Wegwijs in justitie. In de hoofdrol bij justitie. De instellingen. Meer informatie. Justitie in de praktijk. Veranderen van naam of voornaam

Transcriptie

1 Wegwijs in justitie In de hoofdrol bij justitie De instellingen Meer informatie Justitie in de praktijk Veranderen van naam of voornaam

2 VERANDEREN VAN NAAM OF VOORNAAM Een persoon mag van naam en/of voornaam veranderen wanneer aan bepaalde voorwaarden zijn voldaan, die zijn vastgelegd in de wet (*). Deze heeft in het bijzonder voorzien in de volgende beginselen: > De verandering van de naam en/of voorna(a)m(en) is geen recht maar enkel een gunst, die respectievelijk bij koninklijk besluit of bij ministerieel besluit wordt toegestaan; > In beginsel is de naam vast. De naamsverandering wordt bijgevolg slechts uitzonderlijk toegestaan op voorwaarde dat het verzoek gesteund is op ernstige redenen. Bovendien mag de nieuwe gevraagde naam geen aanleiding geven tot verwarring en de verzoeker of derden niet schaden; > Aan de procedure tot naamsverandering kan slechts een gunstig gevolg worden gegeven ingeval geen enkele andere procedure tot het gewenste resultaat kan leiden (bijvoorbeeld vordering tot wijziging van de geboorteakte in geval van vergissing bij de opstelling van de akte, vorderingen inzake de afstamming). Het gaat om een aanvullende procedure die niet mag worden verkozen boven een eigenlijke vordering of procedure; > De wet is een beetje soepeler voor de verandering van de voorna(a)m(en). Naast de noodzaak van een met redenen omkleed verzoek, voorziet de wet erin dat de gevraagde voornaam geen aanleiding mag geven tot verwarring en de aanvrager of derden niet mag schaden. 2 (*) wet van 15 mei 1987 betreffende de namen en voornamen.

3 DE PROCEDURE TOT NAAMSVERANDERING Wie mag een procedure tot naamsverandering indienen? De procedure tot naamsverandering kan enkel worden ingediend door personen van Belgische nationaliteit, V.N.-vluchtelingen en staatlozen. Bij de indiening van het verzoek moet een van deze hoedanigheden kunnen worden aangetoond. Wanneer aan deze voorwaarde is voldaan, kan eenieder die ernstige reden heeft om zijn naam te veranderen, een verzoek indienen. Hoe een verzoek indienen? Het verzoek moet worden ingediend door de betrokkene zelf of door zijn wettelijke vertegenwoordiger. Een verzoek betreffende een minderjarig kind (jonger dan 18 jaar) moet door beide ouders samen worden ingediend. Indien de uitoefening van het ouderlijk gezag op grond van een vonnis echter uitsluitend aan één van beide ouders is opgedragen, is die persoon bevoegd om het verzoek alleen in te dienen. Het verzoek moet schriftelijk worden gericht aan : Federale Overheidsdienst Justitie Dienst naamsveranderingen Waterloolaan Brussel In het verzoek moet duidelijk het onderwerp zijn vermeld (de nieuwe gevraagde naam) en de redenen hiervoor 3

4 (historisch, sociologisch, familiaal ). Eventueel kunnen bewijsstukken worden toegevoegd aangezien het voor de inwilliging van het verzoek is vereist dat de ernstige redenen tot staving van het verzoek, op behoorlijke wijze worden aangetoond. Enkele voorbeelden: > Ik heb een belachelijke naam waarmee ik vaak word gepest. Deze naam berokkent me nadeel. Ik dien een verzoek in tot naamsverandering want ik verkies de naam van mijn moeder te dragen of een afgeleide van mijn huidige naam. > Twee jaar geleden kreeg ik samen met mijn vriendin een kind. Ik heb het kind wettelijk erkend twee maanden na de geboorte, en nu is het mijn wens en die van zijn mama dat aan het kind mijn naam wordt toegekend. > Ik ben een genaturaliseerde Belg sedert een paar maanden. Niettemin zorgt mijn vreemd klinkende naam voor integratieproblemen in België. Ik wil een eenvoudigere naam of een meer Europese naam om mijn integratie te vergemakkelijken. > Ik heb een kind geadopteerd in het buitenland. De naam van het kind is evenwel niet veranderd ingevolge zijn adoptie. Ik wil dat het mijn naam draagt. > Ik ben van Spaanse oorsprong. Ik heb twee kinderen. Het eerste draagt overeenkomstig de Spaanse wet de dubbele naam van vader en moeder. Het tweede draagt naar luid van de Belgische wet de naam van zijn vader. Ik wens dat mijn kinderen dezelfde naam hebben. 4

