27.1 Icterus. Specifiek lichamelijk onderzoek. Specifieke anamnese. Probleemlijst. Differentiële diagnose. D.J. Gouma
|
|
- Emiel Peters
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 60-Chirurgie :34 Pagina Icterus D.J. Gouma Een 60-jarige vrouw wordt naar uw spreekuur verwezen wegens enige dagen bestaande geelzucht. Haar man zag twee dagen geleden dat haar oogwit geel werd en nu is de geelzucht uitgebreid over het gehele lichaam. Wat zou u nog meer willen weten? Specifieke anamnese De patiënte meldt dat de geelzucht in enkele dagen is toegenomen. Zij heeft jeukklachten over haar gehele lichaam, haar urine is donkerbruin geworden en de ontlasting is licht gekleurd. Het defecatiepatroon is normaal. Ze heeft geen pijn in de buik maar wel een zeurend gevoel in de bovenbuik rechts. Tevens heeft zij sinds enige weken pijn in de rug. Haar eetlust is verminderd, zij is vaak misselijk en is 4 kg vermagerd. De patiënte heeft geen koorts of koude rillingen gehad. Ze heeft een dieet van de huisarts wegens een vier maanden geleden ontdekte diabetes mellitus waarvoor zij orale medicatie gebruikt. De patiënte is altijd gezond geweest, met uitzondering van een lichte TIA drie jaar geleden waarvoor zij nu nog Ascal gebruikt. Verder gebruikt zij geen medicijnen. De huisarts besluit de patiënte te verwijzen naar de internist voor verder onderzoek van de icterus. Welk specifiek lichamelijk onderzoek zou u als eerste willen verrichten? Specifiek lichamelijk onderzoek Bij onderzoek is de patiënte icterisch. U ziet enkele krabeffecten op de extremiteiten en de buikhuid. Bij het onderzoek van de buik voelt u een vaste weerstand in de rechter bovenbuik. De rand van de lever is twee vingers onder de ribbenboog palpabel en is stomp. Er is geen peritoneale prikkeling. Ter plaatse van de zwelling onder de ribbenboog bestaat wel lokale drukpijn maar geen loslaatpijn. Er worden verder geen afwijkingen gevonden; er is geen kloppijn op de wervelkolom en er zijn geen lymfeklieren palpabel. Probleemlijst Actuele problemen: icterus met donkere urine, ontkleurde feces en een pijnloze zwelling in de bovenbuik (teken van Courvoisier); gebrek aan eetlust, misselijkheid en gewichtsverlies; pijn in de rug; recent ontwikkelde diabetes waarvoor dieet en orale medicatie zijn voorgeschreven; TIA waarvoor Ascal wordt gebruikt (cave stollingsproblemen). Wat is uw differentiële diagnose? Differentiële diagnose De klachten kunnen het gevolg zijn van een obstructie-icterus die wordt veroorzaakt door een maligne tumor (primair of metastase), een goedaardige tumor of galwegstenen. Daarnaast kan de icterus worden veroorzaakt door intrahepatische cholestase
2 60-Chirurgie :34 Pagina ICTERUS Bij een icterische patiënt is het van groot belang zo snel mogelijk te onderzoeken of het een intrahepatische dan wel een extrahepatische obstructie betreft. Aanvullend laboratoriumonderzoek is meestal voldoende om onderscheid te maken tussen een extrahepatische obstructie en intrahepatische cholestase. Dit eenvoudige onderzoek is meestal reeds door de huisarts verricht. Bij onze patiënte waren de uitslagen: Hb 7,8 mmol/l, leukocyten , alkalische fosfatase 400 U/l, gamma-gt 470 U/l, ASAT 101 U/l, ALAT 116 U/l, bilirubine (direct) 110 µmol/l, creatinine 110 µmol/l. Deze uitslagen passen bij een extrahepatische obstructie, omdat vooral alkalische fosfatase, gamma-gt en bilirubine gestegen zijn, bij een relatief lage ALAT en ASAT. Obstructie-icterus Differentiële diagnose kwaadaardige tumoren pancreascarcinoom galwegcarcinoom ampullair carcinoom duodenumcarcinoom galblaascarcinoom maligne lymfomen/metastasen goedaardige afwijkingen choledochusstenen posttraumatische (meestal iatrogene) stenosen van galwegen scleroserende cholangitis benigne fibrose e.c.i. galwegstenose door chronische pancreatitis goedaardige tumoren benigne tumoren zoals adenomen, papillomatose e.d. galwegcyste Beschouwing differentiële diagnose In de probleemlijst zijn bewust enkele problemen gegroepeerd (icterus, ontkleurde feces, zwelling) en andere apart benoemd (gewichtsverlies enz.) om geen diagnosen die deze klachten kunnen veroorzaken over het hoofd te zien. Het is echter ook goed mogelijk dat alle problemen bij één diagnose passen. De mate van clustering van klachten in de probleemlijst is mede afhankelijk van de ervaring van de arts (patronen herkennen). De meest specifieke symptomen en bevindingen bij lichamelijk onderzoek die geleid hebben tot bovengenoemde differentiële diagnose zijn geelzucht, donkere urine, ontkleurde feces en een palpabele weerstand in de bovenbuik rechts, die vooral passen bij een obstructie-icterus. Een intrahepatische cholestase is praktisch uitgesloten door de bovengenoemde laboratoriumbevindingen, zoals minimaal verhoogde ALAT en ASAT. Een pijnloze icterus met een weerstand in de bovenbuik (het teken van Courvoisier) en gewichtsverlies met pijn in de rug is vooral verdacht voor een maligne tumor en past minder goed bij steenlijden. Pijn in de rug wordt vaak aangetroffen bij pancreastumoren en is vooral aanwezig bij een voortgeschreden ziekte (doorgroei van de tumor naar dorsaal, in de richting van de plexus coeliacus). De zwelling in de bovenbuik onder de lever is meestal de galblaas; dit geeft informatie over het niveau van de obstructie. Indien er een obstructie op het niveau van de ductus hepaticus is, dat wil zeggen boven de afsplitsing van de ductus cysticus, is de galblaas meestal niet palpabel. De obstructie bij onze patiënte moet dus de distale galwegen afsluiten (onder het niveau van de ductus cysticus). Anamnestische gegevens die van belang zijn voor het onderscheid tussen maligne tumoren enerzijds en (galweg)stenen anderzijds zijn verder het voorkomen van pijnklachten (vaak koliekpijnen bij galwegstenen, dat wil zeggen pijn die optreedt in aanvallen, met pijnvrije intervallen), temperatuurverhoging en koude rillingen. Galwegstenen leiden vaak tot een intermitterende of partiële obstructie van de galwegen waardoor er vaker cholangitis optreedt. Patiënten met een ernstige cholangitis worden dikwijls acuut opgenomen met icterus, koliekpijnen, koude rillingen en koorts (trias van Charcot). Bij tumoren bestaat meestal een volledige ob-
