Saneren verspreid liggende glastuinbouw in Midden-Delfland

Transcriptie

1 Saneren verspreid liggende glastuinbouw in Midden-Delfland Plan van aanpak Mooi en Vitaal Delfland Hof van Delfland Integrale Ontwikkeling Delft Schiedam Gebiedsvisie Midden-Delfland 2025 Gemeente Midden-Delfland december 2009

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding blz Wat vooraf ging (sinds 2003) blz De saneringsopgave voor Midden-Delfland blz Het beschikbare budget blz Schematisch overzicht van de saneringsopgave blz Beheer en inrichting vrijkomende gronden blz Uitvoering en communicatie blz. 16 2

3 1. Inleiding De ambitie om verspreid liggende kassen te saneren in Midden-Delfland staat al een aantal jaren op de agenda: In de gebiedsvisie Midden-Delfland 2025 staat dat in 2025 al de verspreid liggende glastuinbouw is verdwenen, waarbij de vrijgekomen gronden teruggegeven zijn aan het landschap of ruimte hebben geboden voor in het landschap passende bebouwing. Deze ambitie is concreet vertaald in het Landschapsontwikkelingsperspectief dat in 2010 wordt vastgesteld. In het IODS-convenant (2006) is de sanering van verspreid liggende glastuinbouw opgenomen als één van de kwaliteitsprojecten. In het coalitieakkoord van de provincie Zuid-Holland staat de ambitie om 200 hectare fysiek oppervlakte aan verspreid liggend glas binnen de provincie te saneren. De visie Greenport Westland Oostland 2020 ziet het saneren van verspreid liggend glas in Midden-Delfland als onderdeel van de gemeenschappelijke agenda met de omliggende regio. Het Regionaal Structuurplan voor de regio Haaglanden hecht belang aan een regiopark als Midden-Delfland met een landschap van hoge kwaliteit en het saneren van verspreid glas geeft daar invulling aan. Het verspreid liggend glas wordt ook genoemd in de beleidsbrief 2005 behorende bij de Nota Ruimte. Het saneren van verspreid liggende glastuinbouwbedrijven in Midden- Delfland sluit aan op de structuurvisie Randstad De groene kwaliteit van dit soort gebieden verhoogt de kwaliteit van leven en biedt duurzaam weerstand tegen de verstedelijkingsdruk. In de bestuurlijke ambitieverklaring Hof van Delfland, die op 25 september 2008 is gesloten, is het saneren van verspreid liggend glas opgenomen als een van de versnellingsprojecten. De urgentie om het verspreid liggende glas te saneren is hoog, willen we een landschap met allure ontwikkelen. De gemeente Midden-Delfland is aangewezen als trekker van dit versnellingsproject, en heeft daarom dit plan van aanpak opgesteld. Dit plan is in overleg met de provincie Zuid-Holland tot stand gekomen. Daarnaast heeft ook LTO Noord Glaskracht, afdeling Westland, commentaar geleverd op dit plan. Dit plan van aanpak brengt de opgave van het saneren van verspreid liggend glas in Midden-Delfland in beeld en draagt hiervoor oplossingen aan. Het is in feite een onderlegger en totaaloverzicht van de verschillende deeltrajecten die (zullen) worden uitgevoerd om het verspreid liggende glas in Midden-Delfland te saneren. De urgentie om het glas te saneren is niet alleen ingegeven vanuit het perspectief van het landschap. Maatschappelijke en economische overwegingen spelen ook een rol om het verspreid liggend glas te saneren. Deze glastuinbouwbedrijven hebben geen planologische mogelijkheden tot uitbreiding en daarmee ook beperkt toekomstperspectief. Met het verwerven van de verspreid liggende glastuinbouwbedrijven wordt een tuinder de mogelijkheid geboden elders een nieuw 3

4 bedrijf te starten. In het verlengde hiervan heeft LTO Glaskracht ook reeds meerdere malen aangedrongen op het bieden van een toekomstperspectief voor de tuinders van de verspreid liggende kassen, hetzij in de vorm van een nieuw uitleglocatie in Midden-Delfland, hetzij in de vorm van financiële compensatie, dan wel een combinatie van beide mogelijkheden. Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt kort stil gestaan bij wat afgelopen jaren is gebeurd in het kader van het saneren van verspreid glas. Hoofdstuk 3 brengt concreet de saneringsopgave in beeld. In hoofdstuk 4 wordt een overzicht gegeven van de bijdragen van de betrokken bestuurlijke partners. Hoofdstuk 5 staat kort stil bij het beheer en inrichting van de gronden nadat het glas is gesaneerd. Hoofdstuk 6 belicht de communicatie rondom dit project. 4

