent van de kostprijs van de vloer. Traditionele elastische vloerbedekkingen zoals pvc of linoleum hebben in het begin een ruw oppervlak met open poriën. Een beschermlaag is dan onvermijdelijk om te voorkomen dat het vuil in het oppervlak doordringt. Omdat handmatig werk in de meeste geïndustrialiseerde landen te duur is, proberen nieuwe schoonmaakmethoden deze te compenseren met chemische producten. Dat vermindert minstens de kostprijs voor dagelijks onderhoud ook al zijn er duidelijke grenzen in hygiënische omgevingen. Bovendien is het duidelijk dat het in de was zetten tegenwoordig vervangen door een polymeercoating die meestal tweemaal per jaar wordt aangebracht een belangrijke kostenpost vertegenwoordigt over de volledige levensduur van een vloer. Linoleumvloer 1:500 PVC-vloer 1:500 (Foto: Dr. Jürgen Schmiegel Piepenbrock een bedrijf voor facilitymanagement in Duitsland, april 2011).

4 Duurzaamheid, schoonmaak en onderhoud in gezondheidszorginstellingen De bijdrage van elastische vloeren Dit type bescherming kan bestaan uit een polymeercoating, die afhankelijk van de gebruiksintensiteit moet worden vernieuwd. Dat houdt in: het volledig verwijderen en dan opnieuw aanbrengen van de coating, meestal met een droogtijd van 24 uur. Onvermijdelijke gevolgen: werkonderbreking en ontruiming van de ruimten. Schoonmaakmethodes met een spray vormen een alternatief. Die maken een langer gebruik van de bestaande coating mogelijk. De coating geeft een blijvende voeding met chemische producten die dagelijks worden aangebracht. Beide methodes brengen aanzienlijke kosten mee: afhankelijk van de producten en systemen een extra investering van 5 tot 7 euro per m² en per jaar. Om het nadeel van een ruw vloeroppervlak te vermijden bieden bijna alle producenten vloerbedekkingen aan met een coating die in de fabriek wordt aangebracht. Zo hoeft de gebruiker bij het eerste gebruik geen beschermfolie meer te verwijderen en geen coating aan te brengen. Veel van die fabriekscoatings worden aangeprezen als permanent of met een garantie voor de hele levensduur. Dat geeft de gebruiker het gevoel dat alleen een dagelijkse schoonmaak nodig is en dat hij alle andere onderhoudsmaatregelen mag achterwege laten. In de realiteit brengen de schoonmaakbedrijven toch een beschermlaag of extra coating aan soms uit onwetendheid of zakelijke belangen, soms omdat ze geen vertrouwen hebben in de marketingbeloftes van de fabrikanten. 1 Dat lijkt meer dan gerechtvaardigd: in 2008 begonnen Duitse experts een open discussie in tijdschriften voor vloerbebedekking. Onderwerp? De kwaliteit van de oppervlakbescherming op elastische vloeren. De markt verkoopt nonsens, luidde het oordeel over deze producten van een voormalig hoofd productieontwikkeling bij een belangrijke vloerenfabrikant. Een algemene vraag van alle experts was naar een vloer die helemaal geen fabrieksbescherming nodig heeft. Deze beschermlagen zijn zo dun dat ze onvoldoende stabiel zijn bevonden om dagelijks gebruik over een langere periode te weerstaan. PVC-polyurethaanbescherming het subtiele verschil PVC zonder oppervlaktebescherming PVC-PURcoating zonder UV-crosslink ongeveer 5 µm PVC-coating zonder UV-crosslink ongeveer 8 µm PVC-PURcoating met UV-crosslink ongeveer 7 µm PVC-PUR-coating met UV-crosslink ongeveer 17 µm BodenWandDecke 4/04 Sidan 70 Deze foto verscheen in 2008 in het Duitse tijdschrift BodenWandDecke. Het toont aan hoe dun de verschillende afwerkingslagen zijn in micrometer, in verhouding tot de dikte van de respectievelijke vloerbedekking (vertaling door de auteur). 1 Ondanks de beloftes in de reclameteksten vragen de schoonmaakrichtlijnen van de fabrikanten vaak om extra coatings aan te brengen voor stukken die intensief worden gebruikt of op plaatsen waar strenge hygiënevoorschriften gelden.

