Monumentenadviescommissie. Waardestelling gemeentelijk monument. Naam Transformatorhuisje Adres Kastanjelaan 2, Aalsmeer Bouwjaar 1939 Architect PEN

Transcriptie

1 Monumentenadviescommissie Waardestelling gemeentelijk monument Naam Transformatorhuisje Adres Kastanjelaan 2, Aalsmeer Bouwjaar 1939 Architect PEN Inleiding Transformatorhuisjes ook wel hoogspanningsgebouwtjes genoemd, spelen een rol bij de opslag en distributie van elektriciteit. In de gebouwen bevinden zich een of meerdere transformatoren die hoogspanning omzetten naar laagspanning waarna de laagspanning wordt getransporteerd naar de afnemers. Emmastraat 111, 1814 DP Alkmaar t f info@wznh.nu Rabobank KVK BTW B01

2 blad 2 Na de bouw van de elektriciteitscentrale van IJmuiden in 1913 gaf het Provinciaal Elektriciteitsbedrijf van Noord-Holland (PEN) 1 de opdracht aan de architect J.B. van Loghem tachtig transformatorhuisjes te bouwen verspreid over de provincie. Voor de architect was dit een interessante ontwerp opgave omdat gebouwen van dit type nog niet bestonden. Hij maakte er een aantal volgens een vast model maar het merendeel werd ontworpen in relatie tot de omgeving. In Aalsmeer ontwierp hij het transformatorhuisje aan de Schinkeldijk ( ) dat in 2012 is aangewezen tot gemeentelijk monument. Qua vormgeving (plat dak) wijkt het sterk af van het huisje aan de Kastanjelaan. Het trafohuisje aan de Kastanjelaan dateert uit een latere periode en is net als zijn voorganger met zorg ontworpen en gebouwd. Beschrijving Situering Het trafohuisje staat vrij in het grint op een smalle kavel. Aan de kant van de voorgevel die is gericht op de straat, is in de huidige situatie een bloemenperk. Aan de straatzijde doorlopend naar de rechterzijde van het huisje staat een laag hek met verticale spijlen (niet uit de bouwtijd). Op de bouwtekening uit 1939 is een houten hek te zien met horizontale delen en in het midden een toegangshekje. Het trafohuisje bevindt zich in een gebied dat aangewezen wordt als gemeentelijk beschermd dorpsgezicht, waarbinnen de architectuur van het trafohuisje zich goed voegt. Architectuur Het trafohuisje is gebouwd op een rechthoekig grondplan. Het gebouw staat op een betonnen fundering en bestaat uit één bouwlaag afgedekt met een hoog opgaande kap. Hoewel het als één geheel is ontworpen is er een tweedeling in het gebouw doordat het voorste gedeelte lager is dan het achterste gedeelte. Voor en achter gedeelte hebben los van elkaar dezelfde kapvorm en zijn bedekt met dezelfde zilvergrijze onverglaasde pannen. Het voorste gedeelte heeft een zadeldak, het achterste gedeelte heeft eveneens een zadeldak maar deze wordt in het midden onderbroken door een lage gemetselde schoorsteen afgedekt met 1 De PEN is de opvolger van de KEM : Kennemer Electriciteits Maatschappij

3 blad 3 een platte betonplaat. Waarschijnlijk heeft de tweedeling een praktische reden en zorgt deze voor de scheiding van het laag- en het hoogspanningsgedeelte. De gevels zijn opgetrokken in klinkers: de onderste rijen zijn paars van kleur, het overige gedeelte is geel bezand. De gevel is uitgevoerd in schoon metselwerk. De bakgoot rust op gootklossen. Afvoerpijpen en goot lijken te zijn vervangen. Door het wit schilderen van de plaat onder de gootklossen, de lateien boven de toegangsdeur én de ventilatiegaten vormen zij speelse horizontale accenten in de verder sober uitgevoerde gevel. De zwarte ijzeren toegangsdeur is centraal in de voorgevel gesitueerd. Boven de deur in het midden is een smal verticaal ventilatie rooster geplaatst. Links van de deur bevindt zich op ooghoogte in het metselwerk een gekleurd tegeltableau met daarop een kraaiende haan; rechts van de deur eenzelfde tegeltableau waarop een waakhond is afgebeeld. Deze tableaus zijn vervaardigd in een speciale techniek (cloisoné) door de Porceleyne Fles uit Delft. De haan en de hond symboliseren waarschijnlijk de waakzaamheid, hoewel de opkomende zon achter de haan ook in verband kan worden gebracht met het licht waar het transformatorhuisje voor zorgt. 2 Interieur Het interieur is niet bezocht. Bij de beoordeling zijn uitsluitend de uitwendige aspecten van het pand betrokken, met name de voorgevel en de kapvorm. Motivering voor plaatsing op de gemeentelijke monumentenlijst Stedenbouwkundige waarde Het huisje staat vrij op de kavel en past architectonisch goed in de woonomgeving. Het is een typisch voorbeeld van de visie van de PEN om de architectuur van de huisjes aan te laten sluiten bij de omgeving in dit geval een woonwijk uit de jaren 20/30 van de vorige eeuw. Architectonische waarde Het transformatorhuisje is door zijn strakke gesloten vormgeving een representatief voorbeeld van een type industrieel gebouw uit de jaren 30 van de twintigste eeuw. Hoofdvorm en kap zijn gaaf bewaard gebleven. 2

4 blad 4 Cultuurhistorische waarde Het transformatorhuisje is van belang omdat het representatief is voor de elektrificatie van Nederland. De keuze van de PEN om de gebouwtjes zorgvuldig te ontwerpen en uit te voeren onderstreept de belangrijke rol van de transformatorhuisje bij de distributie van de elektriciteit. Zeldzaamheidswaarde In Aalsmeer is dit het tweede transformatorhuisje dat beschermd wordt. De huisjes verschillen qua bouwtijd en vormgeving. Ensemblewaarde Het transformatorhuisje maakt onderdeel uit van een groter netwerk dat door de PEN vanaf de eerste helft van de twintigste eeuw werd aangelegd om Noord- Holland te voorzien van elektriciteit. Tekst Ana van der Mark MA Eindredactie drs. Dorine van Hoogstraten Datum Augustus 2013

5 blad 5 Tegeltableau van de kraaiende haan (links in de voorgevel) Tegeltableau van de waakhond (rechts in de voorgevel)