3 60-Chirurgie :34 Pagina ICTERUS 481 structie. Een uitzondering vormen de tumoren van de papil van Vater, waarbij vaker cholangitis wordt gezien. Het onderscheid tussen een partiële en volledige obstructie kan eenvoudig worden gemaakt door de urine te controleren op de aanwezigheid van urobiline (geen totale afsluiting, enterohepatische kringloop). De conclusie luidt dat er waarschijnlijk een distale obstructie van de galwegen bestaat als gevolg van een pancreaskoptumor. Er zijn mogelijk reeds passagestoornissen door ingroei in het duodenum. De incidentie van pancreascarcinomen is ongeveer 10/ ; het ductale adenocarcinoom komt het meest frequent voor. Ongeveer 70 tot 80% van de tumoren bevindt zich in de pancreaskop. Door het reeds vroeg optreden van lokale uitbreiding (bijv. dorsaal in de richting van de plexus coeliacus en de portale vaten) en metastasering komt slecht een klein percentage van de patiënten (10-20%) in aanmerking voor een curatieve behandeling. Obstructie-icterus Symptomen geelzucht donkere urine/ontkleurde feces jeuk koorts, koude rillingen gewichtsverlies misselijkheid/braken, verminderde eetlust pijn in de rug of bovenbuik Welke aanvullende diagnostiek acht u in dit geval aangewezen? Aanvullende diagnostiek De aanvullende diagnostiek is in eerste instantie gericht op het vaststellen van de plaats en/of het niveau en de oorzaak van de obstructie. Bij een kwaadaardige tumor moeten vervolgens het stadium en de uitbreiding van de tumor, de ingroei in vaten en eventuele metastasen worden vastgesteld, aangezien op grond van deze gegevens de uiteindelijke behandeling wordt bepaald. Aanvullend laboratoriumonderzoek is behalve het reeds genoemde onderzoek (leverfunctietests) niet zinvol, met uitzondering van stollingsonderzoek. Indien later besloten wordt de patiënte te opereren, zullen nog enkele preoperatieve laboratoriumonderzoeken worden uitgevoerd. Tumormerkstoffen zijn helaas niet specifiek genoeg om het beleid te bepalen en worden niet routinematig bepaald. De keuze en de volgorde van de aanvullende onderzoeken zijn mede afhankelijk van de lokale voorkeur, beschikbaarheid en expertise. Bij de aanvullende diagnostiek wordt bij voorkeur in eerste instantie gebruikgemaakt van nietinvasieve afbeeldingstechnieken zoals echografie en spiraal-ct-scanning en eventueel MRI of endosonografie, en daarna van invasieve technieken zoals ERCP, PTC en eventueel een diagnostische laparoscopie. Er bestaat veel controverse over de toegevoegde waarde van verschillende aanvullende onderzoeken. Obstructie-icterus Lichamelijk onderzoek icterus (gele sclerae als eerste bevinding) krabeffecten op de huid zwelling in de bovenbuik rechts onder de lever (meestal de galblaas) leverrand heeft een hobbelig aspect (cave metastasen) lymfeklieren supraclaviculair (zelden palpabel) Obstructie-icterus/ pancreaskopcarcinoom Aanvullende diagnostiek echografie (doppler) (spiraal-)ct-scanning MRI endosonografie ERCP/PTC diagnostische laparoscopie cytologische punctie/brush
4 60-Chirurgie :34 Pagina ICTERUS Beschouwing aanvullende diagnostiek Echografie. Als eerste wordt praktisch altijd een echogram vervaardigd. Met behulp van echografie kunnen uitgezette intra- en extrahepatische galwegen worden aangetoond en daardoor het niveau van de obstructie; extrahepatisch meestal ter plaatse van de distale galwegen of intrahepatisch bij een proximaal galwegcarcinoom (Klatskin-tumor). Tevens kunnen stenen in de galblaas en/of stenen in de galwegen worden aangetoond. Vervolgens wordt gekeken naar een tumor, bijvoorbeeld een solide massa in de pancreaskop. Tevens kunnen op het echogram levermetastasen worden aangetoond als deze groter zijn dan 1 cm. De nauwkeurigheid van echografie bij een galwegobstructie met betrekking tot de detectie van gedilateerde galwegen is 98% en ten aanzien van de detectie van galblaasstenen > 95%. Galwegstenen zijn moeilijker aan te tonen, de sensitiviteit is laag, circa 50%, maar de specificiteit is hoog 98%. Tumoren in het pancreasgebied kunnen in 74 tot 92% van de gevallen worden aangetoond. Aangezien een pancreascarcinoom bij een relatief groot aantal patiënten (ongeveer 50%) ten tijde van de diagnose al gemetastaseerd is, kan men soms volstaan met echografie als enig aanvullend onderzoek. Zijn op het echogram de tumor en ook de metastasen zichtbaar, dan kan in die gevallen voldoende informatie worden verkregen om het verdere beleid te bepalen. CT-scanning. Een CT-onderzoek (figuur ) is vaak complementair aan echografie. Op de CTscan kan de galwegdilatatie worden bevestigd. Bij bijvoorbeeld galwegcysten kan de uitbreiding van de cyste in de lever worden aangetoond. Het onderzoek is vooral bedoeld om een tumor af te beelden en vervolgens vast te stellen of de tumor is ingegroeid in de v. portae en de v. mesenterica en of de tumor zich heeft uitgebreid in de richting van de a. mesenterica en de truncus coeliacus. Ingroei in de vaten is een relatieve contraindicatie voor operatie. Met de nieuwe spiraal- CT-scanning zijn ook kleine metastasen in de lever goed aan te tonen. MRI. Magnetic resonance imaging is een relatief nieuwe onderzoeksmodaliteit met grote mogelijkheden. Zowel de tumor als de anatomie van de galwegen, de ductus pancreaticus en ook de Figuur Een spiraal-ct-scan van een patiënt met een tumor in de pancreaskop, een dilatatie van de ductus pancreaticus tot aan de tumor, een vernauwing van de v. portae en tumorweefsel rondom de a. mesenterica superior. bloedvaten, in het bijzonder ingroei in de vaten, kunnen met dit onderzoek goed worden afgebeeld. De techniek is tot op heden nog weinig beschikbaar, maar lijkt even waardevol