5 2. Experimentele wetenschappelijke studie over vloeroppervlakken in Oostenrijk In 2011 kreeg de University of Applied Sciences Upper Austria de opdracht voor een experimentele studie naar het materiaal en bacteriologisch gedrag van verschillende vloerbedekkingstypes. Het doel was: uitmaken was om uit te maken of ze geschikt zijn voor ziekenhuisomgevingen. De studie begon in juli 2011 in de psychiatrische inrichting Landesnervenklinik Wagner Jauregg in Linz. Er kwamen testzones met verschillende soorten vloerbedekkingen in een druk belopen gang: PVC-vloer met PU-coating (twee merken) linoleumvloer met een in de fabriek aangebrachte coating (twee merken) rubbervloer op rol zonder coating rubberen vloertegels (hogedrukvulcanisatie) met hamerslagoppervlak zonder coating Het chemische product voor alle vloeren was Floor Cleaner 5 S van Tana Chemie, Duitsland. Een zogenoemd groen onderhoudsproduct met EU-ecolabel. Na plaatsing kreeg elke vloer een dagelijkse onderhoudsbeurt: manueel door schoonmakers met een automatische reinigingsmachine met normale schoonmaakschijven en chemische schoonmaakproducten met een automatische reinigingsmachine met diamantschijven zonder chemische producten (alleen voor rubbervloeren en één PVC-merk) De reinigingsmachine was een Nilfisk BA451D.

6 Duurzaamheid, schoonmaak en onderhoud in gezondheidszorginstellingen De bijdrage van elastische vloeren De vloeren werden op 13 juli 2011 gelegd. De schoonmaak startte op 20 augustus Bij het begin van elke daaropvolgende maand werden vloermonsters genomen en metingen uitgevoerd op: dikte van de vloer dikte van de coating uitzicht van het oppervlak bacteriegroei op de vloer groei van bacteriën die in het schoongemaakte vloermonster werden gespoten Daarop volgde een interview met het schoonmaakpersoneel, om de schoonmaakkenmerken van de verschillende vloertypes te evalueren vanuit hun visie. De schoonmaak met diamantschijven werd in een extra fase getest op de rubber vloeren, uitsluitend om vast te stellen of deze methode invloed had op de glans en de ruwheid, en of ze een ander effect had op het percentage bacteriën dan andere schoonmaaksmethodes. Het eindrapport van de studie beschreef in februari 2012 de volgende resultaten: Verschillen in dikte tussen de vloerbedekkingstypes zijn niet relevant. Machinale schoonmaakmethodes hebben een sterkere impact op de oppervlakteruwheid. Dat wordt nog versterkt bij gebruik van diamantschijven. Ook de glans van het oppervlak neemt toe met machinale schoonmaak, maar het matte effect blijft wel behouden. Alleen bij polijsten met hoge snelheid met diamantschijven krijgt het oppervlak van glad, niet-getextureerd rubber een sterkere glans. Er verschijnen krassen, vooral op linoleumvloeren en op een van de geteste PVC-vloeren. Er waren zo goed als geen krassen op de geteste rubber vloeren. Gecoate vloeren tonen extreme slijtage in de coating zodat de meeste beschermlagen snel verdwijnen. Er zijn geen relevante verschillen in bacteriegroei tussen de vloertypes. Zelfs het gebruik van water had geen negatieve invloed op de aanwezigheid van bacteriën. Dat betekent dat schoonmaak met diamantschijven en water op dit vlak evenwaardig is.

7 Het meest opvallend resultaat was duidelijk de afslijting van in de fabriek aangebrachte PU-bescherming en van oppervlakbescherming op PVC- en linoleumvloeren. Dikte van de coating (afslijtingsgedrag van gecoate vloeren) Een gelijkwaardig verhaal bij de bescherming van de linoleumvloer (coatinglaag): Dikte van de coating (afslijtingsgedrag van gecoate vloeren) Gemiddelde coating (µm) Teststrook 1 Teststrook 2 Gemiddelde coating (µm) Teststrook 1 Teststrook 2 Monsternummer Monsternummer Deze grafiek toont een PVC-vloer waarop vier maanden na de plaatsing geen coating meer aanwezig is. Teststrook 1 verwijst naar handmatig schoonmaak; teststrook 2 naar machinale schoonmaak waarbij de afslijting nog sneller gaat. Ook hier neemt de dikte van de coating sterk af, al is er na vier maanden nog een dun laagje aanwezig. Naar verwachting verdwijnt ook dat na nog eens vier weken.

