Erfgoeddag in Hasselt 08

Transcriptie

1 Erfgoeddag in Hasselt 08

2 MAAGDEN DRIES AAT HERKENRODESINGEL ALBERTKANAAL 1 INGEL RSTEENWEG SPOORWEGSTRAAT BOERENKRIJGSINGEL BOUDEWIJN KONINGIN ASTRIDLN. BAMPSLAAN. NORMANDIE- RUNKSTERSTEENWEG DE SCHIERVELLAAN MANTELIUS- STR. BURG. BOLLENSTR. DIESTERSTRAAT RIDDER PORTMANSSTR. THONISSENLAAN VAN VELDEKE PLEIN DR. WILLEMSSTRAAT RIDDERSTRAAT SINT-TRUIDERSTEENWEG DORPSSTR. SLACHTHUISKAAI LOMBAARD- STRAAT ALDESTRAAT LEOPOLDPLEIN KAPELSTRAAT HAVERMARKT ISABELLASTRAAT KOLEN- KAAI STRAAT KATTEGAT WALPUTSTRAAT KEMPISCHE KAAI THONISSENLAAN MINDERBROEDERSSTR. SCHRIJNWERKERSSTR. GROEN- PLEIN ZWANE- STR. O.-L.- VROUW- STR. STRAAT CELLEBROEDERS- RIDDERSTRAAT 4 KONING ALBERTSTRAAT HOOGSTRAAT GASTHUISSTRAAT MOLENPOORT DEMERSTRAAT GROTE MARKT WELVAARTSTR. RAAMSTRAAT GUFFENSLAAN TOEKOMSTSTR. 3 DEMERSTRAAT PAARDSDEMERSTR. BOTERMARKT FRUITMARKT VISMARKT SINT-JOZEFSSTRAAT KEMPISCHE STEENWEG ZUIVELMARKT MAASTRICHTERSTRAAT VILDERSSTRAAT MARTELARENLAAN WITTE NONNENSTRAAT BONNEFANTENSTRAAT HEMELRIJK OUDE LUIKERBAAN MELDERTSTRAAT PERSOONSTRAAT TOREN- PLEIN CAPUCIE NENSTRAAT STADSOMVAART 2 CHESTR. JENEVER- PLEIN DE GERLA- LUIKERSTEENWEG BADDERIJSTRAAT GOUVERNEUR VERWILGHENSINGEL MAASTRICHTERSTRAAT GU 1 IDO GEZELLESTR. STADSOMVAART ELFDE LINIESTRAAT KOLONEL DUSARTPLEIN 5 GUFFENSLAAN KONING BOUDEWIJNLAAN KUNSTLAAN CULTUREEL CENTRUM STATIONS- PLEIN KAPER- MOLEN- PARK MAASTRICHTERSTEENWEG Rederijkersstr CASTERSTRAAT EUR ROPPESINGEL VOORSTRAAT Generation -> Next: over het kind en het badwater Het oude moederhuis aan de Guffenslaan iedere Hasselaar kent wel iemand die hier het daglicht zag. Op Erfgoeddag is dit prachtige gebouw aan de boulevard de plek waar een nieuwe generatie erfgoedzorgers gekweekt zal worden een generatie die openstaat voor de ervaring van de andere en het waardevolste meeneemt voor de toekomst. In een spel met hoog erfgoedgehalte ontmoeten het wervelende enthousiasme van jongeren en de nuancerende ervaring van ouderen elkaar. Wat leren ouderen en jongeren van elkaar? Wat lijkt de moeite om in de eigen leefwereld te integreren? Kortom, hoe blijft het kind ongedeerd, als het badwater weggegooid wordt? In het oude moederhuis staan gebruiken en tradities rond geboorte, spel en muziek centraal. In Het Stadsmus leren ouderen en jongeren omgaan met het specfieke van ieders beeldcultuur. Samen ontwerpen ze in het Nationaal Jenevermuseum het likeur van de toekomst. Stereotiep of individueel? In het Modemuseum leren jong en oud elkaars kledij en imago kennen. Op Erfgoeddag zijn de tentoonstellingen die in de musea lopen, gratis te bezoeken. Het spel Generation -> Next is gericht op gezinnen (met kinderen vanaf 12 jaar) en groepen van jongeren én/of ouderen. Op de Herkenrodesite kan je spelenderwijs ontdekken hoe de voormalige abdijsite de volgende jaren stapsgewijs een gedaanteverandering zal ondergaan. 1 Het Stadsmus 4 2 Nationaal Jenevermuseum 5 In&Uit Hasselt het oude moederhuis We wensen je een Erfgoeddag vol frisse ideeën en een toekomst met nieuwe gezichten en visies! 3 Modemuseum Hasselt