5 2. Wat vooraf ging (sinds 2003) Rapport Gras zonder glas Als trekker van het onderwerp saneren verspreid liggend glas binnen de Integrale Ontwikkeling tussen Delft en Schiedam (IODS) heeft de toenmalige gemeente Schipluiden in samenwerking met de gemeente Maasland in 2003 het rapport Gras zonder Glas opgesteld. Dit rapport geeft een inventarisatie van het aantal hectare verspreid liggende kassen met daarbij een financiële schade-indicatie. Tevens zijn er suggesties gedaan voor de toepassing van de regeling Ruimte voor Ruimte. Het rapport is aangeboden aan gedeputeerde Norder, destijds voorzitter van de IODScommissie. Vervolgens is in 2006 in het IODS-convenant het saneren van verspreid liggend glas wederom opgenomen, met de regeling Ruimte voor Ruimte plus een werkkapitaal van 2,1 miljoen als financiële dekking. Daarnaast is een inspanningsverplichting opgenomen voor het ministerie van V&W van 5 mln. voor het saneren van verspreid glas. Verwerving kassen door gemeente Midden-Delfland Sindsdien is er een aantal stappen gezet. De gemeente Midden-Delfland heeft bijna 12 hectare kassen gekocht en gesloopt. In het kader van Ruimte voor Ruimte zal voor de financiële dekking de compensatielocatie Maaslandse Dam worden ontwikkeld. Hiervoor is een ruimtelijke programmatische visie opgesteld en deze is in november 2008 door de gemeenteraad goedgekeurd. Deze visie wordt ook gedragen door het maatschappelijk middenveld en de bewoners rondom de Maaslandse Dam. Op moment van schrijven van dit plan van aanpak (december 2009) wordt de ontwikkelstrategie uitgewerkt. Taskforce verspreid glas In 2008 heeft binnen het Randstad Urgentproject Mooi en Vitaal Delfland een speciaal hiertoe opgerichte taskforce (met daarin vertegenwoordigd de ministeries van VROM en LNV, provincie en de gemeente Midden-Delfland) in opdracht van de bestuurlijke driehoek een notitie opgesteld over het verspreid liggende glas in Midden-Delfland. Zij heeft een inventarisatie gemaakt van het aanbod te saneren, niet-duurzame, glas in Midden-Delfland met de daarbij behorende financiële consequenties. Deze inventarisatie is gebaseerd op het rapport Gras zonder Glas. Hierover meer in het volgende hoofdstuk. 5

6 3. De saneringsopgave voor Midden-Delfland 3.1 Het areaal te saneren verspreid liggend en niet-duurzame glas De Taskforce verspreid liggend glas vanuit Mooi en Vitaal Delfland heeft de saneringsopgave in beeld gebracht. De basis voor deze inventarisatie was het rapport Gras zonder Glas. Onder verspreid liggend glas wordt verstaan al het glastuinbouw binnen de gemeente Midden-Delfland wat valt binnen de categorie niet-duurzame glastuinbouw, zoals vastgelegd in het Streekplan West van de provincie Zuid- Holland. Er is onderscheid gemaakt in de economisch nog sterke bedrijven aan de Molenlaan, de kassen die reeds door de gemeente Midden-Delfland zijn verworven en (deels) gesloopt (Maaslandse Dam en twee andere locaties) en een saneringsopgave die nog resteert. Van de saneringsopgave die nog resteert is ongeveer 11 hectare van zeer recente datum. De ontwikkeling van deze kassen was mogelijk door het benutten van de beschikbare planologische ruimte. Deze 11 hectare behoort daarom niet tot de actuele saneringsopgave, maar kan over enkele jaren wel in aanmerking komen voor sanering. Voor de volledigheid zijn deze kassen wel in het overzicht opgenomen. De onderstaande tabel brengt schematisch en globaal de saneringsopgave in beeld. Tabel 1. Saneringsopgave (globaal) Oppervlakte in ha Economisch nog sterke 13,5 bedrijven (rood) Recent verworven door 11,6 gemeente (blauw) Actuele saneringsopgave 30 (groen) Niet prioritair (lichtgroen) 11 Totaal 66,1 In hoofdstuk 5 is bovengenoemde tabel nader uitgewerkt. In de bijlage is een kaart opgenomen met daarop aangegeven waar de kassen zich bevinden. Het cluster economisch nog sterke bedrijven (rood) bevindt zich aan de Molenlaan (29 t/m 33). De kassen aan de Maaslandse Dam (5 t/m 9) en de twee in de Zouteveense- en Holierhoekse polder (24 en 25) zijn reeds door de gemeente Midden-Delfland verworven en in juli 2009 gesaneerd (blauw). 6

