Jaarcijfers Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland

Transcriptie

1 Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland GGD Hollands Midden GGD Rotterdam-Rijnmond Dienst Gezondheid & Jeugd ZHZ Deel 1 soa-consulten

2 April 2016 Samenstelling: Hannelore Götz, senior arts Maatschappij en Gezondheid, infectieziektebestrijding Cluster Maatschappelijke Ontwikkeling GGD Rotterdam-Rijnmond Afdeling Infectieziektebestrijding Team Soa en Seksualiteit Schiedamsedijk EN ROTTERDAM T: E: Met dank aan: Bram Meima (onderzoeksondersteuning Rotterdam) voor voorbewerking database. Alle medewerkers van het Regionale Centrum voor Seksuele Gezondheid regio zuidelijk Zuid-Holland voor het uitvoeren van alle consulten en registratie ervan. 2 Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland

3 Inhoudsopgave Samenvatting: 5 Inleiding 7 1. Consulten en soa s Trends in consulten Consulten naar seksuele voorkeur en leeftijdsgroep Consulten naar bevolkingsgroep en seksuele voorkeur Consulten naar hoogst genoten opleiding Vindpercentage soa s in de regio Vindpercentage soa s per risicogroep Gevonden soa s naar seksuele voorkeur Trends chlamydia-infecties Trends gonorroe-infecties Aantal hiv-infecties en percentage positieve test naar seksuele voorkeur en leeftijdsgroep Syfilis Hepatitis B Overige soa s Specifieke activiteiten en doelgroepen Partnerwaarschuwing Hepatitis B-vaccinatie Seksaccidenten en hiv-postexpositie profylaxe (PEP) Consulten seksualiteitshulpvragen bij jongeren tot 25 jaar Consulten op ROC scholen Mannen die seks hebben met mannen Sekswerkers 24 Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland 3

4 4 Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland

5 Samenvatting: In 2015 is er een financieel plafond voor de ASG-regeling ingevoerd. Dit leidde tot een verscherpte prioritering in de triage. Ook is het testbeleid bij jongeren gewijzigd: deze worden op chlamydia en gonorroe getest, en op indicatie op syfilis en hiv; Het aantal consulten ( in 2015) van het Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland (RCSG zzh) is gestegen met 7% ten opzichte van 2014; Het aandeel jonge bezoekers (<25 jaar) is gestegen doordat er 20% meer jonge mannen-die-sekshebben-met-mannen (MSM) gezien zijn, en 17% meer heteroseksuele mannen, vergeleken met 12% meer jonge vrouwen. Door de verscherpte prioritering zijn rond de 10% minder consulten gedaan bij heteroseksuelen >25 jaar, terwijl het aandeel MSM>25 jaar steeg met 27%; Het aandeel consulten bij laagopgeleide cliënten is 41% in 2015; dit aandeel is 60% bij mensen afkomstig uit soa-endemische gebieden; Het percentage cliënten met één of meerdere soa s (chlamydia, gonorroe, hiv, syfilis of hepatitis B) in de regio zuidelijk Zuid-Holland is door de verscherpte triage in 2015 gestegen van 16% naar 19%. Er zijn 27% meer soa s gevonden dan in het voorgaande jaar; Factoren die hieraan bijdragen zijn het specifiek selecteren op soa-specifieke klachten, met als gevolg een gestegen vindpercentage bij mensen met klachten (26%); Ook is het aandeel mensen dat zich laat testen na een soa-waarschuwing gestegen van 12,6% naar 18,4%, met een vindpercentage van 34%. Dit onderstreept het belang van partnerwaarschuwing Het vindpercentage voor chlamydia is bij heteromannen, vrouwen en MSM gestegen; Het aantal LGV-gevallen is iets gestegen. Opvallend is dat twee derde van de gevallen bij hiv-negatieve MSM voorkomt en dat slechts een kwart van hen klachten rapporteerde; Het vindpercentage voor gonorroe bij MSM is gestegen; van 8,7% naar 10,0%; Ook bij heteromannen is het vindpercentage gestegen, naar 3,3%; bij vrouwen is dit 3,1%. Onder de heteroseksuele jongeren <20 jaar wordt zelfs bij 6% gonorroe gevonden; Het actieve testbeleid lijkt zijn vruchten af te werpen in de groep MSM. Er zijn 64 hiv-infecties gevonden. 57 hiervan bij MSM, een derde hiervan is in de laatste 6 maanden opgelopen; Er is opnieuw een toename van besmettelijke syfilis-infecties bij MSM: (82; 2,0% pos). Het vindpercentage bij hiv-positieve MSM is 6,7%; Bij outreach-testen op ROC s en op uitgaanslocaties voor MSM worden cliënten met een hoog risico op soa s bereikt. Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland 5

