Colofon. Uitgave van UNIZO VZW, Graydon Belgium NV en UCM

Transcriptie

1 Shutterstock

2 Colofon Uitgave van UNIZO VZW, Graydon Belgium NV en UCM Redactie Gilles Vandorpe (Coördinator Onderzoek UNIZO-Studiedienst) Charlie Tchinda (Economiste-Statisticien UCM-Studiedienst) Begeleidingscomité en databronnen Peter Thijs (Programmatie Graydon Belgium NV) Aimé Le Roy (Research & Development Graydon Belgium NV) Johan Bortier (Directeur UNIZO-Studiedienst) Eric Van den Broele (Senior Manager Research & Development Graydon Belgium NV) Arnaud Deplae (Directeur UCM-Studiedienst) Contact UNIZO-Studiedienst Willebroekkaai 37, 1000 Brussel Tel.: Fax: Graydon Belgium NV Uitbreidingstraat 84-b1, 2600 Antwerpen (Berchem) Tel.: Fax: UCM Service d Etudes Chaussée de Marche 637, 5100 Wierde Tel.: Fax: service.etudes@ucm.be Overname en gebruik van dit onderzoek wordt aangemoedigd mits bronvermelding UNIZO Graydon Belgium - UCM. Deze brochure is louter ter informatie opgesteld. De gegevens zijn ontwikkeld op basis van de Graydon-databanken. De verwerking ervan gebeurde door de studiediensten van UNIZO en UCM. Uitgevers, informatieverstrekker noch auteurs kunnen aansprakelijk gesteld worden voor mogelijke onnauwkeurigheden. De uiteindelijke interpretatie van de gegevens is voor rekening van de lezer.

3

4

5 Inhoud Voorwoord...7 Werkwijze...8 Stijging van het aantal starters met 4,7% Daling aantal starters tijdens eerste kwartaal Zwaartepunt startersactiviteiten ligt in Vlaanderen...13 Aantal starters stijgt voornamelijk in Vlaanderen en in mindere mate in Brussel, in Wallonië is er zelfs een beperkte achteruitgang...14 Gelijklopende trend voor alle gewesten tijdens eerste kwartaal Brussel heeft hoogste startersdichtheid, gelijkaardige startersdichtheid in Vlaanderen & Wallonië...16 Waals-Brabant is meest ondernemende provincie in België, in Vlaanderen spant Antwerpen de kroon...17 Provincie Antwerpen telt grootste aantal nieuwe ondernemingen...18 Toename starters meest uitgesproken in West-Vlaanderen, Luik laat sterke daling optekenen...20 Grote verschillen in daling van het aantal starters in de verschillende provincies gedurende eerste kwartaal...21 BVBA blijft met voorsprong de belangrijkste vennootschapsvorm...22 Toename eenmanszaken zet zich onverminderd voort...24 Medische beroepen en zakelijke diensten meest populaire starterssectoren...25 Top 25 van de meest voorkomende startersactiviteiten: adviesbureaus op nummer 1, verpleegkundige activiteiten op nummer 2, ambulante revalidatietechnieken op nummer Status quo in aandeel mannen versus vrouwen die eenmanszaak starten % van de starters overleeft de eerste 5 jaar, Vlaamse starters overleven meer in vergelijking met Brussel en Wallonië...31 West-Vlaanderen en Vlaams-Brabant hebben hoogste overlevingsgraad, Henegouwen laagste...32 Overlevingsgraad per sector: na 5 jaar overleeft 90% van de vrije beroepen maar slechts de helft van de horecazaken...33 De financiële gezondheid van starters na 5 jaar ,5% van de nieuwe ondernemingen heeft personeel in dienst binnen het jaar...39 GINOO-S De Graydon Index van de Nieuw Opgerichte Ondernemingen en Stopzetting (GINOO-S)... 42

6

7 Voorwoord Goed nieuws. Voor het eerst sinds jaren overschrijdt het aantal starters de kaap van In 2014 waagden ondernemers de stap naar een eigen zaak. Dat zijn er niet alleen meer dan , maar bovendien 4,7 procent meer dan het jaar voordien. En ook, een stijging van het aantal starters was al een hele tijd geleden. We kunnen dus voorzichtig zeggen dat onze economie stilaan uit het dal kruipt. De economische bedrijvigheid wint aan kracht. Daarom is de Startersatlas zo belangrijk. Het is een graadmeter voor het vertrouwen in de economie. Niet vanuit een buikgevoel, maar vanuit objectief cijfermateriaal. En de Startersatlas is bijgevolg ook het fundament voor gedragen beleidsaanbevelingen. Toch mogen we niet te hard van stapel lopen. De stijging van het aantal starters is vooral te danken aan de bedrijvigheid in Vlaanderen. Daar begonnen meer mensen (ofwel 7,6 procent) een onderneming in vergelijking met het jaar voordien. In Brussel neemt het aantal starters eveneens toe, maar minder sterk dan in Vlaanderen. In Wallonië gaat het aantal starters er op achteruit. Wat moeten we hieruit concluderen? Een goede ondersteuning van starters blijft onontbeerlijk. De overheid heeft hier een belangrijk aandeel in. Zo kan ze verder werken aan de verbetering van het sociaal statuut van zelfstandigen. Het werknemersschap blijft voor heel wat jongeren nog steeds aantrekkelijker net omdat het statuut meer zekerheid en voordelen biedt of lijkt te bieden. Ook aan de toegang tot financiering voor startende ondernemers is nog werk aan de winkel. Nog te veel starters maar liefst een kwart krijgt met een gedeeltelijke of volledige kredietweigering te maken, zo blijkt uit UNIZO-onderzoek. Ten slotte blijven het aantal reglementeringen, de vele paperassen en de vergunningsvoorwaarden voor kandidaat-ondernemers een struikelblok. Ondernemers dragen bij tot de groei van de economie en de tewerkstelling in ons land. Een goede instroom is dus cruciaal. Een eigen zaak starten is echter niet voor iedereen weggelegd. Het begint met een stevige portie goesting en een goed idee. Maar je moet ook risico s durven nemen, verantwoordelijkheid dragen en vaak ook eigen spaarmiddelen willen investeren. Als wij daar op één of andere manier aan kunnen bijdragen, dan doen we dat graag. We ondersteunen jonge kandidaat-ondernemers in de uitbouw van hun zaak via initiatieven als de Vlaamse Startersweek, maar vooral via haalbaarheidsstudies, persoonlijke begeleiding en advies vanuit de UNIZO Startersservice. Neem een kijkje op en ontdek wat wij voor starters kunnen doen. Karel Van Eetvelt UNIZO Gedelegeerd Bestuurder karel.vaneetvelt@unizo.be Christine Lhoste UCM Secrétaire Générale christine.lhoste@ucm.be STARTERSATLAS

