plaatsingslijst van het archief F.J. Zandvoort b.v. (1923) archief

Transcriptie

1 plaatsingslijst van het archief F.J. Zandvoort b.v. (1923) archief F.J. Zandvoort/ J.P. Beaten / J. de Vos Nederlands Architectuurinstituut 2005 / 2008

2 INHOUD INLEIDING 2 Bureau voor stedebouw ir. F.J. Zandvoort bv 2 Curriculum Vitae van F.J. Zandvoort 3 Het Archief 3 Aanwijzingen voor gebruik 4 PLAATSINGSLIJST 5 SUPPLEMENT 16

3 Inleiding INLEIDING BUREAU VOOR STEDEBOUW IR. F.J. ZANDVOORT BV* Het bureau ontwikkelde zich na de oprichting in 1966 snel tot een van de grootste stedenbouwkundige bureaus in Nederland. In 1966 had het 4 personeelsleden, in en in , verspreid over vestigingen in Hendrik Ido Ambacht, Amsterdam, Hoorn en Amersfoort. Het was actief in het westen van het land; veelal in kleinere gemeenten maar ook in de grote steden. Opvallend is de diversiteit in de orderportefeuille; van stadsvernieuwing en binnenstadsplannen tot grootschalige uitbreidingswijken en van dorpsuitbreidingen tot recreatiegebieden. Specifiek was de integrale en interdisciplinaire aanpak. Men beperkte zich niet tot het aanleveren van plannen, maar bleef nauw betrokken bij de realisering. Het bureau werkte vrijwel uitsluitend voor (gemeentelijke) overheden. Hoewel al in 1966 vrijwel alle gemeenten wel een stedenbouwkundig adviseur hadden ontbrak het zeker bij de kleinere gemeentes aan uitvoerende capaciteit. Het Bureau Zandvoort had daarom naast stedenbouwkundigen ook juristen, tuin- en landschapsarchitecten, planologen en verkeerskundigen in dienst. Het bureau was een van de pioniers van deze interdisciplinaire aanpak, die in de jaren zeventig gemeengoed zou worden. Deze benadering hing nauw samen met de bureaufilosofie, die was gericht op een integrale aanpak van het leefmilieu. De functionalistische stedenbouw van Van Eesteren c.s., gebaseerd op scheiding van functies, ontwikkelde zich in de latere jaren zestig tot een veel complexere en flexibelere omgevingsvormgeving, waarbij ingespeeld werd op lokale omstandigheden en bewonerswensen en waarbij ook milieu-eisen een steeds belangrijker rol speelden. Typerend voor het bureau zijn de zogenaamde "Molengesprekken" (aanvraagnrs , 67), informele bijeenkomsten waarin bureaumedewerkers met vertegenwoordigers van allerlei disciplines (ontwerpers, filosofen, architectuurcritici, politici, kunstenaars, ondernemers) filosofeerden over maatschappelijke ontwikkelingen en de consequenties ervan voor de stedenbouwkundige discipline. Verslechterende economische omstandigheden, een terugtredende overheid en de toenemende invloed van projectontwikkelaars werden het bureau fataal. Bij een ingrijpende reorganisatie in 1984 verliet Zandvoort het bureau. Het werd voortgezet onder de naam Zandvoort Ordening en Advies en werd in 1991 overgenomen door De Weger (vanaf 1997 Royal Haskoning). * voor bureaugeschiedenis en werkenlijst zie aanvr.nr. 9; voor medewerkers zie aanvraagnr. 85 2