6 6 Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland

7 Inleiding Het Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland (RCSG zzh) omvat het werkgebied van de GGD en Hollands Midden, Rotterdam-Rijnmond en de dienst Gezondheid & Jeugd Zuid-Holland Zuid 1. Het RCSG richt zich met zijn aanbod op specifieke doelgroepen: jongeren <25 jaar, mensen met klachten passend bij een soa, mensen die gewaarschuwd zijn voor een soa, mannen die seks hebben met mannen (MSM) en andere mensen met een verhoogd risico op soa s zoals bijvoorbeeld personen afkomstig uit, of met een partner uit, een soa-endemisch gebied, en sekswerkers. Het RCSG zzh biedt geïntegreerde consulten voor soa-testen en seksuele gezondheid. Het hier voorliggende deel van deze rapportage geeft een beeld van de bereikte risicogroepen en van de trends die we zien bij de specifieke risicogroepen, waar het de volgende vijf soa betreft: chlamydia trachomatis, gonorroe, hiv, syfilis en hepatitis B. Daarnaast bevat deel 1 een korte paragraaf over overige soa s, zoals herpes genitalis en genitale wratten (paragraaf 1.13). De preventieactiviteiten in de regio zullen in een separaat deel gerapporteerd worden. In 2015 is er een financieel plafond voor de ASG-regeling ingevoerd. Dit leidde tot een verscherpte prioritering in de triage, en voorrang gevend aan degenen met het hoogste risico op een soa. Ook is het testbeleid bij jongeren gewijzigd: deze worden op chlamydia en gonorroe getest, en op indicatie op syfilis en hiv. 1 de voormalige GGD Zuid-Holland Zuid maakt onderdeel uit van deze dienst. Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland 7

8 8 Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland

9 1. Consulten en soa s Het RCSG zzh telt in consulten voor een soa-test: dat is bijna 13% van de landelijke consulten. Landelijk is het aantal consulten met 3% afgenomen, terwijl in onze regio 7% meer consulten zijn uitgevoerd. Zie voor details paragraaf % van de bezoekers is autochtone Nederlander of afkomstig uit andere westerse landen. 35% is eersteof tweedegeneratiemigrant en afkomstig uit landen waar soa s in verhoogde mate voorkomen. Van deze migranten is 42% in Nederland geboren (tweedegeneratie). 1.1 Trends in consulten Tabel 1.1 Trend in consulten naar GGD, aandeel jongeren, soa-endemisch gebied en lage opleiding GGD werkgebied Inwonertal Aantal consulten consulten <25 jaar consulten afkomst soaendemisch Lage opleiding % regio 2015 % GGD 2015 % GGD 2015 % GGD Hollands-Midden Rotterdam-Rijnmond Dienst G&J ZHZ Consulten naar seksuele voorkeur en leeftijdsgroep Tabel 1.2 Aantal consulten en verdeling naar seksuele voorkeur en leeftijdsgroep Seksuele voorkeur Aantal consulten % van totaal consulten < 25 jaar % binnen groep % van totaal Man heteroseksueel Vrouw MSM Totaal * Door cliënten met onbekende seksuele voorkeur is de som M/V/MSM lager dan totaal Het aandeel jonge bezoekers (<25 jaar) is 53%. Dit aandeel is iets hoger dan in 2014 (50%). De stijging van jonge bezoekers komt vooral doordat er 20% meer jonge mannen-die-seks-hebben-met-mannen (MSM) gezien zijn, en 17% meer heteroseksuele mannen, vergeleken met 12% meer jonge vrouwen. Door de striktere triage zijn rond de 10% minder consulten gedaan bij heteroseksuelen >25 jaar, terwijl het aandeel MSM>25 jaar steeg met 27%. Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland 9

10 1.3 Consulten naar bevolkingsgroep en seksuele voorkeur Mensen afkomstig uit, of met een partner uit een soa-endemisch gebied, zijn een doelgroep voor de soabestrijding. Cliënten die zelf, of waarvan een of beide ouders geboren zijn in Turkije, Afrika, Latijns-Amerika, inclusief Suriname en de voormalige Nederlandse Antillen, Azië en Oost-Europa vallen hieronder. Van de vrouwelijke bezoekers is in 2015 bijna 33% afkomstig uit een soa-endemisch gebied. En van de heteroseksuele mannen is dat 42%, een vergelijkbaar percentage met Bij de MSM is het aandeel mannen afkomstig uit soa-endemische gebieden iets gestegen: van 21% naar 29%. 19,5% van de MSM ( % ) is biseksueel. Van hen is een kwart van niet-westerse afkomst. N.B. Cliënten afkomstig uit het Caribisch deel van het Koninkrijk worden hieronder en in de overige tekst - Antilliaans/Arubaans genoemd. Figuur 1.1. Regio RCSG zzh: consulten 2015 naar bevolkingsgroep en seksuele voorkeur * * MOE-landers zijn mensen afkomstig uit Midden- en Oost-Europa. 10 Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland

11 1.4 Consulten naar hoogst genoten opleiding Tabel 1.3 Aantal consulten naar opleiding, naar seksuele voorkeur en migranten 2015 allen % van totaal MSM % van totaal hetero % van totaal migrant % van totaal < 26 jaar % van totaal basisonderwijs / geen lbo/mavo/vmbo/ mbo havo/vwo/gymnasium hbo/wo anders/onbekend Het is bekend dat een lage opleidingsstatus samenhangt met een verhoogd soa-risico. Sinds 2014 wordt de opleidingsstatus geregistreerd. Bij 41% van de consulten is sprake van een laagopgeleide cliënt (was 38%). Bij MSM is dit aandeel 31% (was 28%), bij de heteroseksuelen 44% (was 41%). Van de cliënten afkomstig uit soa-endemisch gebied is 60% laagopgeleid (was 52%). Het percentage laagopgeleide bezoekers is bij de GGD Rotterdam-Rijnmond 43 (was 40); bij de GGD Hollands Midden 26% (was 29%) en bij de dienst Gezondheid & Jeugd ZHZ 53% (was 48%). 1.5 Vindpercentage soa s in de regio Het percentage bezoekers dat de diagnose kreeg van één of meer soa s (chlamydia, gonorroe, infectieuze syfilis, hiv of hepatitis B) is ten opzichte van gestegen met 3%, van 16% naar 19%. Dit hangt samen met de scherpere prioritering. Tabel 1.4 Trend vindpercentage naar seksuele voorkeur Regio GGD HM GGD RR DGJ Seksuele voorkeur Man heteroseksueel 13,2% 16,8% 14,7% 16,0% 18,7% 14,5% 19,6% 17,2% Vrouw 14,1% 15,5% 14,9% 15,4% 18,3% 13,1% 19,8% 17,6% MSM 20,6% 20,1% 17,5% 17,4% 20,9% 13,6% 21,9% 18,1% Totaal 14,8% 16,7% 15,3% 16,0% 19,0% 13,6% 20,3% 17,6% Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland 11

12 Figuur 1.2 Aantal consulten en vindpercentage in de regio zzh aantal consulten vindpercentage vrouw aantal consulten hetero man aantal consulten MSM aantal consulten vrouw vindpercentage hetero man vindpercentage MSM vindpercentage Vindpercentage soa s per risicogroep Er zijn zeven indicaties voor toelating tot het RCSG zzh. Het vindpercentage soa s naar deze criteria en naar andere risico s is weergegeven in onderstaande tabel. Sommige cliënten hebben meerdere soa s. Het vindpercentage is het hoogst bij degenen die gewaarschuwd zijn voor een soa (35% van 3131 consulten) en in de groep MSM die al hiv hebben: bij 34% van de 358 consulten in Bij cliënten die eerder een soa hadden, werd bij een op de vier personen opnieuw een soa gevonden (25%). 12 Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland

13 Tabel 1.5 Vindpercentage naar risicogroep 2015 consult % van alle cliënten een of meerdere soa soa vindpercentage 2015 soa vindpercentage 2014 Soa-gerelateerde klachten ,2% 20,5 Gewaarschuwd door partner ,1% 33,9 MSM ,9% 17,5 MSM bekend hiv-pos (9% van MSM) ,1% 35,7 Jonger dan 25 jaar ,0% 18,1 Afkomstig uit soa- endemisch gebied (1e en 2e generatie) ,3% 20,2 Partner hoog risico ,9% 20,2 Sekswerker man 51 <1 4 7,8% 3,7 Sekswerker vrouw 518 3, ,2% 15,7 Prostituant ,8% 10,8 Swingers ,7% 9,2 Eerder soa gehad ,1% 21,7 basisonderwijs; lbo/mavo/vmbo/ mbo ,5% 19,4 Totaal ,0% 16,0% Vet gedrukt: criteria waaraan een cliënt moet voldoen om toegelaten te worden tot het RCSG. Cliënten kunnen onder meerdere risicogroepen vallen en komen meermaals in de tabel voor. Er zijn in 2015 minder consulten uitgevoerd bij cliënten met klachten: 4580 (27%) vergeleken met 5544 (35% van consulten) in Het vindpercentage is echter gestegen van 21% naar 26%. Een verklaring hiervoor is dat bij de triage mensen met soa- specifieke klachten voorrang kregen en mensen met minder specifieke klachten naar de huisarts werden gestuurd. Wel werden er veel meer mensen gezien die gewaarschuwd waren voor een soa: 3131 (18,4%). In 2014 waren dit 2007 mensen (12,6%). Het vindpercentage was vergelijkbaar hoog: 35%. Mensen met alleen wisselende sekscontacten en geen andere risicofactor hebben geen indicatie meer. Opvallend is dat er minder swingers getest zijn dan in 2014 (183 versus 447) maar er wel een hoger vindpercentage soa s is. Van de 119 mannelijke swingers zijn er 81 biseksueel en 4 homoseksueel, met een vindpercentage van 19%, 24 van hen zijn heteromannen (vindpercentage 8%). Bij 73 vrouwelijke swingers is het vindpercentage 25%; van hen geven 56 vrouwen aan biseksueel te zijn. Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland 13