3 2 3 Voorwoord minister Bert Anciaux Erfgoeddag 2008 Vandaag is morgen gisteren In de toekomst kijken kan niemand, beleidsmakers spijtig genoeg ook niet. Toch maakt iedereen vandaag keuzes waarvan men hoopt dat men er morgen de vruchten van zal plukken. Het is bijzonder intrigerend om na te gaan hoe mensen over de toekomst denken. Het kan zeer ontluisterend zijn terug te blikken op het toekomstdenken van vroeger. De Erfgoeddag vormt een belangrijke achteruitkijkspiegel en een hefboom om het cultureel erfgoed van vorige generaties bij het grote publiek onder de aandacht te brengen. Dit schitterende evenement ligt me dan ook na aan het hart. Deze achtste editie ditmaal rond het thema Wordt verwacht: belooft een prikkelende tijdsreis te worden doorheen wat ooit als de toekomst werd gezien. Daarbij valt de creativiteit, de ongebreidelde liefde en de enorme inzet van velen voor ons cultureel erfgoed op. Ik ben ervan overtuigd dat de passie van deze erfgoedgemeenschappen aanstekelijk op u zal inwerken. En zelfs zonder in mijn kristallen bol te kijken, weet ik dat u ook dit jaar weer massaal zult deelnemen en aangenaam verrast zult zijn. Voorwoord Lieve Pollet Voorwoord Het culturele erfgoed in Hasselt is, zoals overal, verbonden met mensen en verhalen. Het Hasseltse oude moederhuis zag doorheen de jaren hele nieuwe generaties geboren worden en is voor duizenden inwoners het begin geweest van hun eigen verhaal. Op die plek willen we dan ook de start geven voor de Erfgoeddag van dit jaar, die in het teken staat van de toekomst. We willen de mensen en verhalen van de toekomst ontmoeten, leren van elkaar en elkaar waardevolle elementen overleveren. Van oudere generaties nemen we dat mee, wat voor ons van betekenis is. De betekenissen verschuiven niet altijd zo veel. Elkaar ontmoeten, hobby s, muziek, spel, tradities, er zijn meer raakpunten dan we op het eerste zicht denken. Van platenspeler naar ipod, van sjoelbak naar spelconsole, ; vormen veranderen, maar het plezier blijft hetzelfde. Creatie en de waardering ervan lijken tijdloos. Het moederhuis, de stedelijke musea en de Herkenrodesite verwelkomen u graag op zondag 13 april, om te tonen hoe de generatie van de toekomst hier in Hasselt ervoor zal kiezen om met het badwater niet het kind weg te gooien. Bert Anciaux Lieve Pollet Schepen van erfgoed Vlaams minister van Cultuur, Jeugd, Sport en Brussel

4 4 5 Het oude moederhuis en t Aat Noèleske Wordt verwacht... Beelden van en in Hasselt Fototentoonstelling Het oude moederhuis Generation -> Next: activiteit rond dopen en naamgeving Het departement Gezondheidszorg van de Provinciale Hogeschool Limburg blijft voor alle Hasselaren beter bekend als het oude moederhuis. Iedereen kent wel iemand die hier het levenslicht zag. Vandaag worden hier geen kindjes meer geboren. De gebouwen zijn grondig gerenoveerd en huisvesten de opleiding voor vroedvrouwen en verpleegsters in wording. Het oude moederhuis herbergt een aantal boeiende verhalen, waaronder dat van de bekende Hasseltse doktersfamilie Nolens. Guillaume Nolens ( ) lag aan de basis van de vroedvrouwenopleiding aan de Guffenslaan. Als geneesheer begon hij in 1914 samen met zijn vrouw Irma Lhoist raadplegingen voor moeders en zuigelingen. Achter het moederhuis liet hij een stal houden met tuberculose-vrije koeien, voor gezonde gesteriliseerde melk voor de zuigelingen. Hij en zijn vrouw zijn jarenlang de bezielers geweest van een goede opvang voor moeders en kinderen. De omgangsvormen van t Aat Noèleske waren soms een beetje ruw, maar zijn huisbezoeken waren niet zelden gratis, en regelmatig bracht hij een fles wijn mee voor de zieke. Zijn ervaring stelde hem in staat een handboek te schrijven voor de studenten verloskunde: Beginselen van de praktische verloskunde. Vier van de vijf zonen van dr. Nolens werden geneesheer, de vijfde werd tandarts. Generation -> Next: activiteit rond cinema in Hasselt Het Stadsmus Ontdek een opgepoetste, volledig gemonteerde filmprojector voor Het Stadsmus! Verroest, gedemonteerd en misschien onvolledig. Het Stadsmus presenteert niet meteen wat je van een museum mag verwachten. Op Erfgoeddag kan je gaan kijken naar wat overblijft van het laatste filmtoestel dat voor veel animatie zorgde in de cinemazaal De Ware Vrienden in Hasselt. Het draagt de inscriptie Cinema- Projection, Mon Parmentier Rue Boniface, Ixelles-Bxl. en is dus van Belgische makelij. Het Stadsmus hoopt onder de bezoekers een kenner te treffen die het toestel kan reconstrueren en/of het weer helemaal in orde kan zetten. Kom even observeren in één van onze heuse cinemastoelen. HASEL het Hasseltse Erfgoedlexikon is een online database, met allerlei informatie over Hasselaren, Hasseltse plekjes, Hasseltse objecten en Hasseltse verhalen. Een item over het oude moederhuis ontbreekt voorlopig nog. Wie heeft er informatie? erfgoedcel@hasselt.be Wie weet er wanneer die tweede verdieping er bij kwam? Het gebouw aan de Guffenslaan, waar dr. Nolens vanaf 1914 zijn raadplegingen begon, werd door de provincie gebouwd in 1912, naar een ontwerp van de provincialen bouwmeester, architect Herman Jaminé. Het zag er in 1912 anders uit dan enkele jaren later (en vandaag).

5 6 7 Wordt verwacht... beelden van en in Hasselt Veel Hasselaren herinneren zich ongetwijfeld met enige nostalgie hun eerste bioscoopervaring. Nog voor de drie zalen van de Trioscoop in de TT-wijk uitgroeiden tot de Europese Kinepolisgroep, waren er de Plaza, de CMK, de Cameo, de Eden en voor de Runkstenaren de Vox. En voor de oorlog konden de Hasselaren ondermeer terecht in de Kapelstraat voor stille films met live orkestbegeleiding. Is dat allemaal definitief verdwenen? Zo lijkt het wel voor wie nu door de binnenstad wandelt, maar het is niet zo. Jean-Paul Lambrichts kwam op het idee om anno 2008 op zoek te gaan naar die oude cinemazalen in het centrum. In grote en kleine winkels, achter valse muren en reclamepanelen ontdekte hij dat er nog veel overgebleven is van de plaatsen waar Belgavox, de Dikke en de Dunne, Erol Flynn, Vivian Leigh en Brigitte Bardot op het witte doek flikkerden. Hij bundelde zijn ontdekkingen in een prettige wandelbrochure met unieke foto s. Verrassend erfgoed! Wil je weten hoe verscheiden en verspreid het bioscoopleven tot enkele decennia geleden nog was? Schrijf je dan alvast in om deel te nemen aan de rally, die zal doorgaan in juni Wie zich inschrijft, ontvangt later concrete informatie. Je kan alvast inschrijven via onderstaande strook, die je afgeeft aan het onthaal in Het Stadsmus. Inschrijven is ook mogelijk via hetstadsmus@hasselt.be Tentoonstelling Oranjebitter Generation -> Next: activiteit rond het likeur van de toekomst Likeurtjes uit grootmoeders kast? Nationaal Jenevermuseum Oranjebitter Nederlanders drinken het op Koninginnedag en ook in Vlaanderen werd de likeur Oranjebitter met veel smaak gedronken. In Hasselt kende het aan het einde van de 19 de en het begin van de 20 ste eeuw succes. In het Nationaal Jenevermuseum maak je kennis met een typisch drankje dat in de kast bij de grootouders stond! De tentoonstelling in het jenevermuseum over de oranjelikeur blaast het overheerlijke drankje opnieuw leven in. Met affiches, sierborden, keramiek en etiketten, maar vooral met een interactieve zoektocht naar smaken, kleuren en ingrediënten van de likeur. Is het drankje zo bitter als zijn naam doet vermoeden? En met welke andere ingrediënten dan sinaasappels kan dit drankje gemaakt worden? Verschilt onze smaak vandaag heel erg van die van de mensen vroeger? Zoet, zuur, zout en bitter blijven hetzelfde, maar is de appreciatie van vruchten- en kruidenaroma s misschien onderhevig aan de tijdsgeest? Stel samen met iemand van een andere generatie het drankje van de toekomst samen: aan de hand van jullie smaak, voorkeur voor sterke of minder sterke alcoholoplossingen en kennis van vruchten en kruiden, wordt een drankje op jullie maat geserveerd. Vergeet ook niet te proeven van de unieke oranjelikeur, die op basis van oude recepten in het museum zelf geproduceerd werd! Naam: Adres: Telefoonnummer: Mailadres:

6 8 9 Hier vinden deze activiteiten plaats je aangeboden door Het oude moederhuis, Guffenslaan 10 tot tot tot tot tot tot tot tot 18 Fototentoonstelling Het oude moederhuis Generation -> Next: activiteit rond dopen en naamgeving Erfgoedcel Hasselt i.s.m. Provinciale Hogeschool Limburg Het Stadsmus Guido Gezellestraat Hasselt Nationaal Jenevermuseum Witte Nonnenstraat Hasselt Generation -> Next: activiteit rond cinema in Hasselt Generation -> Next: activiteit rond het likeur van de toekomst Het Stadsmus Nationaal Jenevermuseum Tentoonstelling Oranjelikeur Modemuseum Hasselt Gasthuisstraat Hasselt Generation -> Next: activiteit rond het outfit voor de toekomst Modemuseum Hasselt Tentoonstelling Looks! Modetrends van Abdij van Herkenrode Herkenrode abdij Hasselt-Kuringen Cultuurcentrum Hasselt Kunstlaan Hasselt Stedelijk Zwembad Hasselt Elfde Liniestraat Hasselt Isia Isgour: architect van het Cultuurcentrum Hasselt en het Stedelijk Zwembad Hasselt in the picture: oproep naar getuigenissen De Herkenrodecode De Erfgoedcel Hasselt is op zoek naar getuigen en verhalen over het stedelijke zwembad en het Cultuurcentrum Hasselt Abdijsite Herkenrode Erfgoedcel Hasselt i.s.m. Centrum voor Vlaamse Architectuurarchieven, Erfgoedcel Mijn-Erfgoed en dienst erfgoed Lanaken Op Erfgoeddag (zondag 13 april) zelf kan je voor alle informatie terecht bij In&Uit Hasselt toerisme@hasselt.be

7 10 11 Voor 50+ én -25! Tentoonstelling Looks! Modetrends van Generation -> Next: activiteit rond het outfit voor de toekomst Modemuseum Hasselt Looks Mode De jaren 50 zijn hot ; de pumps en breed uitstaande rokken en jurkjes kleuren de etalages weer. Maar de kleding van die jaren heeft nog veel meer met de modetrends van vandaag te maken De jaren 50 van de 20 ste eeuw zetten de democratisering van de mode in. Modetrens worden voor iedereen bereikbaar met het begin van de pret-à-porter, de confectie en de massaproductie, die ook aan liggen van steeds sneller wisselende modebeelden en stijlen. In het begin van de jaren 50 kleedden de vrouwen zich als brave huisvrouwen. Ze zagen er onberispelijk uit, als living dolls. Ze wisselden soms tot zes keer per dag van jurk, van cocktailjurk tot avondjurk. Onder invloed van Amerika en de Hollywood-filmsterren verandert dat. Jongeren zetten zich af tegen hun ouders en willen zich kleden als hun idolen, James Dean, Elvis Presley of Brigitte Bardot. De vrouwen spiegelen zich aan Amerikaanse actrices als Elisabeth Taylor en Marilyn Monroe en kleden zich uitdagender en frivoler. De tentoonstelling toont hoe modetrends, individualisering, idolen en subculturen sinds de jaren 1950 steeds meer op elkaar inspelen. Hoe je eruit ziet, is het gevolg van bewuste keuzes. Die keuzes waren 50 jaar geleden niet zo anders dan nu: Hoe wil ik er uit zien?, Op wie wil ik lijken?, Ben ik origineel?, Probeer aan de hand van de tentoongestelde kledij elementen te vinden die jou aanspreken en vertaal die elementen in een outfit voor de toekomst, waarin de mode van de jaren 1950 en jouw eigen stijl elkaar ontmoeten!

8 12 13 Een unieke Limburgse site in wording Herkenrodesite Zoektocht: De Herkenrodecode Herkenrode lijkt vandaag een puzzel die niet af is. Enkele stukjes liggen al op de juiste plek: dankzij de inzet van vele partners en vrijwilligers werd gewerkt aan de 2 ha grote kruidentuin, de duiding van de archeologische site, de uitstippeling van natuurwandelingen, Doordat echter de religieuze kern van de oorspronkelijke abdij rond 1820 verdwenen is, kan je je als bezoeker moeilijk een beeld vormen van de eens zo machtige en rijke abdijsite. De gebouwen achter het poortgebouw en de centrale dreef, lijken los te staan van de hoevegebouwen. Aan de hand van een zoektocht kan je op Erfgoeddag als bezoeker op zoek naar de Herkenrode-code; de sleutel tot het oplossen van de puzzel die Herkenrode vandaag is. Het masterplan van architect Herman van Meer, en het ontsluitingsproject van architecten Chris Willemsens en Karin Van Heet velde (Mimesis) helpen je op weg in de zoektocht naar ruim telijke samenhang tussen de restanten. Verdwenen elementen, zoals de imposante abdijkerk, zullen opnieuw opgeroepen worden door middel van hedendaagse ingrepen. De zoektocht start met een filmprojectie over de toekomstige uitbouw van de site, waarna een zoektocht begint naar de details die je Herkenrode echt doen ontdekken. Al wandelend langs gebouwen en landschap leer je op een prettige wijze via een invulformulier hoe geschiedenis en toekomst een plaats krijgen in de herbestemming van Herkenrode. Zo ontdek je de geheime Herkenrode-code en dat levert je misschien ook nog wel een prijs op. Isia Isgour De architect van beide gebouwen, de Wit-Rus Isia Isgour, staat volop in de aandacht. Tijdens de jaren 1950 en 1960 realiseerde hij een aantal grote bouwprojecten in Limburg. Ondermeer de culturele centra van Hasselt en Houthalen- Helchteren; het sportcentrum van Genk; het zwembad in Hasselt en het Sint-Barbaraziekenhuis in Lanaken zijn van zijn hand. Oorspronkelijk was Isgours stijl eerder klassiek, maar rond 1950 bekeerde hij zich volledig tot het modernisme, hetgeen duidelijk zichtbaar is in zijn Limburgse realisaties. OPROEP: Loop op Erfgoeddag ook eens binnen in het stedelijke zwembad van Hasselt of het Cultuurcentrum Hasselt! Want daar doet de Erfgoedcel Hasselt een oproep naar iedereen die een verhaal kent of materiaal heeft over één van beide gebouwen. Je hebt vast al wel eens baantjes getrokken in het zwembad, of een voorstelling in het Cultuurcentrum bijgewoond. Beide gebouwen hebben dan ook een belangrijke rol gespeeld in de ontspanning van de Hasselaren. Die rol wil de Erfgoedcel Hasselt documenteren, om de kennis van ons Hasseltse erfgoed uit te breiden. Ze werkt hiervoor samen met het Vlaams Centrum voor Architectuurarchieven, de Erfgoedcel Mijn-Erfgoed en de dienst erfgoed van Lanaken, in het kader van een publicatie over de architect van de gebouwen: Isia Isgour. Vertel je verhalen over de gebouwen van architect Isia Isgour! Van de naam van deze architect heb je misschien nog nooit gehoord, maar misschien herinner je je nog de bouw van het zwembad of de eerste keer dat u het cultuurcentrum bezocht? De Hasseltse erfgoedcel is op zoek naar jouw verhaal! Heb je een verhaal, anekdote of herinnering bij een gebouw van architect Isgour? Of misschien ken je mensen die er één zouden kunnen hebben? Contacteer dan de Erfgoedcel Hasselt, via onderstaande invulstrook. Die kan u in de brievenbussen in het stedelijke zwembad of het Cultuurcentrum deponeren. De boeiendste, mooiste of grappigste anekdotes worden gefilmd, en die filmpjes zullen op Open Monumentendag te zien zijn. Naam: Adres: Telefoonnummer:

9 14 15 CJP en Erfgoeddag De erfgoedcel en CJP slaan de handen in elkaar om Erfgoeddag op een toffe manier te communiceren naar de jongeren van Hasselt. Ook worden er op dit moment informerende projecten uitgewerkt om jongeren en musea dichter bij elkaar te brengen. Bekijk zeker de website Wie geabonneerd is op de digitale nieuwsbrief van Gobots, houdt zijn mailbox in de gaten! Wordt verwacht april 21 oktober 2008 Het Stadsmus Terug naar Expo 58 Hoe beleefden Limburgers de expo 58 in Brussel? En wat is de invloed van de expo op Limburg(ers)? De beleving van de mensen staat centraal. 25 april 11 mei Het Stadsmus De Groene Boulevard Project rond Groene Boulevard, een samenwerking tussen het Koninklijk Atheneum van Hasselt en de Erfgoedcel Hasselt. Elke zondag van mei Wijkenwandelmaand in de Hasseltse wijken: het lokale erfgoed in de kijker tijdens aangename wandelingen. Programma op 30 mei 29 juni 2008 Hasselaren in Congo ( ) 100 jaar geleden schonk Leopold III zijn Congo aan de Belgische staat. In dit Belgisch Congo waren tot de onafhankelijkheid ook veel Hasselaren actief in allerlei domeinen. De Koninklijke Koloniale Vereniging van Limburg stelt hen aan u voor. Voor meer informatie kijk ook op

10 16 Meer informatie? Het volledige programma van activiteiten in Vlaanderen op Erfgoeddag vindt je op of in de gratis programmabrochure die je vindt in de openbare bibliotheek of telefonisch kan bestellen op het nummer Met de speciale dagpas van De Lijn reis je op zondag 13 april onbeperkt met tram en bus. Vraag ernaar bij je chauffeur van De Lijn en voor maar 2,50 euro brengen wij je overal naartoe! Stuur je dagpas voor 30 april naar Coördinatie Erfgoeddag, p/a FARO. Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed vzw, Priemstraat 51, 1000 Brussel. Zo maak je kans op een exclusieve Erfgoeduitstap achter de schermen! Voor meer info over de dienstregelingen, surf naar of bel De LijnInfo op Deze brochure werd samengesteld door de Erfgoedcel Hasselt naar aanleiding van Erfgoeddag Met bijdragen van: Katrien Cox Joanie Dehullu Pieter Delafortrie Ann Delbeke Ginny Haesevoets Michel Ilsen Davy Jacobs Belinda Kimpen Jean-Paul Lambrichts Tine Rock Ann Vandeput Fotografie: Annemie America, Stad Hasselt tenzij anders vermeld Foto p. 5: Jean-Paul Lambrichts Foto p. 12: Mimesis Foto s p. 1: met bijzondere dank aan (de ouders van) Simen Beyaert, Lotte Coeckelbergh, Amber Croes, Bas Deckers, Sien Gorris, Annemie Hannosset, Nima en Jara Horemans en Leene Butstraen. Coördinatie: Tine Rock Sabine Hartmann Hanne Indekeu Met bijzondere dank aan Mevr. Carlier-Nolens, Lore Buckinx, Carmen Briers, Jordi Claes, Miet Claes, Koen Ilsen, Valerie Veldeman, Silke Vandenbroeck, Ria Vanvoorden, Barbora Wouters en Toneelvereniging Dag Soep. Wettelijk depotnummer: 2008/10.771/1 V.U.: Sabine Hartmann Tine Rock Hanne Indekeu, Erfgoedcel Hasselt, Groenplein 1, 3500 Hasselt Druk en grafisch ontwerp: Drukkerij Leën Niet op de openbare weg gooien.

11 Contact: Erfgoedcel Hasselt Groenplein Hasselt t erfgoedcel@hasselt.be