Mogelijkheden voor het gebruik van de roofmijt Androlaelaps casalis in de geïntegreerde bestrijding van de vogelmijt in de legpluimveehouderij

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Mogelijkheden voor het gebruik van de roofmijt Androlaelaps casalis in de geïntegreerde bestrijding van de vogelmijt in de legpluimveehouderij"

Transcriptie

1 Universiteit Gent Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen Academiejaar Mogelijkheden voor het gebruik van de roofmijt Androlaelaps casalis in de geïntegreerde bestrijding van de vogelmijt in de legpluimveehouderij Benoît Dutordoir Promotor: Prof. Dr. ir. Luc Tirry Co-promotor: Dr. ir. Thomas Van Leeuwen Tutor: Annelies Scholaert Masterproef voorgedragen tot het behalen van de graad van Master in de Bio-ingenieurswetenschappen: Landbouwkunde

2 1 VULGARISERENDE SAMENVATTING De ectoparasitaire vogelmijt, Dermanyssus gallinae, vormt een groot probleem in de legpluimveehouderij. De parasiet voedt zich voornamelijk met kippenbloed wat leidt tot bloedarmoede bij de leghennen, en op die manier aanleiding geeft tot verminderde eiafleg, lager eigewicht en hogere uitval. Daarenboven kan de vogelmijt fungeren als overdrager van een reeks pathogene bacteriën en virussen. Dit alles brengt voor de pluimveesector een economisch verlies met zich mee: verlaagde productiviteit, preventie- en bestrijdingskosten verhogen de totale kosten van het houden van legpluimvee. Uit Nederlands onderzoek komt naar voor dat de jaarlijkse kosten voor de Nederlandse legpluimveehouderij (30 miljoen leghennen) ten gevolge van de vogelmijt circa 11 miljoen euro bedragen. De vogelmijt kan in een pluimveestal (23-25 C en 75% RV) zijn volledige levenscyclus voltooien op twee weken tijd, wat (in korte tijd) aanleiding kan geven tot een exponentiële toename in de populatie van deze parasiet. Toegenomen resistentie(s) ten aanzien van pesticiden, de strengere wetgeving rond het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen en het Europees verbod op conventionele batterijhuisvesting (Richtlijn 1999/74/EC) maken de zoektocht naar alternatieve bestrijdingsmaatregelen noodzakelijk. Biologische plaagbeheersing, meer bepaald door het uitzetten van roofmijten die in staat zijn zich te voeden op vogelmijten, bezit potentieel om aangewend te worden in de legpluimveesector en zou het fundament kunnen vormen van een geïntegreerde vogelmijtbestrijding (waarbij men alle mogelijke bestrijdingstechnieken aanwend om de plaag onder de economische schadedrempel te houden). De roofmijt Androlaelaps casalis werd reeds geïdentificeerd als predator van de vogelmijt en deze Masterproef heeft dan ook tot doel de mogelijkheden voor het gebruik van deze roofmijt in de bestrijding van vogelmijten in de commerciële legpluimveehouderij verder te onderzoeken. Hiervoor werden experimenten uitgevoerd rond predatiecapaciteit, prooivoorkeur, zoekgedrag, intraguild predation en neveneffecten van acariciden (steeds bij 23 C, 75% RV en een lichtregime van 16L:8D). Predatiecapaciteit van adulte A. casalis wijfjes werd onderzocht met alle vogelmijtstadia en op adulten van de meelmijt (Tyrophagus putrescentiae; een voorraadmijt die van nature aanwezig is in pluimveestallen) als prooi. Volgende (gemiddelde) predatiecapaciteiten werden bekomen: 1,70 vogelmijteitjes/24u, 3,60 vogelmijtlarven/24u, 1,20 vogelmijtprotonimfen/24u, 0,40 vogelmijtdeutonimfen/24u, 0,20 adulte vogelmijtwijfjes/24u en 6,14 meelmijten/24u. Prooipreferentietesten wezen op een voorkeur van adulte A. casalis wijfjes voor de kleine, minder mobiele prooien: vogelmijtlarven en -protonimfen, en adulte meelmijten. De voorkeur voor de juveniele stadia van de vogelmijt kan van belang zijn naar de praktijk toe: roofmijten zouden kunnen worden ingezet in de pluimveestal na een acaricidebehandeling om uit overlevende eitjes ontluikende vogelmijten te bestrijden om zo een snelle populatietoename van de vogelmijt tegen te gaan. De vaststelling dat A. casalis zich eveneens (preferentieel) voedt met meelmijten kan zowel positief als negatief zijn voor een efficiënte biologische vogelmijtbestrijding: het kan de in de pluimveestal aanwezige roofmijtenpopulatie in staat stellen te overleven (op een dieet van meelmijten) wanneer vogelmijtdensiteiten laag zijn, maar kan ook de biologische bestrijding van vogelmijten in het gedrang brengen wanneer A. casalis zich in de praktijk in hoofdzaak zou voeden met meelmijten (en vogelmijtprooien links zou laten liggen). Uit de zoekgedragproeven kwam naar voor dat het verhogen van de complexiteit van de omgeving (op laboratoriumschaal) het zoekgedrag (en bijgevolg de predatie) van adulte A. casalis wijfjes naar (op) vogelmijtprooien niet verstoord. De roofmijt zoekt bovendien voornamelijk naar prooien in de hoger gelegen delen van een predatie-omgeving. Deze vaststellingen zijn van belang aangezien de vogelmijt de neiging vertoont zich in pluimveestallen te verstoppen in allerhande kieren en spleten.