4 Inleiding CURRICULUM VITAE VAN F.J. ZANDVOORT (DEN HAAG ) Opleiding TU Delft, afdeling Bouwkunde assistent C. van Eesteren 1952 afgestudeerd in de stedenbouwkundige studierichting Beroepservaring gemeente Emmen, hoofd stedenbouwkundige afdeling Gemeentewerken stedenbouwkundige bij het bureau Stad en Landschap, Rotterdam oprichter en directeur van het bureau voor stedebouw ir F.J. Zandvoort B.V. Onderwijs docent Academie van Bouwkunst Amsterdam lector Rijksacademie voor Beeldende Kunsten Amsterdam gastdocentschappen aan de TU Eindhoven en Delft 1987 lid externe evaluatiecommissie Academies van Bouwkunst (voorzitter S. Herweijer) Besturen, commissies, enz lid van de Provinciale Planologische Commissie Groningen lid van de Raad van Advies van INRO - TNO (vroeger Planologisch Studiecentrum) bestuurder Stichting Kleur Buiten lid van de werkgroep VIRO van het NIROV. Voorzitter van de groep "Ruimtelijke kwaliteit" - lid MER-commissie Rotterdam-Noordrand - lid van de jury: Vitriteprijsvraag Middelburg 1986 Prijsvraag Markerwaard EO Weyers Prijsvraag Stad en Land op de Helling Buitenlandse activiteiten - demografisch onderzoek voor: Palembang, Indonesië 1976 Khulna, Bangladesh 1979 tien steden, Burkina Faso missies voor de Inspectie Ontwikkelingssamenwerking naar: Jamaica 1978 Columbia 1978 Pakistan 1982 HET ARCHIEF Het betreft een deel van het persoonlijk archief van Zandvoort en een deel van het bureauarchief, dat hij bij zijn vertrek in 1984 meenam. De rest van het bureauarchief berust bij de rechtsopvolger van het bureau, Royal Haskoning. 3

5 Inleiding AANWIJZINGEN VOOR GEBRUIK U kunt alle archiefstukken raadplegen met behulp van de aanvraagnummers die u in de inventaris steeds bij de beschrijvingen aantreft. Vermeld deze aanvraagnummers, met de code ZAND, op de gele briefjes aan de balie van de NAi-studiezaal. Deze inventaris is als tekstdocument in het programma Word op termen te doorzoeken. Om die reden is van een inventarisindex afgezien. De tekstdocumenten zijn op aanvraag op de studiezaal te raadplegen. Inlichtingen: collection@nai.nl 4

6 PLAATSINGSLIJST 1 '65-'72 aantekeningen tijdens de oprichting van het bureau en het eerste jaar van het bestaan - interne notities '66 afschriften uitgaande brieven '71-'72 structuurplan Oostflakkee met gesprekken in de molen in Veen met de PPC. - overzichtskaartje PPD; manco s kernen nota 1964 Flakkee uit zijn isolement 4 '65 Capelle ad IJssel ad Oostgaarde, ontstaansgeschiedenis van het plan dat, mede door een andere visie van Rotterdam op het tracé van de Metrolijn, niet is gerealiseerd. Geeft een beeld van de samenwerking met Tonny Alberts NB met commentaar van F. Zandvoort '67-'68 bouw Doopsgezinde kerk Dordrecht, architect Tonny Alberts opgeborgen bij stukken 67 6 '67-'69 contact met de Associatie van Bedrijven op Coöperatieve grondslag (ABC); dit leidde later ook tot deelname aan studiedagen bij De Ploeg NB met commentaar van F. Zandvoort '70 - contact met bureau Twijnsta i.v.m. keuze organisatieadviseur. Uiteindelijk werd gekozen voor het bureau Lievegoed, ik zag bij Twijnstra vooral op tegen de kosten - lijst medewerkers '64 een niet uitgevoerd plan voor een nieuwe wijk bij het stadje Goedereede in de gemeente Ouddorp, zie agenda: 4 mei 1966, ook: Plan Kriekel Ouddorp 5

7 9 Stukken betreffende bureau en -organisatie: - c.v.'s F. Zandvoort - werkenlijst november bureauprospectie - nieuwjaarstoespraak Zandvoort toespraken bij bureaujubileum foto van hiëroglief voor stad, het beeldmerk van het bureau (genomen tijdens Egypte-reis) - planninglijsten, opgesteld met Mannot 10 '66-'74 historie van het salarissysteem 11 '58-'66 Krimpen ad IJssel, drie tekeningen, een organisatieschema van Langeland, een foto van het winkelcentrum 12 '66 rapport over de uitbreidingsmogelijkheden van Krimpen ad IJssel door het ETI (Economisch Technologisch Instituut van Zuid-Holland) 13 '65-'70 onderwijsprogramma van de Academie van Bouwkunst Amsterdam, Commissie '59-'66 Lisse Poelpolder 15 '68-'70 organisatie van het stedenbouwkundige werk en het bureau 16 '67-'69 plan voor de wijk Langeland, Krimpen ad IJssel, werkwijze te vergelijken met Capelle, zie agenda 8 juli 1966 en map 4 hierboven 17 '69-'74 Molengesprekken 18 '71-'77 Molengesprekken 19 '70-'75 salarissen 6