8 Duurzaamheid, schoonmaak en onderhoud in gezondheidszorginstellingen De bijdrage van elastische vloeren In vergelijking met de andere coating op linoleum is dat een heel goed resultaat. De coating van een concurrerend linoleummerk verdween al na drie maanden. Dikte van de coating (afslijtingsgedrag van gecoate vloeren) Gemiddelde coating (µm) Teststrook 1 Teststrook 2 Monsternummer De dikte van de coating slijt heel snel weg. Op teststrook 2 verdween de coating bij monster 3, op teststrook 1 bij monster 4.

9 De foto s van het oppervlak zijn een verdere aanwijzing van het verlies aan kwaliteit en bescherming. Alleen de rubber vloeren zonder coating vertoonden stabiele schoonmaakkenmerken en zagen er bij de eindevaluatie nog heel goed uit: Linoleum met oppervlakbescherming, vóór machinale schoonmaak en vier maanden erna: Referentiemeting monster 0 Monster 4, Teststrook 2 Monster 1 Teststrook 3 Monster 4 Teststrook 3 Bij linoleum is oppervlakbescherming van essentieel belang voor de schoonmaak én voor de stabiliteit van het product zelf. Zodra het oppervlak niet langer beschermd wordt, wordt het gevoelig voor water en begint een afbraakproces. Onbeschermd linoleum toont ook oxidatiesporen waar de lijnzaadolie reageert op zuurstof en als er een belangrijke aldehyde-uitstoot is. De Linz-studie besluit dat vloerbedekking met een PU coating of beschermlaag die uitsluitend met onderhoudsproducten wordt behandeld, bij alle poetsmethodes wegslijt. Afhankelijk van de gebruiksfrequentie gebeurt dit sneller of trager. Zodra de beschermende coating verdwenen is, wordt schoonmaak en onderhoud heel wat moeilijker. In vergelijking met andere vloeren, waren er nauwelijks krassen zichtbaar. (eindverslag ). Het schoonmaakpersoneel evalueerde de rubber vloeren (beide soorten) heel positief. Ze vertoonden nauwelijks slijtage. Omdat deze vloeren geen coating hebben, is verlies aan de toplaag geen relevant aspect. Schoonmaak en onderhoud gaven tijdens de hele testperiode aanzienlijk betere resultaten.