als spiraal- CT-scanning. Endosonografie. Dit onderzoek wordt vooral toegepast als bij een patiënt met obstructie-icterus geen tumor op de CT-scan zichtbaar is. Het geeft tevens aanvullende informatie over ingroei van de tumor in de vaten. Het voordeel van endosonografie is dat zowel de tumor als mogelijke (lymfeklier)metastasen kunnen worden aangeprikt en aldus weefsel wordt verkregen voor pathologisch onderzoek. Een nadeel is dat de techniek veel ervaring vereist. Vaak volgen in deze fase van aanvullende diagnostiek de meer invasieve afbeeldingstechnieken zoals een ERCP/PTC. Indien het galwegsysteem bij een obstructie wordt afgebeeld met contrastmiddelen (ERCP/PTC) moet aanvullend drainage van de galwegen plaatsvinden vanwege de grote kans op infectieuze complicaties (cholangitis). Als de ERCP niet lukt, wordt een percutane galwegdrainage verricht. Ook hiervoor geldt dat de resultaten sterk afhankelijk zijn van lokale expertise. ERCP. Met aanvullend ERCP-onderzoek kan een stenose in de ductus choledochus en/of de ductus pancreaticus (zogeheten double-duct sign; figuur A) worden aangetoond. Deze bevinding is
5 60-Chirurgie :34 Pagina ICTERUS 483 zeer sterk verdacht voor een pancreaskopcarcinoom. Tevens is ERCP het meest sensitieve onderzoek om choledochusstenen aan te tonen. De ERCP is ook nuttig bij het afbeelden van de anatomie en de relatie van de ductus choledochus en de ductus pancreaticus (common channel; belangrijk bij een choledochuscyste). Tegenwoordig wordt ERCP vooral als therapeutisch onderzoek uitgevoerd. Na afbeelding van de galwegen kan een sfincterotomie worden verricht om choledochusstenen te verwijderen of er kan een endoprothese worden geplaatst om drainage van de galwegen te verkrijgen (figuur B). Diagnostische laparoscopie. Een diagnostische laparoscopie wordt uitgevoerd om kleine peritoneale en levermetastasen aan te tonen die op de CT-scan gemist worden. De opbrengst of meerwaarde van dit onderzoek is afhankelijk van de patiëntenselectie en van de kwaliteit van voorafgaand radiologisch onderzoek, en varieert tussen 10 en 50%. De toepassing van deze methode is dus ook sterk afhankelijk van de patiëntenselectie en van voorafgaand aanvullend onderzoek. Cytologie/histologie. De diagnose kan nog worden bevestigd door middel van een brush van de ductus choledochus of de ductus pancreaticus waarbij cellen worden verkregen, of door een percutane punctie van de tumor. Hoewel bevestiging van de diagnose door middel van cytologisch of histologisch onderzoek vaak wenselijk is met het oog op de behandeling, wordt het beleid meestal niet gewijzigd bij patiënten die voor exploratie in aanmerking komen. Derhalve is de aanvullende waarde gering (bij een positief biopt operatie, bij een negatief biopt ook operatie). Een maligne tumor is immers niet uit te sluiten indien op de CT-scan een tumor is aangetoond. Puncties worden wel verricht om de diagnose te bevestigen bij bijvoorbeeld patiënten die voor andere behandelingen in aanmerking komen, zoals radiotherapie of chemotherapie, of om een metastase te bevestigen. B A Figuur A ERCP bij een patiënt met een pancreaskopcarcinoom. Er is een stenose van zowel de ductus choledochus als de ductus pancreaticus (double-duct sign). B ERCP van dezelfde patiënt na inbrengen van een endoprothese.
6 60-Chirurgie :34 Pagina ICTERUS echografie (spiraal)-ct operabel geen tekenen van irresectabiliteit Figuur Beslisboom voor de diagnostiek en behandeling van een patiënt bij de klinische verdenking op pancreaskopcarcinoom. De waarde en betrouwbaarheid van de aanvullende diagnostiek is sterk afhankelijk van de kwaliteit van de radiologische apparatuur en van de verschillende specialisten. Een richtlijn voor de diagnostiek van patiënten met een obstructieicterus is samengevat in figuur Behandeling vaatingroei / metastasen vaatingroei / metastasen tumor dubieus resectabel / niet afgebeeld geen tekenen van irresectabiliteit icterisch [bilirubine]>170 µmol/liter pancreatoduodenectomie peroperatief niet resectabel laparoscopie MRI endosonografie biliodigestieve anastomose & gastroenterostomie ERCP & stent stent vaatingroei / metastasen inoperabel PA-bevestiging diagnose palliatie geen interventie De enige in opzet curatieve behandeling van een tumor in de pancreaskopregio is resectie van de pancreaskop. Bij een groot aantal patiënten is door intraperitoneale tumoruitbreiding, lokale doorgroei in de omgeving of door metastasen een curatieve resectie onmogelijk. Deze patiënten komen in aanmerking voor een palliatieve behandeling. Obstructie-icterus/ pancreaskopcarcinoom Behandeling pancreaticoduodenectomie (pylorussparend) bypass hepaticojejunostomie, eventueel gastro-enterostomie stent galwegen en/of duodenum pijnblokkade truncus coeliacus, splanchnicotomie Beschouwing behandeling In opzet curatieve resectie. Bij ongeveer 10 tot 15% van de patiënten kan een resectie worden verricht. Er wordt dan een zogenoemde partiële pancreaticoduodenectomie (Whipple-operatie; figuur ) uitgevoerd. Daarbij worden de pancreaskop, het duodenum, de distale galweg en de galblaas verwijderd. Tegenwoordig wordt meestal een pylorussparende Whipple-operatie verricht. De reconstructie wordt uitgevoerd via een hepaticojejunostomie, een pancreaticojejunostomie en een duodenojejunostomie. De mortaliteit van deze operatie is laag (< 5%) in centra met veel ervaring, maar de morbiditeit blijft hoog (ongeveer 40%). De belangrijkste complicatie is lekkage van de anastomose tussen de pancreasrest en de darm (pancreaticojejunostomie). Na resectie is de vijfjaarsoverleving 10 tot 20%; na resectie van een papiltumor is de vijfjaarsoverleving ongeveer 50%. Er is veel discussie of een uitgebreide, zogenoemde radicale resectie, waarbij alle lymfeklieren rond de vaten worden verwijderd en eventueel ook een resectie van de vene wordt uitgevoerd, tot een betere overleving zal leiden, maar tot op heden is dat niet aangetoond.