8 20 '71-'73 - notitie 17 oktober 1971: ontwerper en tekenaar - beleidsgroepvergaderingen, 1e vergadering 7 mei '71-'72 gesprekken met het NPI Zeist 22 '71-'72 plan Waterland Spijkenisse (Mien Ruys tuinarchitecte) 23 '71 plan De Mente Zuid, Schoonebeek NB met commentaar van F. Zandvoort '71 Brandwijk Sliedrecht, toelichting bij de uitgangspunten NB met commentaar van F. Zandvoort '73 Woudsend, 9-13 april 1973, alle medewerkers in gesprek met elkaar en het NAI 26 '74 aanzet tot een stedenbouwkundige theorie. Vooral de Amsterdamse groep had behoefte aan een - vaak marxistisch getinte theorie 27 '73-'75 de Wet Geluidshinder, waarvan het initiatief van medische zijde kwam, hield naar onze mening te weinig rekening met de grote variaties in het menselijke aanpassingsvermogen en zou daarom leiden tot te grote eenvormigheid in het menselijk milieu - zie het artikel uit The New Scientist in deze map. We mochten later naar de Tweede Kamer rapporteren over de te verwachten gevolgen, hetgeen leidde tot enige afzwakking van de eisen. Een onbedoeld neveneffect van deze wet was de eindeloze omzoming van de snelwegen met industrieterreinen 28 '73 De Vlieger, directeur van Iwaco nodigde me uit voor een kennismakingsbezoek aan West-Afrika; dit was het begin van onze werkzaamheden in ontwikkelingslanden 29 '73 bestemmingsplan Buitendijken Muiden 30 '73 reis naar Peterborough met B. en W. Enkhuizen. Aldaar, en ook in Corby, het principe van de Central Spine bekeken, later door Ruud Kaper in Huizen toegepast. Contact met Roy Laxton, destijds Major. 7

9 31 '73-'75 de werkgroep H van het Monumentenjaar '73-'82 COCON, collegiaal contact tussen vijf stedenbouwkundige bureaus in het westen van het land, daarin buitenland-brochure van ons bureau 33 '73 Krimpen aan den IJssel, nota woningbouw 34 '73 voorlopig rapport uitbreiding Rijksuniversiteit Leiden 35 '71-'74 verdeling woningcontingent Enkhuizen en de Streekgemeenten 36 '74 Oostflakkee, Oude Tonge bestemmingsplan Capelleweg 37 '74-'75 structuurplan Zeist 38 '74 beleidsplan Krimpen aan den IJssel '74 structuurplan Wieringen 40 '74 Spakenburg, Spuiplein 41 '69-'74 mapje met namenlijstjes van de Academie van Bouwkunst Amsterdam, PPC Groningen, Cie Herziening Wettelijke Positie van de ABK s, werkgroep H Monumentenjaar 1975, Stichting Nieuwe Woonvormen: plan Berkel en Rodenrijs 42 '74 verslagen beleidsgroep '72-'75 idem

10 44 '72-'75 Krimpen ad IJssel, cultureel centrum. We streefden ernaar echt een dorpscentrum te maken, en niet alleen hier een winkelcentrum en ergens anders een centrum voor de bestuurlijke en culturele voorzieningen - of deze laatste verspreid, zoals je ook nogal een ziet. Dat lukte met de situatie van het raadhuis, maar onze opzet lukte niet steeds. Grondprijzen zullen daar wel de oorzaak van zijn geweest. 45 '75- '76 Public Hydrants (openbare kraantjes voor de armen), een rapportage voor de WHO over drinkwatervoorziening in Kenia en Zambia. Onze Marijke Onland werkte daar aan mee. Ik had de indruk dat de beoordeling van de situatie in deze landen nogal gekleurd was door politieke vooringenomenheden. 46 idem 47 '77-'80 krantenknipsels over personeelsverhoudingen, ook een artikel van Lievegoed In principe waardeloos, maar toch misschien interessant om te zien wat wij opsnoven van de tijdgeest. 48 Zeist, NAI-rapport ten dienste van het structuurplan 49 Presentatie IPCON met pag. over ons bureau. Het is IPCON niet gelukt vaste grond te krijgen in het buitenland. 50 Nota Milieunormen Provincie Groningen 51 afstudeerproject TH Eindhoven.Ik was adviseur van de afstudeer-commissie, dwz ik begeleidde afstudeerders bij hun eindproject.dat gebeurde ook met Jean Buskes en Lily Jacobs, die na hun afstuderen werkten bij ons bureau in Hoorn. 52 structuurnota Cothen (bureau Amersfoort) 53 Cothen Dorp, tevens Beschermd Dorpsgezicht 54 idem, bijlagen 9

