Gemeente Harlingen op weg naar de titel Fairtrade gemeente

Transcriptie

1 Gemeente Harlingen op weg naar de titel Fairtrade gemeente Harlingen, november 2016

2 1. Inleiding De gemeenteraad van de gemeente Harlingen heeft in zijn vergadering van 25 mei 2016 een motie aangenomen, waarin zij zich positief uitspreekt over Fairtrade en het college opdraagt te onderzoeken hoe de gemeente Harlingen Fairtrade gemeente kan worden. Omdat de Provincie Fryslân Fairtrade Provincie wilde worden, heeft ze de gemeente Harlingen gevraagd Fairtrade gemeente te willen worden en ondersteuning aangeboden. De gemeente heeft aangegeven actief met Fairtrade aan de slag te gaan. De Provincie Fryslân is inmiddels Fairtrade Provincie geworden. De gemeente Harlingen wil Fairtrade gemeente worden. 2. Wat is fairtrade? Fairtrade bestrijdt armoede in ontwikkelingslanden die voor een deel voortkomt uit onrechtvaardige wereldhandel. Door fairtrade producten te kopen investeer je in mensen in ontwikkelingslanden. Via fairtrade ontvangen zij een eerlijke prijs voor hun producten en werken zij onder menswaardige omstandigheden. Dus geen kinderarbeid en geen extreem lange werkdagen. Maar wel aandacht voor milieuvriendelijke productieprocessen. Fairtrade helpt boeren en arbeiders in ontwikkelingslanden een betere plek te verwerven in de handelsketen, zodat ze kunnen leven van hun werk en kunnen investeren in een duurzame toekomst. Fairtrade is zowel een keurmerk als een wereldwijde beweging. Een vorm van handel waarbij gezocht wordt naar gelijkwaardigheid en partnerschap door de hele handelsketen. Kortom een vorm van samenwerking tussen producenten, winkels en consumenten. 3. Criteria voor status Fairtrade Gemeente Om Fairtrade gemeente te worden, moet de gemeente en haar inwoners op diverse fronten actief zijn in de eerlijke handel. De titel van Fairtrade Gemeente kent 6 criteria: Criterium 1: Lokale werkgroep Er is een lokale werkgroep actief die zich inzet om de titel Fairtrade Gemeente te behalen en deze titel behoudt. De werkgroep ontwikkelt een werkplan voor de campagne. De gemeente neemt zitting in of steunt de lokale werkgroep, bijvoorbeeld door het bieden van vergaderruimte, printen van folders e.d. Criterium 2: Betrokkenheid en inkoop gemeente De gemeenteraad besluit dat de gemeente een Fairtrade Gemeente wordt. Fairtrade wordt opgenomen in het beleid van de gemeente en de gemeentelijke organisatie gebruikt zelf fairtrade producten. 1

3 Hierbij gelden de volgende indicatoren: - De principes voor eerlijke handel zijn verankerd in het inkoopbeleid van de gemeente. Dit kan de werkgroep aantonen door middel van het inkoopbeleid, door een raadsbesluit of een door de raad aangenomen motie waarin de gemeente de keuze voor eerlijke handelsprincipes expliciet heeft uitgesproken. - 60% van het volume koffie en thee (waarbij vervanging door cacao mag) is fairtrade en na vijf jaar 100%. - In de kantine worden minstens vier eerlijke producten aangeboden. - De werkgroep kan aantonen dat via de interne en externe communicatiemiddelen van de gemeente bekendheid wordt gegeven aan de campagne zodat alle medewerkers van de gemeente, maar ook alle inwoners van de gemeente op de hoogte zijn van de lokale Fairtrade Gemeente campagne. Criterium 3: Plaatselijke winkels verkopen Fairtrade producten In de plaatselijke winkels en supermarkten worden eerlijke producten duidelijk zichtbaar verkocht. In cafés en restaurants worden fairtrade producten geserveerd, zoals bijv. koffie en wijn. Hoeveel winkels een gemeente moet hebben om in aanmerking te komen voor de titel Fairtrade is gebaseerd op het aantal inwoners van de gemeente. Dit betekent voor de gemeente Harlingen: - 3 supermarkten - 2 giftshops/huishoudelijke winkels - 1 wereldwinkel - 1 winkel in de branche vrije tijd en recreatie - 2 horecagelegenheden - 1 winkel/bedrijf overige branches. Criterium 4: Maatschappelijke organisaties gebruiken/verkopen Fairtrade producten Lokale organisaties, zoals scholen, kerken en verenigingen en bedrijven gebruiken fairtrade producten. Er worden activiteiten georganiseerd om informatie over fairtrade te verspreiden en mensen bij de campagne te betrekken. Hierbij gaat het om het gebruik van fairtrade producten in kantines van scholen, geloofsgemeenschappen en (sport)verenigingen. Maar ook kantines van kantoren, het midden- en kleinbedrijf (kappers, garages, etc.) die eerlijke koffie en thee schenken aan de klanten tellen mee. Gelet op het aantal inwoners, gaat het in de gemeente Harlingen minimaal om 2 bedrijven en 4 maatschappelijke organisaties. Indicatoren bij dit criterium zijn: - Bedrijven en organisaties tonen aan dat zij eerlijke producten inkopen en meedoen aan de campagne-uitingen. - Bedrijven en organisaties gebruiken fairtrade koffie en thee. Bij voorkeur ook andere producten zoals fruit en fairtrade kerstpakketten. - Op hun website, in hun bedrijfsblad of via andere communicatiekanalen geeft het bedrijf of de organisatie aan dat zij fairtrade producten gebruiken. 2

