Klompvoet Afwijkende stand van de voet

Transcriptie

1 Klompvoet Afwijkende stand van de voet

2 Bij uw baby is een klompvoet (talipes equinovarus adductus) vastgesteld. In deze brochure krijgt u informatie over de oorzaken en de behandeling van deze aandoening. Leest u de folder goed door. Inhoudsopgave: Wat is een klompvoet? pag. 2 Oorzaken 3 Hoe vaak komen klompvoeten voor? 4 Controle van de heupen 4 Onderzoek 4 Behandeling volgens Ponseti: 4 1. Het gipsen 2. Het wisselen van het gipsen 3. De ingreep Complicaties 7 Tips tijdens de gipsperiode 7 Tips tijdens de beugel 7 Toekomst 8 Belangrijke telefoonnummers 8 Afsprakenschema 9 1

3 Een klompvoet is een afwijking van de stand van de voet. De benaming klompvoet geeft vaak verwarring: mensen stellen zich een vormeloos klompje voor. Dit komt doordat het woord klompvoet een verbastering is van de Engelse naam clubfoot. Deze benaming houdt in dat de voet er als het blad van een golfclub uitziet. Wat is een klompvoet? Bij een klompvoet is er een afwijking van de stand van de voet met drie kenmerken: de voet staat naar beneden gekanteld: de equinus- of spitsstand. de voet staat naar binnen gekanteld: de varusstand. de voorvoet wijst naar binnen: de adductiestand, waardoor een kommavorm ontstaat. Alles bij elkaar zorgt deze afwijking ervoor dat uw kind bij de geboorte een voet heeft waarbij de voetzool naar boven wijst. figuur 1: klompvoet rechts figuur 2: skelet klompvoet rechts De afwijkingen van de klompvoet beginnen meestal onder de knie. De spieren en pezen in de kuit zijn onderontwikkeld en verkort. De gewrichtskapsel, peesbladen en ligamenten in de voet zijn verdikt. De botten van de enkel en voet kunnen ook van vorm veranderd zijn, met name het sprongbeen. Een klompvoet in combinatie met andere afwijkingen is meestal erger en moet vaak geopereerd worden. Voorbeelden zijn open rug (spina bifida), spasticiteit, bindweefselziekten en dwerggroei. 2

4 figuur 3: skelet normale voet en rechts klompvoet Oorzaken Deze afwijking kan verschillende oorzaken hebben: een liggingsafwijking in de baarmoeder; een verstoring van de zenuwvoorziening van de voet; een erfelijke factor; een neurologische aandoening; de oorzaak kan niet achterhaald worden. Soms is de klompvoet zichtbaar op een echo van uw kind voor de geboorte. echo van een klompvoetje voor de geboorte 3

5 Hoe vaak komen klompvoeten voor? Klompvoeten komen bij ongeveer 1 op de 800 kinderen voor. Per jaar worden er dus in Nederland 190 á 200 kinderen met klompvoetjes geboren. Meestal wordt dit direct na de geboorte herkend. Bji jongens komt het tweemaal zo vaak voor als bij meisjes. In 50% van de gevallen zijn beide voeten aangedaan. Als beide ouders normale voeten hebben, is de kans op herhaling van de aandoening bij een volgend kind 2 tot 5%. Controle heupen Bij kinderen met een klompvoet bestaat een grotere kans op afwijkingen aan de heupen. Uw kind wordt tussen de 3 en 6 maanden hierop gecontroleerd. Onderzoek Het is belangrijk dat de klompvoetbehandeling zo snel mogelijk start. Daarom wordt uw kind na de geboorte doorverwezen naar de kinderorthopedisch chirurg. Nader onderzoek naar de oorzaak van de klompvoet bestaat uit een vraaggesprek, een lichamelijk onderzoek van uw baby en eventueel onderzoek door een kinderneuroloog. Behandeling volgens Ponseti In Máxima Medisch Centrum wordt de methode volgens Ponseti gehanteerd. De behandeling, die kort na de geboorte start, bestaat uit het met de hand soepel maken van het voetje (manipuleren), waarbij het geleidelijk zover mogelijk in de goede stand wordt gecorrigeerd. Deze gecorrigeerde stand wordt vastgelegd (geïmmobiliseerd) met gips, waarbij ook het bovenbeentje wordt ingegipst. De Ponseti-techniek kent ongeveer 15% uitvallers. Deze 15% reageert onvoldoende op de ingestelde therapie. In zo n geval wordt overgegaan op een andere behandelingsmethode. 4

6 De Ponseti-techniek bestaat uit: 1. Het gipsen Het gips wordt in de eerste levensweken éénmaal per week gewisseld. Het gips wordt tot en met het bovenbeentje aangelegd. Tijdens het gipsen corrigeert de gipsverbandmeester samen met de kinderorthopeed de voetjes steeds verder in de goede stand. De kinderorthopeed is niet bij elke gipswissel aanwezig. het masseren van de voetjes gips en stand van de voetjes in 5 fasen 2. Wisseling van het gips Als het gips wordt gewisseld, meldt u zich bij het orthopedisch centrum. Op de gipskamer wordt het gips verwijderd. Dan krijgt u de gelegenheid uw kind in bad te doen in een apart kamertje. Hierna wordt op de gipskamer nieuw gips aangelegd. Voeden kan eventueel tijdens of na het ingipsen. Voor het slagen van de behandeling is het van belang, dat het kindje ontspannen en rustig is. De behandeling gebeurt dan ook in de gipskamer onder rustige omstandigheden. 5