7 De actuele saneringsopgave (groen) bevindt zich in het lint aan de Oostgaag oneven (15 t/m 22) en de zeer solitair gelegen kassen die met name ten zuiden van de Westgaag en Oostgaag, in de Zouteveense- en Holierhoekse polder en de Dorppolder liggen (1, 2, 3, 10, 11, 13, 14, 23, 26, 27 en 28). De kassen 16/16a en 21 behoren gezien hun leeftijd en bedrijfseconomisch perspectief niet tot de actuele saneringsopgave, en krijgen derhalve een lichtgroene kleur. 3.2 Ruimtelijke onderbouwing van de uitvoeringsstrategie Het saneren van verspreid liggende kassen wordt gezien als versterking van de ruimtelijke kwaliteit van Midden-Delfland. Het gebied kenmerkt zich als groen en open veenweidegebied met mooie vergezichten. Kassen belemmeren veelal dit uitzicht. Binnen diverse onderzoeksrapporten als (Gras zonder Glas (2003), Glas uit de Polder (2006), ruimtelijk programmatische visie Maaslandse Dam (2008)) is deze landschappelijke relevantie al ruim toegelicht. Bij het bepalen van de keuze welke kassen als eerste gesaneerd dienen te worden kan gekozen worden voor een landschappelijk spoor of een economisch spoor. In het rapport Gras zonder Glas is dit principe nader uitgewerkt. Binnen het landschappelijke spoor krijgen de kassen die het meest storend in het landschap liggen de hoogste prioriteit. Bij het economische spoor komen de kassen die het meest verouderd zijn als eerste in aanmerking voor sanering. Het zou echter niet doelmatig zijn om uitsluitend en volledig op één spoor in te zetten. Een zeer solitair en landschappelijke kas kan namelijk heel nieuw zijn en erg duur; een kas die meer geclusterd ligt kan juist gezien de leeftijd erg voordelig zijn. Veel hangt af ook van de wensen van de desbetreffende tuinder. Derhalve zal bij het bepalen van de te saneren kassen voortdurend een afweging tussen beide aspecten (landschap of kosten) moeten worden gemaakt. Het uitgangspunt van dit plan van aanpak is als eerste de kassen te saneren die het meest storend in het open landschap liggen, alsmede de kassen die wellicht minder landschappelijk prioritair zijn, maar wel gezien hun leeftijd relatief goedkoop ( laaghangend fruit ) zijn. De nieuwe kassen aan de Oostgaag (nrs. 16/16a en 21) behoren vooralsnog niet tot de prioriteit. Ook vanuit onderhandelingsperspectief wordt niet bij voorbaat vastgesteld welke kassen precies in welke volgorde zullen worden gesaneerd. Ruimte en flexibiliteit in de prioritering is dus noodzakelijk Financiële aspecten De sanering van het verspreid liggende glas zal plaatsvinden binnen het hiervoor beschikbare taakstellende budget (zie hoofdstuk 4). De verwerving van de kassen zal plaatsvinden op basis van vrijwillige medewerking en tegen de economische waarde (niet te verwarren met economische opbrengstwaarde).. De waarde van de kas is afhankelijk van leeftijd, omvang en locatie. De waardebepaling van de kassen zal gebeuren aan de hand van taxaties door een makelaar. 7