3 2 In de intraguild-proeven werd getracht na te gaan of het samen uitzetten van A. casalis met de bodemroofmijt Hypoaspis miles een mogelijkheid vormt in de biologische bestrijding van vogelmijten. Er werd in labo-experimenten nagegaan in welke mate beide roofmijten zich op elkaar kunnen voeden. Er werd vastgesteld dat adulte H. miles wijfjes in staat zijn zich voeden met adulte A. casalis wijfjes, en dit eveneens doen wanneer er vogelmijtprotonimfen voorhanden zijn als prooien. Het optreden van deze intraguild predation geeft aan dat een biologisch bestrijdingsprogramma waarin gebruik gemaakt zou worden van beide roofmijten weinig potentieel heeft om vogelmijtbestrijding efficiënter te maken. In de toxiciteitstesten werden de neveneffecten van twee actieve stoffen, spinosad en milbemectine, nagegaan op adulte A. casalis wijfjes. De drie gebruikte concentraties bedroegen voor spinosad en milbemectine respectievelijk 1000, 2000 en 4000 mg/l, en 10, 50 en 100 mg/l (voor spinosad zijn dit de gebruikelijke velddosissen en voor milbemectine zijn deze concentraties een veelvoud van de gebruikelijke velddosis in de gewasteelt). De mortaliteit van A. casalis na 72u werd zowel geëvalueerd in proeven waarbij de roofmijten via onderdompeling in aanraking kwamen met het acaricide (contacttoxiciteitstesten), als in experimenten waarbij met een acaricideoplossing behandelde vogelmijtprotonimfen werden aangeboden aan de roofmijten (toxiciteitstesten via voeding). Het onderzoeken van de neveneffecten van chemische bestrijdingsmiddelen op natuurlijke vijanden is van groot belang met het oog op het geïntegreerd toepassen van biologische bestrijding en (selectieve) acariciden als ondersteundend correctiemiddel. Er werd bij beide actieve stoffen (en beide toedieningswijzen) vastgesteld dat de mortaliteit van de adulte A. casalis wijfjes (na 72u) nooit groter was dan 30%. Volgens de IOBC-toxiciteitscategorieën zijn beide acariciden, ongeacht de geteste concentraties en toedieningswijzen, in te delen onder de noemer onschadelijk tot licht schadelijk voor adulte A. casalis roofmijten (op basis van de uitgevoerde proeven). Deze bevindingen scheppen perspectieven voor een gecombineerd gebruik van acariciden en predators in een programma van geïntegreerde vogelmijtbestrijding. De uitgevoerde experimenten geven een algemeen beeld van de mogelijkheden van A. casalis in de geïntegreerde vogelmijtbestrijding in de legpluimveehouderij. De resultaten van deze laboratoriumexperimenten mogen echter niet zomaar worden geëxtrapoleerd naar de praktijk: er is nood aan onderzoek in (semi-)praktijkomstandigheden (op kleine schaal en in pluimveestallen) om een grondiger beeld te scheppen van de biologische bestrijding van de vogelmijt. De resultaten van deze Masterproef kunnen desalniettemin een indicatie geven van de bestrijdingsmogelijkheden van A. casalis ten opzichte van andere kandidaat-predatoren (zoals Hypoaspis sp.). De roofmijt Androlaelaps casalis heeft potentieel om aangewend te worden als biologisch bestrijdingsorganisme van vogelmijten in de legpluimveehouderij. Het inzetten van deze predator in pluimveestallen kan bovendien deel uitmaken van een geïntegreerde vogelmijtbestrijdingsstrategie, waarbij men gebruik maakt van alle mogelijke bestrijdingsmaatregelen om vogelmijtpopulaties onder de economische schadedrempel te houden. In het bijzonder zijn er mogelijkheden om biologische bestrijding met A. casalis te combineren met een rationeel gebruik van (selectieve) acariciden als belangrijk ondersteunend correctiemiddel. Er zijn echter ook een aantal obstakels te identificeren die een succesvolle implementatie van biologische vogelmijtbestrijding in pluimveestallen aan de hand van A. casalis in de weg staan. Laboratoriumonderzoek wijst uit dat A. casalis in staat is te prederen en zich te ontwikkelen op de vogelmijt, maar of de roofmijt in staat is zich te handhaven in een veel complexere omgeving zoals een leghennenstal en aldaar een vogelmijtinfectie onder controle te houden is nog onduidelijk. Er moet nog onderzocht worden in welke mate een roofmijtenpopulatie in staat is een langdurige tijd te overleven (en te reproduceren) in een legpluimveestal. Naast de reproductie van A. casalis in pluimveestallen, moet eveneens de invloed van het pluimvee op de roofmijt worden onderzocht: in welke mate deze wordt weggepikt (opgegeten)

4 3 door de aanwezige kippen. In België (en bij uitbreiding de hele Europese Unie) is er een schrijnend gebrek aan een duidelijk overzicht van de chemische bestrijdingsmiddelen die toegelaten zijn voor het bestrijden van vogelmijten in de pluimveehouderij. Dit schept zowel voor pluimveehouders als voor de wetenschappelijke wereld bijzonder veel onduidelijkheid met betrekking tot de vogelmijtproblematiek. Van overheidswege (en bij voorkeur op Europees niveau) is er dan ook nood aan het opstellen van een geactualiseerd en interactief platform dat een degelijk overzicht geeft van de in de pluimveehouderij toegelaten scheikundige bestrijdingsmiddelen, analoog aan Fytoweb voor de gewasteelt. Biologische vogelmijtbestrijding moet (in wetenschappelijk onderzoek) onderworpen worden aan een grondige economische kosten-batenanalyse. Er moet worden nagegaan hoeveel de kost per leghen bedraagt van het uitzetten van roofmijten om een vogelmijtpopulatie onder controle te houden. Het aantal benodigde roofmijten per leghen moet hierbij bepaald worden. De bestrijding van vogelmijten in de (leg)pluimveehouderij zou in ieder geval verder moeten worden geoptimaliseerd. Meer onderzoek naar alternatieve toedieningswijzen van pesticiden en de ontwikkeling van bankersystemen (die de overleving van roofmijtenpopulaties in pluimveestallen zouden kunnen bewerkstelligen) is vereist. De nuttige aanwending van (aggregatie)feromonen afkomstig van vogelmijten in monitoring en attract-and-kill programma s vormt een opportuniteit met het oog op het ontwikkelen van (efficiënte) alternatieve bestrijdingsmethoden. Verdere studies naar (andere) semiochemicaliën die betrokken zijn bij de interactie tussen roofmijten en vogelmijten kunnen een beter beeld scheppen omtrent het zoekgedrag van de predators. Zoals eerder aangegeven dient laboratoriumonderzoek met betrekking tot de vogelmijtproblematiek aangevuld te worden met (semi-)praktijkonderzoek op kleine schaal en in pluimveestallen met als doel een grondiger beeld te scheppen van de mogelijkheden tot bestrijding van deze plaagorganismen.

5 4 Verklarende woordenlijst Economische schadedrempel: Intraguild predation : Actieve stoffen: IOBC: Bankersysteem: Semiochemicaliën: Feromonen: Attract-and-kill methode: Populatiedichtheid van een plaagorganisme waarbij de baten van bestrijding precies gelijk zijn aan de kosten ervan, m.a.w. het is de laagste populatiedichtheid die economische schade veroorzaakt Fenomeen dat twee of meerdere biologische bestrijdingsorganismen (natuurlijke vijanden van plaagorganismen) zich op elkaar gaan voeden en/of in competitie treden met elkaar Chemisch actieve bestanddelen van pesticiden International Organization for Biological Control Afgifte- en/of huisvestingssysteem voor biologische bestrijdingsorganismen waarin een hoeveelheid voedsel aanwezig is Stoffen die betrokken zijn bij de interactie tussen organismen Semiochemicaliën die een rol spelen bij de interactie tussen soortgenoten Bestrijdingsmethode waarbij plaagorganismen worden aangetrokken met lokstoffen en vervolgens gedood (doorgaans door middel van een chemisch besrtijdingsmiddel)

Potentiële bestrijdingsmethoden van Dermanyssus gallinae in de praktijk. Proefbedrijf Pluimveehouderij. Nathalie Sleeckx

Potentiële bestrijdingsmethoden van Dermanyssus gallinae in de praktijk. Proefbedrijf Pluimveehouderij. Nathalie Sleeckx Potentiële bestrijdingsmethoden van Dermanyssus gallinae in de praktijk Proefbedrijf Pluimveehouderij Nathalie Sleeckx 1-10/7/2016 Algemene info Start: opzet leghennen september 2015 Financiering: FOD