4 Criterium 5: Media aandacht De plaatselijke werkgroep ontwikkelt een communicatieplan om de campagne lang in het nieuws te houden. Naast algemene publiciteit zoekt de werkgroep, die deelneemt in de campagne, per bereikt criterium aandacht van de media. Ook kan de werkgroep een evenement organiseren bij het behalen van de titel en dient het een strategie te ontwikkelen om de campagne lang in het nieuws te houden. Hierdoor bereikt men een groot deel van de bevolking en voelen lokale bedrijven en organisaties zich gewaardeerd voor hun engagement. Indicatoren bij dit criterium zijn: - Er is een knipselmap met een verzameling van artikelen of bijdragen aan radio of televisie. Er zijn minimaal zes inhoudelijke artikelen verschenen of optredens in de media geweest. - Er bestaat een communicatieplan waarin staat: wat, wordt aan wie, waar en wanneer op welke wijze gecommuniceerd? - Het publiciteitsevenement heeft plaatsgevonden. - De werkgroep zorgt ervoor dat hun eigen gemeente-pagina op altijd up-to-date is. Daarnaast wijst de werkgroep inwoners van de gemeente, maar ook media erop dat ze hier informatie kunnen vinden welke bedrijven, winkels en organisatie er in hun gemeente meedoen aan de campagne. Criterium 6. MVO (Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen) Dit is een resultaatgericht proces waarbij een bedrijf over de gehele keten van zijn activiteiten verantwoordelijkheid neemt over de effecten van deze activiteiten op sociaal, ecologisch en economisch gebied, daarover verantwoording aflegt en de dialoog aangaat met belanghebbenden. Om Fairtrade Gemeente te worden, lanceert de werkgroep in de gemeente een nieuw initiatief op het gebied van het MVO. Hierbij kun je denken aan een debattenreeks, aan het opzetten van een lokaal MVO-netwerk, of door jaarlijks met een bepaalde sector of branche aan de slag te gaan. Indicatoren in dit verband zijn: - De lokale werkgroep heeft tenminste een lokaal evenement georganiseerd op het gebied van het MVO. - De lokale werkgroep is in contact met lokale en nationale spelers op het gebied van het MVO Hoe gaan we dit aanpakken en wat is nodig? Ad 1. Lokale werkgroep Als eerste gaat de gemeente op zoek naar deelnemers/vrijwilligers voor een werkgroep. Ze heeft een bedrijf of organisatie nodig die deze werkgroep wil trekken. De Wereldwinkel of de Rode Ploeg ziet ze als een goede partij daarvoor. De lokale werkgroep werkt nauw samen

5 met de gemeente Harlingen. De gemeente faciliteert de werkgroep. Een vertegenwoordiger van de gemeente zal de werkgroepbijeenkomsten bijwonen en waar mogelijk ondersteunen. De lokale werkgroep is een heterogene groep met vertegenwoordigers uit verschillende werkterreinen. Zij gaat aan de slag met het verder uitwerken van het nu voorliggend plan. Ad 2. Betrokkenheid en inkoop gemeente De gemeenteraad heeft zich in de motie van 25 mei 2016 al nadrukkelijk uitgesproken voor Fairtrade. Dit is een goed begin. Met deze positieve houding kan de gemeente de komende tijd stapje voor stapje voorwaarts naar een Fairtrade gemeente. Deze uitspraak van de raad is belangrijk en ondersteunend. Een van de pijlers van een Fairtrade Gemeente is een actieve lokale overheid. De gemeentelijke organisatie heeft een belangrijke voorbeeldrol voor haar burgers en is bij uitstek in de positie om de campagne lokaal te stimuleren. De realiteit is echter ook dat Harlingen als kleine gemeente, een relatief geringe omzet heeft. Desondanks dient de gemeente zich een bewuste consument te tonen. De werkgroep zal dit periodiek bespreken met de gemeente en er gezamenlijk invulling aan geven. De gemeente levert een praktische, faciliterende bijdrage aan de campagne. De gemeente spreekt zich niet alleen uit voor fairtrade, maar handelt daar zelf ook naar. Dit betreft bijvoorbeeld voor een belangrijk deel uit het opnemen van de principes van fairtrade in het inkoopbeleid. Bij fairtrade inkopen van gemeenten gaat het om producten in kantines, koffieautomaten, natuursteen, hout, dienstkleding, relatiegeschenken en kerstpakketten. De gemeente is bezig met het actualiseren van het inkoopbeleid. Dit aspect krijgt daarbij de nadrukkelijke aandacht. De gemeente Harlingen gaat overschakelen op Fairtrade thee en cacao. Voor wat betreft koffie is de gemeente Harlingen vooralsnog wat terughoudend. In het verleden heeft het gebruik van fairtrade koffie tot veel klachten geleid. De gemeente Harlingen heeft geen kantine. Deze indicator is dan ook niet van toepassing. Niettemin gaat de gemeente kijken welke vier vergelijkbare producten ze kan vervangen. Ad 3: Plaatselijke winkels verkopen Fairtrade producten De gemeente zorgt er voor dat de werkgroep een ul eti g kan uitvoeren om duidelijk te maken in welke bedrijven, organisaties, instellingen al Fairtrade producten worden verkocht en/of gebruikt. Het Fairmetingteam van de Provincie Fryslân ondersteunt deze meting. De hieruit voorkomende informatie maakt het mogelijk dat de werkgroep een plan van aanpak op kan stellen om in elk geval te voldoen aan de gestelde voorwaarden. Daarbij zal aandacht moeten zijn voor de zichtbaarheid van Fairtrade. Waar nodig kan de werkgroep in samenwerking met de gemeente de lokale winkels en horecazaken ondersteunen bij de communicatie over het feit dat zij fairtrade producten verkopen of serveren (publicaties, folders, posters, raamstickers, etc.). 4