10 Duurzaamheid, schoonmaak en onderhoud in gezondheidszorginstellingen De bijdrage van elastische vloeren Schoonmaak met diamantschijven schoonmaak zonder chemicaliën Naast de normale handmatige en machinale schoonmaakmethodes, gebeurden er ook testen met diamantschijven (pads) op dezelfde reinigingsmachines. Reinigen met diamantschijven is een nieuw onderhoudsprocedé, dat vooral werd ontwikkeld voor keramische tegelvloeren. Er worden minuscule stukjes industriële diamant op de schoonmaakschijven aangebracht. Diamantschijven zijn beschikbaar met verschillende afschuurgraden. Ze passen op alle veelgebruikte reinigingsmachines. In een ziekenhuisomgeving is deze methode ook toepasbaar bij het handmatig dweilen (samen met desinfectie), vooral in patiëntenkamers en andere ruimtes die moeilijk toegankelijk zijn voor dagelijkse schoonmaak met een machine. De test met diamantschijven heeft betrekking op de twee rubbervloeren en één PVC-vloer, waarbij de fabrikant expliciet dit gebruik aanbeveelt. De resultaten spreken voor zichzelf: De PU-coating van de PVC-vloer sleet nog sneller af: Coatingdikte (slijtgedrag van gecoate vloeren) Gemiddelde coating (µm) Monsternummer Teststrook 1 Teststrook 2 Teststrook 3 Ze zijn geschikt voor: regelmatige schoonmaak en onderhoud; tussentijdse schoonmaakbeurten om opgestapelde vervuiling, ontsmettingslagen of residu van schoonmaakchemicaliën te verwijderen; de sterkst afschurende versie is ook geschikt om lichte beschadigingen aan de vloer te herstellen en om opgestapeld vuil en coatinglagen van oude vloeren te verwijderen. In bijna alle gevallen maken de diamanten chemische schoonmaakmiddelen overbodig. Alleen voldoende schoon water is nodig. Deze vloer is de enige gecoate vloer die in elk van de drie teststroken werd geplaatst (inclusief schoonmaak met diamantschijven). De fabrikant stelt dat deze coating geschikt is voor schoonmaak met diamantschijven in hun lichtste versie. Toch tonen de resultaten aan dat op teststrook 3 na twee maanden geen coating meer zichtbaar is. Op de andere teststroken verdween de coating na respectievelijk drie (machinereiniging) en vier maanden (manuele schoonmaak). Slot opmerkingen van de studie over het visuele aspect: Alle vloeren werden geplaatst op 13 juli Na de eerste twee maanden was er slijtage zichtbaar. Toch zijn de vloeren over het algemeen nog in heel goede staat. Er zijn geen zichtbare scheuren of gaten. Bij microscoopopnames zien we toch duidelijke krassen op sommige plaatsen. Vooral de PVC-vloer (monster 2) toont zichtbare tekenen van slijtage zoals krassen en vervuiling. Er is een maandelijkse evaluatie van alle vloeren met de schoonmaakploeg 2. Alle beschreven vloeren worden beoordeeld als overwegend voldoende. De vloer (monster 2) bleek wel moeilijk schoon te maken. Beide linoleumvloeren zijn moeilijk schoon te maken. De schoonmaakploeg is vooral tevreden over het schoonmaakgedrag van de rubbervloer norament grano. Zowel handmatig als machinaal schoonmaken gaat gemakkelijk. Ook de zachte rubbervloer kreeg een erg positieve evaluatie. 2 Het is belangrijk om weten dat gedurende de volledige testperiode de schoonmaakploeg niet is veranderd.

11 Resultaten van bacterietest Om mogelijke verschillen te identificeren tussen vloeren en schoonmaakmethodes werden er rechtstreeks op de geplaatste vloeren set-off tests uitgevoerd met een gelijke concentratie van vooraf aangebrachte bacteriën (concentratie van 10 4 /ml, de toegepaste hoeveelheid op elke strook was 200 µl). De tests gebeurden met de bacteriën Escherichia coli en stafylococcus aurea. Resultaten met Escherichia coli: De grafiek toont het herstelpercentage na schoonmaak in de set-off-tests. De drie kleuren verwijzen naar handmatige schoonmaak (blauw), machinale schoonmaak (rood) en diamantschijfschoonmaak zonder chemicaliën (groen). Het is duidelijk dat er geen significante verschillen zijn tussen vloerbedekkingen en reinigingsmethodes. Daaruit leiden we af dat de reinigingsmethode zonder chemicaliën hetzelfde resultaat boekt voor de invloed op bacteriën (zie ook het eindverslag, p. 48 met de interpretatie van de resultaten van de bacteriologische tests). Testen met stafylococcus aurea: Recovery rate in % Teststrook 1 Teststrook 2 Teststrook 3 Recovery rate in % Teststrook 1 Teststrook 2 Teststrook 3 Samenvatting PU-coatings en deklagen hebben zonder adequate, maar dure beschermingsmaatregelen een korte levensduur. Onbeschermde PVC- en linoleumvloeren zijn moeilijk te onderhouden. Rubber vloeren met gesloten oppervlak zijn een alternatief voor elastische vloerbedekking zonder de noodzaak van een coating of om het even welke onderhoudskenmerken van gemakkelijke reiniging. Diamantschijfreiniging is geschikt voor rubber vloeren met gesloten oppervlak zonder coating en laat een forse besparing toe op het gebruik van chemische producten.