Nadere informatie

Proefbedrijf Pluimveehouderij

Proefbedrijf Pluimveehouderij Proefbedrijf Pluimveehouderij Potentiële bestrijdingsmethoden van Dermanyssus gallinae in de praktijk Proefbedrijf Pluimveehouderij Nathalie Sleeckx 2-10/19/2017 Algemene info Start: opzet leghennen september

Nadere informatie

Bloedmijt bestrijding. Ervaringen van pluimveehouders over inzet van roofmijt

Bloedmijt bestrijding. Ervaringen van pluimveehouders over inzet van roofmijt Bloedmijt bestrijding Ervaringen van pluimveehouders over inzet van roofmijt Amy Verhoeven Inhoud Aanleiding Onderzoeksopzet Resultaten & discussie Conclusie Vragen Motivatie onderzoek Aanleiding (Bio-industrie,

Nadere informatie

Potentiële bestrijdingsmethoden van Dermanyssus gallinae bij pluimvee in de praktijk

Potentiële bestrijdingsmethoden van Dermanyssus gallinae bij pluimvee in de praktijk Potentiële bestrijdingsmethoden van Dermanyssus gallinae bij pluimvee in de praktijk 1-25/03/2016 Algemene info Start: opzet leghennen september 2015 Financiering: FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de

Nadere informatie

Ronde Eerste ronde in nieuwe leghennenstal Opzet: 11 juni 2014 Laden: 25 juni 2015 op 70 weken leeftijd

Ronde Eerste ronde in nieuwe leghennenstal Opzet: 11 juni 2014 Laden: 25 juni 2015 op 70 weken leeftijd Ronde 2014-2015 Eerste ronde in nieuwe leghennenstal Opzet: 11 juni 2014 Laden: 25 juni 2015 op 70 weken leeftijd 5-29/10/2015 Verrijkte kooi - 4 behandelingen per ras Snel lichtschema standaardvoer Snel

Nadere informatie

Mogelijkheden voor het gebruik van de roofmijt Hypoaspis miles in de geïntegreerde bestrijding van de vogelmijt in de legpluimveehouderij

Mogelijkheden voor het gebruik van de roofmijt Hypoaspis miles in de geïntegreerde bestrijding van de vogelmijt in de legpluimveehouderij Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen Academiejaar 2012 2013 Mogelijkheden voor het gebruik van de roofmijt Hypoaspis miles in de geïntegreerde bestrijding van de vogelmijt in de legpluimveehouderij Emilie

Nadere informatie

PLUIMVEE HARTSLAG #23

PLUIMVEE HARTSLAG #23 Een publicatie van MSD Animal Health September 2017 - Jaargang 6 PLUIMVEE HARTSLAG #23 door Peter gemeten Rode vogelmijt, grote verliespost bij leghennen DYNAMIC IMMUNITY EFFICIËNTE BESTRIJDING VAN RODE

Nadere informatie

RISICO'S EN REGULERING VAN BIOLOGISCHE GEWASBESCHERMING. Patrick DE CLERCQ

RISICO'S EN REGULERING VAN BIOLOGISCHE GEWASBESCHERMING. Patrick DE CLERCQ RISICO'S EN REGULERING VAN BIOLOGISCHE GEWASBESCHERMING Patrick DE CLERCQ Laboratorium voor Agrozoölogie Vakgroep Gewasbescherming Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen Universiteit Gent EXOTEN IN DE BIOLOGISCHE

Nadere informatie

Samenvatting Samenvatting 107 Achtergrond van het onderzoek Plaaginsekten kunnen in (fruit)boomgaarden veel schade veroorzaken. Vaak wordt het optreden van plaaginsekten in boomgaarden tegengegaan door

Nadere informatie

Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen. Academiejaar

Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen. Academiejaar Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen Academiejaar 2011 2012 Mogelijkheden van de roofmijten Hypoaspis spp. in de geïntegreerde bestrijding van vogelmijten in de pluimveehouderij. Lise Van Reusel Promotoren:

Nadere informatie

Wanneer wordt een plaag een pest? Rob Moerkens Proefcentrum Hoogstraten

Wanneer wordt een plaag een pest? Rob Moerkens Proefcentrum Hoogstraten Wanneer wordt een plaag een pest? Rob Moerkens Proefcentrum Hoogstraten 20 oktober 2015 Inleiding Inleiding IPM: biologische bestrijding tolerantie tov aanwezigheid plagen een plaag kan NIET volledig uitsterven

Nadere informatie

Nieuwsbrief Geïntegreerde Bestrijding Biologische bestrijders (deel 2)

Nieuwsbrief Geïntegreerde Bestrijding Biologische bestrijders (deel 2) Redactie Nieuwsbrief : PCS, Adviesdienst Gewasbescherming: Marc Vissers, Joachim Audenaert, Bart Haleydt, Ruth Verhoeven Vlaamse Overheid: Frans Goossens Nieuwsbrief Geïntegreerde Bestrijding Biologische

Nadere informatie

Integrated Pest Management 8 Basisprincipes

Integrated Pest Management 8 Basisprincipes Integrated Pest Management 8 Basisprincipes Van Haecke Dominique Agriflanders (Sanac) 10/01/2013 Wat is IPM? IPM = Integrated Pest Management = Geïntegreerde bestrijding Geïntegreerde plaagcontrole Het

Nadere informatie

Guido sterk. Biobest Hoofd registratie en R&D IPM aardbeien Ontwikkeling database nevenwerkingen

Guido sterk. Biobest Hoofd registratie en R&D IPM aardbeien Ontwikkeling database nevenwerkingen IPM Impact Linter Agropolis Kinrooi Guido sterk Origine marien bioloog Opzoekingsstation van Gorsem (nu PCF Velm) 1983-1994 Registratie proeven hard- en zachtfruit insecticiden/acariciden/rodenticiden

Nadere informatie

Preventieve maatregelen (bv. soortkeuze)

Preventieve maatregelen (bv. soortkeuze) Bestrijding van ziekten en plagen Bestrijding van ziekten en plagen Preventieve maatregelen (bv. soortkeuze) Gericht werken, enkel als primaire oorzaak van de problemen geen symptoombehandeling of systematische

Nadere informatie

I GEÏNTEGREERDE TEELT

I GEÏNTEGREERDE TEELT I GEÏNTEGREERDE TEELT Geïntegreerde teelt RICHTLIJN 2009/128/EG VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD van 21 oktober 2009 tot vaststelling van een kader voor communautaire actie ter verwezenlijking van

Nadere informatie

Duurzaam middelengebruik: een gezamenlijke opgave. Ernst van den Ende Algemeen Directeur Plant Sciences Group Wageningen UR

Duurzaam middelengebruik: een gezamenlijke opgave. Ernst van den Ende Algemeen Directeur Plant Sciences Group Wageningen UR Duurzaam middelengebruik: een gezamenlijke opgave Ernst van den Ende Algemeen Directeur Plant Sciences Group Wageningen UR Toenemende vraag naar voedsel Beschikbaarheid ongelijk verdeeld Malnutrition

Nadere informatie

Afwijkingen bestrijden

Afwijkingen bestrijden Afwijkingen bestrijden De ziekte- of schadeveroorzaker is al aanwezig en je bent tot de conclusie gekomen dat er bestreden moet worden. Welke methode ga je dan hanteren? Er zijn verschillende methoden

Nadere informatie

Een simulatiemodel voor de economisch optimale bestrijding van vogelmijt (Dermanyssus gallinae)

Een simulatiemodel voor de economisch optimale bestrijding van vogelmijt (Dermanyssus gallinae) Een simulatiemodel voor de economisch optimale bestrijding van vogelmijt (Dermanyssus gallinae) Student: Denise Bergman Registratienummer: 940313057060 Supervisors: Dr. Ir. P.B.M. Berentsen Ir. J.W. van

Nadere informatie

PLUIMVEE HARTSLAG #26

PLUIMVEE HARTSLAG #26 Een publicatie van MSD Animal Health Juli 2018 - Jaargang 7 PLUIMVEE HARTSLAG #26 door Peter gemeten Bloedluizen bestrijden rendeert! DYNAMIC IMMUNITY Doeltreffende bestrijding van rode vogelmijt loont!