7 60-Chirurgie :34 Pagina ICTERUS 485 Figuur Schematische weergave van een pancreaticoduodenectomie (Whipple-procedure) waarbij de pancreaskop, het duodenum, de distale galweg, de galblaas en de distale maag worden verwijderd. Palliatieve behandeling. Bij de overige patiënten is alleen palliatie mogelijk. Palliatie wordt verricht om de meest voorkomende symptomen zoals icterus, passageklachten, obstructie van het duodenum en pijnklachten te behandelen. Icterus kan worden behandeld door middel van een stent in de galwegen of door een bypassoperatie (hepaticojejunostomie). Endoscopische behandeling gaat initieel gepaard met een kortere opnameduur en minder complicaties. Tijdens de followup is de kans op een recidiverende icterus of op een obstructie van het duodenum echter groter. Hoewel er geen duidelijke criteria zijn, is een niet-operatieve behandeling met een stent over het algemeen de behandeling van keuze bij patiënten met een korte levensverwachting (levermetastasen). Patiënten in een relatief goede conditie en met een langere levensverwachting (> zes maanden) worden bij voorkeur behandeld met een bypassoperatie, met als voordeel een geringe kans op cholangitis en recidiverende obstructie-icterus. Indien voor chirurgische palliatie wordt gekozen, worden meestal een hepaticojejunostomie en een gastrojejunostomie aangelegd. Passageklachten door obstructie van het duodenum worden doorgaans behandeld met een gastro-enterostomie. Het valt te overwegen dan tegelijkertijd galwegdrainage aan te leggen. Pijn is een ernstig symptoom en komt vooral voor bij een pancreascarcinoom in een vergevorderd stadium. De pijnklachten kunnen meestal medicamenteus worden behandeld, in de overige gevallen door selectieve blokkade van de plexus coeliacus of een thoracoscopische splanchnicotomie. Aanvullende behandeling. Postoperatieve chemoof radiotherapie na resectie wordt tegenwoordig vaak toegepast, maar heeft in de meeste gerandomiseerde onderzoeken geen significante verbetering in overleving gegeven. Bij een geselecteerde groep patiënten met voortgeschreden ziekte wordt palliatief chemotherapie (5FU, al of niet in combinatie met gemcitabine) of een hoge dosis conventionele radiotherapie gegeven, vooralsnog alleen in onderzoeksverband. Literatuur Bergmann JJGHM, Berge Henegouwen GP van, Wit LT de, Terpstra OT. Galblaas en galwegstenen. In: Lanschot JJB van, Gouma DJ, Schouten WR, Tytgat GJN, Jansen PLM. Gastro-intestinale chirurgie en gastro-enterologie in onderling verband. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum; p Gouma DJ. Galweg- en pancreaskanker. In: Veenhof CHN, Voute PA, redacteuren. Behandeling van kanker. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum; p Gouma DJ, et al. Rates of complications and death after pancreaticoduodenectomy: risk factors and the impact of hospital volume. Ann Surg 2000; 232(6); Rauws EAJ, Leeuwen MS van, Obertop H, Jeekel J. Tumoren van pancreas en galwegen: In: Lanschot JJB van, Gouma DJ, Schouten WR, Tytgat GNJ, Jansen PLM, redacteuren. Gastro-intestinale chirurgie en gastro-enterologie in onderling verband. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum; p
8 60-Chirurgie :34 Pagina 486
Om foto s voor de casus te verkrijgen zal een fotosessie met een icterische patiënt nodig zijn. Dit kan niet eenvoudig van te voren gepland worden.
Casus 05L Fase A Titel Mevrouw Klaassen Onderwerp Pancreaskop carcinoom Inhoudsdeskundige J.M. van Baalen Technisch verantwoordelijke S. Eggermont Literatuur Bestaande Cascoo casus. Multimedia materiaal
Nadere informatieGalblaascarcinoom. Landelijke richtlijn, Versie: 1.1
Galblaascarcinoom Landelijke richtlijn, Versie: 1.1 Datum Goedkeuring: 10-05-2004 Methodiek: Consensus based Verantwoording: Landelijke werkgroep GI-tumoren Inhoudsopgave Algemeen...1 Screening...2 Diagnostiek...3
Nadere informatieGalgangcarcinoom. Landelijke richtlijn, Versie: 1.1
Galgangcarcinoom Landelijke richtlijn, Versie: 1.1 Datum Goedkeuring: 06-10-2003 Methodiek: Consensus based Verantwoording: Landelijke tumorwerkgroep gastro-intestinale tumoren Inhoudsopgave Algemeen...1
Nadere informatieInfectierisico na ERCP. Marcel Groenen MDL-arts
Infectierisico na ERCP Marcel Groenen MDL-arts Disclosure slide (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium
Nadere informatieSaffire Phoa. CT voor preoperatieve stagering van het pancreascarcinoom
Saffire Phoa CT voor preoperatieve stagering van het pancreascarcinoom Pancreascarcinoom heeft een zeer slechte prognose, en de enige kans op curatie is een resectie van de tumor. Hoewel de mortaliteit
Nadere informatiePancreaspathologie: als een klein verscholen orgaan zich van zijn slechtste kant laat zien
Pancreaspathologie: als een klein verscholen orgaan zich van zijn slechtste kant laat zien Erwin van Geenen, Maag-Darm-Lever-arts Marion van der Kolk, Chirurg Pancreas Centrum Oost Nederland Nijmegen Het
Nadere informatieMogelijkheden van resectie na chemotherapie bij het pancreascarcinoom. Prof. dr. Marc Besselink Afdeling Chirurgie, AMC Amsterdam
Mogelijkheden van resectie na chemotherapie bij het pancreascarcinoom Prof. dr. Marc Besselink Afdeling Chirurgie, AMC Amsterdam Amsterdam, 19 Januari 2018 Pancreascarcinoom Slechte prognose (5 jaars-overleving,
Nadere informatieKlinisch College Decentrale Selectie 2013. Klinisch College Decentrale Selectie 2013 AMC 3 juni 2013. Buikpijn. Prof. Dr. Paul Fockens, MDL-arts
Klinisch College Decentrale Selectie 2013 Klinisch College Decentrale Selectie 2013 AMC 3 juni 2013 Buikpijn Prof. Dr. Paul Fockens, MDL-arts Afdeling Maag-. Darm- en Leverziekten Academisch Medisch Centrum,
Nadere informatiePancreascarcinoom
7.1.3. Pancreascarcinoom 1. Pancreasadenocarcinoma: diagnose en staging 1.1. Symptomen Zeer aspecifiek. 10% van de patiënten presenteren zich met nieuwe DM. Bij oudere patiënten is acute pancreatitis vaak
Nadere informatieAfwijking van of in de alvleesklier
Afwijking van of in de alvleesklier Deze folder geeft u informatie over afwijkingen in de alvleesklier. Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk de situatie anders kan zijn dan beschreven. De
Nadere informatie27.2 Icterus. Specifiek lichamelijk onderzoek. Specifieke anamnese. Probleemlijst. Differentiële diagnose
61-Chirurgie 27.2 01-06-2005 11:32 Pagina 487 487 27.2 Icterus D.C. Aronson Een kind van zesenhalve week wordt verwezen voor verdere analyse van ruim zes weken bestaande progressieve icterus. Wat zou u
Nadere informatiePancreascarcinoom
7.1.3. Pancreascarcinoom 1. Pancreasadenocarcinoma: diagnose en staging 1.1. Symptomen Zeer aspecifiek. 10% van de patiënten presenteren zich met nieuwe DM. Bij oudere patiënten is acute pancreatitis vaak
Nadere informatieLeverfunctiestoornissen
Leverfunctiestoornissen Claire Fitzpatrick, Saskia te Loo, Ruud Klomp DuodagenIJsselland Ziekenhuis 2015 Stellingen Als de levertesten normaal zijn is de leverfunctie ook normaal Steatose kan uitmonden
Nadere informatieNascholing verpleegkundig specialisten oncologie De Lever: anatomie, leverschade en leverfunctie
Nascholing verpleegkundig specialisten oncologie De Lever: anatomie, leverschade en leverfunctie GJ (Geert) Bulte, MDL-arts i.o. Jeroen Bosch ziekenhuis, s Hertogenbosch donderdag 19-6-2014 5x leverfuncties
Nadere informatiebloed, ademhaling & spijsvertering info voor de patiënt Alvleesklier of pancreas UZ Gent, Dienst Algemene en Hepatobiliaire Heelkunde
bloed, ademhaling & spijsvertering info voor de patiënt Alvleesklier of pancreas UZ Gent, Dienst Algemene en Hepatobiliaire Heelkunde Alvleesklier of pancreas De alvleesklier is een langwerpige, trosvormige
Nadere informatie11.2 Chronische bovenbuikpijn
27-Chirurgie 11.2 01-06-2005 10:04 Pagina 211 211 11.2 Chronische bovenbuikpijn Th.M. van Gulik Op uw spreekuur ziet u een 45-jarige man met pijn in de bovenbuik. De pijn wisselt in intensiteit en is niet
Nadere informatieCasus: Lokaal gevorderd Pancreascarcinoom (LAPC) Olivier Busch HPB Chirurg, AMC Amsterdam Voorzitter DPCG
Casus: Lokaal gevorderd Pancreascarcinoom (LAPC) Olivier Busch HPB Chirurg, AMC Amsterdam Voorzitter DPCG no disclosures Olivier Busch HPB Chirurg, AMC Amsterdam Voorzitter DPCG Pancreascarcinoom Slechte
Nadere informatieLokaal irresectabel pancreascarcinoom: valkuilen bij diagnostiek na chemotherapie. Prof. dr. Marc Besselink HPB chirurg, Amsterdam UMC
Lokaal irresectabel pancreascarcinoom: valkuilen bij diagnostiek na chemotherapie Prof. dr. Marc Besselink HPB chirurg, Amsterdam UMC Casus: hr D Man 64 jaar Trotse opa van 4 kleinkinderen Komt bij u op
Nadere informatieOesophaguscarcinoom Chirurgische Behandeling. Sylvia van der Horst, PA chirurgie Maart 2019
Oesophaguscarcinoom Chirurgische Behandeling Sylvia van der Horst, PA chirurgie Maart 2019 Anatomie oesophagus/ maag Symptomen oesophaguscarcinoom Diagnostiek Behandeling oesophaguscarcinoom Postoperatieve
Nadere informatiePancreascarcinoom en kansen voor de toekomst
18 mei 2006 Jaarbeurs Utrecht Pancreascarcinoom en kansen voor de toekomst Jan Ouwerkerk Research Coördinator Oncologie Leids Universitair Medisch Centrum Pancreas Carcinoom Incidencie: 33.730 nieuwe patiënten
Nadere informatiePTC drainage procedure
PTC drainage procedure Masterclass GE-oncologie 11 september 2015 Adriaan Moelker Hoofd Interventie Radiologie ErasmusMC Rotterdam Overzicht Interventie radiologie ErasmusMC 4 interventie radiologen 2
Nadere informatieINFO VOOR PATIËNTEN ALVLEESKLIER OF PANCREAS
INFO VOOR PATIËNTEN ALVLEESKLIER OF PANCREAS INHOUD 01 Alvleesklier of pancreas 4 02 Alvleesklierkanker of pancreaskanker 6 03 Oorzaken en risicofactoren 6 04 Symptomen 7 05 Onderzoeken 8 06 Stadium en
Nadere informatieAntwoordformulieren open vragen
Antwoordformulieren open vragen Bloktoets : 5O0 Datum : 9 juli 009 Aanvang : Studentnummer : Studentnaam :. BLOKTOETS STOFWISSELING 5O0 9 juli 009 Sint Radboud. Het uitvragen van de pijnklachten is van
Nadere informatieGalwegcarcinoom: ontwikkeling van een multidisciplinair, ziekenhuis overstijgend zorgpad 7 oktober 2016
Galwegcarcinoom: ontwikkeling van een multidisciplinair, ziekenhuis overstijgend zorgpad 7 oktober 2016 Annuska Schoorlemmer, Verpleegkundig Specialist Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Inhoud Het
Nadere informatieProbleem-georienteerde kliniek Icterus. W. Van Steenbergen
Probleem-georienteerde kliniek Icterus W. Van Steenbergen Arts 1, 2006-2007 Casus 1: Man, 53 jaar Raadpleging 06-09-2005 Sinds één week: Vermoeidheid Sclerale icterus, donkere urine, ontkleurde stoelgang
Nadere informatieGastro-Intestinale Tumoren Ontwikkelingen in de diagnostiek en behandelingen
22 mei 2007 Jaarbeurs Utrecht Gastro-Intestinale Tumoren Ontwikkelingen in de diagnostiek en behandelingen Erik van Muilekom MANP Verpleegkundig specialist Nederlands Kanker Instituut-Antoni van Leeuwenhoek
Nadere informatie23.1 Slik- en passagestoornissen
49-Chirurgie 23.1 01-06-2005 10:48 Pagina 403 403 23.1 Slik- en passagestoornissen J.J.B. van Lanschot Een 62-jarige man wordt door zijn huisarts verwezen vanwege sinds drie maanden bestaande passageklachten,
Nadere informatieNederlandse introductie en samenvatting voor niet-ingewijden
Nederlandse introductie en samenvatting voor niet-ingewijden 157 Introductie In de Westerse wereld is het aantal mensen dat slokdarmkanker krijgt de laatste jaren sterk toegenomen. In 1989 werd de diagnose
Nadere informatieB. Hals (weke delen) Voor cervicale wervelkolom, zie rubrieken C en K. Inhoudsopgave 01 B 02 B 03 B 04 B 05 B 06 B 07 B 08 B 09 B 10 B 11 B 12 B 13 B
B. Hals (weke delen) Voor cervicale wervelkolom, zie rubrieken C en K Inhoudsopgave 1 B 2 B 3 B 4 B 5 B 6 B 7 B 8 B 9 B 1 B 11 B 12 B 13 B Palpabele schildkliernoduli en euthyreotische struma... 1 Lange
Nadere informatieAuto-immune pancreatitis als oorzaak van geelzucht en een tumor in het pancreas
Klinische les Auto-immune pancreatitis als oorzaak van geelzucht en een tumor in het pancreas Sandra Coenen, Lieke Welling, Anneke M.P. de Schryver, Johan S. Laméris, D. Lucette Schipper en Thomas M. van
Nadere informatieResponsevaluatie met 3T-DWI-MRI na inductie met FOLFIRINOX chemotherapie bij lokaal gevorderd PDAC (IMAGE-MRI)
Responsevaluatie met 3T-DWI-MRI na inductie met FOLFIRINOX chemotherapie bij lokaal gevorderd PDAC (IMAGE-MRI) Eran van Veldhuisen, Bengt van Rijssen, Remy Klaassen, Yung Nio, Hanneke Wilmink, Krijn Van
Nadere informatieOperatie dikke darm kanker
Operatie dikke darm kanker Inleiding Deze folder geeft u algemene informatie over diverse soorten operaties aan de dikke darm. Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk de situatie anders kan
Nadere informatieSchematische voorstelling van de normale afbraak en verwerking van hemoglobine en de vorming van de diverse kleurstoffen (bilirubine, urobiline en
Icterus Icterus Icterus is een situatie waarin het gehalte aan galkleurstof in het bloed en de weefsels te hoog is. Dit leidt in lichte gevallen tot een gele verkleuring van alleen het oogwit, in ernstigere
Nadere informatiePancreascarcinoom. Landelijke richtlijn, Versie: 2.0
Pancreascarcinoom Landelijke richtlijn, Versie: 2.0 Datum Goedkeuring: 22-08-2011 Methodiek: Evidence based Verantwoording: Landelijke werkgroep Gastro-intestinale tumoren Inhoudsopgave Algemeen...1 Diagnostiek
Nadere informatie7,4. Werkstuk door een scholier 2079 woorden 27 maart keer beoordeeld
Werkstuk door een scholier 2079 woorden 27 maart 2016 7,4 2 keer beoordeeld Vak Biologie Bij een cholangitis zijn de galwegen, meestal de grote galwegen buiten de lever, ontstoken. Indien je het ziektebeeld
Nadere informatielongcarcinoom: stadiëring en behandeling
Hoe actueel is de CBO richtlijn? Niet-kleincellig longcarcinoom: stadiëring en behandeling Prof. dr. Harry J.M. Groen UMCG Groningen Wat moet er veranderen? TBNA? Plaats van EUS-FNA? Plaats van EBUS-FNA?