8 4. Het beschikbare budget In hoofdstuk 3 is de saneringopgave globaal en op basis van uitgangspunten weergegeven. Verschillende partijen zullen een bijdrage leveren aan het saneren van het verspreid liggend glas. In dit hoofdstuk wordt concreet aan de orde gesteld welke bijdragen de verschillende betrokken partners (gemeente Midden-Delfland, PZH en rijk) leveren aan de saneringsopgave. Daarbij is onderscheid gemaakt in twee tranches. Tranche 1: Hof van Delfland - Gemeente Midden-Delfland 1 mln. - Provincie Zuid-Holland 5 mln. - Ministerie van LNV 5 mln. Tranche 2: IODS - Provincie Zuid Holland 2,1 mln. - Inspanningsverplichting V&W 5 mln. Met deze twee tranches zal in totaal de actuele saneringsopgave van 30 hectare glas worden uitgevoerd. Met behulp van tranche 1 zal 17,5 hectare worden gesaneerd en tranche 2 neemt 12,5 hectare voor haar rekening. De verwerving zal plaatsvinden met inachtneming van de ruimtelijke onderbouwing en de financiële aspecten verwoord in hoofdstuk 2, als wel de uitgangspunten met betrekking tot het beheer en inrichting van de vrijkomende gronden, genoemd in hoofdstuk Tranche 1: Hof van Delfland De uitvoering van de saneringsopgave voor de eerste tranche in het kader van Hof van Delfland wordt formeel geregeld via een uitvoeringsovereenkomst tussen de gemeente Midden-Delfland en de provincie Zuid-Holland. Deze uitvoeringsovereenkomst heeft betrekking op de genoemde 11 mln. met uitzondering van de door de provincie in 2009 reeds beschikbaar gestelde subsidie van 3,8 mln. Met de subsidie van 3,8 mln. is eind 2009 reeds 4,5 hectare verspreid glas verworven. Dat betekent dat voor de resterende 7,2 mln. een saneringsopgave geldt van 13 hectare, die uitgevoerd moet worden in de periode Op basis van deze uitvoeringsovereenkomst zal de gemeente Midden-Delfland een subsidie aanvragen voor 6,2 mln. ten behoeve van de verwerving van 11,5 hectare aan verspreid liggend glas in Midden-Delfland. De gemeente neemt immers 1 mln. voor haar eigen rekening, en verwerft daarvoor 1,5 hectare. Een voorschot zal hierbij worden aangevraagd door de gemeente Midden-Delfland, en na afloop zal afrekening plaatsvinden op basis van werkelijk gemaakte kosten. Aan de uitvoeringsovereenkomst en subsidie worden de gebruikelijke voorwaarden gesteld, alsmede de mogelijkheid gekoppeld tot bestuurlijk overleg indien bepaalde 8

9 voorwaarden en afspraken niet kunnen worden nagekomen, dan wel nieuwe inzichten bij een van de partijen leiden tot de wens tot het maken van nieuwe afspraken. De gemeente Midden-Delfland zal er zich voor inzetten de vrijkomende gronden in te zetten voor grondbank, echter uitsluitend wanneer zij niet de inbreng van de waarde van de grond (tegen agrarische waarde) voor haar rekening hoeft te nemen. Bijdrage van de gemeente Midden-Delfland De gemeente stelt 1 mln. beschikbaar. De gemeente maakt daarbij onderscheid in diverse budgettaire voorzieningen. Bijdrage van de Provincie Zuid-Holland De provincie Zuid-Holland stelt 5 mln. beschikbaar. De provincie maakt daarbij onderscheid in verschillende budgettaire voorzieningen. Bijdrage van het Rijk (Ministerie van LNV) Het ministerie van LNV stelt 5 mln. middels een kabinetsbesluit genomen op 25 maart 2009 voor de sanering van prioritaire verspreide glastuinbouw in Midden- Delfland. 4.2 Tranche 2: IODS Het saneren van het verspreid liggend glas is ook één van de projecten van het kwaliteitsprogramma IODS. In het IODS-convenant van 2006 zijn afspraken gemaakt over de financiering. Het instrument Ruimte voor Ruimte levert hieraan een bijdrage, maar kan, vanuit ruimtelijk oogpunt, niet worden ingezet voor de totale saneringsopgave. Daarnaast heeft de provincie een bijdrage van 2,1 mln. gereserveerd. Tevens ligt er een inspanningsverplichting bij het ministerie van V&W van 5 mln. Voorwaarde aan deze bijdrage is dat er een onherroepelijk besluit moet liggen dat het ontbrekende gedeelte A4 zal worden aangelegd. Eind 2009 zal een nieuw convenant of samenwerkingsovereenkomst tussen de IODSpartijen worden ondertekend. Hierin zullen onder andere duidelijke afspraken gemaakt moeten worden over de uitvoering van de kwaliteitsprojecten. Voor wat betreft het kwaliteitsproject saneren verspreid glas zullen de beschikbare budgetten van de provincie Zuid-Holland en het ministerie van V&W worden ingezet voor de verwerving van resterende kassen van de actuele saneringsopgave, te weten naar verwachting - 12,5 hectare. 9