Nadere informatie

Kunnen we natuurlijke vijanden tegen trips in chrysant stimuleren?

Kunnen we natuurlijke vijanden tegen trips in chrysant stimuleren? Kunnen we natuurlijke vijanden tegen trips in chrysant stimuleren? Gewasbijeenkomst Chrysant 10 februari 2016 te Gambora Juliette Pijnakker, Gert-Jan de Vast Kurt Put, Yves Arijs, Apostolos Pekas & Felix

Nadere informatie

november 2014 Biociden in het onderwijs

november 2014 Biociden in het onderwijs Waarom BIOCIDEN bespreken in het ONDERWIJS? november 2014 1 Wat zijn biociden? Biociden zijn noodzakelijk voor de bestrijding van organismen die schadelijk zijn voor de gezondheid van mens of dier, én

Nadere informatie

Nieuwe ontwikkelingen in de sierteelt

Nieuwe ontwikkelingen in de sierteelt Nieuwe ontwikkelingen in de sierteelt Themadag Gewasgezondheid, Bleiswijk 8 maart 2012 Trends 2012 Woorden: Duurzaamheid! Weerbaarheid! Robuuste systemen! Nieuwe natuurlijke vijanden Spontaan Dit jaar

Nadere informatie

Kruip in de huid van trips: invloed van gewas en klimaat op gedrag en bestrijding

Kruip in de huid van trips: invloed van gewas en klimaat op gedrag en bestrijding Kruip in de huid van trips: invloed van gewas en klimaat op gedrag en bestrijding Gerben Messelink Wageningen University & Research, BU Glastuinbouw Gewasgezondheidsdag, 8 maart 2018 trips adulten eieren

Nadere informatie

Onderzoek naar en ontwikkeling van een nieuw bacterieel biopesticide voor de biologische bestrijding van trips en spint.

Onderzoek naar en ontwikkeling van een nieuw bacterieel biopesticide voor de biologische bestrijding van trips en spint. Onderzoek naar en ontwikkeling van een nieuw bacterieel biopesticide voor de biologische bestrijding van trips en spint. Willem Jan de Kogel, Plant Research International B.V. Willem Ravensberg, Koppert

Nadere informatie

IPM (Integrated Pest Management) en vogelmijt: risicofactoren

IPM (Integrated Pest Management) en vogelmijt: risicofactoren IPM (Integrated Pest Management) en vogelmijt: risicofactoren 10 oktober, Monique Mul, Johan van Riel, Johan Zoons, Lise Roy, en Peter Groot Koerkamp Integrated Pest Management (IPM) Geïntegreerde plaagdierbeheersing

Nadere informatie

Workshop plant: Plaagbeheersing in groenten en akkerbouw

Workshop plant: Plaagbeheersing in groenten en akkerbouw Workshop plant: Plaagbeheersing in groenten en akkerbouw Open Lucht Groenten en Beschutte teelt Lieven Delanote (Inagro) Femke Temmerman (Inagro) Justine Dewitte (PCG) 1 Ziekte driehoek 3 Principes bio

Nadere informatie

Vrijheid in exporteren van appels en peren. Nieuw: Affirm

Vrijheid in exporteren van appels en peren. Nieuw: Affirm Vrijheid in exporteren van appels en peren. Nieuw: Affirm TM Met Affirm gaat fruit de hele wereld rond Want Affirm is dé nieuwe rupsenbestrijder in appels en peren. Onmisbaar vanwege zijn effectiviteit

Nadere informatie

Beheersing Bladrollerpopulatie in Kasteelt Braam.

Beheersing Bladrollerpopulatie in Kasteelt Braam. Demo Project Beheersing Bladrollerpopulatie in Kasteelt Braam. Seizoen 6. In opdracht van: Project Insect van De Nederlandse Fruitteelt Organisatie en gefinancierd door Productschap Tuinbouw Uitvoering:

Nadere informatie

Resultaten bloedluis-enquête

Resultaten bloedluis-enquête Resultaten bloedluis-enquête 29-03-2017 Op ongeveer 80% van de bedrijven werd bloedluis waargenomen. Op 32% van de deelnemende bedrijven waren de bloedluizen in gaten en kieren te vinden; een lichte tot

Nadere informatie

Weekhuidmijten bij azalea:

Weekhuidmijten bij azalea: Weekhuidmijten bij azalea: efficiënter biologisch bestrijden van de plaag Joachim Audenaert IWT-Landbouwonderzoeksproject 090931(2011-2014): Duurzaam gebruik van roofmijten in de moderne energiezuinige

Nadere informatie

Resultaten bloedluis-enquête

Resultaten bloedluis-enquête Resultaten bloedluis-enquête Op ongeveer 80% van de bedrijven werd bloedluis waargenomen. Op 32% van de deelnemende bedrijven waren de bloedluizen in gaten en kieren te vinden; een lichte tot matige besmetting.

Nadere informatie

AviVet Red Mite Traps IPM. Vera Bavinck

AviVet Red Mite Traps IPM. Vera Bavinck AviVet Red Mite Traps IPM Vera Bavinck Inhoud Vogelmijtmonitoring Waarom monitoren Monitoringsmethoden AviVet TM trap & Red Mite Monitor Vogelmijtbestrijding Levenscyclus Optimale temperatuur: 20-35⁰C

Nadere informatie

bevrijd van de rode vogelmijt?

bevrijd van de rode vogelmijt? bevrijd van de rode vogelmijt? 2.0 rode vogelmijt? waar? De rode vogelmijt, Dermanyssus gallinae, in de volksmond bloedluis genoemd, is een veel voor komende huidparasiet en de belangrijkste ectoparasiet

Nadere informatie

Biologische bestrijdingsmiddelen: gezondheidsbewaking bij de producent. En de consument? 17 april 2013. Dr Jos M Rooijackers,

Biologische bestrijdingsmiddelen: gezondheidsbewaking bij de producent. En de consument? 17 april 2013. Dr Jos M Rooijackers, NVvA 2013 Biologische bestrijdingsmiddelen: gezondheidsbewaking bij de producent. En de consument? 17 april 2013 Dr Jos M Rooijackers, Dr ir Remko Houba, Vanessa Zaat Drs Erik Stigter Bernadette Aalders,

Nadere informatie

Schadelijke mijten in glastuinbouw

Schadelijke mijten in glastuinbouw Schadelijke mijten in glastuinbouw Juliette Pijnakker (Biobest) en Ada Leman (WUR) PlantgezondheidEvent 2019 Welke mijtensoorten komen onder glas voor? Spintmijten Kasspintmijt Fruitspintmijt Citrusspintmijt

Nadere informatie

One predator - two prey systems: Individual behaviour and population dynamics van Maanen, R.