12 Duurzaamheid, schoonmaak en onderhoud in gezondheidszorginstellingen De bijdrage van elastische vloeren In de tussentijd werd er in dit ziekenhuis 3500 m² zachte rubber vloeren geïnstalleerd. De schoonmaak gebeurt met een combinatie van diamantschijfmethode en handmatige reiniging. Tijdens het eerste jaar hield het ziekenhuis bij hoeveel werkuren en chemische producten nodig waren voor de schoonmaak van deze nieuwe geïnstalleerde vloer. Ze rapporteerden in een brief over de resultaten: (Deze foto werd genomen in, juli 2013 in de Landesnervenklinik in Linz)

13 3. Slotopmerkingen Elastische vloerbedekking is het vaakst gebruikte vloerafwerkingstype in de gezondheidszorg. Vanuit de bestaande cultuur en traditie domineerden PVC- en linoleumvloeren vroeger deze markt. Rubber vloeren werden de laatste tien jaar steeds belangrijker, al werden hun eigenschappen en resultaten vaak onderschat of genegeerd. De recentste generatie eco-gecertificeerde rubber vloeren biedt een pak nieuwe karakteristieken voor gezondheidszorginstellingen die gebonden zijn aan de hoogste milieuvereisten hoger dan bestaande wettelijke normen en criteria voor ecolabels. Daarbij horen een gecontroleerd pakket van vloerbedekking én legmaterialen. De bovenlaag van de rubber vloeren staat het gebruik van groene schoonmaakmiddelen toe. Chemische producten kunnen zelfs helemaal worden weggelaten. Het is mogelijk om geslaagde referentieplaatsingen van dit concept te bekijken en te onderzoeken. Een daarvan is de Duitse Asklepios-groep ( Groen ziekenhuis ). Zij passen de vermelde kenmerken toe in hun recentste installaties in Duitsland. Veel ziekenhuizen in de Verenigde Staten (bijv. Kaiser Permanente) en in Europa plaatsten ook nora vloeren met beperkt onderhoud, zoals het Algemeen Ziekenhuis van Wenen, het Universitair Ziekenhuis Antwerpen, het kinderziekenhuis van Basel, het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam, het Evelina Children s Hospital in Londen en vele andere.

14 Duurzaamheid, schoonmaak en onderhoud in gezondheidszorginstellingen De bijdrage van elastische vloeren (Deze foto werd genomen voor de website en verwijst naar LEED Pilot Credits PBT Source Reduction, augustus 2013.).

15 Uitgever nora systems GmbH Höhnerweg Weinheim Duitsland Tel.: (+49) Fax.: (+49) Copyright Het copyright van de inhoud van dit document, vooral teksten, beeldmateriaal, grafieken, geluidsfragmenten, animaties, films en geïntegreerde documenten, maar ook de lay-out, is het exclusieve eigendom van nora systems GmbH. De inhoud van dit document mag niet worden gekopieerd, verdeeld, gewijzigd, gepubliceerd, in een informatiesysteem bewaard of beschikbaar gesteld voor derden voor commerciële of verspreidingsdoeleinden, tenzij met de voorafgaandelijke toestemming van nora systems GmbH. Waarborg, uitsluiting van aansprakelijkheid Uiterste zorg werd besteed aan teksten, referenties en beeldmateriaal. De informatie in dit document is desondanks niet bindend. nora systems GmbH geeft geen waarborg op de accuraatheid, nauwkeurigheid, actualiteit of volledigheid van de informatie in dit document. nora systems GmbH neemt geen verantwoordelijkheid op voor de inhoud van derden waar nora systems GmbH naar verwijst. De handelsrechten van de respectievelijke geregistreerde eigenaars moeten worden nageleefd. nora systems GmbH behoudt zich het recht voor om de inhoud te verbeteren of aan te vullen zonder voorafgaande kennisgeving. Onder geen enkele voorwaarde kan nora systems GmbH aansprakelijk worden gesteld voor schade die voortvloeit uit het gebruik van dit document welke ook de wettelijke grondslag ervan is. Ook uitgesloten is elke aansprakelijkheid voor verlies aan inkomsten, operationele onderbrekingen, verlies van programma s en andere gegevens. Dat geldt ook als wij speciaal worden gewaarschuwd dat zulk verlies mogelijk is. Deze uitsluiting van aansprakelijkheid is niet van toepassing als mensen schade lijden aan leven, ledematen of gezondheid als gevolg van een aanwrijfbare actie van nora systems GmbH of zijn afgevaardigden, en evenmin als andere schade optrad ten gevolge van opzettelijk of flagrant nalatig gedrag van nora systems GmbH. Handelsmerkrechten Het nora -handelsmerk en elk ander geregistreerd handelsmerk in dit document werd door nora systems GmbH geregistreerd voor de onderneming, het land en dochterbedrijven.