11 55 beantwoording van de reacties op de discussienota Uitgangspunten en Doeleinden Structuurplan Zeist, 1976, inliggend: idem Voorontwerp Structuurplan Zeist Koos de Goede werkte bij het Asian Institute of Technology in Bangkok, later bij UNDP (United Nations Development Programme) in Nairobi, bij Hasco en tenslotte bij DHV. Goede vriend, helaas vroeg overleden. Positieve houding tegenover zelfwerkzaamheid bij het bouwen van woningen voor de allerarmsten, vgl John Turner. 57 '76 catalogus van onze bibliotheek in '73-'77 PPC Groningen, overzicht 59 '75-'76 NCM, Nationale Contacten Monumentenbescherming, ook intreerede Reinink 60 '77 COCON stukken (Collegiaal Contact vijf stedenbouwkundige bureaus) 61 '77 Zeist, ruimtelijke analyse stedelijk gebied 62 '78 Zeist, voorontwerp structuurplan 63 '78 Zeist, ontwerp structuurplan, beantwoording bezwaarschriften 64 '78 inspectiemissie naar Columbia, Magangue. concept NB uitsluitend raadpleegbaar na toestemming van de schenker. 65 '78 idem 10

12 66 '78- '80 Purmerend. Het dorp kreeg een verhoudingsgewijs enorme ontwikkelingsopgave toegeschoven.het college van B&W besloot een belangrijk project, de nieuwe wijk in de Purmer, uit te besteden aan een stedenbouwkundig bureau. Het alternatief was dat de eigen Dienst een fikse uitbreiding zou moeten ondergaan, en dat zou tijdelijk zijn - en hoe kon je in die jaren de omvang van een dienst weer terugbrengen zonder in uiterst kostbare ontslagprocedures verzeild te raken? De Dienst dacht daar anders over en saboteerde ons werk waar dat maar mogelijk was. Interessant project! 67 '78-'81 Molengesprekken! 68 '78 programma van eisen wijk Kersenboogaard Hoorn 69 '79 notitie over woonerven, ten dienste van Kersenboogaard 70 '78 rapport IOV-missie Jamaica NB uitsluitend raadpleegbaar na toestemming van de schenker. 71 '78 personeelslijst met uurtarieven, werklijsten 78 FZ 72 '79 Khulna Watersupply rapport (demografie). Met Robert Dijckmeester een maand in Bangladesh geweest. 73 idem 74 idem 75 '79 Purmerend, zie ook 66, het touwtrekken met de Dienst nam maar geen einde. 76 idem 77 '79 daarentegen verliep het werk aan Hoorn harmonieus, projectleider Hans van der Linden 11

13 78 '79 ook het architectuuronderzoek in Baarn (vestiging Amersfoort Piet van Gaalen) kwam voorspoedig tot stand 79 '79 rapport over te verwachten neveneffecten bij het inwerkingtreden van de Wet Geluidhinder (WGH). Opdracht van VROM naar aanleiding van Kamervragen 80 '79 verzamelmapje, waarin: - samenstelling Raad van Toezicht en Advies van het Planologisch Studiecentrum TNO, verslag 20e vergadering - mijn weekrapporten sept - nov Denkraam, beschouwingen in het TVS (Tijdschrift voor Volkshuisvesting en Stedebouw) - we maakten elk jaar veel werk van onze nieuwjaarskaart, hier is er een gebaseerd op Twisk 81 '80 documentatie bureaubestuur 82 '80 congres ISOCARP '80 Purmerend versus Purmer: de aansluiting van de nieuwe wijk met het dorp 84 '80 wonen in de Purmer, een overzicht van de mogelijkheden 85 '80 verzamelmapje waarin: - gesprek met Petr van Blokland en Claudia Mens (die later een uiterst verdienstelijk kleuradvies leverde voor een deel van Almere-Haven) - excursie Tuinen Mien Ruys, 22 juli 1980, Yttje Feddes, - brief naar Koos de Goede over ISOCARP-congres Tunis, - uitnodiging opening nieuwe vestiging Amsterdam, verhuisd van Keizersgracht 169, waar ook Tonny Alberts was gevestigd, naar Rapenburgerstraat 109, - adressenlijstje medewerkers , - idem voor de salarisadministratie - in memoriam ir A. de Gier 12