One predator - two prey systems: Individual behaviour and population dynamics van Maanen, R. UvA-DARE (Digital Academic Repository) One predator - two prey systems: Individual behaviour and population dynamics van Maanen, R. Link to publication Citation for published version (APA): van Maanen,

Nadere informatie

Gebruik van natuurlijke vijanden bij aanplanting in openbaar groen. Lode Van Schaeren Crop protection specialist

Gebruik van natuurlijke vijanden bij aanplanting in openbaar groen. Lode Van Schaeren Crop protection specialist Gebruik van natuurlijke vijanden bij aanplanting in openbaar groen Lode Van Schaeren Crop protection specialist Inhoudstafel Waarom? Plagen & nuttigen Plan van aanpak Vragen 1/14/2013 Waarom nuttige insecten

Nadere informatie

Tips en tricks voor de bestrijding van trips

Tips en tricks voor de bestrijding van trips Tips en tricks voor de bestrijding van trips Gerben Messelink, Anton van der Linden, Amir Grosman, Wageningen UR Glastuinbouw Peter Korsten, Mark Geuijen, Botany Hans de Ruiter, SerfaPlus Plantgezondheidsdag

Nadere informatie

Biologische bestrijding spintmijten in framboos

Biologische bestrijding spintmijten in framboos Biologische bestrijding spintmijten in framboos Project INSECT H. van Doornspeek Eindverslag demo-object project INSECT (maart 2006), gefinancierd door Productschap Tuinbouw. Ing. H. (Heino) van Doornspeek,

Nadere informatie

GEÏNTEGREERDE GEWASBESCHERMING IN DE WITLOOFTEELT INLEIDING EN WETGEVEND KADER

GEÏNTEGREERDE GEWASBESCHERMING IN DE WITLOOFTEELT INLEIDING EN WETGEVEND KADER GEÏNTEGREERDE GEWASBESCHERMING IN DE WITLOOFTEELT INLEIDING EN WETGEVEND KADER Marleen Mertens Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling (ADLO) INVLOED VAN GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN Positieve effecten: Bijdrage

Nadere informatie

Ontwikkelingen in de biologische bestrijding. Gerben Messelink, Wageningen UR Glastuinbouw

Ontwikkelingen in de biologische bestrijding. Gerben Messelink, Wageningen UR Glastuinbouw Ontwikkelingen in de biologische bestrijding Gerben Messelink, Wageningen UR Glastuinbouw Wat zijn de ontwikkelingen? Grote ontwikkelingen op het gebied van roofmijten Veel studies naar interacties in

Nadere informatie

Green Challenges project

Green Challenges project GREEN CHALLENGES Green Challenges project Uitdaging Het ontwerpen en testen van een systeemaanpak voor (nietchemische) ziekte- en plaagbestrijding > Identificeren van systeemsprongen 3 onderdelen Functionele

Nadere informatie

Mijten in de kas. Studiedag IPM. Vrijdag 22 november 2013 Joachim Audenaert

Mijten in de kas. Studiedag IPM. Vrijdag 22 november 2013 Joachim Audenaert Mijten in de kas Studiedag IPM Vrijdag 22 november 2013 Joachim Audenaert IWT-090931 Duurzaam gebruik van roofmijten in de moderne energiezuinige sierteelt onder glas, met steun van IWT Vlaanderen Inleiding

Nadere informatie

Bermen en akkerranden. Voor natuurlijke plaagbeheersing. Ir. Bert Van Gils. 02/10/2012, Oedelem

Bermen en akkerranden. Voor natuurlijke plaagbeheersing. Ir. Bert Van Gils. 02/10/2012, Oedelem Bermen en akkerranden Voor natuurlijke plaagbeheersing Ir. Bert Van Gils 2/1/212, Oedelem Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek Eenheid Plant www.ilvo.vlaanderen.be Beleidsdomein Landbouw en Visserij

Nadere informatie

Nematodenproef bestrijding dennenprocessierups Thaumetopoea pityocampa

Nematodenproef bestrijding dennenprocessierups Thaumetopoea pityocampa Nematodenproef bestrijding dennenprocessierups Thaumetopoea pityocampa Spanje, Javea, Cap Sant Antoni december 2013 - februari 2014 Door: Silvia Hellingman-Biocontrole Onderzoek en Advies en Jan van Eijle

Nadere informatie

Nieuwe uitzet strategiën van bodemroofmijten. Amir Grosman, Gerben Messelink, Eric de Groot Wageningen UR Glastuinbouw

Nieuwe uitzet strategiën van bodemroofmijten. Amir Grosman, Gerben Messelink, Eric de Groot Wageningen UR Glastuinbouw Nieuwe uitzet strategiën van bodemroofmijten Amir Grosman, Gerben Messelink, Eric de Groot Wageningen UR Glastuinbouw Nieuwe uitzetstrategie van bodemroofmijten voor effectiever bestrijding van bodemplagen

Nadere informatie

Kasspintbestrijding in roos

Kasspintbestrijding in roos Kasspintbestrijding in roos De ontwikkeling van spinteieren is afhankelijk van de temperatuur, de relatieve luchtvochtigheid en de waardplant. Met de zonnige dagen, soms gecombineerd met een lage luchtvochtigheid,

Nadere informatie

Samenvatting Flanders DC studie Internationalisatie van KMO s

Samenvatting Flanders DC studie Internationalisatie van KMO s Samenvatting Flanders DC studie Internationalisatie van KMO s In een globaliserende economie moeten regio s en ondernemingen internationaal concurreren. Internationalisatie draagt bij tot de economische

Nadere informatie

Biologische bestrijding van plagen in de glastuinbouw,

Biologische bestrijding van plagen in de glastuinbouw, Biologische bestrijding van plagen in de glastuinbouw, 2000-2012 Indicator 30 maart 2015 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens

Nadere informatie

Bestrijding van rouwmuggen

Bestrijding van rouwmuggen Bestrijding van rouwmuggen 16 januari 2014 Ada Leman, Juliette Pijnakker, Amir Grosman en Eric de Groot Rouwmuggen (Sciara s) Diptera: Sciaridae Bradysia spp. Mugjes van 3-4 mm Habitat: compost, grond

Nadere informatie

Benchmark uw. productielogistiek. Productiebedrijven in Vlaanderen. met uitsterven bedreigd. springlevend

Benchmark uw. productielogistiek. Productiebedrijven in Vlaanderen. met uitsterven bedreigd. springlevend Iedere ochtend in Afrika ontwaakt een leeuw met de wetenschap dat hij sneller moet lopen dan de traagste gazelle Productiebedrijven in Vlaanderen met uitsterven bedreigd springlevend of? Benchmark uw productielogistiek

