Korte handleiding behandeling van schadegevallen door omgewaaide bomen. Hoe loopt dit proces? Spoor 1

Transcriptie

1 Korte handleiding behandeling van schadegevallen door omgewaaide bomen. Hoe loopt dit proces? Spoor 1 1.Een inwoner uit Alphen aan den Rijn (verder te noemen: de betrokken inwoner) stuurt een brief naar de gemeente en hij vordert een schadevergoeding, omdat een boom is omgewaaid door een harde wind of een storm. De boom heeft, naar zijn zeggen, schade toegebracht aan zijn eigendommen of opstallen. Wat gaat de gemeente in een dergelijk geval doen? 2.De gemeente gaat eerst na of de feiten, die de betrokken inwoner presenteert voldoende zijn om te beoordelen: (a) of het om een boom gaat, die in eigendom/beheer van de gemeente is; (b) of de boom gezond was, voordat deze boom omviel; (c) op welke plek deze boom precies stond; (d) om wat voor een soort boom het gaat, en (e) of de betrokken inwoner in verband met (mogelijke) gebreken aan deze boom al dan niet eerder contact met een medewerker van de gemeente heeft gehad. 3.In de praktijk zijn de gepresenteerde feiten te summier om op grond daarvan een beeld te krijgen wat er feitelijk is gebeurd en om een antwoord te krijgen op de onderdelen a tot e met e in punt 2. Dat betekent, dat de gemeente aanvullende vragen aan de betrokken inwoner moet stellen. 4.Met de antwoorden op de onderdelen a tot en met e in punt 2 gaat de behandelend jurist van de gemeente naar de medewerkers van de afdeling Groen van de Dienst Uitvoering & Services van de gemeente. Binnen de gemeente Alphen aan den Rijn zijn twee medewerkers gespecialiseerd in bomenbeheer. 5.De behandelend jurist vraag één van deze collegae om een toelichting te geven op de informatie, die hij van de betrokken inwoner heeft gekregen. Tevens vaagt de behandelend jurist bij de afdeling Groen om het zogenaamde bomenrapport.

2 Het bomenrapport is cruciaal. Waarom? In dit bomenrapport staat kort en bondig (a) op welke datum en in welke jaar de desbetreffende boom voor het laatst is gecontroleerd en (b) wat de bevindingen zijn geweest van de boomcontroleur op de dag van deze controle/deze inspectie. De boomcontroleur kan iemand van de gemeente zijn of het is een extern persoon van een gespecialiseerd bureau. In dit bomenrapport staat bijvoorbeeld: Inspectie 7 januari Bevindingen: Holle stam, aantasting door parasitaire zwam, enkele dode takken, schimmel, ingescheurde tak en stamrot. 6.Een boom kan tot drie drie categorieën behoren. De eerste categorie is algemene zorgplicht. De tweede categorie is bijzondere of verhoogde zorgplicht en de derde categorie is onderzoeksplicht. 7.Indien een boom tot de eerste categorie behoort, moet de boom, voor zover het om een boom gaat, die in beheer/eigendom van de gemeente is, één keer in de vier jaar worden gecontroleerd. Boomjuristen hanteren doorgaans hier een termijn van vier jaar. Een termijn van korter dan vier jaar is niet nodig, als het om een boom in de eerste categorie gaat. 8.Indien een boom tot de tweede categorie behoort, moet de boom, voor zover het gaat om een boom, die in beheer/eigendom van de gemeente is, één keer in het jaar worden gecontroleerd. 9.Indien een boom tot de derde categorie behoort, dan moet de gemeente, voor zover het gaat om een boom, die in beheer/eigendom van de gemeente is, extra alert zijn. In dat geval is een extra zorgplicht en nader onderzoek nodig. Een voorbeeld: tijdens een algemene of periodieke uitwendige controle heeft de opzichter van de gemeente geconstateerd, dat er bepaalde afwijkingen bij deze boom zijn te zien, die er op (kunnen) duiden, dat deze boom van binnen door een bepaalde ziekte is aangetast. Als een dergelijke boom door een bepaalde ziekte (schimmel, zwam, rotting etc.) is aangetast, is er een reële kans, dat een boom door een flinke wind of storm omvalt. Een boom is dan extra windworpgevoelig.