14 86 '81-'82 Boven-Volta. In november 1981 ging ik daarheen om te rapporteren over de urgentie van watervoorzieningsprojecten in 10 steden, 87 idem 88 idem 89 idem, de stedenbouwkundige studie met een luchtfoto en daarvan gemaakte verkenningskaart ( ). Het zou de moeite waard zijn te zien wat hier nu van terechtgekomen is 90 '81 voordrachtserie KIVI van woonerf tot woonwijk (Boudewijn Bach) 91 '81 wonen in de binnenstad van Zwolle (Margot Mey) 92 '81-'82 eindverslag Raadhuiscommissie Oostflakkee 93 '81 symposium De Recreatieve Stad n.a.v. van het door ons gemaakte boek 94 '82 lezing op 13 mei Stedebouw in ontwikkelingslanden, met een aantekening over de geschiedenis van ons bureau 95 '82 verdichtingsstudie Twente 96 '82 mapje waarin: - directieverslag 81, beleidsvisie 82 en begroting 82 - financiën 82 - briefje over Vorm en Functie van de TU Eindhoven 97 '83 zuidtuinenstudie Purmerend 13

15 98 '83 milieueffectrapportage en belangrijke stadsuitbreidingen, in opdracht van VROM 99 '83-'84 allerlei problemen i.v.m. de bureauorganisatie mede in verband met het afnemend aantal opdrachten 100 '83 inleidingen ruimtelijk beleid in oude stadsdelen 101 '77 reactie op het Groningse binnenstadsrapport, brief aan Hajema 102 '72 inspraaknota Leersum 103 '72-'75 documentatie inkomensbeleid 104 '66-'84 lezingen en publicaties van F. Zandvoort 105 documentatie algemeen 106 '87 presentaties van de Academies van Bouwkunst voor de commissie Herweijer (externe evaluatiecommissie Academies van Bouwkunst) '74-'84 notulen bureauvergaderingen Dagelijks bestuur aanvraagnr aanvraagnr aanvraagnr. 109 Bestuursteam (met Veldeenheidscoördinatie) aanvraagnr aanvraagnr aanvraagnr. 112 Beleidsgroep aanvraagnr

16 aanvraagnr ca. studie Bouwkunde Delft, cahier met aantekeningen architectuurgeschiedenis microfiches oud archief bakken met microarchief gemeenten 118 diverse negatieven 119 dia s 120 foto s o.a Heerhugowaard en Sint Pancras Industrieterrein Zuiderdel te Langedijk 15

17 SUPPLEMENT 1965 Twisk, Plan tot verbetering van het Gangwerf en Dorpsweg t Midwoud, Uitbreidingsplan Kerkelaan t61 d Twisk, Boerderij en woning t Midwoud, Bestemmingsplan Ruige - Weid t56 d Twisk, Bestemmingsplan bebouwde kom t2-t3, t20-t21, t49, t51, t57 d Streekplan voor Westfriesland - Oost d Wieringen, Bestemmingsplan Westerland t4 d9 16

18 Hoorn, Risdam - Noord t62 d Medemblik, Bestemmingsplan Oostelijk Stadsdeel t7-t8, t15-t16, t23, t26-t27, t44, t46 n57-n Heerhugowaard, Wijkpark nabij Hoofdcentrum t Suggesties erfafscheidingen t Hoorn, Bestemmingsplan Kersenboogerd t5, t6, t9-t13, t17, t19, t33, t34, t37,t38, t40-t42, t45, t47, t48, t50, t52, t64 d1-d8, d32, d48-d Purmerend, Structuurplan Purmer panelen: t18, t22, t25, t28-t32, t39, t43, t53, t54, t58 p7-p8 d Midwoud, Bestemmingsplan Bongerd d Enkhuizen, Sportcomplex 17

