Academiejaar de Kandidatuur EW, TEW en TBK. Macro-economie I. Korte samenvatting van de theorie Oefeningen: Opgaven & Oplossingen

Transcriptie

1 Academiejaar de Kandidatuur EW, TEW en TBK Macro-economie I Korte samenvatting van de theorie Oefeningen: Opgaven & Oplossingen 18 oktober 2004

2 Inhoudsopgave I Korte samenvatting van de theorie 3 1 Evenwicht op de Goederen-en-Dienstenmarkt, de IS curve 3 2 Evenwicht op de Geldmarkt, de LM curve 4 3 Het ISLM evenwicht 4 4 Afleiding van de Globale Vraagcurve in een Gesloten Economie, de AD I curve 5 5 Evenwicht op de Betalingsbalans, de B curve 6 6 Afleiding van de AD curve in een open Economie met Vaste Wisselkoersen, de AD II curve 6 7 Evenwicht op de arbeidsmarkt 7 8 De Globale Aanbodcurve op Lange Termijn: AS(LT ) 9 II Oefeningen 11 9 Oefeningen i.v.m. de IS curve Oefening Opgave Oplossing Oefening Opgave Oplossing Oefening Opgave Oplossing Oefening Opgave Oplossing Oefening Opgave Oplossing

3 10 Oefening i.v.m. de LM curve Opgave Oplossing Oefening i.v.m. het ISLM evenwicht Opgave Oplossing Oefeningen i.v.m. de AD I curve Oefening Opgave Oplossing Oefening Opgave Oplossing Oefening Opgave Oplossing Oefening Opgave Oplossing Oefening Opgave Oplossing Oefeningen i.v.m. de B curve Oefening Opgave Oplossing Oefening Opgave Oplossing Oefening Opgave Oplossing Oefeningen i.v.m. de AD II curve Oefening Opgave Oplossing Oefening Opgave Oplossing

4 14.3 Oefening Opgave Oplossing Oefening Opgave Oplossing Oefeningen i.v.m. de Arbeidsmarkt Oefening Opgave Oplossing Oefening Opgave Oplossing Oefening Opgave Oplossing Oefening Opgave Oplossing Herhalingsoefeningen Oefening Opgave Oplossing Oefening Opgave Oplossing Voorbeeld examenvraag 81

5 Deel I Korte samenvatting van de theorie 1 Evenwicht op de Goederen-en-Dienstenmarkt, de IS curve Model: Y = T V T V = C + I p + G + X + Z C = C 0 + c(y T ) T = T R + ty I p = I 0 + ay br ( ) E X = X 0 + xy f δ 1 f ( ) E Z = Z 0 + zy + δ 2 f NX = N 0 zy + xy f δ ( ) E f (Evenwichtsvoorwaarde) (Totale vraag) (Consumptiefunctie) (Belastingfunctie) (Investeringsfunctie) (Exportfunctie) (Importfunctie) (Netto-export) NX = X Z; δ = δ 1 + δ 2 en N 0 = X 0 Z 0 De oplossing van dit model leidt tot de vergelijking van de IS curve voor een open economie (meetkundige plaats van combinaties van intrest- en inkomensniveau waarbij evenwicht bestaat op de goederen- en-dienstenmarkt). IS : Y = C 0 + ct R + I 0 + G + N 0 + xy f δ( E f ) b 1 c(1 t) a + z 1 c(1 t) a + z R (1) Het evenwichtsinkomen is een dalende, lineaire functie van de intrestvoet. Indien we de intrestvoet exogeen vastleggen (bv. R = 0.07) dan kunnen we het evenwichtsinkomen berekenen. 5

6 2 Evenwicht op de Geldmarkt, de LM curve Model: M s = M d (Evenwichtsvoorwaarde) M s (exogeen bepaald) (Geldaanbod) M d = ky + L 0 lr n = ky + L 0 lr lṗ e (Reële geldvraag) Merk op, boven sommige p s staat een puntje dat aanduidt dat het om een verandering van de variabele in de tijd gaat. Bv: ṗ e is de verwachte prijswijziging, zijnde het verwachte inflatiepercentage. De oplossing van dit model leidt tot de vergelijking van de LM curve voor een open economie (meetkundige plaats van combinaties van intrest- en inkomensniveau waarbij evenwicht bestaat op de geldmarkt). LM : R = ṗ e + L 0 Ms l + k l Y (2) De evenwichtsrente is een stijgende, lineaire functie van het inkomen. Indien we het inkomen kennen (bv. Y = 1000) dan kunnen we de evenwichtsrente berekenen. 3 Het ISLM evenwicht Door het snijpunt van IS en LM te bepalen vinden we het outputniveau en de rente waarbij zowel evenwicht op de goederen-en-dienstenmarkt als evenwicht op de geldmarkt tot stand komt. Merk dus op dat de rente nu niet meer exogeen maar door het model zelf (endogeen) bepaald wordt. Substitueer (2) in (1): IS : Y E = C 0 + ct R + I 0 + G + N 0 + xy f δ( E f ) + bṗ e bl l 0 + b M s l 1 c(1 t) a + z + bk l (3) 6

7 R E wordt verkregen door Y E in te vullen in vergelijking (2) 4 Afleiding van de Globale Vraagcurve in een Gesloten Economie, de AD I curve Aggregate Demand curve: relatie tussen het algemeen prijspeil in een economie en het totale volume aan goederen en diensten die alle sectoren willen aankopen bij de bedrijven van die economie. Voor een gegeven prijspeil duidt de AD I curve aan bij welk productie- en inkomensniveau er zowel evenwicht is op de goederen-en-dienstenmarkt als op de geldmarkt. De facto impliceert dit dat de AD I curve de relatie weergeeft tussen het outputniveau waarvoor zowel de goederen-en-diensten-markt als de geldmarkt in evenwicht zijn en het algemeen prijspeil. De vergelijking van de AD I curve in een gesloten economie is de volgende: AD I : Y = C 0 + ct R + I 0 + G b l L 0 + b l ( Ms ) 1 c(1 t) a + bk l (4) Merk op dat in de AD I curve de verwachte inflatie weggelaten is. We doen dit om de berekeningen in deze oefeningenreeksen niet onnodig te verzwaren. In het handboek vind je de analyse met inachtname van de verwachte inflatie. Merk ook op dat een verandering van leidt tot een verschuiving langsheen, en een verandering van een exogene variabele (G, T R, M s, L 0,... ) tot een verschuiving van de AD I curve. 7