14 1.7 Gevonden soa s naar seksuele voorkeur In 2015 zijn 27% meer soa s gevonden dan in 2014: 3559 (was 2788). Dat is opvallend. Het absolute aantal chlamydia-infecties en ook gonorroe-infecties is gestegen met 28%. Syfilis-gevallen zijn gestegen met 14% en er zijn na de daling in 2014 bijna twee keer zo veel hiv-infecties gediagnosticeerd, beide soa s vooral bij MSM. Tabel 1.6 Verdeling aantal soa s naar seksuele voorkeur Diagnose aantal % vrouw % heteroman % MSM % Chlamydia Gonorroe Syfilis Hiv Hepatitis B Totaal Van deze vijf soa s is 82% gediagnosticeerd bij de GGD Rotterdam-Rijnmond, 10% bij de GGD Hollands Midden en 7% bij de dienst Gezondheid & Jeugd ZHZ. 1.8 Trends chlamydia-infecties # Figuur 1.3 Chlamydia-testen en percentage positieve testen ,0% ,0% ,0% aantal consulten ,0% 10,0% 8,0% vindpercentage ,0% ,0% ,0% ,0% vrouw aantal testen heteroman aantal testen MSM aantal testen vrouw vindpercentage Chlamydia heteroman vindpercentage Chlamydia MSM vindpercentage Chlamydia # In dit document wordt Chlamydia trachomatis voor de leesbaarheid chlamydia genoemd. 14 Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland

15 Tabel 1.7 Chlamydia-infecties en % positieve testen naar seksuele voorkeur en leeftijd <20 % % 25 % Totaal % Man heteroseksueel 77 20,1% ,3% ,7% ,8% Vrouw ,4% ,6% ,0% ,5% MSM 16 13,4% 80 10,7% ,4% ,6% Totaal ,8% ,2% ,8% ,1% Vergeleken met 2014 is het percentage positieve chlamydia-infecties gestegen tot 16,5% bij vrouwen (was 13,7%), tot 16,8% bij heteromannen (was 14,1%) en tot 10,6% bij MSM (was 8,3%). Ook in landelijke data wordt de stijging bij heteroseksuelen gezien. Net zoals in voorgaande jaren komt chlamydia het meest voor bij heteroseksuele jongeren <20 jaar, gevolgd door de groep jaar. 44% (952/2149) van de chlamydia-infecties onder de heteroseksuelen wordt gevonden bij cliënten afkomstig uit een soa-endemisch land. Vindpercentages chlamydia boven de 20% worden bij heteroseksuelen vooral gevonden bij mannen en vrouwen van Antilliaanse, Surinaamse, Kaapverdiaanse en Marokkaanse afkomst. Bij jonge vrouwen tot 20 jaar is dit soms zelfs 30%. Bij MSM wordt naast genitaal (urine) ook oraal en anaal getest. Vrouwen die pijpen worden ook oraal getest en degenen met anale seks ook anaal. Tabel 1.8 Percentage positieve chlamydia-testen genitaal en extra-genitaal MSM Vrouw chlamydia-infectie 10,6% 16,5% genitaal 3,7% 15,5% anaal 7,4% 14,1% oraal 1,1% 2,3% van alle chlamydia-infecties alleen oraal 5% 3% alleen anaal 56% 3% Dubbelinfectie met gonorroe: Van alle heteroseksuele vrouwen met een chlamydia-infectie heeft in % ook gonorroe. Bij heteroseksuele mannen is dit 9% en bij MSM is dit 20%. 36% (919) van alle chlamydia-infecties is gevonden bij gewaarschuwden. Zie ook paragraaf 2.1 partnerwaarschuwing. Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland 15