5 Moeten bij het verzoek bijzondere documenten worden gevoegd? Volgende documenten moeten worden gevoegd bij het verzoek, en dat voor elke betrokkene: > een letterlijk afschrift van de geboorteakte op zegel; > een recent bewijs van verblijfplaats; > een bewijs van Belgische nationaliteit of, voor de vluchtelingen en de staatlozen, een attest dat deze hoedanigheid bewijst; > een schriftelijke verbintenis de registratierechten te betalen die verschuldigd zijn ingeval het verzoek wordt ingewilligd (49 euro of 740 euro in geval van toevoeging van een naam of partikel of vervanging van een hoofdletter door een kleine letter). Opgelet : Elke adreswijziging tijdens de procedure moet worden gemeld aan de dienst Naamsveranderingen. Tevens moet een nieuw bewijs van verblijfplaats worden toegestuurd of ingediend. Wat gebeurt daarna? Het verzoek wordt toegezonden aan de gerechtelijke overheden, die door tussenkomst van de plaatselijke politie, de voor het onderzoek nuttige inlichtingen verzamelen. Tijdens dit onderzoek worden de personen die betrokken zijn bij de gevraagde naamsverandering (de verzoeker, ouders, grootouders, broers, zussen, ) gehoord om hun mening te kennen aangaande de procedure tot naamsverandering. Deze inlichtingen worden verzameld bij wijze van advies en zijn geenszins bindend voor de minister in het kader van zijn beslissing. 5

6 De resultaten van dit onderzoek worden vervolgens bezorgd aan de dienst Naamsveranderingen bij de Federale Overheidsdienst Justitie. Deze dienst is ermee belast het dossier administratief te behandelen. Bijkomend onderzoek of aanvullende inlichtingen kunnen worden gevraagd aan de gerechtelijke overheden of andere instanties, zoals aan de dienst Adel bij de Federale Overheidsdienst Buitenlandse Zaken. Het dossier wordt samen met een met redenen omkleed advies van de dienst Naamsveranderingen aan de minister van Justitie overgezonden. Deze laatste beslist of het koninklijk besluit waarin de naamsverandering wordt toegestaan, aan de Koning ter ondertekening wordt voor gelegd, rekening houdend met het beginsel dat de naamsverandering de uitzondering moet blijven. De naamsverandering wordt bij koninklijk besluit toegestaan. Kan ik onmiddellijk mijn nieuwe naam gebruiken wanneer die is toegestaan? Neen. Het koninklijk besluit op grond waarvan de naamsverandering is toegestaan, moet worden bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad. Binnen 60 dagen na deze bekendmaking kan elke belanghebbende zich tegen de naamsverandering verzetten. De Koning beschikt op het verzet bij een met redenen omklede beslissing. Na die termijn of op de datum van de afwijzing van het verzet is het besluit definitief. Een afschrift van het besluit 6