3 10.Als blijkt, dat een boom tot de categorie bijzondere of verhoogde zorgplicht behoort (tweede categorie) en uit het bomenrapport blijkt, dat gelet op de dag, waarop het omwaaien van deze boom als gevolg van een harde wind of een storm heeft plaatsgevonden deze boom niet elk jaar is gecontroleerd, dan heeft de gemeente geen of onvoldoende invulling aan haar zorgplicht gegeven. Dat gegeven vestigt een aansprakelijkheid van de kant van de gemeente. Deze aansprakelijkheid is gebaseerd op artikel 162 van boek 6 van het Burgerlijk Wetboek (BW). In deze regeling (artikel 6:162 BW) is een schuldaansprakelijkheid opgenomen. Schuld duidt op een bepaalde mate van verwijtbaarheid, op het niet of onvoldoende naleven van een bepaalde zorgplicht. 11. Het bovenstaande kan met het volgende voorbeeld worden geïllustreerd. Op 26 juli 2015 waait een bepaalde boom om. Het blijkt om een nogal bijzondere Amerikaanse populier te gaan. Deze boom is in beheer/eigendom van de gemeente is. De Amerikaanse populier behoort tot de tweede categorie. Deze populier staat in de achtertuin van een inwoner in Alphen aan den Rijn. De behandelend jurist vraagt bij de afdeling Groen van de Dienst Uitvoering & Services het bijbehorende bomenrapport op. In dit toepasselijke bomenrapport staat, dat deze boom voor het laatst is gecontroleerd op 18 december Het incident (de boom is door de storm omgewaaid) vond plaats op zaterdag 26 juli Het voorgaande brengt met zich mee, dat in deze casus niet is voldaan aan de jaarlijkse controleplicht. Immers, in dat geval had deze boom eerder moeten worden gecontroleerd, strikt genomen (ergens) in De behandelend jurist leest in dit bomenrapport ook het volgende. In de rubriek bijzonderheden van het bomenrapport stond vermeld: sommige takken staan op inscheuren. De bovenstam is er slecht aan toe. Mogelijk heeft de boom een ziekte. De medewerker groen van de Dienst Uitvoering & Services merkt op, dat niet (meer) na te gaan is of de gemeente na 18 december 2012 ook actie heeft genomen op deze hiervoor genoemde geconstateerde gebreken, terwijl de gemeente dat gelet op de verhoogde zorgplicht - wel had moeten doen.

4 Immers, naarmate een tak van een boom meer (in)scheurt, des te groter is de kans, dat deze boom als gevolg van een flinke wind of storm omwaait. Een dergelijke boom is in een dergelijk geval extra windworpgevoelig. Een zware storm kan in zo n geval net de genadeklap voor deze boom zijn. Omdat een boom een natuurlijk object is, valt deze boom onder het bereik van schuldaansprakelijkheid ex artikel 6:162 BW. Zie: punt 10. Het gaat hier, anders dan veel inwoners stellen, niet om risicoaansprakelijkheid. Spoor 2 12.Als de behandelend jurist van de gemeente op grond van het bovenstaande feitelijk heeft vastgesteld, dat de gemeente in het concrete geval al dan niet (voldoende) invulling heeft gegeven aan haar zorgplicht, kan de jurist tevens vaststellen of de gemeente al dan niet aansprakelijk zijn voor de gevolgen van het omwaaien van deze boom (de gevolgschade). Het gaat hier in eerste instantie om het vaststellen van aansprakelijkheid. Dat zegt echter (nog) niets over de omvang/hoogte van de schadevergoeding, waarvoor de betrokken inwoner eventueel in aanmerking komt. Voor het vaststellen van de omvang van de schadevergoeding, waarvoor de betrokken inwoner eventueel in aanmerking komt, is de causaliteitsmaatstaf van artikel 98 van boek 6 van het Burgerlijk Wetboek (6:98 BW) relevant, de toerekening naar redelijkheid. Op grond van artikel 6:98 BW komt voor vergoeding slechts in aanmerking schade, die (a) in zodanig verband staat met de gebeurtenis, waarop de aansprakelijkheid van de schuldenaar berust, dat zij hem, (b) mede gezien de aard van de aansprakelijkheid en (c) van de schade, als een gevolg van deze gebeurtenis kan worden toegerekend. In artikel 6:98 BW worden enkele aanknopingspunten genoemd om te beargumenteren of de schade in voldoende verband staat met de gebeurtenis waarop zij berust om te kunnen worden toegerekend.