7 3. De ingreep In de meeste gevallen houdt een te korte achillespees de correctie van de voet tegen. Tijdens een kleine ingreep wordt de achillespees doorgesneden. Hiervoor wordt uw kindje opgenomen op de dagbehandeling of de kinderafdeling in Veldhoven. Uw kindje krijgt op de operatiekamer een roesje en pijnstilling en merkt zo niets van de ingreep. figuur 8 doorsnijden achillespees en ingipsen Direct na de ingreep wordt het beentje op de operatiekamer ingegipst om de achillespees aan te laten groeien op de gewenste lengte. Dit gips blijft 2-3 weken zitten. Als het gips na de ingreep verwijderd is, dan krijgt het kind een beugel voor beide voeten. In de begintijd wordt deze beugel 23 uur per dag gedragen. Na 3 maanden hoeft de beugel alleen nog met slapen om. Tijdens deze periode worden de kinderen regelmatig gecontroleerd door de gipsmeesters en/of de kinderorthopeed. De beugel en schoentjes worden vervangen als ze te klein zijn. De beugel wordt gemiddeld 3 tot 4 jaar gedragen. De controles vinden plaats tot het kind ongeveer jaar is. Figuur 9 schoentjes met spalk 6

8 Complicaties Bij iedere operatie is er kans op complicaties zoals bloeduitstortingen, bloedingen en infecties. Bij een verlenging van de achillespees is die kans kleiner dan 2%. De achillespees geneest over het algemeen binnen 6 weken. Tips tijdens de gipsperiode Een kindje met ingegipste beentjes kan niet in bad. Tijdens de gipswissel kunt u uw kindje in bad doen bij de gipskamer in het ziekenhuis. Wij hebben de volgende tips voor u: Het is belangrijk om bij het luieren het gips vrij te laten, zodat dit niet vochtig wordt. Een kind met ingegipste beentjes kan de eerste uren na het aanbrengen van het gips snel afkoelen. Het vochtige gips onttrekt warmte aan uw kind. Daarom is het belangrijk uw kindje gehéél goed warm te houden in deze periode. Om koude voeten te voorkomen is het voor kinderen prettig om grote sokken over de voetjes in het gips te dragen. Om de ingegipste beentjes tijdens het vervoer warm te houden is het prettig de voetenzak van de MaxiCosi of de wandelwagen voor te verwarmen met een kruik of kersenpitkussen. Deze verwijderen als het kind in de wagen ligt of zorgen dat het kind niet in aanraking komt met de kruik of het kersenpitkussen om verbranden te voorkomen. Een kind met gips om de beentjes kan geen gewone broeken dragen. Het is handig wijde broeken zonder voetjes in een grotere maat te nemen. Het kind is zwaarder om te tillen. Om rugklachten te voorkomen is een goede werk- en tilhoogte belangrijk. Maak de commode of aankleedtafel zo hoog mogelijk en verhoog de bed- en boxbodem. Tips tijdens het dragen van de beugel Controleer de voetjes van uw kindje regelmatig op drukplekken. Als het kind huilt of zich anders gedraagt dan anders, controleer dan extra op drukplekken. 7

9 Gebruik katoenen sokken zonder naden om drukplekken te voorkomen. Elastische broeken zonder boord zijn in deze periode gemakkelijk. De voetenzak van de Maxicosi moet volledig kunnen worden geopend. Gebruik tegen koude voeten volwassen sokken die over de spalkjes / schoentjes passen. Als de kinderen in een slaapzak slapen moet deze wijd genoeg zijn, zodat de spalk hierin past. Toekomst Alle kinderen met klompvoeten houden hun klompvoet levenslang. De aandoening is niet te genezen. Het is de opzet van de behandeling een zo normaal mogelijk functionerende voet te maken. Het blijft echter altijd een voet die iets kleiner is met een wat dunner onderbeen, dat mogelijk ook wat korter is dan normaal. De meeste kinderen zullen zich, met de juiste behandeling, normaal ontwikkelen en normaal kunnen deelnemen aan sport en recreatie activiteiten. Belangrijke telefoonnummers Heeft u vragen stel deze dan gerust aan uw arts of orthopedisch consulent tijdens het polikliniekbezoek U kunt ook bellen naar de Orthopedisch Centrum Máxima, telefoonnummer (040) of de orthopedisch consulent (040) Voor vragen over de opname belt u met de afdeling opname, via telefoonnummer (040) Meer informatie vindt u ook op Deze folder is na te lezen op de website van Orthopedisch Centrum Máxima; 8

10 Week Dag & Datum Tijd Afspraken schema Afspraak 1 gipskamer 2 gipskamer 3 gipskamer 4 gipskamer 5 gipskamer/ 6 gipskamer Evt 7 Evt 8 9 operatie/gips opmeten voetjes en bestellen beugel en schoentjes 11- beugel controle heupen 26 Vervolg Locatie Gipsmeester Ortho -peed bronnen: Een deel van de illustraties is afkomstig van: en 9

11 Máxima Medisch Centrum Locatie Eindhoven: Locatie Veldhoven: Ds. Th. Fliednerstraat 1 de Run 4600 Postbus Postbus PD Eindhoven 5500 MB Veldhoven De informatie in deze folder is van algemene aard en is bedoeld om u een beeld te geven van de zorg en voorlichting die u kunt verwachten. In uw situatie kunnen andere adviezen of procedures van toepassing zijn. Deze folder is dan ook slechts een aanvulling op de specifieke (mondelinge) voorlichting van uw specialist of behandelaar. MMC _08_10