Nadere informatie

IPM ALS BASIS VOOR EEN MODERNE LANDBOUW VERPLICHT VANAF Annie Demeyere Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling

IPM ALS BASIS VOOR EEN MODERNE LANDBOUW VERPLICHT VANAF Annie Demeyere Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling IPM ALS BASIS VOOR EEN MODERNE LANDBOUW VERPLICHT VANAF 2014 Annie Demeyere Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling Wetgeving Richtlijn 2009/128 voor een duurzaam gebruik van pesticiden Hoofdstuk 1 definities

Nadere informatie

Innoveren bij Vencomatic. Dick van de Ven, product designer 6 maart 2018

Innoveren bij Vencomatic. Dick van de Ven, product designer 6 maart 2018 Innoveren bij Vencomatic Dick van de Ven, product designer 6 maart 2018 Vencomatic Group - Familiebedrijf, opgericht in 1983 - Stalautomatisering voor pluimvee - 400+ medewerkers - 3 merken, Vencomatic,

Nadere informatie

Bloemenranden en Functionele Agro Biodiversiteit (FAB) Dave Dirks, 24 januari 2018, Zwartewaal

Bloemenranden en Functionele Agro Biodiversiteit (FAB) Dave Dirks, 24 januari 2018, Zwartewaal Bloemenranden en Functionele Agro Biodiversiteit (FAB) Dave Dirks, 24 januari 2018, Zwartewaal Rode draad in deze presentatie Waarom bloemenranden op je bedrijf? Natuurlijke plaagbestrijding is dichtbij.

Nadere informatie

De optimale gewasbescherming op je bedrijf is IPM

De optimale gewasbescherming op je bedrijf is IPM De optimale gewasbescherming op je bedrijf is IPM Els Mechant Studiedag kamerplanten 5 juni 2013 ADLO Demonstratieproject (2013-2015) Geïntegreerde gewasbescherming in de sierteelt IPM is meer dan wetgeving

Nadere informatie

Verslag geïntegreerde bestrijding in de teelt van anjer.

Verslag geïntegreerde bestrijding in de teelt van anjer. Verslag geïntegreerde bestrijding in de teelt van anjer. Onderzoeksperiode 2009 Inhoud Inleiding... 2 Werkwijze... 2 Resultaten... 4 Discussie en conclusie... 8 1 Inleiding De anjerteelt heeft het onderzoeksproject

Nadere informatie

Samenvatting. Nederlandse samenvatting

Samenvatting. Nederlandse samenvatting Page 143 Samenvatting Onder normale omstandigheden inhaleert een volwassen menselijke long zo n 11.000 liter lucht per dag. Naast deze normale lucht worden er ook potentieel toxische stoffen en micro-organismen,

Nadere informatie

vetreserves worden aangemaakt door de gastheer. Het eerste aspect met betrekking tot deze hypothese berust op het verband tussen deze metabolische

vetreserves worden aangemaakt door de gastheer. Het eerste aspect met betrekking tot deze hypothese berust op het verband tussen deze metabolische Het verlies van eigenschappen is een belangrijk proces dat bijdraagt aan evolutionaire veranderingen van organismen. Desondanks heeft onderzoek op dit gebied relatief weinig aandacht gekregen en wordt

Nadere informatie

WERKBLADEN VOOR DE LEERLINGEN

WERKBLADEN VOOR DE LEERLINGEN BIO? DA S LOGISCH! INTROLES VOOR DE 2 e GRAAD 1 LESUUR WERKBLADEN VOOR DE LEERLINGEN 2 BIO? DA S LOGISCH? - WERKBLADEN VIDEO: GEERT HOSTE Wat is biologische voeding? Schrijf zoveel mogelijk termen op die

Nadere informatie

Geïntegreerde bestrijding Fruitteelt. Vlamings studiemiddag Boekel 18 februari 2014. Vince van der Gaag

Geïntegreerde bestrijding Fruitteelt. Vlamings studiemiddag Boekel 18 februari 2014. Vince van der Gaag Geïntegreerde bestrijding Fruitteelt Vlamings studiemiddag Boekel 18 februari 2014 Vince van der Gaag 18 februari 2014 Onderwerpen Algemeen Bioline ICM Een goed begin (scouten en monitoring, hygiëne) Kweekzakjes

Nadere informatie

Optimalisatie van bankersystemen voor roofmijten

Optimalisatie van bankersystemen voor roofmijten Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen Academiejaar 2013 2014 Optimalisatie van bankersystemen voor roofmijten Katrijn Derde Promotor: Prof. dr. ir. P. De Clercq Tutor: ir. D. Vangansbeke Masterproef voorgedragen

Nadere informatie

Plagen in prei Preihappening 15/02/2019

Plagen in prei Preihappening 15/02/2019 Plagen in prei Preihappening 15/02/2019 1.Trips Zeer hoge druk van trips in 2017 en 2018 Door hoge temperaturen volgen ontwikkelingsstadia van trips heel snel op elkaar Weinig effect van 8 of 9 bespuitingen

Nadere informatie

Afzet van chemische gewasbeschermingsmiddelen,

Afzet van chemische gewasbeschermingsmiddelen, Indicator 6 november 2018 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De afzet van chemische gewasbeschermingsmiddelen

Nadere informatie

Rode vogelmijt - COREMI Europese enquête

Rode vogelmijt - COREMI Europese enquête Rode vogelmijt - COREMI Europese enquête Graag lezen alvorens de enquête in te vullen: Ingevulde enquêtes worden vertrouwelijk behandeld, anonimiteit wordt gegarandeerd en we geven uw bedrijfsgegevens

Nadere informatie

Biologische bestrijding van plagen in de glastuinbouw,

Biologische bestrijding van plagen in de glastuinbouw, Biologische bestrijding van plagen in de glastuinbouw, 2000-2008 Indicator 4 oktober 2011 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens

Nadere informatie

Verteren en fermenteren. havo/vwo 3-4

Verteren en fermenteren. havo/vwo 3-4 Verteren en fermenteren havo/vwo 3-4 Bij onze spijsvertering en voedselproductie spelen microben een belangrijke rol. Het gebruik van microben om voedsel te maken, heet fermentatie. Veel van ons eten en

Nadere informatie

Pilot systeem-aanpak mineervlieg in chrysant Resultaten IPM stappen in April 2018 Karen Smit

Pilot systeem-aanpak mineervlieg in chrysant Resultaten IPM stappen in April 2018 Karen Smit Pilot systeem-aanpak mineervlieg in chrysant Resultaten IPM stappen in 2017 April 2018 Karen Smit Inhoudsopgave Inleiding 2 1. IPM systeem chrysant 3 2. Opzet mineervliegbeheersing in chrysant in 2017

Nadere informatie

Generalist predators, food web complexities and biological pest control in greenhouse crops Messelink, G.J.