6 Het kan blijken dat het op onderdelen moeilijk is te voldoen aan de gestelde criteria terwijl op andere gebieden wellicht de criteria ruim overschreden worden. Indien nodig gaat de gemeente hierover met het landelijk campagnebureau in overleg of er sprake kan zijn van compensatie. Ad 4: Maatschappelijke organisaties gebruiken/verkopen Fairtrade producten Door gesprekken met lokale bedrijven zal het gebruik van fairtrade producten aan de orde worden gesteld. Als er enthousiaste ondernemers zijn dan kunnen die eventueel als ambassadeurs worden ingezet. Om over te gaan tot het gebruik van fairtrade producten in kantines van scholen, geloofsgemeenschappen en (sport)verenigingen zullen ingesleten gewoonten gewijzigd moeten worden. Dat is niet eenvoudig. Gekeken kan worden of hierbij eventueel aansluiting gezocht kan worden bij acties vanuit Jogg. Ad 5. Media aandacht De gemeente Harlingen adverteert in de Harlinger Courant. Daarnaast is er een aantal huisaan-huisbladen zoals de Extra en de Franeker Courant. Deze verschijnen 1 keer per week en worden door iedereen gelezen. Naast de gemeentelijke website kunnen deze kranten gebruikt worden om Fairtrade onder de aandacht te brengen. De gemeente vraagt de werkgroep een compact communicatieplan op te stellen en een knipselmap aan te leggen. De monitoring van het communicatieplan zal periodiek op de agenda staan van de werkgroep. De werkgroep zal een evenement organiseren bij het behalen van de titel. Op basis van de tips en uitdagingen van het juryrapport zal de werkgroep vervolgens zorgen voor continuïteit. De media-aandacht zal leiden tot het vergroten van de betrokkenheid en het bekendheid ge e aa Fairtrade. Ad 6. MVO (Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen) Bij MVO denken we ook aan het gebruik van lokale- en regionale producten. Het gebruik daarvan is vaak heel duurzaam en dient daarom te worden gestimuleerd. Ook het gebruik van natuurlijke materialen valt daaronder. Verreweg de meeste ondernemers in Harlingen zijn lid van een ondernemersvereniging. Deze kanalen lenen zich bij uitstek om het thema MVO aan de orde te stellen. Met de ondernemersverenigingen zal besproken worden op welke wijze en op welk moment het MVO aan de orde gesteld kan worden. Daarbij zal het niet louter om Fairtrade gaan. Daarbij zal betrokken worden het streven om Fairtrade Gemeente te worden. Elders is gebleken dat een dergelijk gezamenlijk streven leidt tot samenwerking die vervolgens ook op andere terreinen vruchten afwerpt. Als dat hier ook het geval zou zijn dat is dat een groot succes van het project Fairtrade Gemeente. I o erleg et koplopers zal ezie orde op elke ijze MVO o der de aa da ht gebracht kan worden. Daarbij zal de werkgroep gebruik maken van de creativiteit die bij de lokale ondernemers aanwezig is. 5

7 5. Risico s Wanneer de landelijk gestelde criteria niet gehaald worden, zal de gemeente Harlingen niet de titel verwerven van Fairtrade gemeente. Ondanks dat de gemeente haar intentie heeft uitgesproken, is ze afhankelijk van de inzet van derden. Van groot belang is het instellen en de medewerking van een lokale werkgroep. Daarom wordt getracht om die medewerking van meet af aan zeker te stellen. Gelet op de geringe beschikbare capaciteit binnen het gemeentelijk apparaat, beperkt de rol van de gemeente zich tot een initiërende en faciliterende. Ze kan de werkgroepbijeenkomsten bijwonen, maar geen actieve deelname geven. Daarom wordt de werkgroep gevraagd dit plan verder uit te werken en voeren. Daarbij kan zij gebruik maken van de ondersteuning van een Fairmetingteam van de Provincie Fryslân. De leden van de werkgroep zullen de taken voor de campagne naast hun reguliere werkzaamheden doen. De reguliere werkzaamheden kunnen er de oorzaak van zijn dat een of meerdere leden van de werkgroep zich (tijdelijk) moet terugtrekken. Hierdoor kan de werkgroep te klein worden. Getracht zal worden dit op te vangen door aan de leden te vragen een collega te benaderen die bij (tijdelijke) uitval de taken kan overnemen. 6. Globale planning Omdat er nog geen werkgroep is, is het lastig om een goede planning te maken. Dit zal in overleg met de werkgroep moete gebeuren. Hieronder alvast een globale planning: 4 e kwartaal 2016: Opzetten van een lokale werkgroep 1 e kwartaal 2017: Fairmetingen en plan van aanpak opstellen ten behoeve van het derde criterium (plaatselijke winkels verkopen Fairtrade). Zichtbaar maken van Fairtrade binnen de gemeente. 2 e kwartaal 2017: Opstellen communicatieplan Uitvoeren plan van aanpak en voldoen aan criterium (plaatselijke winkels verkopen Fairtrade). Opstellen plan ten behoeve van criterium 4 en 6 (maatschappelijke organisaties en MVO) 3 e kwartaal 2017: Uitvoeren plan van aanpak en voldoen aan criterium 4 en 6 Aanvragen titel Fairtrade gemeente 3 e kwartaal 2017: Plannen afsluitende activiteit/ feest en uitreiking titel Fairtrade gemeente 1 e kwartaal 2018: Evaluatie en plan van aanpak voor behoud status Fairtrade 7. Kostenraming Dit is nog onbekend en afhankelijk van wat de werkgroep nodig heeft. Tot ee axi u a 2000,-- kan bij de provincie Fryslân subsidie aangevraagd worden. 6