16 1.8.1 Lymfogranuloma venereum (LGV) LGV wordt veroorzaakt door een bijzondere variant van de chlamydia-bacterie, die soms geen klachten geeft, maar die ook ernstige endeldarmontsteking kan veroorzaken. Alle MSM met een anale chlamydiainfectie worden in 2015 getest op LGV door middel van typering. In 2015 werd bij 7,2% van de MSM een anale chlamydia-trachomatis infectie gevonden. Bij 17,8% (19/292) van deze MSM werd LGV gevonden, vergeleken met 8,4% (16/190) in Twee van de LGV-geïnfecteerden waren gewaarschuwd voor LGV. Van de negentien mannen met LGV zijn er zes (32%) bekend hiv-positief, en dus 13 (68%) hiv-negatief. Slechts vijf (26%) van de LGV-geïnfecteerden hadden klachten. LGV komt dus frequent bij hiv-negatieven voor en geeft lang niet altijd klachten. Dit is een duidelijke reden om het testbeleid (alle anale chlamydia-infecties typeren) voort te zetten. Ook landelijk wordt een lichte stijging gezien in LGV-gevallen (7,9%). 1.9 Trends gonorroe-infecties Figuur 1.4 Gonorroe-testen en percentage positieve testen ,0% ,0% 7000 aantal consulten ,0% 6,0% vindpercentage ,0% ,0% ,0% vrouw aantal testen hetero man aantal testen MSM aantal testen vrouw vindpercentage gonorroe hetero man vindpercentage gonorroe MSM vindpercentage gonorroe 16 Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland

17 Tabel 1.9 Aantal gonorroe-infecties en % positieve testen naar seksuele voorkeur en leeftijd <20 % % 25 % Totaal % Man heteroseksueel 23 6,0% 61 2,4% 87 3,7% 171 3,3% Vrouw 66 6,0% 115 2,7% 61 2,6% 242 3,1% MSM 17 14,3% 87 11,6% 302 9,5% ,0% Totaal 106 6,6% 263 3,5% 450 5,7% 819 4,8% Het aantal gonorroe-infecties onder de cliënten die in 2015 gezien zijn, is toegenomen bij zowel vrouwen (10%) als heteroseksuele mannen (23%) en ook bij MSM (44%). Het vindpercentage gonorroe bij MSM is met 10,0% iets hoger dan vorig jaar (8,7%), en het hoogste bij de jongste groep MSM. Ook landelijk wordt een stijging van gonorroe gezien bij MSM, tot een vergelijkbaar percentage. Uitsplitsen van gonorroe-gevallen naar hiv-positiviteit laat zien dat het percentage positieve gonorroe bij hiv-negatieven 9,2% is, terwijl dit bij bekend hiv-positieve MSM 18,2% is en bij MSM met een nieuwe hiv-infectie 22,8%. Het percentage positieve gonorroe is bij heteroseksuele mannen gestegen van 2,7% naar 3,3%, en stabiel bij vrouwen (3.1%). Dit percentage is hoger dan landelijk (M 2,1%, V: 1,9%). Het blijft zorgwekkend dat een groot deel van de gonorroe onder heteroseksuele cliënten gevonden wordt bij jongeren onder de 25 jaar: driekwart van de gonorroe bij vrouwen en de helft bij mannen. Het percentage positieve gonorroetesten is bij de jongeren onder de 20 jaar 6%. 67% (275/413) van de gonorroe infecties onder heteroseksuelen wordt gevonden bij cliënten afkomstig uit een soa-endemisch land. Vindpercentages boven de 5% bij heteroseksuelen zien we vooral bij Antilliaanse, Surinaamse, Kaapverdiaanse en Marokkaanse cliënten, alsmede bij vrouwen van Turkse of Midden/Oost-Europese afkomst. Er is nog geen resistentie gevonden tegen ceftriaxon, het huidige eerstekeusmiddel voor behandeling. 29% (237) van alle gonorroe-gevallen is gevonden bij gewaarschuwden. Zie ook paragraaf 2.1 partnerwaarschuwing. Bij MSM wordt naast genitaal (urine) ook oraal en anaal getest. Bij vrouwen die pijpen ook oraal en degenen met anale seks ook anaal. Tabel 1.10 Percentage positieve gonorroe-testen genitaal en extra-genitaal MSM Vrouw gonorroe-infectie 10,0% 3,2% genitaal 3,1% 2,6% anaal 6,6% 2,1% oraal 5,1% 1,4% gonorroe-infecties alleen oraal 24% 15% alleen anaal 31% 2% Dubbelinfectie met chlamydia: Van alle heteroseksuele vrouwen met een gonorroe-infectie heeft in % ook chlamydia. Bij heteroseksuele mannen is dit 48% en bij MSM is dit 20%. Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland 17