10 5. Schematisch overzicht van de saneringsopgave Nr Adres Opp. in m² 1 Westgaag 17 1a Westgaag 9 2 Westgaag 5 3 Commandeurskade 36a 10 Kwakelweg 8 11 Kwakelweg Kwakelweg Kwakelweg 19c 15 Westgaag Westgaag 4b 18 Oostgaag 5 19 Oostgaag 7 20 Oostgaag 7a 22 Oostgaag Oostveenseweg Zijdekade 1 27 Gaagweg 42a 28 Gaagweg 15 2e prioriteit gemeente op basis kwaliteit en kosten 16/16a Westgaag 8a 21 Oostgaag 9 al verworven 5 Commandeurskade 50a 6 Commandeurskade 50 7 Oostgaag 4 8 Oostgaag 10 9 Oostgaag 16a 24 Willemoordseweg 1 25 Zouteveenseweg 14 uitfaseren 10 jaar op basis kosten (te nieuw, te duur) 29 Molenlaan 1 30 Molenlaan 2 31 Molenlaan 5 32 Molenlaan 8 33 Molenlaan TOTAAL

11 6. Beheer en inrichting vrijkomende gronden. Bij het utvoeren van hiervoor genoemde deeltrajecten zullen de vrijkomende gronden grotendeels in eigendom komen van de overheid (gemeente of provincie). Deze vrijkomende gronden krijgen een agrarische bestemming, behalve daar waar zich de mogelijkheid voordoet een geschikte recreatieve of natuurbestemming te geven aan het perceel. Dit zal uiteraard plaatsvinden op een wijze die past bij het landschap en in alle gevallen zonder enkele vorm van bebouwing. Het Landschapsontwikkelingsperspectief biedt voor deze afweging de kaders. Bij de sanering van de kassen is het van groot belang dat ook daadwerkelijk alle opstallen verdwijnen, waarbij het niet mogelijk is dat 1 of 2 strookjes glas blijven staan. De bedrijfswoning mag de bestemming burgerwoning krijgen. Uitgangspunt is dat bijgebouwen zijn toegestaan conform de voorschriften uit het vigerende bestemmingsplan voor burgerwoningen in het buitengebied en mits landschappelijk goed inpasbaar. Momenteel vindt er planvorming plaats rondom het oprichten van een grondbank. Het betrekken van de vrijkomende agrarische gronden binnen deze op te richten grondbank zou een belangrijke bijdrage kunnen zijn. Zolang de grondbank er nog niet is, kunnen de vrijkomende percelen in bruikleen dan wel in kortdurende pacht worden uitgegeven aan zoveel mogelijk naast gelegen veehouders. Dit wordt momenteel al gedaan voor de percelen aan de Zouteveenseweg en WIllemoordseweg. 11

12 7. Uitvoering en communicatie Gemeente Midden-Delfland Na toekenning van de benodigde middelen om het plan uit te kunnen voeren zal de uitvoering en de daadwerkelijke sanering van de kassen gaan aanvangen. De gemeente zal ten behoeve van de uitvoering capaciteit en deskundigheid inhuren daar waar dit noodzakelijk is. Er zal op ambtelijk niveau regelmatig overleg worden gevoerd met de provincie Zuid-Holland, een en ander conform de afspraken in de uitvoeringsovereenkomst. Tevens zal de gemeente Midden-Delfland primair verantwoordelijk zijn voor de communicatie rond dit project. LTO Noord Glaskracht Westland LTO Noord Glaskracht is als primaire belangenvertegenwoordiger voor de tuinders geconsulteerd bij het opstellen van deze uitvoeringsstrategie. Eigenaren De eigenaren van de verspreid liggende kassen zullen geïnformeerd worden over het plan van aanpak door middel van een informatiebijeenkomst, te organiseren door LTO Noord Glaskracht en de gemeente Midden-Delfland. Provincie Zuid-Holland en Ministerie van LNV De voornaamste partners, de provincie Zuid-Holland en het ministerie van LNV, zullen voorwaarden stellen ten aanzien van de externe communicatie over dit project. Afspraken over deze communicatie zullen apart worden opgesteld. Gebiedsorganisaties, omliggende gemeenten e.a. Gebiedsorganisaties als de Midden-Delfland Vereniging, LTO Noord Delflands Groen en Vockestaert die vanuit hun doelstelling en belangenvertegenwoordiging zorg dragen voor de kwaliteiten van Midden-Delfland zullen worden geïnformeerd over de uitvoering van de saneringsopgave. Dit geldt tevens voor de omliggende gemeenten en het Hoogheemraadschap van Delfland, die verbonden zijn aan het opstellen van het Landschapontwikkelingsperspectief Midden-Delfland