7 wordt dan overgezonden aan de Federale Overheidsdienst Financiën (Administratie van de Registratie), die het tegen betaling van de registratierechten aan de verzoeker aflevert. De verzoeker moet daarna, binnen 60 dagen na de registratie ervan, het afschrift van het besluit bezorgen aan de ambtenaar van de burgerlijke stand op het gemeentehuis. Deze ambtenaar zal dan het beschikkend gedeelte van het besluit in zijn registers overschrijven. De naamsverandering heeft gevolgen vanaf de datum van overschrijving in de registers van de burgerlijke stand. De andere administratieve formaliteiten (vermelding in de bevolkingsregisters, wijziging van de identiteitskaart, ) gebeuren na de overschrijving van het beschikkend gedeelte van het besluit. De bevoegde ambtenaar van de burgerlijke stand is : 1 die van de plaats waar de begunstigde of een van de begunstigden is geboren; 2 die van de plaats waar de begunstigde of een van de begunstigden zijn gewone verblijfplaats heeft, wanneer geen van hen in België is geboren; 3 die van het eerste district van Brussel indien geen van de begunstigden in België is geboren noch er zijn gewone verblijfplaats heeft. Indien het afschrift van het besluit niet binnen de voorgeschreven termijn (d.w.z. binnen 60 dagen na de registratie) aan de bevoegde ambtenaar van de burgerlijke stand wordt bezorgd, wordt het besluit als niet bestaande beschouwd. Dit betekent dat u uw naam niet kunt veranderen op grond van het uitgevaardigde koninklijk besluit. In dat geval moet de verzoeker opnieuw een aanvraag indienen om een nieuwe vergunning te bekomen en de registratie en overschrijving binnen de wettelijke termijnen te volbrengen. 7

8 Ingeval ik mijn naam mag veranderen, geldt de naamsverandering dan automatisch voor mijn kinderen? De naamsverandering gaat enkel automatisch over op de kinderen die geboren zijn na de indiening van het verzoek. Voor de minderjarige kinderen daarentegen die geboren zijn voor de indiening van het verzoek, geldt de naamsverandering slechts indien het verzoek tot hen was uitgebreid. In dat geval moeten de bewijsstukken betreffende deze kinderen bij het verzoek worden gevoegd. Een concreet voorbeeld : > Ik heb mijn verzoek tot naamsverandering op 13 maart 1999 ingediend. Op dat ogenblik had ik een dochter, Marie, geboren op 8 mei Sedertdien heb ik ook een zoon Kevin, die geboren is op 1 januari Op grond van een koninklijk besluit van 17 augustus 2000 mag ik mijn naam veranderen. Marie was vermeld in mijn verzoek en werd ook opgenomen in het koninklijk besluit. Ik zal ook voor haar registratierechten moeten betalen. Voor Kevin, die geboren is na 13 maart 1999, geldt de naamsverandering automatisch en gratis. Wat zijn de procedurekosten? De naamsverandering gaat gepaard met een heffing van een registratierecht van 49,00 EUR. Dit recht wordt verhoogd tot 740 euro ingeval het gaat om toevoeging van een andere naam of van een partikel aan de naam, of om vervanging van een hoofdletter door een kleine letter. 8

9 De Koning kan bij een met redenen omkleed besluit dit recht verminderen, waarbij het verminderd tarief evenwel niet minder dan 490 euro mag bedragen voor alle begunstigden samen. De vermindering kan slechts worden verleend wanneer de begunstigde, een van de begunstigden of hun ascendenten of descendenten aan het Land buitengewone diensten hebben bewezen van vaderlandslievende, wetenschappelijke, culturele, economische, sociale of humanitaire aard (artikel 248 van het Wetboek van registratie-, hypotheek-, en griffierechten). Deze bedragen zijn verschuldigd voor elke begunstigde. Hoelang duurt de procedure? De gemiddelde duur van de procedure schommelt momenteel tussen 1,5 jaar en 2 jaar. Aangezien het gaat om een gemiddelde duur, is het niet uitgesloten dat de werkelijke duur van de procedure korter of langer blijkt te zijn naargelang de bijzondere kenmerken van elk dossier. Heeft de naamsverandering gevolgen voor de afstamming? De naamsverandering heeft als enig gevolg dat de identiteit van de persoon wordt gewijzigd, en heeft geen enkele invloed op de afstamming en de gevolgen ervan. De afstamming is de ouderschapsband die een kind met zijn vader verbindt (vaderlijke afstamming) of met zijn moeder (moederlijke afstamming). De naamsverandering heeft geen enkel gevolg voor het ouderlijk gezag betreffende de minderjarige kinderen, het omgangsrecht, of nog de erfenisrechten 9