Nadere informatieCursus MDL Oncologie: Lever, galblaas, galweg
Cursus MDL Oncologie: Lever, galblaas, galweg Jeroen Hagendoorn HPB Chirurg UMC Utrecht Cancer Center/Regionaal Academisch Kankercentrum Utrecht (RAKU) Ziektebeelden en diagnose Anatomie en fysiologie
Nadere informatieNederlandse samenvatting List of publications Dankwoord Curriculum vitae
List of publications Dankwoord Curriculum vitae 131 Cholangiocarcinoom is een relatief zeldzame maligniteit uitgaande van het galwegepitheel. De tumor wordt anatomisch ingedeeld in drie typen: intrahepatisch,
Nadere informatieDe indicatoren omtrent borstkanker, die in kader van het VIP²-project worden opgevolgd zijn :
Indicatoren VIP²-project Oncologie In België is, net als in Europa, borstkanker de meest voorkomende oorzaak van overlijden door kanker bij vrouwen (20,6 % van alle overlijdens ingevolge kanker). In 2009
Nadere informatie11.1 Chronische bovenbuikpijn
26-Chirurgie 11.1 01-06-2005 10:04 Pagina 203 203 11.1 Chronische bovenbuikpijn J.F. Lange Een 42-jarige patiënte bezoekt uw spreekuur omdat zij sinds twee maanden pijnklachten in de bovenbuik heeft. De
Nadere informatieVerwijderen van een zaadbal via de lies. Inguinale orchidectomie
Verwijderen van een zaadbal via de lies Inguinale orchidectomie Inhoudsopgave Inleiding... 1 De operatie... 1 Na de operatie... 2 Bloedverdunners... 2 Ontslag... 3 Tot slot... 4 Ruimte voor vragen... 5
Nadere informatieRichtlijn Galweg- en galblaascarcinoom Versie: 2.0 Datum: juli 2012 Richtlijn Galweg- en Galblaascarcinoom Versie
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Richtlijn Galweg- en galblaascarcinoom Versie: 2.0 Datum: juli 2012 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Richtlijn Galweg- en Galblaascarcinoom Versie 21 22 Concept Richtlijn galweg- en galblaascarcinoom
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 101 Chapter 7 SAMENVATTING Maligne tumoren van de larynx en hypopharynx ( keelkanker ) zijn de zesde meest voorkomende type kankers van het hele lichaam, en de meest voorkomende
Nadere informatieJ. Mamma aandoeningen. Inhoudsopgave 01 J 02 J 03 J 04 J 05 J 06 J 07 J 08 J 09 J 10 J 11 J 12 J 13 J 14 J 15 J 16 J 17 J 18 J 19 J
J. Mamma aandoeningen nhoudsopgave 1 J 2 J 3 J 4 J 5 J 6 J 7 J 8 J 9 J 1 J 11 J 12 J 13 J 14 J 15 J 16 J 17 J 18 J 19 J Screening: vrouwen jonger dan 4 jaar zonder genetisch risico... 1 Screening: vrouwen
Nadere informatieVerwijderen van de galblaas
Verwijderen van de galblaas Deze folder geeft een globaal overzicht van de klachten en de behandeling bij galsteenlijden. Het is goed u te realiseren dat bij het vaststellen van een aandoening de situatie
Nadere informatieDarmoperatie bij Diverticulitis. Chirurgie Waregem O.L.V. van Lourdes Ziekenhuis
Darmoperatie bij Diverticulitis Chirurgie Waregem O.L.V. van Lourdes Ziekenhuis Chirurgie Waregem_Versie 1_Feb 2016 Inleiding Deze folder geeft uitleg over een operatie van de dikkedarm bij diverticulitis.
Nadere informatie25.2 Veranderd defecatiepatroon
56A-Chirurgie 25.2 01-06-2005 11:45 Pagina 453 453 25.2 Veranderd defecatiepatroon Th. Wiggers Een 40-jarige vrouw bezoekt haar huisarts omdat zij in toenemende mate last heeft van constipatie. Een enkele
Nadere informatieERCP. Onderzoek van galwegen en afvoergang van de alvleesklier
ERCP Onderzoek van galwegen en afvoergang van de alvleesklier Inhoudsopgave Wat is een ERCP... 1 Hoe verloopt dit onderzoek?... 1 Direct behandelen... 2 Voorbereiding... 2 Medicatie... 3 Risico s en mogelijke
Nadere informatieMRI spoort prostaatkanker nauwkeurig op
MRI spoort prostaatkanker nauwkeurig op Prostaatkanker is een van de meest voorkomende vormen van kanker bij mannen. Een op de zes mannen krijgt er last van. Maar het is ook een erg lastig op te sporen
Nadere informatieAntwoordformulieren open vragen
Antwoordformulieren open vragen Bloktoets : 5O0 Datum : 9 juli 009 Aanvang : Studentnummer : Studentnaam :. BLOKTOETS STOFWISSELING 5O0 9 juli 009 Sint Radboud. Het uitvragen van de pijnklachten is van
Nadere informatie11.3 Chronische bovenbuikpijn
28-Chirurgie 11.3 01-06-2005 10:03 Pagina 217 217 11.3 Chronische bovenbuikpijn Th.M. van Gulik Een 70-jarige man bezoekt uw spreekuur wegens pijn in de bovenbuik en braken na de maaltijd. Wat zou u nog
Nadere informatieFactsheet Indicatoren Longcarcinoom (DLCA) 2017 Start DLCA-S: 2012 (/2015 voor alle cardiothoracale centra) Start DLCA-R: 2013 Start DLCA-L: 2016
Factsheet en Longcarcinoom (DLCA) 2017 Start DLCA-S: 2012 (/2015 voor alle cardiothoracale centra) Start DLCA-R: 2013 Start DLCA-L: 2016 Inclusie en exclusie criteria DLCA-S Inclusie Alle chirurgische
Nadere informatieBeentumoren (=bottumoren)
Beentumoren (=bottumoren) Inleiding Gezwellen in beenderen worden beentumoren genoemd. Er zijn verschillende typen beentumoren te onderscheiden. Zo zijn er vormen waarbij de tumor of het gezwel direct
Nadere informatieEcho-endoscopie. Dr. Mike Cool. AZ Damiaan Oostende UZ Leuven. Echo-endoscopie
Echo-endoscopie Dr. Mike Cool AZ Damiaan Oostende UZ Leuven 1. Wat is echo-endoscopie? 2. Wat is de meerwaarde van echo-endoscopie? 3. Diagnostische toepassingen A. Oncologie 1. Slo kdarmcarcinoom 2. Maagcarcinoom
Nadere informatieNet de diagnose gekregen
Net de diagnose gekregen Vragen die u kunt stellen Hieronder vindt u een lijst met vragen die in verschillende stadia van het onderzoek, de behandeling en de verzorging van patiënten van pas komen. Deze
Nadere informatie7,3. Werkstuk door een scholier 1419 woorden 9 december keer beoordeeld. Botkanker (oftewel: beentumoren)
Werkstuk door een scholier 1419 woorden 9 december 2002 7,3 166 keer beoordeeld Vak Biologie Botkanker (oftewel: beentumoren) Inleiding Een kwaadaardige (of maligne) primaire beentumor (=botkanker) is
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Verwijderen van de. galblaas. Cholecystectomie
PATIËNTEN INFORMATIE Verwijderen van de galblaas Cholecystectomie 2 PATIËNTENINFORMATIE Door middel van deze informatiefolder wil het Maasstad Ziekenhuis u een globaal overzicht geven van de klachten en
Nadere informatiePatiënt informatiebrief DRAINAGE Studie
Patiënt informatiebrief DRAINAGE Studie Endoscopische versus percutane galwegdrainage voor operatie van een hilair cholangiocarcinoom Geachte mevrouw/mijnheer, Dit onderzoek, waarvoor uw medewerking wordt
Nadere informatiePlexus Coeliacus blokkade. Behandeling van pijn bij kanker bij het Pijnbehandelcentrum
Plexus Coeliacus blokkade Behandeling van pijn bij kanker bij het Pijnbehandelcentrum Inleiding Uw behandelend arts heeft met u besproken dat u in aanmerking komt voor een Plexus Coeliacus blokkade. In
Nadere informatieDutch Pancreatic Cancer Audit DPCA
pagina 1 Dutch Pancreatic Cancer Audit DPCA Vetgedrukte items zijn verplicht Versie: 2015-9-30 - v2.1.16 Identificatie Kliniek BSN nummer Lokaal uniek patiëntnummer Geslacht Man Vrouw Voorletters (LLLL)
Nadere informatieMaligne pleura exsudaat
Maligne pleura exsudaat Regionale richtlijn IKL, Versie: 1.1 Laatst gewijzigd : 25-10-2005 Methodiek: Consensus based Verantwoording: IKL werkgroep bronchuscarcinomen Inhoudsopgave Algemeen...1 Diagnostiek...2
Nadere informatieWat is een ERCP? 2 Waarom een ERCP? 3 Een goede voorbereiding is belangrijk bij een
at is een ERCP? ERCP is een afkorting voor endoscopische retrograde cholangio- en pancreaticografie. Dit betekent een kijkonderzoek van de galwegen en de afvoergang van de alvleesklier. Met een ERCP kan
Nadere informatiePlexus Coeliacus blokkade Behandeling van pijn bij kanker bij het Pijnbehandelcentrum
Plexus Coeliacus blokkade Behandeling van pijn bij kanker bij het Pijnbehandelcentrum Albert Schweitzer ziekenhuis oktober 2012 pavo 0803 Inleiding Uw behandelend arts heeft met u besproken dat u in aanmerking
Nadere informatieVerwijdering van de galblaas (cholecystectomie)
Chirurgie Patiënteninformatie Verwijdering van de galblaas (cholecystectomie) U ontvangt deze informatie, omdat uw galblaas binnenkort wordt verwijderd. Uw arts heeft al het een en ander over deze galblaasoperatie
Nadere informatieSarcoma State of the art deel 2
19 mei 2009 Jaarbeurs Utrecht Sarcoma State of the art deel 2 Jan Ouwerkerk Research Coördinator Oncologie Leids Universitair Medisch Centrum Osteosarcoom Osteosarcoom is een primaire botkanker die zijn
Nadere informatieOtto van Delden. Het pancreaskopcarcinoom: wat is belangrijk voor de radioloog? Inleiding
Otto van Delden Het pancreaskopcarcinoom: wat is belangrijk voor de radioloog? Inleiding Het pancreascarcinoom is een relatief frequent voorkomende tumor, met een incidentie van 7,6 per 100.000 inwoners
Nadere informatieDieetadviezen bij een ontstoken alvleesklier
VOEDING & DIEET Dieetadviezen bij een ontstoken alvleesklier ADVIES Dieetadviezen bij een ontstoken alvleesklier Als u klachten hebt die worden veroorzaakt door een, kunt u met een aantal leefregels en
Nadere informatiePatiënteninformatiedossier (PID) MAMMACARE. onderdeel BORSTKANKER
Patiënteninformatiedossier (PID) MAMMACARE onderdeel BORSTKANKER Inhoud Wat is borstkanker?... 3 Vormen van kanker... 4 DCIS... 4 Ductaal carcinoom... 4 Lobulair carcinoom... 4 Erfelijke en familiare belasting...
Nadere informatie[Man] [Vrouw] (LLLL:) (DDMMJJJJ:) (NNNNLL:)
DPCA Dutch Pancreatic Cancer Audit Vetgedrukte items zijn verplicht voor invoer. Overige items zijn inhoudelijk verplicht. Identificatie Kliniek Burger Service Nummer Patiëntnummer binnen kliniek Geslacht
Nadere informatieGalsteen & niersteenlijden
Galsteen & niersteenlijden Wij dragen ons steentje bij Milan Pijl Maatschap Radiologie & Nucleaire Geneeskunde Rijnstate Huisartsen nascholing 2 oktober 2012 Galstenen - Epidemiologie Zeer frequent bezit
Nadere informatieCHIRURGIE. Cholecystectomie is de chirurgische verwijdering van de galblaas.
CHIRURGIE Cholecystectomie Verwijderen van de galblaas Inleiding Cholecystectomie is de chirurgische verwijdering van de galblaas. De galblaas De galblaas is een klein peervormig orgaan dat aan de onderkant
Nadere informatieDisseminatiediagnostiek bij locoregionaal recidief van mammacarcinoom: klinische praktijk en perspectief voor PET
Disseminatiediagnostiek bij locoregionaal recidief van mammacarcinoom: klinische praktijk en perspectief voor PET F.J. van Oost 1, J.J.M. van der Hoeven 2,3, O.S. Hoekstra 3, A.C. Voogd 1,4, J.W.W. Coebergh
Nadere informatieNieuwe ontwikkelingen binnen de MDL-oncologie. Paul Fockens, MDL-arts AMC
Nieuwe ontwikkelingen binnen de MDL-oncologie Paul Fockens, MDL-arts AMC Nieuwe ontwikkelingen MDL-oncologie De termen van 2012: Minimally invasive Patient centered Multi-modality Ageing population (Neo-)adjuvant
Nadere informatieSchildkliernodus Iris Wakelkamp
Schildkliernodus Iris Wakelkamp 30 september 2010 Casus I Vrouw 53 jaar, komt met zwelling rechts in de hals. Ontdekt door de schoonheidspecialiste. Geen klachten passende bij hyperthyreoidie. Familie
Nadere informatieERCP Onderzoek van galwegen en afvoergang van de alvleesklier
ERCP Onderzoek van galwegen en afvoergang van de alvleesklier Inhoudsopgave Wat is een ERCP... 1 Hoe verloopt dit onderzoek... 1 Direct behandelen... 2 Voorbereiding... 2 Medicatie... 3 Risico s en mogelijke
Nadere informatieAlvleesklierontsteking
Alvleesklierontsteking Uit onderzoek is gebleken dat u een alvleesklierontsteking (pancreatitis) heeft. In deze folder leest u meer over de oorzaken en behandeling van een alvleesklierontsteking. Neem
Nadere informatieChronische alvleesklierontsteking
Chronische alvleesklierontsteking U bent opgenomen in Maasziekenhuis Pantein in verband met een chronische alvleesklierontsteking (chronische pancreatitis). In deze folder vindt u informatie over de oorzaken
Nadere informatieCasus Keuzes in de behandeling van slokdarmkanker
Casus Keuzes in de behandeling van slokdarmkanker Prof. dr. Mark van Berge Henegouwen, chirurg Dr. W.J. Eshuis, chirurg L. Noteboom, verpleegkundig specialist Amsterdam UMC, locatie AMC 8 e Inhoud Presentatie
Nadere informatieInschatting van het risico op uitzaaiingen van prostaatkanker
Inschatting van het risico op uitzaaiingen van prostaatkanker 2 Uw uroloog heeft met u besproken dat de resultaten van de onderzoeken helaas bevestigen dat u prostaatkanker heeft. Ook is besproken of er
Nadere informatieVerwijderen van de galblaas (cholecystectomie)
Verwijderen van de galblaas (cholecystectomie) Deze folder geeft een globaal overzicht van de klachten en de behandeling bij galsteenlijden. Het is goed u te realiseren dat bij het vaststellen van een
Nadere informatieFactsheet Indicatoren Longcarcinoom (DLCA) 2017 Start DLCA-S: 2012 (/2015 voor alle cardiothoracale centra) Start DLCA-R: 2013 Start DLCA-L: 2016
Factsheet en Longcarcinoom (DLCA) 2017 Start DLCA-S: 2012 (/2015 voor alle cardiothoracale centra) Start DLCA-R: 2013 Start DLCA-L: 2016 Versie beheer: Datum Versie Mutatie Eigenaar 30-07-2016 2017.1 Aanpassingen
Nadere informatie24.4 Braken. Specifiek lichamelijk onderzoek. Specifieke anamnese. Probleemlijst. M. Eeftinck Schattenkerk
55-Chirurgie 24.4 01-06-2005 11:47 Pagina 441 441 24.4 Braken M. Eeftinck Schattenkerk Een 55-jarige vrouw wordt door de huisarts naar de afdeling spoedeisende hulp van een ziekenhuis verwezen wegens buikpijn
Nadere informatieSplanchnicus blokkade Behandeling van pijn bij kanker bij het Pijnbehandelcentrum
Splanchnicus blokkade Behandeling van pijn bij kanker bij het Pijnbehandelcentrum Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Uw behandelend arts heeft met u besproken dat
Nadere informatieIPMN OPEREREN OF NIET? Dr. JE van Hooft, MDL-arts. Mw. A Schoorlemmer, verpleegkundig specialist. Drs. NCM van Huijgevoort, arts-onderzoeker MDL
IPMN + OPEREREN OF NIET? Dr. JE van Hooft, MDL-arts Mw. A Schoorlemmer, verpleegkundig specialist Drs. NCM van Huijgevoort, arts-onderzoeker MDL Introductie Door de frequente toepassing van echografie,
Nadere informatieChronische ontsteking
Chronische ontsteking van de alvleesklier - Chronische pancreatitis Chirurgie Beter voor elkaar Chronische ontsteking van de alvleesklier Chronische Pancreatitis Inleiding Deze folder geeft u informatie
Nadere informatieOnderstaande vragen zijn van toepassing op de periode 0-3 maanden postoperatief
Aantal maanden? Setting: O klinisch O poliklinisch Beoordelaar: (naam) Algemeen Onderstaande vragen zijn van toepassing op de periode 0- postoperatief Is de patient opgenomen geweest in een van de volgende
Nadere informatieKomt een man bij de dokter
Komt een man bij de dokter Over PSA en mictieklachten 11 november 2014 Prostaat Specifiek Antigeen eiwit geproduceerd door prostaatepitheel verhoogd bij afwijkingen van de prostaat prostaatontsteking
Nadere informatieBuikpijn- een opvlamming? Dr. F.H.J. Wolfhagen, MDL-arts
Buikpijn- een opvlamming? Dr. F.H.J. Wolfhagen, MDL-arts 24 november 2018 IBD en buikpijn Pijn is belangrijk als waarschuwing voor mogelijk schadelijke invloeden Veel voorkomende klacht bij IBD Bij colitis
Nadere informatieBlindedarmontsteking. Appendicitis. Poli Chirurgie
00 Blindedarmontsteking Appendicitis Poli Chirurgie Deze folder geeft u een globaal overzicht van de klachten van blindedarmontsteking (appendicitis) en hoe dit behandeld kan worden. Hou er rekening mee
Nadere informatiebehandelingen-bij-borstkanker/
https://www.isala.nl/patientenfolders/6682-borstkanker-pid-h3- behandelingen-bij-borstkanker/ Borstkanker (PID): H3 Behandelingen bij borstkanker Als borstkanker is vastgesteld, bespreekt een team van
Nadere informatieAcute alvleesklierontsteking
Acute alvleesklierontsteking U bent opgenomen in het ziekenhuis in verband met een alvleesklierontsteking (Acute Pancreatitis). In deze folder vindt u informatie over de oorzaken en behandeling van een
Nadere informatieInleiding Wat is een melanoom? Hoe vaak komt het voor? Hoe ontstaat een melanoom?
MELANOOM 1179 Inleiding De dermatoloog heeft bij u een melanoom geconstateerd. Deze folder geeft u informatie over een melanoom en de behandelmogelijkheden. Daarnaast krijgt u meer informatie over zelfonderzoek
Nadere informatieRichtlijn voor diagnostiek en behandeling van een onbekende primaire tumor in het hoofd-halsgebied: Unknown Primary
VII Richtlijn voor diagnostiek en behandeling van een onbekende primaire tumor in het hoofd-halsgebied: Unknown Primary naar Algemeen 538 Epidemiologie 538 1. Screening 538 2. Diagnostiek 538 2.1 Anamnese
Nadere informatie