8 5 Evenwicht op de Betalingsbalans, de B curve Model: B = NX + F = 0 NX = N 0 zy + xy f δ F = θ(r R f σ) ( ) E f (Evenwichtsvoorwaarde) (Netto-export = saldo LR) (Netto kapitaalinvoer = saldo KR) De oplossing van dit model leidt tot de vergelijking van de B curve voor een open economie (meetkundige plaats van combinaties van intrest- en inkomensniveau waarbij evenwicht bestaat op de betalingsbalans). B : R = N 0 xy f + δ( E f ) + (R f + σ) + z θ θ Y (5) Het snijpunt van IS, LM en B bepaalt de consumptie (economische activiteit) en de reële rente waarbij een globaal evenwicht (zowel intern als extern) in de economie tot stand komt. 6 Afleiding van de AD curve in een open Economie met Vaste Wisselkoersen, de AD II curve Aggregate Demand curve: relatie tussen het algemeen prijspeil in een economie en het totale volume aan goederen en diensten die alle sectoren willen aankopen bij de bedrijven van die economie. Voor een gegeven prijspeil duidt de AD II curve aan bij welk productie- en inkomensniveau evenwicht bestaat op de goederen-en-dienstenmarkt, de geldmarkt en de betalingsbalans. ( met AD I curve, waar enkel een intern evenwicht vereist is). Een daling van het algemeen prijspeil bijvoorbeeld zal leiden tot een verschuiving van IS naar rechts en van B en LM naar onder. Het zou toeval zijn indien bij het nieuwe ISLM evenwicht ook opnieuw betalingsbalansevenwicht zou ontstaan. Vermits we echter 8

9 een systeem van vaste wisselkoersen hebben, zal een betalingsbalans-onevenwicht automatisch weggewerkt worden door een verschuiving van de LM curve tot ze snijdt in het snijpunt van IS en B (endogeniteit van de geldhoeveelheid bij vaste wisselkoersen). Bij vaste wisselkoersen past LM zich dus automatisch aan, wat betekent dat AD II enkel door IS en B kan worden bepaald. Met andere woorden, voor de vergelijking van de AD II curve: substitueer (5) in (1). AD II : Y = ( )] C 0 + ct R + I 0 + G + (1 + [N b) E θ 0 + xy f δ f b(r f + σ) 1 c(1 t) a + z + bz θ (6) 7 Evenwicht op de arbeidsmarkt Model: 1. erfect competitieve gesloten economie (a) De arbeidsvraag, L d, wordt bepaald door de volgende vergelijking: L d : W (1 + t p) = Y L waar Y de productiefunctie voorstelt. (7) (b) Het effectieve arbeidsaanbod, L se, wordt bepaald door de volgende vergelijking: L se = s 0 + s 1 W (1 t w ) e (1 + t i ) (8) met s 0 < 0, s 1 > 0 en L se L st, waarbij L st het totale arbeidsaanbod is. (c) Evenwicht: L d = L se = L. L kan berekend worden door L d = L se = L te stellen. 9

10 2. Nieuw-Keynesiaans Competing Claims model (a) Hier gaat men uit van imperfecte concurrentie op de arbeidsmarkt (b) Lonen worden vastgelegd door loononderhandelingen (hier speelt de macht van de vakbonden een rol): met q = Y L W = e (d 0 + d 1 L + d 2 q + d 3 z w ) (9) = q( + K, + A) normale (potentiële) arbeidsproductiviteit (c) z = z( t + w, t + + i, AAB, z, ψ) + worden de push variabelen genoemd (d) Tegenover de loononderhandelingen (waar de macht van de vakbonden naar voor komt) staat dat de bedrijven hun prijzen zetten. Het zijn m.a.w. prijszetters (macht van de bedrijven). Vandaar de naam competing claims : beide groepen trachten ten volle te profiteren van de extra winstmogelijkheden die ontstaan t.g.v. de imperfect werkende arbeids- en goederen-en-diensten-markten. = W (1 + t p) (1 + µ + z p ) (10) q Dit is de prijszetting door bedrijven met µ als mark-up en z p als push-variabele bij de prijszetting (e) De evenwichtswerkgelegenheid, L, wordt dan berekend uit LO ( e =1) = ZL (11) Waar LO te bepalen is uit (9) en ZL uit (10) Op lange termijn is e =, en dus wordt (9): W = (d 0 + d 1 L + d 2 q + d 3 z w ) (12) We hervormen ook vergelijking (10): W = We substitueren, q (1 + t p )(1 + µ + z p ) (d 0 + d 1 L + d 2 q + d 3 z w ) = waaruit we dan L kunnen halen. q (1 + t p )(1 + µ + z p ) (13) (14) 10

11 Het corresponderende evenwichtsoutputniveau Y wordt bepaald door L in de productiefunctie te substitueren. Merk op: in het arbeidsmarktevenwicht komt toch werkloosheid voor. Deze werkloosheid kan worden afgeleid als het verschil tussen het totaal arbeidsaanbod en de evenwichtswerkgelegenheid. Belangrijk in het competitief model is dat de werkloosheid volledig vrijwillig is. In het competing claims model is niet alle werkloosheid vrijwillig. Het verschil tussen het effectief en het totaal arbeidsaanbod is deels structureel en deels vrijwillig. Het verschil tussen het effectief arbeidsaanbod en de LO curve is de zogenaamde klassieke werkloosheid. 8 De Globale Aanbodcurve op Lange Termijn: AS(LT ) De AS curve op lange termijn, AS(LT ), duidt de langetermijnrelatie aan tussen het algemeen prijspeil in de economie en het totaal volume aan goederen en diensten dat de bedrijven bereid zijn te produceren. De lange termijn wijst erop dat deze relatie bestudeerd wordt in de veronderstelling dat alle evenwichtsmechanismen in de economie de tijd hebben gehad om zich uit te werken. De afleiding van AS(LT ) is gebaseerd op een onderzoek van de effecten van prijswijzigingen op het langetermijn-arbeidsmarktevenwicht. Gezien een verandering van de prijzen op lange termijn aanleiding geeft tot een zelfde verandering van de nominale lonen (waardoor het reëel loon constant blijft) zal het prijspeil op lange termijn geen invloed hebben op L en op Y. Bijgevolg is AS(LT ) verticaal ter hoogte van Y. AS(LT ) : Y = constante (15) Y wordt berekend door L in de productiefunctie te substitueren. Op korte termijn heeft de AS curve echter een positieve helling. We maken onderscheid tussen de Keynesiaanse kortetermijn AS curve (nominaal loon blijft constant), de Monetaristische kortetermijn AS curve (prijsverwachting blijft constant) en de nieuw- Keynesiaanse kortetermijn AS curve (outputveranderingen drijven de prijzen). 11

12 De nieuw-keynesiaanse AS(KT ) curve kan worden afgeleid uit het stelsel van de productiefunctie met vergelijkingen (9) en (10). Het verschil met de lange termijn is dat er niet hoeft te gelden dat e = 1. Confrontatie van AS met AD I laat ons toe het macro-economisch evenwicht te bepalen. Zowel de goederen-en-dienstenmarkt, de geldmarkt, als de arbeidsmarkt zijn dan in evenwicht. 12

13 Deel II Oefeningen 9 Oefeningen i.v.m. de IS curve 9.1 Oefening Opgave Gegeven: C = Y D (Y D = Beschikbaar Inkomen) T = Y I p = Y 400R G = 100 N 0 = 15 z = 0.4 x = 0.03 δ 1 = 0.6 δ 2 = 0.3 E = 110 f = 1 Y f = Y = 1150 Gevraagd: 1. Leid de vergelijking van de IS curve af (IS 1 ). Stel = 1.1 en geef opnieuw de vergelijking van IS. Stel R = 0.07, hoeveel bedraagt het evenwichtsinkomen? 2. Toon aan dat de alternatieve evenwichtsvoorwaarde voldaan is. 3. Is er onder- of overbesteding? Met hoeveel moeten de autonome bestedingen toenemen opdat volledige werkgelegenheid wordt bereikt (in de veronderstelling dat de rente constant blijft op 7%)? 4. Bereken het lopend begrotingssaldo. 5. Bereken het evenwichtsinkomen (veronderstel: rente blijft constant op 7% en blijft 1.1) en het nieuw lopend begrotingssaldo indien G = 30. Hoeveel bedragen de conjuncturele en de structurele verandering van het BS? 6. Bereken het nieuwe evenwichtsinkomen na appreciatie van E met 2% (ga uit van de oorspronkelijke opgave en veronderstel R en constant). Doe dit: 13

14 (a) door de nieuwe IS curve (IS 3 ) te berekenen, een renteniveau van 7% en een prijspeil van 1.1 in te vullen. (b) via de berekening van de multiplicator. 7. Welke R zorgt voor evenwicht bij Y (vertrek van de uitgangssituatie IS 1 ) ( = 1.1) Oplossing 1. raktische uitwerking (grafische uitwerking, cf. figuur 1): Y = (1 0.2) R Y = R IS 1 : Y = R indien = 1.1 : IS 1 : Y = R Wanneer we nu R kennen, bv. R = 0.07, dan kennen we ook de evenwichtsoutput: R = 0.07 IS 1 : Y = Y E = We kennen de alternatieve evenwichtsvoorwaarde: evenwicht lekken = injecties. S + T + Z = I p + G + X S + T = I p + G + NX raktische uitwerking: T = T R + ty = T = S = C 0 + (1 c)y D = ( ) S = I p = I 0 + ay br = I p = NX = X Z = N 0 zy + xy f δ( E f ) NX = ( ) NX = G = gegeven G = 100 S + T = I p + G + NX = =

15 3. Om na te gaan of we met over- of onderbesteding te maken hebben, kijken we hoe het evenwichtsoutputniveau, Y E, zich verhoudt ten opzichte van het langetermijnevenwichtsouputniveau, Y. Y E < Y onderbesteding Y E > Y overbesteding raktische uitwerking: Y = 1150 > Y E = Situatie van onderbesteding! Voor volledige werkgelegenheid moet de economie zich in haar langetermijn-evenwicht bevinden: ttz dat Y E = Y. We zoeken dus nu welke aanpassing van bij voorbeeld de overheidsbestedingen, G, nodig zou zijn om die gelijkheid, Y E = Y, tot stand te brengen. De verandering in de overheidsbestedingen moeten er dus voor zorgen dat het volgende verschil wordt weggewerkt: Y = Y Y E. Rekening houdend met het multiplicator-effect, geldt er: Y = multiplicator G en multiplicator = 1 1 c(1 t) a+z raktische uitwerking: 1 Indien de rente constant blijft, bedraagt de multiplicator. De nodige verandering 0.66 in de autonome bestedingen, G, kunnen we dan als volgt berekenen: G = Y = multiplicator G = 8.9 We kunnen nu dus controleren of een stijging van G met 8.9, G = 8.9, wel degelijk de output zou optrekken tot Y = Immers, een stijging van G met 8.9, zal leiden tot een stijging van Y met: Y = 1 G Y = We weten: Y = Y + Y = Y = 1150 = Y 4. Het lopend begrotingssaldo (ook wel bruto saldo genoemd) is het verschil tussen de overheidsontvangsten (T ) en de netto lopende overheidsconsumptie (G). raktische uitwerking: BS = BS =

16 5. We zoeken dus het nieuwe evenwichtsinkomen, gegeven een stijging van de overheidsconsumptie (G) met 30. Wat is het effect van een dergelijke verandering op de output? Hiervoor moeten we rekening houden met de multiplicator. We weten dat Y = Met: G 1 c(1 t) a+z G = 30 Y = 1 30 G = Y = We kunnen nu IS 2, en dus het nieuwe evenwichtsoutputniveau berekenen IS 2 : Y = R Y = R Met dezelfde rente als voordien, R = 0.07, wordt het nieuwe outputniveau, Y E, Y E = Y E = Het nieuwe lopende begrotingssaldo berekenen we als volgt: BS = T R + t Y + Y t G BS = BS = BS = BS + BS BS = BS = Conjuncturele en structurele componenten: Conjuncturele Component: t Y Structurele Component: G raktische uitwerking: Conjuncturele verbetering: t Y = 9.09 Structurele verslechtering van het BS: G = We zoeken dus het effect van een appreciatie van de nominale effectieve wisselkoers op het evenwichtsinkomen: een appreciatie van E met 2%. E = E 1.02 = E = We kunnen dit effect op twee manieren berekenen: ofwel 16

17 (a) via een nieuwe IS curve, ofwel (b) via de multiplicator. (a) We berekenen dus een nieuwe IS curve, IS 3, waarin we rekening houden met de veranderde nominale effectieve wisselkoers: IS 3 : Y = 1 0.8(1 0.2) R IS 3 : Y = R IS 3 : Y = R Gegeven = 1.1 : IS 3 : Y = R Met R = 0.07 Y E = (b) We zoeken hetzelfde als hiervoor, maar deze keer werken we met de multiplicator. We kennen de verandering van E: E = E E = 2.2. Y = δ( f ) 1 c(1 t) a+z E Y = Y = 3.30 Y E = Y E + Y = ( 3.30) Y E = We weten dat een reële appreciatie van de wisselkoers zorgt voor een daling van de competitiviteit van het betrokken land. Het gevolg is dan een daling van de netto-export en van het evenwichtsniveau van de productie en het inkomen. 7. We vertrekken van de uitgangssituatie: IS 1 : Y = R. Hierbij zoeken we het renteniveau dat zou zorgen voor een evenwicht bij het langetermijnevenwichtsniveau: Y = We halen gewoon R uit IS 1 : Y = R, waarin we Y = Y = 1150 substitueren: R = R = 4.775% 17