8 Werkwijze In 2004 startte UNIZO, de Unie van Zelfstandige Ondernemers, met de publicatie van de Startersatlas. Dit werk bundelde voor het eerst alle relevante startersstatistieken. Naar jaarlijkse gewoonte maakt UNIZO een update van de Startersatlas, dit jaar dus voor de elfde keer. Het is het tweede jaar op rij dat de Startersatlas in samenwerking met UCM wordt opgemaakt. Sedert 2011 worden alle data voor de Starteratlas aangeleverd door Graydon Belgium NV. In samenwerking met Graydon Belgium NV worden de gegevens van de Kruispuntbank voor Ondernemingen (KBO), BTW-gegevens, het Belgisch Staatsblad, de RSZ,... geanalyseerd en verder bewerkt. Het resultaat zijn diverse statistieken die zo dicht mogelijk aansluiten bij de werkelijkheid. Daarbij dienen enkele methodologische keuzes te worden gemaakt, die hieronder verder worden uitgelegd. Wie de cijfers die worden geciteerd in de vorige edities van de startersatlas vergelijkt met de huidige, zal merken dat met deze editie de methodologie is aangepast, waardoor het cijfermateriaal ten opzichte van de vorige edities niet vergelijkbaar is. Sedert 2009 ontstond namelijk de verplichting ook niet handelsondernemingen in de Kruispuntbank Ondernemingen (KBO) op te nemen. Dit betekent concreet dat ook de vrije en intellectuele beroepen, waaronder apothekers, advocaten, architecten, dokters, notarissen en paramedische beroepen, een eigen ondernemingsnummer kregen. Dit werd geleidelijk aan en vaak met terugwerkende kracht in de KBO opgenomen. Tot nog toe werd, omwille van het instabiele karakter van het materiaal, ervoor geopteerd geen rekening te houden met de retroactieve toevoegingen. Echter, nu het retroactief toevoegen van deze populatie is gestabiliseerd worden ze vanaf deze editie wel volledig meegeteld. Dit resulteert in wijzigingen die vooral merkbaar zijn in de totaalvolumes. De lezer zal merken dat, op de editie 2013 na, dit slechts geringe wijzigingen brengt in de trends die bij de vorige edities werden gerapporteerd. ONDERNEMINGEN EN ONDERNEMERS Het grootste deel van deze Startersatlas richt zich op nieuwe ondernemingen. Het gaat om ondernemingen die nieuw worden ingeschreven in de KBO, de Kruispuntbank voor Ondernemingen. De gegevens hiervoor worden aangeleverd door Graydon Belgium NV. Wanneer twee of meer personen samen één nieuwe onderneming oprichten, wordt in de statistiek slechts één nieuwe onderneming geteld. Omgekeerd is het ook zo dat één persoon twee nieuwe ondernemingen kan oprichten. In dat geval komen deze twee nieuwe ondernemingen in de statistiek terecht. Er worden immers twee nieuwe ondernemingsnummers gecreëerd. REËLE STARTDATUM IN PLAATS VAN ADMINISTRATIEVE Wanneer komt een onderneming in de statistiek terecht? Een onderneming die zich in december inschrijft in de KBO omdat ze in januari wil starten, kan ofwel in december ofwel in januari opgenomen worden in de statistiek. Voor deze studie wordt ervoor geopteerd om voor de zelfstandigen zonder vennootschap of eenmanszaken de effectieve startdatum 8 STARTERSATLAS 2015

9 als referentiedatum te gebruiken. De onderneming die zich in december inschrijft in de KBO, wordt in deze studie dus pas in januari meegeteld in de statistiek. Voor de vennootschappen wordt als startdatum de datum van eerste inschrijving in de KBO genomen. Dit is in principe de datum van neerlegging van de akten bij de griffie van de Handelsrechtbank. Zo bekomen we de meest volledige statistieken. RELEVANTE JURIDISCHE VORMEN In de brutostatistiek zijn alle ondernemingen en organisaties opgenomen die ingeschreven zijn in de KBO. Het probleem is echter dat niet alle inschrijvingen in de KBO betrekking hebben op ondernemingen in de ware betekenis van het woord. Daarom zijn in deze studie enkel de eenmanszaken en de vennootschappen opgenomen. Rechtsvormen die in rekening worden genomen zijn: NV-BVBA-EVBA-SV- BA-VOF-COMA-COMV-CVBA-CVOH-MS-LV- VBR-ESV en uiteraard ook eenmanszaken. Dit houdt meteen ook in dat volgende juridische vormen niet werden opgenomen in de statistiek: vzw s, verenigingen van mede-eigenaars, Europese Economische Samenwerkingsverbanden in diverse vormen en publiekrechtelijke vennootschappen. Al deze juridische entiteiten verontreinigen de gegevens over startende ondernemingen. Verder moet er ook rekening worden gehouden met het feit dat omvormingen van een eenmanszaak naar een vennootschap niet kunnen worden getraceerd. Ze werden dan ook verwerkt als startende ondernemingen, hoewel ze dit in feite niet zijn. De jaarcijfers vermeld in de Startersatlas tot en met het einde van 2014 geven de situatie weer zoals gemeten op 3 april De gegevens met betrekking tot het eerste kwartaal 2015 zijn geüpdatet op 27 april 2015 en zullen nog evolueren. SECTORINDELING De sectorindeling is dezelfde als die uit het KMO-Rapport Vlaanderen, eveneens een gezamenlijke publicatie van UNIZO vzw, UCM en Graydon Belgium nv. Op die manier kunnen de verschillende studies gemakkelijk onderling vergeleken worden. DE BESTE BRON De statistieken die op basis van de analyse van Graydon Belgium NV en de studiediensten van UNIZO en UCM werden opgesteld en geïnterpreteerd, zijn nog voor verbetering vatbaar. Ze zijn immers gebaseerd op de beschikbare gegevens en die zijn op dit moment nog onvolledig. Pas als de gegevens van de Rijksdienst voor Sociale Verzekering der Zelfstandigen het RSVZ (adressen, statuut, niet-btw-plichtigen, onderscheid hoofd- en bijberoep...) worden vrijgemaakt en gekoppeld worden aan de gegevens zoals ze in deze studie werden geselecteerd, kunnen echt 100% correcte cijfers worden gegeven. In afwachting zal de Startersatlas echter de meest betrouwbare bron zijn. Een bron die duidelijk aangeeft wat de cijfers wél en niet zeggen. STARTERSATLAS

10

11 Stijging van het aantal starters met 4,7% In 2014 werden er in België nieuwe ondernemingen opgestart. We gaan dus opnieuw over de kaap van starters na 2 mindere jaren. Het aantal starters in 2014 komt overeen met een stijging van ruim starters of 4,7% ten opzichte van Het jaar daarvoor 2012 was een jaar met een scherpe daling (-5,2%) van het aantal starters tot net geen De stijging van het aantal starters is een teken dat de economische bedrijvigheid in België opnieuw aan kracht wint na een aantal moeilijke jaren. Zoals gezegd was 2012 een jaar met een scherpe daling in het aantal starters. In 2013 bleven we steken op het lage niveau van 2012 en ook 2008 en 2009 waren jaren waar we een negatieve evolutie van het aantal starters konden vaststellen. Ten opzichte van 2005 nam het aantal starters wel nog ruim toe met 36,6%. FEDERAAL NIVEAU Totaal Procentuele verandering t.o.v. vorig jaar ,68% ,09% ,29% ,24% ,90% ,51% ,23% ,64% ,69% EVOLUTIE VAN HET TOTAAL AANTAL STARTERS 4,69% STARTERSATLAS

12 Daling aantal starters tijdens eerste kwartaal 2015 In het eerste kwartaal van 2015 stellen we een daling vast van het aantal starters met 4,18% ten opzichte van de eerste drie maanden van vorig jaar. We wijzen er wel nadrukkelijk op dat de cijfers voor het eerste kwartaal nog verder zullen evolueren en een toename kennen tussen 5% en 10%. Op basis van ervaringen uit voorgaande jaren verwachten we uit te komen op ongeveer starters tijdens het eerste kwartaal, wat gelijk staat met een quasi status quo ten opzichte van het eerste kwartaal van FEDERAAL NIVEAU Totaal Procentuele verandering t.o.v. vorig jaar ,73% ,91% ,13% ,61% ,55% ,10% ,99% ,60% ,09% ,18% EVOLUTIE VAN HET TOTAAL AANTAL STARTERS TIJDENS HET EERSTE KWARTAAL -4,18% STARTERSATLAS 2015

13 Zwaartepunt startersactiviteiten ligt in Vlaanderen Als we het aantal starters opdelen volgens gewest, dan blijkt dat Vlaanderen starters telt. Wallonië en Brussel tellen respectievelijk en starters in Dit betekent dat Vlaanderen een aandeel haalt van 54,6%. Wallonië en Brussel halen een aandeel van respectievelijk 27% en 13,8%. Bedrijven met een zetel in het buitenland of zonder gekend adres in België halen een aandeel van 4,6%. Ten opzichte van 2005 stellen we vast dat het aandeel van starters in Vlaanderen zakt van 58,1% tot 54,6% in In Brussel is het aandeel gestegen van 12,7% tot 13,8%. Wallonië haalt in 2005 een aandeel van 27,7% en in 2014 bedraagt het aandeel 27%. VLAAMS GEWEST BRUSSELS GEWEST WAALS GEWEST Bedrijven met zetel in buitenland of zonder gekend adres in België EVOLUTIE VAN HET AANTAL STARTENDE ONDERNEMINGEN PER GEWEST Totaal Aandeel van het gewest Totaal Aandeel van het gewest Totaal Aandeel van het gewest Totaal Aandeel van het gewest ,09% ,72% ,69% 898 1,50% ,77% ,48% ,10% ,65% ,60% ,19% ,72% ,49% ,09% ,52% ,57% ,82% ,78% ,98% ,20% ,03% ,00% ,54% ,55% ,92% ,26% ,02% ,84% ,88% ,22% ,51% ,10% ,18% ,11% ,02% ,30% ,57% ,59% ,82% ,96% ,64% Vlaams Gewest Brussels Gewest Waals Gewest Bedrijven met zetel in buitenland of zonder gekend adres in België STARTERSATLAS

14 Aantal starters stijgt voornamelijk in Vlaanderen en in mindere mate in Brussel, in Wallonië is er zelfs een beperkte achteruitgang De stijging van het aantal starters in België is voornamelijk toe te schrijven aan de sterke stijging in Vlaanderen. We noteren er een toename van starters ten opzichte van 2013 of een stijging met 7,6%. In Brussel stijgt het aantal starters ook maar minder sterk dan in Vlaanderen. Het aantal starters komt er in 2014 uit op nieuwe ondernemingen wat gelijk staat met een stijging van 3,1%. Wallonië laat een zeer beperkte daling optekenen met -0,2% of 54 starters minder ten opzichte van het voorgaande jaar. Als we de cijfers vergelijken ten opzichte van 2011 blijkt dat alleen Brussel beter doet en in 2014 een stijging laat optekenen van 5,9% ten opzichte Vlaanderen zit nog niet opnieuw aan het recordniveau van 2011 toen er nog bijna starters werden geteld. Vandaag zit Vlaanderen nog 1,4% onder dit recordniveau. Wallonië doet het nog slechter en zit nog 3,3% onder het topniveau van 2011 toen bijna starters werden geteld. FEDERAAL NIVEAU VLAAMS GEWEST BRUSSELS GEWEST WAALS GEWEST Bedrijven met zetel in buitenland of zonder gekend adres in België Totaal Procentuele verandering t.o.v. vorig jaar Totaal Procentuele verandering t.o.v. vorig jaar Totaal Procentuele verandering t.o.v. vorig jaar Totaal Procentuele verandering t.o.v. vorig jaar Totaal Procentuele verandering t.o.v. vorig jaar ,68% ,04% ,52% ,39% ,95% ,09% ,78% ,26% ,61% ,56% ,29% ,47% ,19% ,81% ,15% ,24% ,44% ,48% ,54% ,13% ,90% ,36% ,07% ,30% ,78% ,51% ,13% ,54% ,62% ,54% ,23% ,00% ,69% ,35% ,90% ,64% ,42% ,48% ,36% ,20% ,69% ,61% ,15% ,25% ,15% 14 STARTERSATLAS 2015

15 Gelijklopende trend voor alle gewesten tijdens eerste kwartaal 2015 Tijdens het eerste kwartaal van 2015 kennen alle gewesten een dalende trend van het aantal starters. In Brussel stellen we de grootste daling vast met -5,5%. In Wallonië is er een gelijkaardige daling met -5,3%. Vlaanderen doet het dit jaar tijdens het eerste kwartaal iets beter in vergelijking met de andere gewesten en laat een daling optekenen van -2,9%. Ook hier wijzen we er op dat de cijfers nog verder zullen evolueren en een toename zullen kennen met ongeveer 5% tot 10%. Dit betekent dat de daling voor het eerste kwartaal op basis van de huidige cijfers wellicht eerder zal uitkomen op een lichte stijging voor Vlaanderen met 1,4%. Brussel en Wallonië zouden toch nog een lichte daling laten optekenen met respectievelijk -0,7% en -0,1%. VLAAMS GEWEST BRUSSELS GEWEST WAALS GEWEST Totaal Procentuele verandering t.o.v. vorig jaar Totaal Procentuele verandering t.o.v. vorig jaar Totaal Procentuele verandering t.o.v. vorig jaar Bedrijven met zetel in buitenland of zonder gekend adres in België Totaal EVOLUTIE VAN HET AANTAL STARTENDE ONDERNEMINGEN PER GEWEST Procentuele verandering t.o.v. vorig jaar ,39% ,64% ,31% ,83% ,80% ,49% ,85% 316 4,64% ,35% ,26% ,57% ,04% ,87% ,56% ,94% ,27% ,66% ,67% ,26% ,00% ,82% ,96% ,41% 872-5,63% ,21% ,08% ,05% 819-6,08% ,83% ,85% ,91% 836 2,08% ,12% ,95% ,19% 890 6,46% ,91% ,46% ,32% 806-9,44% Vlaams Gewest Brussels Gewest Waals Gewest Bedrijven met zetel in buitenland of zonder gekend adres in België STARTERSATLAS

16 Brussel heeft hoogste startersdichtheid, gelijkaardige startersdichtheid in Vlaanderen & Wallonië Net zoals de voorbije jaren is de startersdichtheid met 9,3 starters op inwoners het hoogst in Brussel. Vlaanderen scoort beduidend lager met 6,4 starters per inwoners, wat neerkomt op 1 startende ondernemer per 156 inwoners. Het Waalse Gewest scoort het minst goed met 6,1 starters per inwoners of 1 startende ondernemer per 163 inwoners. Ten opzichte van vorig jaar neemt de startersdichtheid in alle gewesten toe. In Vlaanderen telden we vorig jaar 5,7 starters per inwoners. In Wallonië en Brussel telden we respectievelijk 5,3 en 8,5 starters per inwoners. Brussel dankt zijn hoge startersconcentratie vooral aan zijn functie als hoofdstad van het land en van de Europese Unie en de daaraan verbonden aanwezigheid van Europese instellingen en internationale ondernemingen. De herkomst van een bedrijf wordt immers bepaald aan de hand van de maatschappelijk zetel van de onderneming en Brussel trekt als hoofdstad verhoudingsgewijs meer ondernemingen en maatschappelijke zetels aan. De Brusselse cijfers moeten dan ook vanuit een andere context bekeken worden dan die voor Vlaanderen en Wallonië. Aantal inwoners Bron: FOD economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie - bevolkingscijfers per 1 januari 2014 Aandeel in % op totale bevolking federaal Aantal starters Bron: Graydon Belgium NV ( in samenwerking met UNIZO ( Aandeel in % op totaal aantal starters federaal 1 starter per... inwoners Federaal ,9 Aantal starters per inwoners Vlaams Gewest ,49% ,11% 156 6,4 Brussel Hoofdstad ,43% ,02% 107 9,3 Waals Gewest ,07% ,30% 163 6,1 (*) Opgelet: de categorie bedrijven met maatschappelijke zetel in het buitenland of zonder adres gekend in België werd niet opgenomen in deze tabel. 16 STARTERSATLAS 2015

17 Waals-Brabant is meest ondernemende provincie in België, in Vlaanderen spant Antwerpen de kroon Als we Brussel buiten beschouwing laten en ons enkel concentreren op de cijfers in Vlaanderen en Brussel, zien we dat Waals-Brabant de hoogste startersdichtheid haalt met 1 starter per 126 inwoners, of 7,9 starters per inwoners. Daarmee scoort Waals-Brabant zeer goed in vergelijking met de andere Waalse provincies. Vooral Henegouwen en Luxemburg scoren beduidend lager met telkens 1 starter per 187 inwoners. In Vlaanderen is de koppositie voor Antwerpen met 1 starter per 148 inwoners of 6,8 starters per inwoners. Aantal inwoners Bron: FOD economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie - bevolkingscijfers per 1 januari 2014 Aandeel in % op totale bevolking federaal Aantal starters Bron: Graydon Belgium NV (www. graydon.be) in samenwerking met UNIZO ( Aandeel in % op totaal aantal starters federaal 1 starter per... inwoners Federaal ,9 Aantal starters per inwoners Vlaams Gewest ,49% ,11% 156 6,4 West-Vlaanderen ,54% ,52% 159 6,3 Oost-Vlaanderen ,17% ,96% 159 6,3 Antwerpen ,17% ,73% 148 6,8 Limburg ,68% ,88% 161 6,2 Vlaams Brabant ,93% ,02% 158 6,3 Brussel Hoofdstad ,43% ,02% 107 9,3 Waals Gewest ,07% ,30% 163 6,1 Waals Brabant ,51% ,01% 126 7,9 Henegouwen ,95% ,20% 187 5,4 Namen ,35% ,92% 160 6,3 Luik ,79% ,27% 152 6,6 Luxemburg ,48% ,91% 187 5,3 (*) Opgelet: de categorie bedrijven met maatschappelijke zetel in het buitenland of zonder adres gekend in België werd niet opgenomen in deze tabel. STARTERSATLAS

18 Provincie Antwerpen telt grootste aantal nieuwe ondernemingen Met nieuw opgestarte ondernemingen (16% van de totale starterspopulatie) gaat de provincie Antwerpen de andere provincies ruim vooraf. Op de tweede plaats volgt Brussel met nieuw gestarte ondernemingen of een aandeel van 13,8%. Oost-Vlaanderen komt op een derde plaats met starters (12%). De provincies met het kleinste aantal starters zijn terug te vinden aan Waalse zijde, met als uitschieters Luxemburg (1,8%), Namen (3,7%) en Waals-Brabant (4,2%). West- Vlaanderen Oost- Vlaanderen Antwerpen Limburg Vlaams Brabant Brussel hoofdstad Waals Brabant Henegouwen Namen Luik Luxemburg Bedrijven met zetel in buitenland of zonder gekend adres in België FEDERAAL STARTERSATLAS 2015

19 AANDEEL VAN DE STARTENDE ONDERNEMINGEN IN 2014 PER PROVINCIE Luxemburg 2% Luik 8% Namen 4% Henegouwen 9% Waals Brabant 4% Brussel hoofdstad 14% Vlaams Brabant 9% Bedrijven met zetel in buitenland 5% of zonder gekend adres in België West-Vlaanderen 10% Oost-Vlaanderen 12% Antwerpen 16% Limburg 7% STARTERSATLAS

20 Toename starters meest uitgesproken in West-Vlaanderen, Luik laat sterke daling optekenen In Vlaanderen is de stijging van het aantal starters het meest uitgesproken in West-Vlaanderen. Het aantal starters stijgt er met 12% t.o.v Hoewel de stijging in West-Vlaanderen dit jaar het sterkst is, was de daling er in 2013 ook het sterkst met een achteruitgang van 8,1%. Alle andere Vlaamse provincies laten een stijging van het aantal starters optekenen van 5,8% tot 8,1%. In Wallonië zien we een gevarieerd beeld. Twee provincies laten een stijging van het aantal starters optekenen. In Waals-Brabant is de stijging het sterkst met 8,9%. In Henegouwen is er een toename van het aantal starters met bijna 2%. Luik, Luxemburg en Namen laten dan weer een daling optekenen van het aantal starters. De daling is vooral uitgesproken in Luik met -6,2%. In Luxemburg en Namen blijft de daling zeer beperkt met respectievelijk -0,6% en -0,5%. In Brussel is er een stijging van het aantal starters met 3,2%. West- Vlaanderen Oost- Vlaanderen Antwerpen Limburg Vlaams Brabant Brussel hoofdstad Waals Brabant Henegouwen Namen Luik Luxemburg Bedrijven met zetel in buitenland of zonder gekend adres in België FEDERAAL ,46% 15,98% 16,43% 10,60% 16,74% 12,52% 12,59% 17,58% 19,00% 17,71% 8,92% 25,95% 14,68% ,97% 5,88% 6,04% 15,95% 5,65% 14,26% 4,98% 5,83% 4,81% 8,41% 9,87% -2,56% 8,09% ,54% -2,30% -1,17% -3,14% -3,19% -8,19% 0,10% -3,32% -4,18% -5,26% -7,25% 18,15% -3,29% ,98% -5,83% -4,06% -5,19% -3,03% -6,48% -3,48% -4,72% -8,11% 0,24% -4,73% 117,13% -2,24% ,09% 9,88% 9,38% 7,76% 9,12% 16,07% 11,54% 10,21% 14,58% 15,63% 4,82% 7,78% 10,90% ,93% 3,00% 4,17% 0,90% 3,58% 8,54% 4,65% 5,91% 8,65% 2,54% 15,16% 3,54% 4,51% ,87% -6,77% -8,93% -8,81% -5,92% -1,69% -8,24% -4,37% -0,69% -3,29% -7,92% 1,90% -5,23% ,14% -0,03% 1,37% -3,25% 1,11% 4,48% -0,51% 0,42% -4,53% 6,26% 0,14% 10,20% 0,64% ,04% 5,81% 6,28% 8,09% 7,27% 3,15% 8,86% 1,95% -0,49% -6,19% -0,61% 6,15% 4,69% 20 STARTERSATLAS 2015

21 Grote verschillen in daling van het aantal starters in de verschillende provincies gedurende eerste kwartaal Op basis van de voorlopige cijfers voor het eerste kwartaal van 2015 blijkt dat Luik de grootste achteruitgang (-10,1%) laat optekenen inzake het aantal starters. In Vlaanderen is de daling het grootst in de provincie Limburg, waar het aantal starters met 6,3% afneemt. In Vlaanderen is er enkel een stijging in Antwerpen met 0,15%. In Wallonië is er in alle provincies een daling met uitzondering van de provincie Namen waar een stijging met 1,99% wordt opgetekend en de provincie Waals-Brabant waar er een stijging is met 1,1%. Ook hier wijzen we er op dat de cijfers nog verder zullen evolueren en een toename zullen kennen met ongeveer 5% tot 10%. Dit betekent dat een aantal provincies wellicht eerder een status quo of zelfs een beperkte groei zullen realiseren. West- Vlaanderen Oost- Vlaanderen Antwerpen Limburg Vlaams Brabant Brussel hoofdstad Waals Brabant Henegouwen Namen Luik Luxemburg Bedrijven met zetel in buitenland of zonder gekend adres in België FEDERAAL ,47% 18,90% 18,86% 14,38% 15,24% 11,64% 13,89% 17,77% 17,91% 24,18% 8,51% 14,83% 15,73% ,75% 3,83% 2,98% 16,11% 10,27% 17,49% 4,32% -1,35% -2,15% 7,71% 10,36% 4,64% 6,91% ,10% 0,66% 1,35% -3,41% -1,08% -8,26% 5,85% 4,91% 4,92% -4,89% -1,27% -18,04% -1,13% ,90% -13,12% -7,04% -9,04% -12,12% -10,56% -16,69% -7,07% -19,85% -6,21% -3,08% 170,27% -7,61% ,36% 11,86% 11,07% 9,60% 14,27% 17,67% 23,48% 8,43% 23,23% 19,00% 1,86% 32,00% 13,55% ,52% 2,70% 5,91% 0,99% 4,87% 11,96% 0,34% 5,89% 7,49% 3,32% 5,47% -5,63% 5,10% ,93% 2,05% -7,88% -3,69% -3,80% -3,08% -1,67% -0,92% 0,35% -4,35% -2,96% -6,08% -2,99% ,90% -4,85% -2,83% -11,24% -8,06% 2,85% -8,50% -6,85% -6,25% 10,64% 5,60% 2,08% -3,60% ,99% 4,18% 5,30% 8,85% 13,80% 7,95% 8,43% 2,82% -7,04% -7,92% -8,43% 6,46% 5,09% ,79% -1,95% 0,15% -6,28% -5,74% -5,46% 1,14% -7,04% 1,99% -10,11% -3,68% -9,44% -4,18% STARTERSATLAS

22 BVBA blijft met voorsprong de belangrijkste vennootschapsvorm De BVBA blijft afgetekend de belangrijkste vennootschapsvorm met een aandeel van 18,4%. Dit is een status quo ten opzichte van Het gewicht van de BVBA als belangrijkste vennootschapsvorm is wel afgenomen in vergelijking met 2008 toen BVBA s voor een kwart van de totale starterspopulatie instonden. Samen met de eenmanszaak vertegenwoordigt de BVBA een aandeel van 80,1% van de totale bedrijvenpopulatie. Op de tweede plaats komt de EBVBA of eenpersoons-bvba. Het aandeel van de EBVBA bedraagt 5,5% in De commanditaire vennootschappen halen een derde plaats met een aandeel van 4,8%. NV BVBA EVBA SVBA CV CVBA CVOH COMA COMV LV VOF ESV MS Vereniging naar Buitenlands recht Eenmanszaak TOTAAL ,73% 24,70% 6,76% 0,00% 0,00% 0,51% 0,57% 0,14% 1,72% 0,13% 1,67% 0,04% 0,00% 2,33% 57,70% ,26% 24,74% 6,87% 0,00% 0,00% 0,53% 0,60% 0,17% 1,86% 0,15% 1,68% 0,03% 0,00% 2,24% 57,87% ,05% 24,72% 7,73% 0,00% 0,00% 0,49% 0,52% 0,15% 2,29% 0,17% 1,91% 0,04% 0,00% 2,32% 56,60% ,30% 25,34% 8,27% 0,00% 0,00% 0,45% 0,56% 0,11% 3,54% 0,22% 2,50% 0,02% 0,00% 2,58% 54,10% ,87% 22,99% 7,84% 0,00% 0,00% 0,47% 0,60% 0,06% 4,02% 0,30% 2,62% 0,03% 0,00% 4,02% 55,19% ,76% 23,41% 7,85% 0,52% 0,00% 0,49% 0,53% 0,07% 4,12% 0,25% 2,56% 0,03% 0,00% 3,40% 55,00% ,66% 22,78% 7,76% 0,70% 0,00% 0,45% 0,45% 0,07% 4,88% 0,21% 2,53% 0,03% 0,01% 3,54% 54,94% ,35% 19,39% 5,96% 0,67% 0,00% 0,45% 0,45% 0,04% 4,46% 0,22% 2,49% 0,04% 0,00% 3,75% 60,74% ,34% 18,52% 5,41% 0,78% 0,00% 0,51% 0,44% 0,04% 4,31% 0,14% 2,41% 0,03% 0,01% 3,77% 62,29% ,22% 18,38% 5,45% 0,88% 0,00% 0,57% 0,37% 0,03% 4,77% 0,15% 2,45% 0,02% 0,02% 3,97% 61,72% 22 STARTERSATLAS 2015

23 STARTERS: EVOLUTIE PER RECHTSVORM VAN NV BVBA EVBA SVBA CVBA CVOH COMA COMV LV VOF ESV MS Vereniging naar Buitenlands recht Eenmanszaak STARTERSATLAS

24 Toename eenmanszaken zet zich onverminderd voort Eenmanszaken Vennootschappen ,02% 14,21% ,72% 11,34% ,57% 2,28% ,27% -4,55% ,52% 11,36% ,40% 4,65% ,77% -17,41% ,22% -3,35% ,73% 6,28% Het aantal eenmanszaken neemt sinds 2009 onafgebroken toe. In 2014 tellen we eenmanszaken in België. Ten opzichte van 2009 is dit een stijging met 29,4%. Het aantal vennootschappen stijgt opnieuw nadat er de voorbije twee jaar een daling was geconstateerd. Vandaag zijn er startende vennootschappen wat nog steeds beduidend minder is ten opzichte van de startende vennootschappen in Omwille van de continue stijging van het aantal eenmanszaken en de daling van het aantal vennootschappen in 2012 en 2013, is het aandeel van de eenmanszaken gestegen van 54,9% in 2011 tot 61,7% in EVOLUTIE VAN HET AANTAL STARTENDE VENNOOTSCHAPSVORMEN EN EENMANSZAKEN Eenmanszaken Vennootschappen ,70% 42,30% ,87% 42,13% ,60% 43,40% ,10% 45,90% ,19% 44,81% ,00% 45,00% ,94% 45,06% ,74% 39,26% ,29% 37,71% ,72% 38,28% Eenmanszaken Vennootschappen STARTERSATLAS 2015

25 Medische beroepen en zakelijke diensten meest populaire starterssectoren Als we op het niveau van de hoofdgroepen blijven, zien we dat de meeste bedrijven starten in de dienstensector. We tellen in 2014 ruim starters in de diensten of 37% van het totaal aantal starters. Binnen de groep van de diensten zijn de zakelijke diensten het populairst met starters en de immobiliën met starters. Op plaats drie en vier volgen dan de diensten aan personen met starters en de IT-diensten met starters. De tweede grootste sector op het niveau van de hoofdgroepen zijn de vrije beroepen. Zij hebben een aandeel van 15,8% in het totaal aantal starters in 2014 met in totaal starters. De medische beroepen zijn het sterkst vertegenwoordigd met een aandeel van 63,5% of in totaal starters. Na de diensten en de vrije beroepen volgt de bouwsector met een aandeel van 10,5% of starters en de detailhandel met een aandeel van 9,4% of starters. AANTAL STARTENDE ONDERNEMINGEN IN BELGIË ( ) DIENSTEN Financiële diensten: banken, holdings Financiële diensten: verzekeringen, pensioenfondsen Zakelijke diensten Immobiliën Communicatie IT Handelsbemiddeling Diensten aan personen Menselijke gezondheidszorg Maatschappelijke dienstverlening Kunst, amusement en recreatie BOUW Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten Weg- en waterbouw Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden INDUSTRIE Industrie: agro Industrie: voedingsmiddelen STARTERSATLAS

26 AANTAL STARTENDE ONDERNEMINGEN IN BELGIË ( ) Industrie: overige Drukkerijen en grafische bedrijven DETAILHANDEL (excl.automobielsector) HORECA Verschaffen van accommodatie Eet- en drinkgelegenheden GROOTHANDEL (excl.automobielsector) AUTOMOBIEL TRANSPORT Vervoer te land, te water en lucht Vervoer logistiek VRIJE BEROEPEN Medische beroepen Juridische beroepen Economische beroepen Bouwtechnische beroepen ANDERE/NIET GEKEND Andere activiteiten Onbekende activiteit Kan niet toegekend worden TOTAAL EVOLUTIE PER SECTOR T.O.V. HET FEDERALE NIVEAU ( ) DIENSTEN 20,34% 8,94% -1,39% -5,08% 12,16% 3,29% -6,98% 1,40% 3,39% Financiële diensten: banken, holdings 35,39% 17,18% -16,26% 5,06% 35,94% 7,50% -21,19% 0,34% 11,96% Financiële diensten: verzekeringen, pensioenfondsen 2,94% 75,04% -20,70% -4,83% -13,50% 10,86% 3,15% -5,24% 15,55% Zakelijke diensten 20,40% 9,67% 4,44% -3,78% 10,19% -0,86% -2,44% -0,67% 8,77% Immobiliën 23,35% 12,84% -4,01% -8,41% 18,22% 8,67% -18,51% 0,94% 13,45% Communicatie 3,78% -3,29% -18,82% -16,78% 14,59% 8,56% -3,20% -2,64% 12,22% IT 26,02% 13,14% -0,03% -9,04% 21,18% 2,50% -11,71% 18,88% -25,38% Handelsbemiddeling 21,70% -17,34% -27,48% 5,52% 5,42% 2,05% -2,05% 0,31% -12,68% 26 STARTERSATLAS 2015

27 EVOLUTIE PER SECTOR T.O.V. HET FEDERALE NIVEAU ( ) Diensten aan personen 13,27% 13,71% 9,03% -4,22% 3,44% -0,68% -0,30% -0,66% 11,85% Menselijke gezondheidszorg 100,00% 0,00% 0,00% 100,00% 16,67% -78,57% 166,67% 0,00% 0,00% Maatschappelijke dienstverlening 16,32% 19,46% 37,50% 14,88% -0,96% 31,72% 42,65% -27,06% 5,48% Kunst, amusement en recreatie 16,18% -3,02% 35,50% -12,27% 8,57% -1,15% 3,60% -3,58% 10,99% BOUW 18,16% 16,19% -15,18% -10,43% 7,79% 10,50% -8,12% 1,10% 1,42% Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten 10,08% 12,89% -16,95% -19,97% 26,58% 13,07% -3,60% -0,39% -2,50% Weg- en waterbouw 30,77% 5,49% -10,04% 5,79% 23,05% 24,13% -13,30% -9,73% -5,23% Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden 19,62% 17,30% -14,99% -9,08% 3,82% 9,28% -8,84% 2,02% 2,64% INDUSTRIE 14,33% 3,90% -14,02% -10,83% 4,08% 15,75% -3,04% -6,63% 6,04% Industrie: agro 19,16% 0,40% -9,20% -19,22% 3,05% 10,53% -5,06% -2,19% 2,88% Industrie: voedingsmiddelen -3,79% 0,26% -11,78% -8,01% 3,55% 22,74% -1,27% -10,80% 18,16% Industrie: overige 11,98% 4,11% -8,26% -4,55% 7,28% 14,94% -1,91% -6,89% 5,95% Drukkerijen en grafische bedrijven 20,96% 16,53% -45,57% -6,27% -7,75% 37,10% -2,96% -17,21% 8,42% DETAILHANDEL (excl.automobielsector) 5,16% 9,57% -6,09% 3,53% 6,85% -0,38% -2,35% 9,33% 5,38% HORECA 2,05% -0,28% -0,69% -4,02% 0,54% -2,58% -2,71% 2,55% 3,27% Verschaffen van accommodatie 6,18% 16,00% -17,24% -6,44% -2,02% -4,13% -6,47% 17,05% -14,17% Eet- en drinkgelegenheden 1,83% -1,21% 0,42% -3,89% 0,68% -2,50% -2,52% 1,83% 4,26% GROOTHANDEL (excl.automobielsector) 8,69% 2,54% -8,99% -5,75% 9,09% -1,47% -4,80% -4,28% 6,79% AUTOMOBIEL 10,79% 8,20% -9,53% -1,66% -2,28% 13,11% -4,04% -0,32% 6,38% TRANSPORT 12,13% 4,51% -6,26% -17,31% 6,64% 7,77% -10,32% 0,97% 1,24% Vervoer te land, te water en lucht 11,86% 3,57% 3,13% -24,56% 9,83% 13,87% -8,53% 1,94% 4,16% Vervoer logistiek 12,43% 5,53% -16,17% -7,88% 3,24% 0,86% -12,61% -0,32% -2,76% VRIJE BEROEPEN 25,69% 6,27% 0,31% 18,00% 23,59% 14,61% -2,45% -6,17% 19,14% Medische beroepen 23,18% 10,78% 0,00% 47,72% 34,03% 14,83% 4,35% -7,95% 22,64% Juridische beroepen 15,13% 24,17% -2,20% 14,90% 18,62% 20,10% -10,22% -2,32% 17,29% Economische beroepen 29,95% -15,63% 2,67% -13,30% 8,11% 14,03% -17,02% 1,03% 11,60% Bouwtechnische beroepen 33,44% -0,19% 1,53% -13,05% 6,72% 9,59% -12,37% -5,18% 10,48% ANDERE/NIET GEKEND 3,39% 6,90% 15,90% 4,45% 12,55% -6,44% -3,87% 4,42% -6,50% Andere activiteiten 7,22% 7,64% 19,09% -45,08% -29,50% 5,59% -7,67% -10,88% 36,22% Onbekende activiteit 26,21% 4,52% -6,16% 14,71% 25,56% 7,01% 15,59% -1,38% 14,84% Kan niet toegekend worden -3,76% 7,25% 20,85% 27,66% 19,18% -10,98% -8,42% 8,76% -18,47% TOTAAL 14,68% 8,09% -3,29% -2,24% 10,90% 4,51% -5,23% 0,64% 4,69% STARTERSATLAS

28 Top 25 van de meest voorkomende startersactiviteiten: adviesbureaus op nummer 1, verpleegkundige activiteiten op nummer 2, ambulante revalidatietechnieken op nummer 3 Als we het aantal starters per individuele nacecode vergelijken, stellen we vast dat de adviesbureaus op gebied van bedrijfsbeheer en bedrijfsvoering opnieuw de ranglijst aanvoeren met in totaal starters. Op de tweede plaats komen dit jaar de verpleegkundige activiteiten met in totaal starters. Op de derde plaats staan de ambulante revalidatietechnieken met starters. De top 5 wordt vervolledigd met de sector overige detailhandel (1.709 starters) en activiteiten van advocaten (1.642 starters). TOP 25 VAN DE MEEST VOORKOMENDE STARTERSACTIVITEITEN (NACE 5 DIGITS GERANGSCHIKT OP AANTALLEN VAN HET JAAR 2014) AANTAL OPRICHTINGEN Overige adviesbureaus op het gebied van bedrijfsbeheer; adviesbureaus op het gebied van bedrijfsvoering Verpleegkundige activiteiten Ambulante revalidatieactiviteiten Overige detailhandel, niet in winkels en exclusief markt- en straathandel Activiteiten van advocaten Eetgelegenheden met beperkte bediening Holdings Computerconsultancy-activiteiten Cafés en bars Schoonheidsverzorging Adviesbureaus op het gebied van public relations en communicatie Overige zakelijke dienstverlening, n.e.g Eetgelegenheden met volledige bediening STARTERSATLAS 2015

29 TOP 25 VAN DE MEEST VOORKOMENDE STARTERSACTIVITEITEN (NACE 5 DIGITS GERANGSCHIKT OP AANTALLEN VAN HET JAAR 2014) AANTAL OPRICHTINGEN Landschapsverzorging Overige gespecialiseerde bouwwerkzaamheden Praktijken van specialisten Bouwarchitecten Algemene bouw van residentiële gebouwen Elektrotechnische installatiewerken aan gebouwen Haarverzorging Schrijnwerk Activiteiten op het vlak van geestelijke gezondheidszorg, m.u.v. psychiatrische ziekenhuizen en verzorgingstehuizen Overige vormen van onderwijs Ontwerpen en programmeren van computerprogramma's Reclamebureaus STARTERSATLAS

30 Status quo in aandeel mannen versus vrouwen die eenmanszaak starten Het aandeel van de vrouwelijke starters die een eenmanszaak oprichtten is sinds 2010 constant gebleven op 42%. In 2014 startten vrouwen een eenmanszaak ten opzichte van mannen. De mannen halen daarmee een aandeel van 57,7% in het totaal aantal starters. Man Vrouw Onbekend TOTAAL ,11% 34,79% 2,11% ,82% 35,83% 1,36% ,06% 35,53% 0,41% ,92% 37,78% 0,30% ,43% 38,30% 0,27% ,81% 42,02% 0,18% ,50% 42,37% 0,13% ,58% 43,26% 0,16% ,88% 41,92% 0,20% ,73% 42,22% 0,05% GENDEREVOLUTIE BIJ STARTENDE EENMANSZAKEN - FEDERAAL Man Vrouw Onbekend STARTERSATLAS 2015

31 69% van de starters overleeft de eerste 5 jaar, Vlaamse starters overleven meer in vergelijking met Brussel en Wallonië Na vijf jaar is nog 69,1% van de opgestarte ondernemingen actief. Concreet betekent dit dat van de opgestarte bedrijven in 2010 er begin 2015 nog actief zijn. 31% of ondernemingen overleefden de eerste 5 jaren dus niet. Ten opzichte van vorig jaar, toen de overlevingsgraad na 5 jaar op 70,1% uit kwam, is dit een status quo. Als we nog verder teruggaan tot de starters opgericht in 2005, stellen we vast dat vandaag nog 55,1% actief is. Het overlevingspercentage in Vlaanderen ligt met 70,3% iets hoger ten opzichte van Wallonië en Brussel waar het overlevingspercentage na 5 jaar voor beide 65% bedraagt. Een stopzetting kan het gevolg zijn van een faillissement of een schrapping bij de BTWadministratie. Andere mogelijkheden zijn een ontbinding, een splitsing, een vereffening, het overlijden van de zaakvoerder of een vrijwillige stopzetting van de activiteiten. Let wel: wanneer een eenmanszaak wordt omgevormd naar een vennootschap, wordt de eenmanszaak als stopgezet beschouwd. Er wordt dan ook een nieuwe onderneming (een vennootschap) opgericht. Deze omvorming wordt niet geregistreerd in de Kruispuntbank Ondernemingen. Het bedrijf wordt dus als stopgezet beschouwd, hoewel het in werkelijkheid blijft voortbestaan onder een andere juridische vorm. De reële slaagkansen van een startende onderneming liggen in werkelijkheid dus iets hoger dan onderstaande statistieken aangeven. STOPZETTINGEN EN OVERLEVINGSGRAAD VAN STARTERS NAAR JAAR VAN OPRICHTING - FEDERAAL Jaar van oprichting Aantal starters Failliet Ontbonden Gesplitst Sluiting van vereffening Stopzetting activiteit Uitbater overleden Niet meer onderworpen aan de btwadministratie Geschrapt bij de btwadministratie Totaal stopzettingen Overlevingsgraad ,11% ,04% ,40% ,92% ,72% ,07% ,88% ,34% ,22% ,17% STARTERSATLAS