Generalist predators, food web complexities and biological pest control in greenhouse crops Messelink, G.J. UvA-DARE (Digital Academic Repository) Generalist predators, food web complexities and biological pest control in greenhouse crops Messelink, G.J. Link to publication Citation for published version (APA):

Nadere informatie

Precisie in de kas. meer sensoren, meer analyse, lokaal reageren

Precisie in de kas. meer sensoren, meer analyse, lokaal reageren Precisie in de kas meer sensoren, meer analyse, lokaal reageren Peter van Weel, Wageningen UR Glastuinbouw Eldert van Henten, WU Agrarische bedrijfstechnologie Ontwikkelingen in de glastuinbouw Overschakeling

Nadere informatie

INFOFOLDER. Geregistreerd verkoper en erkend gebruiker van fytofarmaceutische producten. NieuW 2011

INFOFOLDER. Geregistreerd verkoper en erkend gebruiker van fytofarmaceutische producten. NieuW 2011 INFOFOLDER Geregistreerd verkoper/ erkend gebruiker/ helper van de erkend gebruiker van: Ontsmettingsmiddelen en algemene biociden Biociden voor plaagbestrijding NieuW 2011 Geregistreerd verkoper en erkend

Nadere informatie

Plagen in de wijndruiventeelt

Plagen in de wijndruiventeelt Plagen in de wijndruiventeelt Proefcentrum Fruitteelt vzw Unit Toegepast Wetenschappelijk Onderzoek Afdeling Zoölogie Fruittuinweg 1, B-3800 Sint-Truiden 0032 (0)11 69 70 80 rik.clymans@pcfruit.be Overzicht

Nadere informatie

Online registratie voor professionele gebruikers van biociden van het gesloten circuit. Niels Ingelaere

Online registratie voor professionele gebruikers van biociden van het gesloten circuit. Niels Ingelaere Online registratie voor professionele gebruikers van biociden van het gesloten circuit Niels Ingelaere niels@nacvzw.be 0498 91 44 21 Definitie Pesticide Pest = plaag, pest Cide = van caedere (latijn) =

Nadere informatie

Welzijn, gezondheid en sanitaire status van legkippen in verrijkte kooien versus nietkooisystemen

Welzijn, gezondheid en sanitaire status van legkippen in verrijkte kooien versus nietkooisystemen Welzijn, gezondheid en sanitaire status van legkippen in verrijkte kooien versus nietkooisystemen Door Bas RODENBURG, Frank TUYTTENS, Koen DE REU, Lieve HERMAN, Johan ZOONS en Bart SONCK Traditionele batterijkooien

Nadere informatie

Buitengebruik rodenticiden verdwijnt! Integrated Pest Management. Rodenticiden. Integrated Pest Management. Samenwerking met partners in de keten

Buitengebruik rodenticiden verdwijnt! Integrated Pest Management. Rodenticiden. Integrated Pest Management. Samenwerking met partners in de keten Samenwerking met partners in de keten Buitengebruik rodenticiden verdwijnt! Of toch niet helemaal? Rodenticiden Samenwerking met partners in de keten Bruce Schoelitsz Kennis- en Adviescentrum Dierplagen

Nadere informatie

Vrijstelling op grond van artikel 65, inzake het middel Dimilin Spuitpoeder 25% (6774N).

Vrijstelling op grond van artikel 65, inzake het middel Dimilin Spuitpoeder 25% (6774N). Vrijstelling op grond van artikel 65, inzake het middel Dimilin Spuitpoeder 25% (6774N). IENM/BSK-2013/233700 De Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, Handelende in overeenstemming met de Staatssecretaris

Nadere informatie

Aerobe dissimilatie = de afbraak van glucose (maar ook vetzuren en aminozuren) met behulp van zuurstof, waardoor energie vrijkomt om ATP te maken.

Aerobe dissimilatie = de afbraak van glucose (maar ook vetzuren en aminozuren) met behulp van zuurstof, waardoor energie vrijkomt om ATP te maken. Begrippenlijst door Lauke 1056 woorden 23 oktober 2017 5,5 1 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Begrippen biologie hoofdstuk 2 Aerobe dissimilatie = de afbraak van glucose (maar ook vetzuren en

Nadere informatie

IPM Integrated Pest Management: hoe voldoen aan wettelijke verplichtingen? Bart Debussche Vlaamse Overheid Departement Landbouw en Visserij

IPM Integrated Pest Management: hoe voldoen aan wettelijke verplichtingen? Bart Debussche Vlaamse Overheid Departement Landbouw en Visserij IPM Integrated Pest Management: hoe voldoen aan wettelijke verplichtingen? Bart Debussche Vlaamse Overheid Departement Landbouw en Visserij Overzicht IPM: vanwaar komt het? IPM: wat is dit? IPM: hoe toepassen

Nadere informatie

Workshop nieuwe plagen

Workshop nieuwe plagen Workshop nieuwe plagen Gerben Messelink Wageningen University & Research, BU Glastuinbouw Gewasgezondheidsdag, 21 maart 2019 Waarom deze workshop? Meer nieuwe plagen in de glastuinbouw door klimaatverandering,

Nadere informatie

RIKILT Institute of Food Safety

RIKILT Institute of Food Safety RIKILT Institute of Food Safety In het kort Referentie instituut Metingen & Advies Onderzoek RIKILT Institute of Food Safety RIKILT Institute of Food Safety is onderdeel van de internationale kennisorganisatie

Nadere informatie

BASISPRINCIPES VAN IPM

BASISPRINCIPES VAN IPM BASISPRINCIPES VAN IPM Studiedag knolbegonia 17 01 2011 F. GOOSSENS EUROPESE RICHTLIJN (2009/128/EC ) tot vaststelling van een kader voor communautaire actie ter verwezenlijking van een duurzaam gebruik

Nadere informatie

DIERGENEESKUNDIG GEBRUIK VAN ANTIBIOTICA IN NEDERLAND - DE FEITEN EN CIJFERS -

DIERGENEESKUNDIG GEBRUIK VAN ANTIBIOTICA IN NEDERLAND - DE FEITEN EN CIJFERS - DIERGENEESKUNDIG GEBRUIK VAN ANTIBIOTICA IN NEDERLAND - DE FEITEN EN CIJFERS - Tijdens een officiële bijeenkomst in Den Haag heeft de FIDIN op 12 april jl. haar afzetcijfers van anti-microbiële middelen

Nadere informatie

TRACER. Een nieuwe aanpak bij de bestrijding van trips in prei

TRACER. Een nieuwe aanpak bij de bestrijding van trips in prei Een nieuwe aanpak bij de bestrijding van trips in prei TRIPSSCHADE DETAIL VOLWASSEN TRIPS een biologisch geproduceerd insecticide met een unieke werkingswijze doodt de schadelijke insecten snel en zeker

Nadere informatie

Lastenboek geïntegreerde pitfruitproductie in België

Lastenboek geïntegreerde pitfruitproductie in België Lastenboek geïntegreerde pitfruitproductie in België Annie Demeyere Departement Landbouw en Visserij Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling Voorlichting Landbouw en Visserij 1 Inhoud lezing Evolutie IFP