5 Het gaat achtereenvolgens om de volgende aanknopingspunten, te weten: De aard van de aansprakelijkheid; De aard van de schade; De aard van de gedraging; en De mate van voorzienbaarheid 13.Als het gaat om het concrete antwoord op de vraag of inwoner X als gevolg van schade, veroorzaakt door een omgewaaide boom in aanmerking komt voor het door hem gevorderde schadebedrag Y, bekijkt de behandelend jurist of het geclaimde bedrag Y, gelet op artikel 6:98 BW, in een redelijke verhouding staat tot het desbetreffende incident. 14.Voor de invulling van het begrip in een redelijke verhouding betrekt de behandelend jurist zowel juridische afwegingen (met name de mate van verwijtbaarheid en voorzienbaarheid) als de gepresenteerde feiten en omstandigheden. Wat de feiten en omstandigheden betreft is het natuurlijk van belang, dat de betrokken inwoner met deugdelijke foto s of ander bewijsmateriaal (bijvoorbeeld getuigenverklaringen) komt aanzetten, waarop is te zien, dat de desbetreffende boom is omgewaaid en welk(e) object(en) als gevolg van deze omgewaaide boom is/zijn beschadigd. Dit, gelet op het uitgangspunt: wie stelt moet bewijzen. Dat staat in artikel 150 Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv). Uiteraard moet de betrokken inwoner ook kunnen aantonen en bewijzen waarop hij zijn vordering tot schadevergoeding baseert. De behandelend jurist van de gemeente zal niet zonder meer akkoord gaan met de mededeling van de betrokken inwoner, dat als gevolg van de omgewaaide boom twee plantenbakken met een winkelwaarde van 400,00 zijn vernield. Dat laatste zal de betrokken inwoner ook moeten kunnen aantonen.

6 15.Hoe summier ook, de gemeente Alphen aan den Rijn verwacht van de betrokken inwoner, dat hij minimaal een factuur, een nota, een aankoopbon of een schadecalculatie kan overleggen. De gemeente acht het ook redelijk om op grond van één van deze hiervoor genoemde bewijsstukken/formulieren te kunnen bepalen of zij tot uitkering van het gevorderde schadebedrag moet overgaan. Dit geldt temeer, als het om een fors schadebedrag gaat, een bedrag van meer dan 500,00. Verwijderingskosten 16.Voor de goede orde merkt de gemeente op, dat er een onderscheid moet worden gemaakt tussen enerzijds verwijderingskosten en anderzijds gevolgschade. Als een boom, die in beheer/eigendom van de gemeente is, als gevolg van een zware storm in de tuin van inwoner X valt, moet de gemeente op haar kosten deze omgevallen boom (laten) verwijderen. Waarom? Omdat het hier gaat om een inbreuk op een subjectief recht van inwoner X, zijnde zijn eigendomsrecht. Voor het (laten)verwijderen van deze boom mag de gemeente geen kosten in rekening brengen. Gevolgschade Voor het kunnen geven van een juridisch antwoord op de vraag of de betrokken inwoner (ook) aanspraak maakt op gevolgschade (een vernield tuinhuisje als gevolg van de omgewaaide boom, dan wel een beschadigde dakkapel als gevolg van de omgewaaide boom, dan wel volledig vernielde plantenbakken, die op de grond staan als gevolg van de omgewaaide boom), zijn de hiervoor genoemde punten 1 tot en met 15 van belang. De behandeling van gevolgschade loopt langs twee sporen, te weten: spoor 1 en spoor 2. Spoor 1 heeft betrekking op de fase van het vaststellen van aansprakelijkheid van de kant van de gemeente (de invulling van de zorgplicht). Dit wordt uitgewerkt in de punten 1 tot en met 11. Spoor 2 heeft betrekking op de fase van het vaststellen van de omvang c.q. de hoogte van de schadevergoeding, waarvoor de betrokken inwoner eventueel in aanmerking komt. Dit wordt uitgewerkt in de punten 12 tot en met 15

7 Twee tabellen Categorie Algemene zorgplicht Bijzondere of verhoogde zorgplicht Onderzoeksplicht Controleplicht Eens in de vier jaar Een keer per jaar Extra zorgplicht en nader onderzoek is nodig. De frequentie is afhankelijk van de concrete omstandigheden van het geval Spoor 1 Fase vaststellen van aansprakelijkheid Artikel 6:162 BW: heeft de gemeente aan haar zorgplicht en onderhoudsplicht voldaan? Het gaat hier om de periodieke en noodzakelijke (uitwendige) boomcontrole. Op welke datum en in welk jaar is de boom voor de laatste keer gecontroleerd? Wat staat hierover in het bomenrapport? Wat heeft de gemeente gedaan met de eerdere bevindingen in het bomenrapport van de bomencontroleur? Heeft de gemeente daar concreet actie op genomen en zo ja, waaruit bestaat deze actie of heeft de gemeente daar (nog) geen actie op genomen? Spoor 2 Fase vaststellen omvang van schadevergoeding Artikel 6:98 BW: staat de gevorderde schadevergoeding in een redelijke verhouding tot het desbetreffende incident? Dit is de juridische afweging. Kernwoorden zijn hier: verwijtbaarheid van de kant van de gemeente en voorzienbaarheid van het omvallen van de boom. Artikel 150 Rv: heeft de betrokken inwoner voldoende bewijsmateriaal van dit incident aangeleverd? Dit is de feitelijke afweging. Kernwoorden zijn hier: wie stelt moet bewijzen. Dit betreft zowel de feitelijke toedracht als de omvang van de gevorderde schadevergoeding.

8