19 d Enkhuizen, Gommerwijk - West d Evaluatie 10 jaar bureau Zandvoort d Streekplan kop van Noord-Holland en Texel d Regionaal Distributie Planologisch Onderzoek Westfriesland - Oost d Huizen, Bestemmingsplan Oostermeent t55 d Noorder Koggenland, Bestemmingsplan t60 d Enkhuizen, Bestemmingsplan Enkhuizerzand d Hauwert, Ruimtelijke Karakteristiekkaart 18

20 t Regionaal Kernenplan Westfriesland d Amsterdam, Bestemmingsplan Schinkelbuurt d Defensible Space; Marktwaarde Naoorlogse Woningvoorraad; Heechter P.30 zone; De Knoepert ; Stedebouwkundige Kwaliteit en Leegstand; Exploitatieproblemen Naoorlogse Woningen; Werkgroep Bergopwaarts d Benthuizen, Bestemmingsplan Landelijk Gebied d Aquarel; Prijsvraag inrichting Markerwaard d Muiden, Bestemmingsplan d Schoonebeek, Energievoorlichtingscentrum d s-graveland, Bestemmingsplan Buitengebied II 19

21 d Heerhugowaard, Parelhof t35, t Enschede, Structuurvisie Binnenstad d Heerhugowaard, Bestemmingsplan Butterhuizen d Almelo, De Pleinen van Almelo d Almelo, Bestemmingsplan Windmolenbroek d Enschede, Bestemmingsplan Buitengebied d Landschapsschetsen Intergraal Plan Noordrand Rotterdam d Structuurvisie Leidse Regio d23 20

22 1992 Soest, Bestemmingsplan Landelijk Gebied d Ruimtelijke Verkenning Aggloraillijn Twentse Stedenband d Ruurlo, Bestemmingsplan Buitengebied d Krimpen aan de IJssel, Terra Nova d Den Helder, Port Poseidon d Amsterdam, Stadsdeel Osdorp d28 Deventer, 6 Panelen Buiten Noordenberg in de Steigers panelen p1-p6 5 Panelen Tuinstedelijk Milieu panelen: p9-p13 21

23 Amsterdam, 5 Panelen Het IJ moet teruggegeven worden aan de stad panelen: p14-p18 3 Panelen zonder projectnaam panelen: p19-p21 Opmeer, Oriënterend Stedebouwkundig Onderzoek Melkunie Terrein d22 Bureauadministratie d50 Niet project gebonden tekeningen t65 Zoetermeer, Woningen n1-n15 NB T. Alberts z,j, Zwijndrecht, Woningen n16-n20 Medemblijk, Woningen Gildewijk I n21-n24 Plan woningen Molenvliet 22

24 n25-n29 NB Frans van de Werf Koedijk, Woningen De Weidt n30-n34 Woonstraat met winkels n35 Woonhuis op een hoek n36 Woonhuis met tuin n37 Brug n38 Flatgebouw n39 Bejaardenhuizen n40-n42 NB Mastenbroek Amsterdamse School; Toegang van een woning n43-n44 23

25 Enkhuizen, Woningen n45-n46 NB Hazewinkel Amsterdam, Woningen Legostad dia n47-n52 Papendrecht, Woningen n53-n56 NB Gerritsen, Middelhoek & Eijkenboom Midwoud, Woningen n87-n89 NB F. Staal Heerhugowaard, Woningen n90 NB Loerakker Oudekerk aan de Amstel n91-n100 NB Loerakker Papendrecht, Woningen n101-n103 NB Frans van de Werf Zwijndrecht, Woningen n104-n105 NB Alberts 24

26 Dordrecht, Woningen n106-n110 NB Weber Zoetermeer, Woningen Buitenwegh de Leyens n111 [jaartal / code] Omschrijving t, r d [jaartal / code] Omschrijving t, r d [jaartal / code] Omschrijving t, r d [jaartal / code] Omschrijving t, r d [jaartal / code] Omschrijving t, r d [jaartal / code] Omschrijving 25

27 t, r d [jaartal / code] Omschrijving t, r d [jaartal / code] Omschrijving t, r d [jaartal / code] Omschrijving t, r d [jaartal / code] Omschrijving t, r d [jaartal / code] Omschrijving t, r d [jaartal / code] Omschrijving t, r d 26