18 Figuur 1: = 1.1 R IS (na E=2%) 3 IS 1 IS (na G=30) =Y * Y BS 37.3 G=-30 t Y= Y 18

19 9.2 Oefening Opgave Gegeven: C 0 = 5 c = 0.75 T = Y I p = Y 500R G = 35 N 0 = 8 z = 0.3 x = 0.02 δ 1 = 0.4 δ 2 = 0.4 E = 85 f = 1 Y f = Y = 280 Gevraagd: 1. Leid de vergelijking van de IS curve af. Stel = 1.3 en geef opnieuw de vergelijking IS. Stel R = 0.09, hoeveel bedraagt het evenwichtsinkomen? 2. Toon aan dat de alternatieve evenwichtsvoorwaarde voldaan is. 3. Is er onder- of overbesteding? Met hoeveel moeten de autonome bestedingen toenemen opdat volledige werkgelegenheid wordt bereikt (in de veronderstelling dat de rente constant blijft op 9%)? 4. Bereken het lopend begrotingssaldo. 5. Indien we het lopend begrotingssaldo op 0 willen brengen via budgettair ingrijpen, met hoeveel moet de overheidsconsumptie dan toe- of afnemen? (Veronderstel dat t en T R ongewijzigd blijven, blijft 1.3). Welke conjuncturele verandering van het BS treedt dan op? 6. Bereken het nieuwe evenwichtsinkomen indien de Belgische prijzen ( ) met 7% dalen terwijl de buitenlandse prijzen ( f ) onveranderd blijven (ga uit van de oorspronkelijke opgave en veronderstel R constant). 7. Welke R zorgt voor evenwicht bij Y (vertrek vanuit de uitgangssituatie met = 1.3). 19

20 9.2.2 Oplossing 1. We berekenen IS zoals in vorige opgave: IS 1 : Y = R Indien = 1.3 : IS 1 : Y = R Met = 1.3 en R = 0.09 : Y E = Evenwichtsvoorwaarde: = = Met Y E = < Y = 280 weten we: Onderbesteding! De vereiste verandering in de autonome bestedingen bedraagt Het lopend begrotingssaldo bedraagt: BS = T G = Bugettair ingrijpen via G. We zoeken dus de G die ervoor zorgt dat BS = 0. Vertrek van : BS = 4.06 opdat BS = 0. Hierbij kennen we de formule die ons BS oplevert: BS = T R + t Y + Y t G. In dit geval houden we T R en t gelijk aan nul. Via de multiplicator kunnen we dan zowel Y als G berekenen = t Y G Y = 1 [ G 4.06] t G = [1 c(1 t) a + z] Y G = 4.06 [1 c(1 t) a+z] [1 c(1 t) a+z] t = 4.06 [0.62] [0.62] 0.2 G = 6 De conjuncturele verbetering, t Y, bedraagt dan 1.94 en de structurele verslechtering, G, bedraagt We veronderstellen dus: R = 0.09, = = en f = f en we zoeken het nieuwe evenwichtsinkomen. We kunnen dit weer op twee manieren doen: ofwel via het invullen van de nieuwe prijs in de IS curve, ofwel via de multiplicator. 20

21 (a) Via nieuwe IS: IS 1 : Y = R en R = 0.09 en met = wordt dit: Y E = (b) Via multiplicator: = en f = 1 ( f ) = via de multiplicator weten we: Y = Dus: Y E = We substitueren Y = 280 in IS 1 (gegeven = 1.3) en halen er R uit: R = Oefening Opgave Gegeven: C = Y D X 0 = 130 T = Y I p = Y 450R G = 100 Z 0 = 60 z = 0.3 x = 0.02 δ 1 = 0.5 δ 2 = 0.7 E = 100 f = 1 Y f = 5000 Y = 885 Gevraagd: 1. Leid de vergelijking van de IS curve af. Stel = 1.1 en geef opnieuw de vergelijking van IS. 2. Bij welke R zou full employment bereikt worden? ( = 1.1) 3. Stel R wordt constant gehouden op 7%, hoeveel bedraagt het evenwichtsinkomen (gegeven = 1.1)? Is er onder- of overbesteding? Met hoeveel moeten de autonome bestedingen toenemen opdat volledige werkgelegenheid wordt bereikt (in de veronderstelling dat de rente constant blijft op 7%)? 21

22 4. De nominale effectieve wisselkoers van de BEF deprecieert met 8% terwijl de Belgische prijzen 2% stijgen en de buitenlandse prijzen constant blijven. Hoeveel bedraagt de verandering in de reële effectieve wisselkoers van de BEF en hoeveel bedraagt het nieuwe evenwichtsinkomen? 5. Bereken de netto uitvoer voor en na de verandering in de reële effectieve wisselkoers van de BEF Oplossing 1. We berekenen IS: IS 1 : Y = R Indien = 1.1 : IS 1 : Y = R 2. Bereken R waarvoor Y E = Y : R = Evenwichtsinkomen: Substitueer R = 0.07 in IS 1 : Y E = Over- of onderbesteding? Met Y E = < Y = 885 weten we: Onderbesteding! We nemen G als benadering voor de autonome bestedingen: De vereiste G bedraagt: G = (a) Verandering van de reële effectieve wisselkoers: ( ) ( ) ( ) E E f = f E f ; met ( ) ( ) E f = en E f = 110. Hieruit halen we dan de verandering van de reële effectieve wisselkoers: ( ) E = f 22

23 Dit komt neer op een reële depreciatie van de effectieve wisselkoers met 6.16% 1 : = 6.16 (b) Via de multiplicator vinden we dan Y E : Y E = We merken dus een toename van Y als gevolg van de competitiviteitsverbetering. 5. Netto uitvoer, NX, voor en na: ( E Voor f ): NX = ( E Na f ): NX = ( ) 1 E Merk op: % f % E + % % f 6.16% 8% + 2% 0% 23

24 9.4 Oefening Opgave Gegeven: C = Y D T = Y I p = Y 700R G = 60 X = Y f 1.14 ( E f ) E = 98 f = 1 Y f = 3500 Z = Y ( ) E f Gevraagd: 1. (a) Vergelijking van de IS curve indien = 1 (IS 1 ). (b) Stel R wordt constant gehouden op 9%, hoeveel bedraagt het evenwichtsinkomen? 2. (a) Vergelijking van IS bij z = 0.4 i.p.v. 0.3 indien = 1 (IS 2 ). (b) Evenwichtsinkomen bij R = (a) Vergelijking van (IS 1) en (IS 2) bij G = 100 ( = 1). (b) Indien R constant blijft, waar zal de toename van Y het grootst zijn (en waarom)? (c) Bereken de wijzigingen van het evenwichtsinkomen (R constant). 4. Bereken IS bij een stijging van het buitenlands prijspeil met 5% en constante binnenlandse prijzen: (IS 3 ) (vertrek van IS 1 ) Oplossing 1. (a) Vergelijking van IS 1 bij = 1 IS 1 : Y = R (b) Evenwichtsinkomen bij R = 0.09 Y E = (a) Vergelijking van IS 2 (cf. figuur 2) bij = 1 en z = 0.4 IS 2 : Y = R (b) Evenwichtsinkomen bij R = 0.09 Y E =

25 R Figuur 2: IS 0.09 IS 2 IS Y 3. (a) IS 1 bij = 1 en G = 100 IS 1 : Y = R IS 2 bij = 1 en G = 100 IS 2 : Y = R (b) Bij constante R zal bij IS 1 de grootste toename van Y plaatsvinden, aangezien daar de multiplicator het grootst is: hoe groter de multiplicator, hoe groter Y bij wijziging van een autonome bestedingscomponent. IS 2 : grotere z kleinere multiplicator kleinere schommelingen in Y (cf. z = automatische stabilisator) (c) We doen dit via de multiplicator (cf. figuur 3): IS 1 : Y = = Y 1 = IS 2 : Y = = Y 2 = ( ) 4. We berekenen eerst f = = Dit substitueren we dan in IS 1. Zo bekomen we een niewe IS curve: IS 3 : Y = R 25

26 R Figuur 3: IS 0.09 IS2 IS 2 IS 1 IS 1 Y 2 Y 1 Y 26

27 9.5 Oefening Opgave Gegeven: C = Y D T = Y I p = Y 700R G = 50 X = Y f 0.6 ( E f ) E = 105 f = 1.05 Y f = Z = Y ( ) E f Gevraagd: 1. Leid de vergelijking van de IS curve af. Stel = 1.26 en geef opnieuw de vergelijking van IS. 2. NX indien R = Met hoeveel % moet de reële effectieve wisselkoers appreciëren of depreciëren opdat de netto export 0 zou bedragen? (R blijft 8%) Oplossing 1. Berekening van IS 1 IS 1 : Y = R Gegeven: = 1.26 IS 1 : Y = R 2. Gegeven R = 0.08 NX = Er is een reële appreciatie van 3.9% nodig opdat NX nul zou worden. We stellen ( E NX = 0 = Y Gegeven IS : Y = NX, ( E f ) vinden. ( E E ( ) f f ) R met R = 0.08, kunnen we, via substitutie in ) Dit levert dan f = op, wat een toename is van een appreciatie van 3.9%) ( E f ) met 4.9. (Dit is 27

28 10 Oefening i.v.m. de LM curve 10.1 Opgave Gegeven: autonome reële geldvraag = 100 nominaal geldaanbod = 1300 inkomensgevoeligheid van de geldvraag = 0.4 rentegevoeligheid van de geldvraag = 600 inflatieverwachtingen = 3% Gevraagd: 1. Geef de vergelijking van de LM curve. 2. Hoeveel bedraagt de evenwichtsrente indien het binnenlands prijspeil 0.95 bedraagt en het inkomen Hoeveel bedraagt de evenwichtsrente indien de inflatieverwachtingen 1% bedragen (binnenlands prijspeil en inkomen blijven dezelfde). 4. Zet vraag 2 en 3 op grafiek. Geef zowel een grafiek met de nominale rente op de verticale as als een grafiek met de reële rente op de verticale as Oplossing 1. De LM curve: R = Y 2. Evenwichtsrente, gegeven = 0.95 en Y = 3400 R = Evenwichtsrente, gegeven = 0.95, Y = 3400 en ṗ e = 0.01 R = Uitwerking in de les. 28

29 11 Oefening i.v.m. het ISLM evenwicht 11.1 Opgave Gegeven: C = Y D I p = Y 800R T = Y M s = 330 G = 150 N 0 = 25 z = 0.3 x = 0.02 δ 1 = 0.7 δ 2 = 0.6 E = 102 f = 1 M d Y f = 6000 Gevraagd: 1. Bereken IS. 2. Bereken LM. 3. Bereken het ISLM evenwicht indien = 1.1 (ISLM 1 ). 4. G = 100 (a) Bereken de verandering in het evenwichtsinkomen in de veronderstelling dat de rente constant blijft ( = 1.1). (b) Bereken het nieuwe ISLM evenwicht bij = 1.1 (ISLM 2 ). (c) Wat gebeurt er met de rente in de voorgaande vraag? Hoe kan je dit verklaren? 5. Ga uit van de oorspronkelijke IS en LM curven. Stel nu dat de autonome reële geldvraag stijgt met 100, welke verschuiving krijgen we? Welke (onmiddellijke) renteaanpassing is nodig om het geldmarktevenwicht te herstellen? Bereken het nieuwe ISLM evenwicht ( = 1.1) (ISLM 3 ) Oplossing 1. Eerst berekenen we dus de IS 1 curve: Y = (1 0.3) R Y = R IS 1 : Y = R 29

30 2. Vervolgens berekenen we LM 1 : LM : Ms = M d 330 = ( ) + 0.5Y R R = Y LM 1 : R = Y 3. Het ISLM evenwicht bij gegeven = 1.1: IS 1 : Y = R LM 1 : R = Y ISLM 1 evenwicht: Y = ( Y ) Y = Y Y E1 = R E = Y E R E1 = (a) Bekijk ook figuur 4 voor de grafische uitwerking. IS verschuift naar links ten belope van (cf. multiplicator): Y = G = c(1 t) a+z 0.66 Y = of, via de berekening van de nieuwe IS 2 curve: IS 2 : Y = R indien R = kennen we Y : Y = Controleer dat: Y = Y E1 + Y (b) We berekenen het nieuwe ISLM 2 evenwicht: Y = ( Y ) Y = Y Y E2 = R E = Y E R E2 =

31 (c) De rente stijgt van 11.9 naar Verklaring: G Y M d ( Ms constant) R I p (crowding-out) Y Door de toename van de rente stijgt de output niet met , zijnde maar met 60.24, zijnde R G 1 c(1 t) a+z+ b k l Figuur 4: ISLM G, 1 c(1 t) a+z LM G 1-c(1-t)-a+z IS (na G = 100) 2 IS G 1-c(1-t)-a+z+ b*k l Y 5. We vertrekken van de oorspronkelijke IS 1 en LM 1 voor = 1.1 (cf. figuur 5): IS 1 : Y = R LM 1 : R = Y We analyseren nu de gevolgen van een verandering van de autonome reële geldvraag: L 0 = 100 L 0 = 200. Dit zal als gevolg hebben dat LM naar boven verschuift: LM 2 : 330 R = = ( ) + 0.5Y R Y LM 2 : R = Y met = 1.1: LM 2 : R = Y 31

32 In eerste instantie zal de rente zich aanpassen (om het evenwicht op de geldmarkt te herstellen), en zal Y = , ongewijzigd blijven: R = R = Uiteindelijk zal ook de output zich aan het nieuwe evenwicht aanpassen (voor de dynamiek: cf. boek pp ). Het nieuwe ISLM 2 evenwicht komt tot stand bij volgende waarden voor R en Y : ISLM 2 : Y = ( Y ) Y E2 = en R E2 = Figuur 5: ISLM R LM (na L = 100) 2 0 LM IS Y 32

33 12 Oefeningen i.v.m. de AD I curve 12.1 Oefening Opgave Gegeven: C = Y D I p = Y 800R T = Y M s = 1200 G = 200 Y = 1820 = 0.4Y R M d Gevraagd: 1. Bereken IS (voor een gesloten economie). 2. Bereken LM. 3. Stel dat = 1, bereken dan het bijhorende ISLM evenwicht. 4. Stel dat daalt tot Bereken ISLM. 5. Bereken de AD I curve. 6. Bereken het algemeen prijspeil waarbij volledige werkgelegenheid zou bereikt worden. Hoe hoog zou dan het renteniveau zijn? Oplossing 1. We berekenen de IS curve. Merk op dat we te maken hebben met een gesloten economie, wat impliceert dat prijsveranderingen geen invloed hebben op de ligging van IS (in dit geval voor een gesloten economie). De curve krijgt dan volgende vorm: Y = C 0+cT R+I 0 +G 1 c(1 t) a b 1 c(1 t) a R raktische uitwerking (Cf. figuur 6 voor de grafische uitwerking) Y = (1 0.2) R Y = R IS : Y = R 33

34 2. De LM curve : M d 1200 R = 600 = Ms = Y 500R Y LM : R = Y 3. Het ISLM evenwicht bij gegeven = 1: Het prijspeil speelt geen rol bij IS, maar wel bij LM: R = Y Het ISLM evenwicht wordt dan: Y = ( Y ) Y = Y E = R E = Y E R E = daalt tot Gezien we te maken hebben met een gesloten economie, verandert de ligging van IS niet: IS = IS. De LM curve zal daarentegen wel van ligging veranderen: een prijsdaling doet immers de reële geldhoeveelheid, Ms, toenemen. De LM curve zal lager liggen: voor eenzelfde output, Y, zal het evenwicht tot stand komen bij een lagere rente, R: Ms LM : R = Y = Y 0.95 We zoeken nu het nieuwe ISLM evenwicht: Y = ( Y ) Y = Y E = R E = Y E R E = Uitwerking van de AD I curve (die we bekomen door substitutie van de LM curve in de IS curve): IS : Y = R LM : R = Y Y = ( Y ) Y = AD I : Y =

35 Er bestaat ook een andere methode om tot AD I te komen, hoewel dit gewoon de analytische uitwerking is van de substitutie van LM in IS: AD I : Y = C 0+cT R+I 0 +G b l L 0+ b l ( Ms ) 1 c(1 t) a+ bk l Y = Y = ( 1200 ) 1 0.8(1 0.2) AD I : Y = We kunnen nu het evenwichtsinkomen vergelijken bij = 1 en bij = 0.95: = 1 Y E = = 0.95 Y E = We kennen het outputniveau waarbij volledige werkgelegenheid tot stand komt: Y = 1820 Uit de AD I curve kunnen we dan het prijspeil halen waarvoor Y = Y : AD I : Y = met Y = = = Dus bij een prijs van = 0.924, zal volledige werkgelegenheid bereikt worden. De rente bij Y = Y en = is dan (we halen dit uit de LM curve): LM : R = R =

36 Figuur 6: AD I R LM (=1) 1 LM (=0.95) LM (*=0.924) IS Y * Y (1820) AD I Y * (1820) Y 36

37 12.2 Oefening Opgave Gegeven: C = Y D I p = Y 2700R T = Y M s = 500 G = 220 Y = 1900 L 0 = 100 l = 1000 k = 0.3 κ = 0.45 ρ = ṗ e = 0 Gevraagd: 1. Bereken IS. 2. Bereken LM. 3. Stel = 1.1 en bepaal het ISLM evenwicht. 4. Bereken de AD I curve, en controleer het onder 3 bekomen resultaat. 5. Bij welk prijspeil worden juist voldoende bestedingen gegenereerd opdat Y zou worden bereikt? 6. T R = 100. Bereken de nieuwe AD I curve (AD I ). 7. De geldbasis neemt af met 20, bereken de nieuwe LM curve (LM 2 ) en de nieuwe AD I curve (AD I ). (Ga weer uit van de basisgegevens waarbij T R = 200). 8. Welk effect heeft deze monetaire ingreep op Y in de veronderstelling dat = 1.1 blijft? Oplossing 1. IS : Y = R 2. LM : R = Y 37

38 3. ISLM evenwicht, gegeven = 1.1: IS : Y = R LM : R = Y ISLM evenwicht : Y E = en R E = Maak gebruik van de analytische formule voor AD I: AD I curve : Y = Bij = 1.1 : Y = Uit de AD I curve halen we: = T R = 100 AD I : Y = Bekijk het boek p. 245 voor de formele afleiding van het geldaanbod. M s = 1+κ κ+ρ MB met MB = 20 M s = Bereken hiermee LM 2 : R = Y Hieruit kunnen we AD I halen: Y = Met = 1.1, kennen we Y : Y = Dit betekent dat een monetaire contractie, MB = 20, leidt tot een daling van het inkomen. 38

39 12.3 Oefening Opgave Gegeven: IS : Y = R LM : R = Y 1 1 c(1 t) a = 1.25 l = 1900 k = 0.5 Y = 3900 Gevraagd: 1. Bereken het ISLM evenwicht. 2. De overheid wenst volledige werkgelegenheid te bereiken maar wenst tevens de intrestvoet op het oorspronkelijk niveau te behouden. Welk beleid (monetair/budgettair) moet zij voeren? Bereken de grootte van de te nemen maatregelen (in de veronderstelling dat het prijspeil onveranderd blijft) Oplossing 1. ISLM evenwicht: R E = 0.08 en Y E = Alleen al grafisch (cf. figuur 7) kunnen we vaststellen dat de overheid zowel budgettair als monetair expansief zal moeten optreden. (a) Situatie (1): enkel budgettair beleid is onvoldoende. Door G > 0 (eventueel T R) kan Y wel bereikt worden (IS ), maar de rentevoet zou stijgen. (b) Situatie (2): enkel monetair beleid is ook onvoldoende. Door Ms > 0 kan Y wel be-reikt worden LM, maar dit zou gepaard gaan met een lagere rente. (c) Situatie (3): Oplossing! Zowel IS als LM bewegen naar rechts. We zoeken nu de nieuwe vergelijkingen van IS en LM. (3900; 0.08) op beide curven moet liggen. Merk op dat het koppel 1 (a) 3900 = G c(1 t) a = 1.25 G G =

40 Figuur 7: AD I (1) (2) R LM R LM 0.08 IS 0.08 LM IS Y Y* IS Y Y* (3) R LM LM 0.08 IS IS Y Y* 40

41 (b) 0.08 = l Ms = Ms Ms = Als we dit kennen, kunnen we de nieuwe IS en LM berekenen: IS : Y = R IS : Y = R LM : R = Y LM : R = Y We controleren het ISLM evenwicht: Y = ( ) Y 3800 Y E = 3900 en R E = Oefening Opgave Gegeven: C = Y D I p = Y 1000R T = Y M s = 1400 G = 150 Y = 2700 = 0.35Y R M d Gevraagd: 1. Bereken IS. 2. Bereken LM. 3. Bereken AD I. 4. Stel = 1.1 en bepaal het ISLM evenwicht. 5. Ga na dat in evenwicht geldt: (S I) = (G T ). 41

42 6. De overheid wil volledige tewerkstelling bereiken maar wil tevens haar intrestvoet op het oorspronkelijke niveau behouden. Welk beleid (monetair/budgettair) moet zij voeren? Bereken de omvang van de vereiste beleidsmaatregelen en geef de nieuwe vergelijkingen van IS en LM die tot dit evenwicht leiden (veronderstel = 1.1) Oplossing 1. IS : Y = R 2. LM : R = Y AD I : Y = Y = en R = = Er zal en monetair en budgettair beleid nodig zijn: Ms = en G = IS : Y = R LM : R = Y Oefening Opgave Beschouw een gesloten economie die zich in de liquiditeitsval bevindt. Leid hiervoor (grafisch) de AD I curve af Oplossing Zie boek pp

43 13 Oefeningen i.v.m. de B curve 13.1 Oefening Opgave Gegeven: C = Y D T = Y I p = Y 1000R G = 150 X = Y f 0.4 ( E f ) E = 100 f = 1 M Y f = s = 500 R f = 0.05 θ = 2000 M d = 0.4Y R Y = 950 inflatieverwachtingen zijn 0. Z = Y de depreciatieverwachting van de eigen munt bedraagt 0.5%. de risicopremie op binnenlandse beleggingen bedraagt 0.1%. Y is het inkomen bij full employment: Y F E ( ) E f Gevraagd: 1. Bereken IS (voor een open economie). 2. Bereken LM. 3. Bereken het ISLM evenwicht indien = Met hoeveel moeten de overheidsbestedingen wijzigen om ISLM F E evenwicht te bereiken (indien alle overige exogene variabelen ongewijzigd blijven)? Bereken de nieuwe IS curve (IS ) en de rente die geldt bij IS LM F E evenwicht. 5. Bereken B (a) algemeen. (b) indien = Bereken B (het saldo op de betalingsbalans) bij IS LM F E evenwicht (indien = 1.05). 43

44 7. Bereken het IS LMB evenwicht bij vaste wisselkoersen (gebruik de nieuwe IS curve (IS ) en = 1.05). Welke wijziging van M s treedt op in de overgang van IS LM F E naar IS LMB? 8. Hoe zou het IS LMB evenwicht tot stand komen bij vlottende wisselkoersen? (enkel grafisch) Oplossing 1. We kennen intussen, hopelijk, de formules voor IS en LM, dus we substitueren onmiddellijk: Y = (1 0.1) R Y = R IS 1 : Y = R 2. De LM curve: LM : 500 = R + 0.4Y R = Y LM : R = Y 3. Het ISLM evenwicht: Gegeven = 1.05: IS 1 : Y = R LM : R = Y Het ISLM evenwicht wordt dan: Y = ( Y ) Y E = R E = R E =

45 4. We bevinden ons dus oorspronkelijk in een situatie van onderbesteding. De vraag is dan hoe groot de verandering in de overheidsbestedingen dient te zijn om het ISLM full employment evenwicht (ISLM F E evenwicht) te bereiken: hoe groot is G? Daarvoor zal de nieuwe IS curve (IS ) de LM curve moeten snijden waar Y = Y = 950 (cf. figuur 8). LM : R = Y We stellen hierin Y = 950, en berekenen de bijhorende rente: R = R = Nu substitueren we deze twee gegevens, Y = 950 en R = 0.063, in IS, en berekenen we via de multiplicator welke verandering van de overheidsbestedingen nodig zal zijn om het ISLM F E niveau te bereiken. 950 = G G = IS : Y = R IS : Y = R R Figuur 8: B LM ISLM-full employment - evenwicht = G IS Y* = 950 IS Y 45

46 5. Substitueer de gegevens in de B curve: (a) Y ( ) (R ) = R = Y B : R = Y (b) = 1.05 B : R = Y 6. Het saldo op de betalingsbalans: IS LM F E evenwicht : Y = 950 en R = B = NX + F : NX = NX = F = 2000 ( ) F = B = B = NX < 0 impliceert een tekort op de Lopende Rekening! F > 0 impliceert een overschot op de Kapitaal Rekening! B < 0 impliceert een tekort op de Betalingsbalans! 7. Bij vaste wisselkoersen zal een tekort op de betalingsbalans weggewerkt worden via een proces van geldverkrapping, rentestijging en productiedaling. Bij een tekort op de betalingsbalans komt de munt onder druk. De centrale bank zal, om de vaste wisselkoersen te verdedigen, BEF opkopen. Hierdoor ontstaat er een verkrapping op de geldmarkt, en verschuift LM naar boven, voor eenzelfde output, zal een hogere rente heersen. Deze rentestijging leidt dan tot een daling van de investeringen, en tot een stijging van F (cf. formule). Deze daling van de investeringen leidt dan tot een daling van de output en, onrechtstreeks, tot een stijging van NX. De stijging van F en NX leidt tot een stijging van B. We vertrekken dus van een tekort op de betalingsbalans: de munt komt onder druk de Centrale Bank koopt BEF op LM verschuift naar boven 46

47 R I p, F }{{} Y, NX B LM past zich aan aan het snijpunt van IS en B (Cf. figuur 9). Om het ISLMB evenwicht te berekenen zoeken we dus eerst het snijpunt tussen IS en B en berekenen we vervolgens de wijziging in de geldhoeveelheid die zal optreden. Dus: IS : Y = R B : R = Y IS B : R = ( R) R = Y = R Y = LM : R = Y l Ms = Ms Ms = gegeven het feit dat = 1.05 en dat constant is: M s = De nieuwe LM wordt dan: R = Y ( 166.9) LM : R = Y 8. In geval van vlottende wisselkoersen leidt een betalingsbalanstekort tot een depreciatie van onze munt waardoor IS en B naar rechts verschuiven, en LM blijft liggen! (Cf. figuur 10) 47