Nadere informatie

Van chemie naar ecologie: niet straks maar nu! Louise

Van chemie naar ecologie: niet straks maar nu! Louise Van chemie naar ecologie: niet straks maar nu! Louise E.M. Vet @LEMVet @niooknaw tot 1945 1980 2000: grote resultaten geboekt met geïntegreerde en biologische gewasbescherming! Gifgebruik met 50 tot 95%

Nadere informatie

VOORKOMEN EN BEHEERSEN VAN PLAGEN: EEN KUNST APART

VOORKOMEN EN BEHEERSEN VAN PLAGEN: EEN KUNST APART VOORKOMEN EN BEHEERSEN VAN PLAGEN: EEN KUNST APART J.C. van Lenteren en M. Dicke Laboratorium voor Entomologie, Wageningen Universiteit Vanaf het ontstaan van de landbouw - zo n 10.000 jaar geleden - tot

Nadere informatie

Mijn hond of kat heeft darmproblemen

Mijn hond of kat heeft darmproblemen TROVET Intestinal Support, voedingssupplement voor het gericht aanpakken van darmproblemen bij hond en kat Mijn hond of kat heeft darmproblemen wat nu? betrouwbare en betaalbare dieetvoeding De dierenarts

Nadere informatie

Het literatuuroverzicht in dit proefschrift beschrijft dat coccidiose, zoals veroorzaakt door de parasiet van de soort Eimeria, een ernstige, alomtege

Het literatuuroverzicht in dit proefschrift beschrijft dat coccidiose, zoals veroorzaakt door de parasiet van de soort Eimeria, een ernstige, alomtege Het extensieve gebruik van chemisch gesynthetiseerde coccidiostatica ter preventie en controle van coccidiose bij pluimvee is een belangrijke factor voor het succes van de pluimveehouderij. Deze middelen,

Nadere informatie

Chemische bestrijding van koolvlieg in radijs. Annette Bulle, Gerben Messelink (projectleider), Wim van Wensveen

Chemische bestrijding van koolvlieg in radijs. Annette Bulle, Gerben Messelink (projectleider), Wim van Wensveen Chemische bestrijding van koolvlieg in radijs Annette Bulle, Gerben Messelink (projectleider), Wim van Wensveen Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Sector Glastuinbouw PPO nr. 3241207400 september

Nadere informatie

Biologische bestrijding van plagen in de glastuinbouw,

Biologische bestrijding van plagen in de glastuinbouw, Biologische bestrijding van plagen in de glastuinbouw, 2012-2016 Indicator 16 januari 2019 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens

Nadere informatie

Neveneffecten van chemische middelen op roofmijten in komkommer. Gerben Messelink, Sebastiaan van Steenpaal en Marc van Slooten

Neveneffecten van chemische middelen op roofmijten in komkommer. Gerben Messelink, Sebastiaan van Steenpaal en Marc van Slooten Neveneffecten van chemische middelen op roofmijten in komkommer Gerben Messelink, Sebastiaan van Steenpaal en Marc van Slooten Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Business Unit Glastuinbouw oktober

Nadere informatie

Onderzoek biologische landbouw en voeding 2015. Een greep uit de Vlaamse onderzoeksthema s ter gelegenheid van BioXpo 2015

Onderzoek biologische landbouw en voeding 2015. Een greep uit de Vlaamse onderzoeksthema s ter gelegenheid van BioXpo 2015 Onderzoek biologische landbouw en voeding 2015 Een greep uit de Vlaamse onderzoeksthema s ter gelegenheid van BioXpo 2015 1 Contact Vlaams onderzoeks en kennisnetwerk voor biologische landbouw & voeding

Nadere informatie

Gevaarlijke stoffen in een circulaire economie (CE) Sies Dogger

Gevaarlijke stoffen in een circulaire economie (CE) Sies Dogger Gevaarlijke stoffen in een circulaire economie (CE) Sies Dogger Datum 2 oktober 2018 pagina 1 Commissie Signalering gezondheid en milieu Leden: Waarnemers: dr. F. Woudenberg, voorzitter ing. A.J.H.M. Dobbelsteen,

Nadere informatie

Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen

Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Oordeel bij de aanvraag tot inrichting van een anderstalige equivalente initiële bachelor- of masteropleiding (Codex Hoger Onderwijs dd. 20 december 2013, deel 2. Structuur

Nadere informatie

FEDERALE OVERHEIDSDIENST VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU

FEDERALE OVERHEIDSDIENST VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU FEDERALE OVERHEIDSDIENST VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU Du Pont De Nemours (Belgium) B.V.B.A. P.A. Agricultural Products Station 18M Postbus 145 NL 3300 AC Dordrecht NEDERLAND

Nadere informatie

Bijlages bij masterproef Studie naar toepasbaarheid van herstelmortels en scheurinjectiesystemen in de wegenbouw

Bijlages bij masterproef Studie naar toepasbaarheid van herstelmortels en scheurinjectiesystemen in de wegenbouw FACULTEIT INDUSTRIELE INGENIEURSWETENSCHAPPEN CAMPUS GENT Bijlages bij masterproef Studie naar toepasbaarheid van herstelmortels en scheurinjectiesystemen in de wegenbouw Jens Breynaert & Michaël Godaert

Nadere informatie

Wat zijn gewasbeschermingsmiddelen? Wie beslist over de toelating van gewasbeschermingsmiddelen? Wie is verantwoordelijk voor de toepassing?

Wat zijn gewasbeschermingsmiddelen? Wie beslist over de toelating van gewasbeschermingsmiddelen? Wie is verantwoordelijk voor de toepassing? Wat zijn gewasbeschermingsmiddelen? Wie beslist over de toelating van gewasbeschermingsmiddelen? Wie is verantwoordelijk voor de toepassing? Hoe kunnen gewasbeschermingsmiddelen veilig worden toegepast?

Nadere informatie

Bloemenranden en Functionele Agro Biodiversiteit (FAB) Dave Dirks, 6 september 2017, Kronenberg

Bloemenranden en Functionele Agro Biodiversiteit (FAB) Dave Dirks, 6 september 2017, Kronenberg Bloemenranden en Functionele Agro Biodiversiteit (FAB) Dave Dirks, 6 september 2017, Kronenberg Rode draad in deze presentatie Waarom bloemenranden op je bedrijf? Natuurlijke plaagbestrijding is dichtbij.

Nadere informatie

Plaagbestrijding als teamsport

Plaagbestrijding als teamsport Plaagbestrijding als teamsport Een inleiding over Natuurlijke Vijanden Jerre de Blok Oktober 2007 Werken met natuurlijke vijanden Natuurlijke vijanden: dieren of micro-organismen die van nature plagen

Nadere informatie

Studiedag knolbegonia, FYTOLICENTIE - IPM. F. Goossens. Departement Landbouw en Visserij Afdeling Duurzame Ontwikkeling

Studiedag knolbegonia, FYTOLICENTIE - IPM. F. Goossens. Departement Landbouw en Visserij Afdeling Duurzame Ontwikkeling Studiedag knolbegonia, 14 01 2013 FYTOLICENTIE - IPM F. Goossens Departement Landbouw en Visserij Afdeling Duurzame Ontwikkeling EUROPESE RICHTLIJN (2009/128/EC ) tot vaststelling van een kader voor communautaire

Nadere informatie