10 PROCEDURE TOT VERANDERING VAN DE VOORNA(A)M(EN) Ingeval ik mijn voornaam wens te veranderen, is de procedure dan dezelfde? De procedure is identiek aan de procedure voor de naamsverandering, behalve wat de volgende punten betreft: A. De vergunning wordt verleend bij ministerieel besluit (besluit dat is ondertekend door de minister van Justitie en niet door de Koning); B. Er is geen bekendmaking in het Belgisch Staatsblad, noch een verzetstermijn van 60 dagen; C. Het registratierecht is vastgelegd op 490 euro ingeval van de verandering van de voorna(a)m(en) wordt toegestaan. Het bedrag van het registratierecht kan evenwel worden verminderd tot 49 euro indien de voornaam die men wenst te veranderen: > op zichzelf genomen of samengenomen met de naam, belachelijk of hatelijk is, of dit is omdat hij manifest ouderwets is; Voorbeeld : Mijn voornaam is belachelijk, hij is sedert zeer lange tijd niet meer gebruikelijk in België. Ik zal een vermindering van de rechten kunnen krijgen en slechts 49 euro betalen aangezien mijn voornaam belachelijk is omwille van zijn manifest ouderwets karakter. Voorbeeld : Albertinus; > vreemd klinkend is; Voorbeeld : Ik ben van vreemde oorsprong maar heb de Belgische nationaliteit verworven. Ik zou liever een voornaam hebben met een meer Europese klank om 10

11 mijn integratie te vergemakkelijken. Het is belangrijk dat de gevraagde voornaam inderdaad de integratie kan vergemakkelijken. Derhalve kan de vermindering van de registratierechten niet worden toegekend ingeval de voorgestelde voornaam ook vreemd klinkt; > tot verwarring aanleiding kan geven; Voorbeeld : Ik heb een vrouwelijke voornaam, Laurence, maar ben een man. Ik wil mijn voornaam vermannelijken tot Laurens om alle mogelijke verwarring te voorkomen. Het gevestigd gebruik van de gevraagde voornaam geeft geen recht op deze vermindering; in dit geval kan verwarring niet als reden worden ingeroepen. Voorbeeld : Mijn identiteitskaart vermeldt de voornaam Maria terwijl ik altijd een andere voornaam heb gebruikt en iedereen me kent als Marleen. Ik wil deze voornaam officialiseren. In dit geval zal Maria geen vermindering kunnen krijgen en zal zij 490 euro moeten betalen wanneer zij haar voornaam wil veranderen. D. Sedert januari 2002 worden de verzoeken in beginsel niet langer voor onderzoek aan de gerechtelijke overheden toegezonden. Naargelang het geval kunnen evenwel bijkomende documenten worden gevraagd (recent bewijs van goed zedelijk gedrag, in geval van transseksuelen: medisch attest dat het normale verloop van de hormonenbehandeling bevestigt ). Hoelang duurt deze procedure? De gemiddelde duur is momenteel 1,5 jaar. Aangezien het ook gaat om een gemiddelde duur, geldt dezelfde opmerking als voor de naamsverandering. 11

12 Staf van de Voorzitter van het Directiecomité Dienst Ontvangst, Informatie en Communicatie Waterloolaan Brussel Tel: 02/ Inlichtingen : Federale Overheidsdienst Justitie Dienst Naamsveranderingen Waterloolaan BRUSSEL Tel. : 02/ Tel. : 02/ Tel. : 02/ Fax : 02/ Verantwoordelijke uitgever: A. Bourlet / Waterloolaan, 115 / 1000 Brussel D/2003/7951/NL/189