48 Figuur 9: B R LM LM B IS Y* = 950 Y Figuur 10: B R LM B B IS IS Y* = 950 Y 48

49 13.2 Oefening Opgave Gegeven: C = Y D T = Y I p = Y 2000R G = 330 X = Y f 0.5 ( E f ) Z = Y E = 108 f = 1 Y f = M s = 1000 R f = 0.13 θ = 3000 M d = 1830 σ = We bevinden ons in een systeem met vaste wisselkoersen. We gaan uit van ṗ e = 0. ( ) E f Gevraagd: 1. Bereken IS (voor een open economie). 2. Bereken LM. 3. Bereken B. 4. Bereken het ISLM evenwicht indien = Hoeveel bedraagt het betalingsbalanssaldo bij ISLM evenwicht? Hoe zal dit extern onevenwicht weggewerkt worden? Bereken het ISLM B evenwicht ( = 0.95). Welke aanpassing van M s zal zich voordoen? 6. Is er onder- of overbesteding in het ISLMB evenwicht? Welk beleid (monetair / budgettair) is het meest effectief om volledige werkgelegenheid te bereiken? Oplossing 1. IS : Y = R 2. LM : R = Y 49

50 3. B : R = Y 4. ISLM evenwicht voor gegeven = 0.95: Y = en R = B = NX + F = ( 5.86): B = B > 0 impliceert een overschot op de betalingsbalans. Als gevolg hiervan zal de waarde van de BEF stijgen: onder vaste wisselkoersen zal de Centrale Bank BEF moeten verkopen. Hierdoor neemt de reële geldhoeveelheid toe, en zal de LM curve naar onder verschuiven. Onder vaste wisselkoersen past de LM curve zich aan aan het ISLM B evenwicht, dus we zoeken eerst het nieuwe snijpunt van IS en B. ISB : Y E = en R E = 0.1 We weten dat de LM curve zich aanpast, dus berekenen we de nieuwe LM curve: ( M s = M s = ) LM : R = Y Reken na dat geldt: ISLM = ISB 6. ISLMB : Y = > 1830 = Y : Overbesteding! Er is m.a.w. nood aan restrictief beleid. Bij vaste wisselkoersen is monetair beleid ineffectief, en is budgettair beleid dus meer aangewezen (wel effectief). Dus men voert best een restrictief budgettair beleid: G < 0. De nieuwe IS curve snijdt de B curve waar Y = Y = We kennen B : R = Y. Door hierin Y = 1830 te stellen, kunnen we de nieuwe rente berekenen: R = Aan de hand van IS en gegeven Y = 1830 en R = berekenen we de nieuwe IS curve: 1830 = G G = 27.3 }{{ 0.65 } IS : Y = R 50

51 We stellen een verschuiving van IS naar links vast: de rente daalt het kapitaal vloeit naar buitenland dit creëert een tekort op de betalingsbalans (zie punt c figuur 11) de waarde van onze munt komt onder druk en zal dalen om de munt te ondersteunen zal de Centrale Bank BEF opkopen reële geldhoeveelheid zal dalen LM verschuift hierdoor naar boven (LM ) de rente zal stijgen de bestedingen dalen en nu komt er door die rentestijging kapitaalinvoer ons nationaal product neemt verder af en het betalingsbalanstekort verdwijnt (punt d, zelfde figuur). LM : R = Y Ms = Figuur 11: B R LM LM a LM d c b B IS IS Y*= Y Chronologie van de dynamiek: (a) LM LM : ten gevolge van het overschot op de betalingsbalans. (Vaste wisselkoersen: LM past zich aan!) (b) IS IS : situatie van overbesteding: restrictief budgettair beleid ( G < 0). (c) LM LM : ten gevolge van het tekort op de betalingsbalans. 51

52 13.3 Oefening Opgave Gegeven: Ga uit van alle gegevens van de vorige opgave. Stel opnieuw dat = Bijgevolg geldt het ISLMB evenwicht bij Y = en R = 0.1. Stel dat onze economie getroffen wordt door de volgende schokken. Ingevolge erg restrictief monetair beleid bij een belangrijke handelspartner stijgt R f tot 17% en daalt Y f tot Gevraagd : 1. Bereken het ISLMB evenwicht na deze schokken. 2. Om deze evolutie het hoofd te bieden, pleiten sommige ministers ervoor de wisselkoers van onze munt eenmalig met 8% te devalueren en deze verder constant te houden. (Scenario A) Anderen pleiten voor een beleid van budgettaire sanering. Ze stellen voor het begrotingstekort weg te werken door T R met de omvang van het lopend begrotingstekort te verminderen. Via deze budgettaire sanering, zo stellen ze, zal de geloofwaardigheid van onze munt toenemen: de risicopremie op beleggingen in BEF zal daardoor met 2.75%-punt dalen. (Scenario B) Indien de daling van de risicopremie op de BEF zich inderdaad zou voordoen, zou u dan scenario B verkiezen (gegeven het feit dat we steeds de voorkeur geven aan een hogere reële output)? Werk uw antwoord ook grafisch uit Oplossing 1. LM : R = Y Y = en R = Scenario A: E = ISLMB evenwicht Y = en R = Scenario B: T R = en σ = ISLMB evenwicht Y = en R = Scenario A geniet de voorkeur: het levert het grootste herstel op van de reële output. 52

53 14 Oefeningen i.v.m. de AD II curve 14.1 Oefening Opgave Gegeven: IS : Y = R LM : R = Y B : R = Y Y = 700 Veronderstel dat we te maken hebben met een vast wisselkoerssysteem. Merk op: we gebruiken grotendeels de gegevens uit de vorige opgave. Gevraagd: 1. Bereken AD II curve. 2. Bepaal het algemeen prijspeil waarbij volledige werkgelegenheid zou bereikt worden Oplossing 1. De AD II curve: IS : Y = R LM : R = Y We substitueren B in IS: Y = ( Y ) 1.33Y = AD II : Y = Uit AD II, met Y = 700 halen we: 700 = =

54 14.2 Oefening Opgave Gegeven: C = Y D T = Y I p = Y 700R G = 200 X = Y f 0.75 ( E f ) Z = Y E = 104 f = 1 Y f = M s = 900 R f = 0.13 θ = 4000 M d = 0.25Y R Inflatieverwachtingen zijn 0. De appreciatieverwachting van de eigen munt bedraagt 0.5%. De risicopremie op binnenlandse beleggingen bedraagt 0.2%. We bevinden ons in een systeem met vaste wisselkoersen. ( ) E f Gevraagd: 1. Bereken IS. 2. Bereken LM. 3. Bereken B. 4. Bereken AD II. 5. Stel = 1.2. Hoeveel bedragen de binnenlandse rente, de gewenste bestedingen en de output? 6. Stel dat de buitenlandse rente stijgt tot 16%. Wat gebeurt er met AD II? Welke gevolgen heeft dit voor het rentepeil en het outputniveau? (Veronderstel dat constant blijft.) 54