18 1.10 Aantal hiv-infecties en percentage positieve test naar seksuele voorkeur en leeftijdsgroep Alle cliënten met een indicatie voor een volledige soa-test (en zonder bekende hiv-infectie) worden getest op hiv, tenzij zij dit weigeren. Dit, om zo veel mogelijk hiv-infecties op te sporen. Dankzij dit actieve testbeleid stijgt het percentage personen dat al eerder op hiv is getest. Bij MSM is dit percentage gestegen van 72% in 2009 naar 86% in Bij heteroseksuele cliënten is het percentage dat eerder getest is op hiv 47% in In 2015 weigerden MSM in 71 (1,9%) van de consulten een hiv-test. Figuur 1.5 Hiv-testen en percentage positieve testen ,5% ,0% aantal consulten ,5% 2,0% 1,5% 1,0% vindpercentage ,5% ,0% vrouw aantal hiv testen hetero man aantal hiv testen MSM aantal hiv testen vrouw percentage hiv pos heteroman percentage hiv pos MSM percentage hiv pos In 2015 werden 64 nieuwe hiv-infecties gevonden onder cliënten van het RCSG zzh, 57 hiervan bij MSM. Het aantal opgespoorde nieuwe infecties is hoger dan in 2013 (55), na de daling in 2014 (33). Landelijk wordt in de Centra Seksuele Gezondheid een daling van nieuwe hiv-infecties gezien van 11%. Tabel 1.11 Hiv en % positieve testen naar seksuele voorkeur, leeftijd, afkomst en recente infecties Hiv <25 % positief 25 % positief Totaal % positief Migrant eerder op hiv getest Recente hiv-infectie (< 6 maanden geleden) Man 1 < ,2 5 0, Vrouw 1 <0.1 1 <0.1 2 < MSM 9 1,0 48 1,5 57 1, Totaal 11 0,1 53 0,7 64 0, De heteroseksuele vrouw met een hiv-infectie is van Nederlandse afkomst, de vijf heteroseksuele mannen zijn afkomstig uit Sub-Sahara-Afrika, Thailand, Suriname en de Antillen. 18 Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland

19 Veertig (70%) van de 57 hiv-geïnfecteerde MSM waren in het jaar voor de diagnose nog hiv-negatief getest. Van deze 40 zijn 18 MSM (32% van 57) in de laatste zes maanden geïnfecteerd geraakt. Daarbij is in 15 gevallen de hiv-infectie-ontdekt in een heel vroeg en zeer besmettelijk stadium. Het lijkt er dus op dat er een groep MSM is die zich wel regelmatig laat testen, waardoor in ieder geval recente besmettingen worden ontdekt. Partnerwaarschuwing voor hiv is in deze gevallen extra belangrijk. Van alle 57 hiv-infecties die werden vastgesteld bij MSM, werden er negentien (33%) gevonden bij mannen die op consult kwamen omdat ze werden gewaarschuwd, soms voor een andere soa. Zie ook paragraaf 2.1 partnerwaarschuwing. Bij 67 specifiek voor hiv gewaarschuwde MSM werden vijf (5,7%) hiv-infecties gevonden. Co-infectie met nieuwe hiv: Het belang van partnerwaarschuwing bij de hiv positieve MSM geldt ook voor overige soa s: naast de nieuwe hiv-infectie werden bij 19 MSM (33%) ook nog een of meerdere andere soa s vastgesteld: 9 chlamydia-infecties, 13 keer gonorroe, 5 recente syfilis, en één keer herpes Syfilis Figuur 1.6 Syfilis-testen en percentage positieve testen aantal consulten ,0% 4,5% 4,0% 3,5% 3,0% 2,5% 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% ,0% vrouw aantal testen hetero man aantal testen MSM aantal testen vrouw vindpercentage syfilis hetero man vindpercentage syfilis MSM vindpercentage syfilis Sinds 2015 worden jonge heteroseksuelen alleen op indicatie op syfilis getest. Dit verklaart het verminderde aantal syfilis-testen bij heteroseksuele mensen. In 2015 werden 84 keer een besmettelijke syfilis gevonden, 82 hiervan bij MSM. Eén infectie werd gevonden bij een heteroman boven de 25 jaar, en één infectie bij een jonge vrouw die voor syfilis gewaarschuwd werd. Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland 19

20 Het vindpercentage syfilis bij MSM is met 2,0% vergelijkbaar met vorig jaar, maar het absolute aantal syfilis is bij hen gestegen met 22%. 28 (34%) van de 82 MSM met syfilis zijn hiv-positief (2014:18/64=28%). Uitsplitsen van syfilis-gevallen naar hiv-positiviteit laat zien dat het percentage positieve syfilis bij hiv-negatieven redelijk stabiel is: rond 1,5%. Terwijl dit bij hiv-positieve MSM 6,7% is. Ook landelijk wordt een stijging van syfilis gezien, vooral bij hiv-positieve MSM. 35% (29) van alle besmettelijke syfilis-infecties is gevonden bij gewaarschuwden. Zie ook paragraaf 2.1 partnerwaarschuwing. Bij 121 specifiek voor syfilis gewaarschuwde MSM werden negentien (15,7%) syfilis-infecties gevonden. Vaak kan bij voor syfilis gewaarschuwden nog geen infectie worden aangetoond. Om mogelijke besmetting naar anderen in de toekomst te voorkomen wordt actief behandelbeleid gevoerd bij voor syfilis gewaarschuwden Hepatitis B Op de soapoli worden mensen die in aanmerking komen voor hepatitis B-vaccinaties getest op hepatitis B (zie paragraaf 1.12). Ook cliënten afkomstig uit landen met een verhoogd risico (niet-westerse landen) ondergaan een test op hepatitis B. In 2015 werden 16 gevallen van besmettelijke hepatitis B gevonden. Zes hiervan bij mensen die gewaarschuwd waren voor een andere soa. Tabel 1.12 Aantal hepatitis B-infecties en % positieve testen naar seksuele voorkeur # getest Hep B % positief afkomst soa-endemisch % pos Heteroman ,6 5 0,6 Vrouw ,5 5 0,7 MSM ,7 3 1, Overige soa s In 2015 werd bij cliënten die met specifieke soa-klachten kwamen 55 keer de diagnose Herpes genitalis gesteld, 159 keer de diagnose genitale wratten, 7 keer schurft en 1 keer schaamluis. Bij 94 vrouwen werd bacteriële vaginose behandeld. Zij werden ook onderzocht op Trichomonas vaginalis, dit werd 11 keer gevonden. Bij 4 mannen wiens partner trichomonas had werd de diagnose ook gesteld. 20 Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland

21 1. Specifieke activiteiten en doelgroepen 2.1 Partnerwaarschuwing De seksuele contacten van mensen met een soa waarschuwen: dat is een belangrijk onderdeel van de soa-bestrijding. Onderdeel van een behandelgesprek bij het RCSG is de vraag welke partners er gewaarschuwd moeten worden. Waarschuwen kan op drie manieren: persoonlijk (face-to-face of telefonisch), met een contactstrook waarop de diagnose vermeldt staat of via een internetsite waarop de cliënt met een soa zijn/haar partners per sms of kan waarschuwen. Veel cliënten die op consult komen omdat zij zijn gewaarschuwd, zijn gewaarschuwd door onze eigen cliënten. Sommigen zijn gewaarschuwd door mensen die bij de huisarts of elders zijn getest. Soa gewaarschuwden hebben prioriteit in de triage. In 2015 was het aandeel gewaarschuwden 18,4% (3130) van alle consulten (vergeleken met 12,6% (2007) in 2014). In figuur 1.7 is te zien dat de stijging bij MSM, heteromannen én vrouwen te zien was. Het percentage gewaarschuwden is 15% (was 10%) van het totaal aantal vrouwelijke cliënten, 24% (was 16%) van het totaal aantal heteroseksuele mannelijke cliënten en 18% (was 14%) van de MSM-cliënten. Figuur 1.7: Aantal en % gewaarschuwden naar seksuele voorkeur en vindpercentage ,0% ,0% 35,0% ,0% aantal consulten ,0% 20,0% vindpercentage ,0% 10,0% 200 5,0% ,0% # gewaarschuwd vrouw # gewaarschuwd heteroman # gewaarschuwd MSM % gewaarschuwd vrouw % gewaarschuwd heteroman % gewaarschuwd MSM vind% bij gewaarschuwd vrouw vind% bij gewaarschuwd heteroman vind% bij gewaarschuwd MSM Het vindpercentage bij gewaarschuwden blijft hoog (35%), wat erop wijst dat dit echt gewaarschuwden zijn. Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland 21

22 Tabel 2.1 Aantal gewaarschuwden naar specifieke soa, naar seksuele voorkeur en vindpercentage Chlamydia gonorroe Syfilis (besmettelijk) hiv n/n % n/n % n/n % n/n % msm 62/247 25,1 87/292 29,8 19/121 15,7 5/67 7,5 heteroman 325/901 36,1 29/107 27,1 0/8 0,0 1/16 6,3 vrouw 369/901 41,0 25/93 26,9 1/14 7,1 0/20 0,0 totaal 756/ ,7 141/492 28,7 20/143 14,0 6/103 5,8 2.2 Hepatitis B-vaccinatie Hepatitis B komt in Nederland relatief weinig voor. Wel is gebleken dat het virus onder bepaalde groepen van de bevolking vaker voorkomt dan gemiddeld en dat bepaalde groepen, vanwege hun (seksuele) gedrag, een groter risico lopen het virus overgedragen te krijgen. De landelijke vaccinatiecampagne hepatitis B-risicogroepen richt zich op MSM en sekswerkers, met als doel de overdracht van hepatitis B onder risicogroepen te verminderen. In 2014 kregen 443 MSM en 77 sekswerkers een eerste vaccinatie tegen hepatitis B en 319 MSM en 43 sekswerkers rondden hun vaccinatieserie af in Tabel 2.2 Aantal eerste vaccinaties hepatitis B MSM sekswerker Seksaccidenten en hiv-postexpositie profylaxe (PEP) Postexpositie profylaxe (PEP) is een preventieve behandeling tegen hiv. Hiv-PEP is een van de maatregelen die wordt genomen bij seksaccidenten. Betrokkenen bij seksaccidenten krijgen een beschermende vaccinatie tegen hepatitis B en worden onderzocht op soa s. onderstaande cijfers hebben betrekking op seksaccidenten die overdag op de Soa Poli Rotterdam afgehandeld zijn, exclusief de seksaccidenten die na kantooruren door het team infectieziekten worden afgehandeld. Bij enkele seksaccidenten betrof het cliënten behorend tot de Dienst Gezondheid & Jeugd ZHZ. In 2015 hebben zich op de Soa Poli in Rotterdam 107 mensen gemeld na een seksaccident, 90 MSM en 17 heteroseksueel. Bij 49 (46%) werd PEP geïndiceerd. Het RCSG verwijst hiervoor naar de hiv-behandelcentra. Voor meer informatie: 22 Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland

23 Tabel 2.3 Aantal gemelde seksaccidenten en PEP-indicaties bij de Soa Poli Rotterdam 2011 (april-dec) Aantal seksaccidenten/pep verzoeken Indicatie voor PEP % Hiv-PEP-indicatie Bij de GGD Hollands Midden werden in seksaccidenten (15 MSM, 1 vrouw) geregistreerd, in 11 gevallen was er een PEP-indicatie. 2.4 Consulten seksualiteitshulpvragen bij jongeren tot 25 jaar In 2015 werden 738 jongeren in een uitgebreid persoonlijk soa-consult gezien en geregistreerd met een specifieke seksualiteitshulpvraag. Het betrof 204 jonge mannen (28%) en 532 jonge vrouwen (72%). In 2014 waren dat 147 (23%) jonge mannen en 480 (77%) jonge vrouwen. Bij de jongens waren 67 (33%) van de consulten gericht op vragen over soa en veilig vrijen en 97 (48%) op andere vragen. 32 (16%) consulten gingen over problemen met seksualiteit en 8 (4%) over seksueel geweld. Bij de meiden was 39 (7%) soa-gerelateerd (veilig vrijen); 194 consulten gingen over anticonceptievragen (35%), 129 over onbedoelde zwangerschap (24%), 46 (8,6%) over problemen met seksualiteit, 46 (8,6%) over seksueel geweld en 41 (8,0%) over overige vragen. Voor meer informatie: Consulten op ROC scholen In 2015 werden 259 jongeren getest op ROC s, 129 meiden, en 130 jongens. Het vindpercentage bij de meiden was 24%, en bij de jongens 8%. Chlamydia werd gevonden bij 27 meisjes (24%) en bij 8 jongens (6%). Gonorroe werd bij 6 meisjes gevonden (4,7%) en bij 1 jongen (0,8%). Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland 23

24 2.6 Mannen die seks hebben met mannen Tijdens 17 voorlichtingsactiviteiten in de horeca en op ontmoetingsplaatsen zijn in MSM op locatie getest. Via de site kunnen MSM zich online laten testen op soa s (Testlab). In 2015 was 36% (1151) van de consulten bij MSM in Testlab. In 2014 was dit 29% (939) in Tabel 2.5 Aantal consulten bij MSM naar testlocatie soa poli via Testlab Op outreach locatie Totaal % 69% 28% 3% 100% Het vindpercentage van soa s bij de MSM is in 2015 op de poli/outreach 24% (2014: 19%), via Testlab 14% (2013: 13%). Alle BIG -soa werden gevonden op al deze testlocaties. Van alle consulten bij MSM gaat het bij 358 (8,8%) om bekend hiv-positieven (2014: 242 (7,5%). Van alle MSM was 24% afkomstig uit soa-endemisch gebied (N= 981) en 19% (790) biseksueel. Binnen de groep migranten -MSM is het aandeel biseksuelen hoger bij MSM van Surinaamse, Kaapverdiaanse, Turkse en Marokkaanse afkomst; dit zijn echter in totaal slechts 97 mannen Sekswerkers Bij alle drie de GGD en zijn tijdens voorlichtingsbezoeken aan clubs, privéhuizen en massagesalons ook soa-testen aangeboden. Bij de GGD Rotterdam-Rijnmond was 85 (19%) van de soa-testen bij sekswerkers tijdens outreach. Bij de GGD Hollands Midden werden tijdens 57 sekswerkers getest. Van de cliënten die aangeven sekswerker te zijn, is 91% (517) vrouw, 2% (9) is heteroman en 7% (42) is MSM. Chlamydia komt iets minder vaak voor bij sekswerkers (8,0%) dan bij de overige bezoekers (15,4%). Wel is het vindpercentage gonorroe bij vrouwelijke sekswerkers hoger dan bij niet-prostituees (respectievelijk 4,6% (24 gevallen) en 3,0% (218 gevallen)). Eén vrouwelijke sekswerker was hiv-geïnfecteerd. In 2015 werd geen syfilis gevonden bij sekswerkers. 24 Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland

25 Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland 25

26 Vormgeving: Jacqueline Meijer/Robedrijf 26 Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland