Schijf van vijf. Johanna Wegter. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Transcriptie

1 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Johanna Wegter 03 July 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet. Wikiwijs Maken is een onderdeel van Wikiwijsleermiddelenplein, hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt.

2 Inhoudsopgave Introductie Vak groente en fruit Vak graanproducten, brood en aardappelen Vak zuivel, noten, vis, vlees, ei en peulvruchten Vak smeer en bereidingsvetten: Dranken. Klik op onderstaande link. Recept Toets Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 Introductie Jullie gaan deze wiki over de maken.. Je krijgt steeds een stukje tekst te lezen, daarna volgen er een paar vragen. Aan het eind is er een toets. Nadat je de toets gemaakt hebt moet je nog niet afsluiten. Laat de resultaten van de toets nog even controleren door je docent. Heel veel plezier en natuurlijk veel succes gewenst. Klik steeds op Volgende om door te gaan! Pagina 2

4 Begin deze wiki met het bekijken van dit filmpje. Wat is gezond eten? kn.nu/ww.cb170b1 (youtube.com) Wat wist je nog niet? Welke dingen heb je gezien in het filmpje over de schijf van vijf die je nog niet wist? Wist je alles al? Welke dingen wist je dan al? Vak groente en fruit Groenten en fruit staan in vak 1 van de schijf van vijf. Dit is erg belangrijk want in groente en fruit zitten : 1. - vitaminen, vooral vitamine C 2. - mineralen 3. - voedingsvezels 4. - antioxidanten Deze stoffen zijn allemaal belangrijk voor je lichaam. Als je veel groente en fruit eet blijf je gezond en fit. En je wordt minder snel ziek. Van groente en fruit kan je heel veel van eten zonder dik te worden. Bovendien verlagen de antioxidanten de kans op bepaalde ziekten zoals hart- en bloedvaat aandoeningen en bepaalde kankersoorten. Je moet groente en fruit wel goed wassen voordat je het eet! Fruit is geen vervanger van groente!! In beiden zitten verschillende vitaminen en mineralen. Groente en fruit Welke 4 voedingsstoffen zitten er in groente en fruit? Groente en fruit Welke vitamine komt veel voor in groente en fruit? Pagina 3

5 a. Vitamine A b. Vitamine B c. Vitamine C d. Vitamine D Vitaminen. Vooral in fruit, verse groenten en aardappelen zit veel vitamine C. Deze vitamine zorgt er voor dat je weerstand verhoogd wordt en je dus minder bevattelijk bent voor virussen zoals verkoudheid en griep. Mineralen. Mineralen heeft je lichaam nodig om organen op te bouwen en bepaalde processen in werking te houden. In groente en fruit zitten vooral ijzer en nitraat. IJzer heeft je lichaam nodig, nitraat juist niet. IJzer In rode bloedcellen zit ijzer. IJzer zorgt er voor dat de zuurstof uit je longen aan de rode bloedcellen gaan zitten. De rode bloedcellen vervoeren de zuurstof door je hele lichaam naar alle cellen toe. Als je te weinig ijzer eet, vervoeren je bloedcellen te weinig zuurstof en wordt je sneller moe. IJzer wordt vooral uit je eten opgenomen als je ook voldoende vitamine C eet. Het is dus belangrijk om ijzer en vitamine C tegelijk te eten. Vitaminen en mineralen. Noem een mineraal? Vak graanproducten, brood en aardappelen Pagina 4

6 Brood en aardappelen staan in vak 2 van de Schijf van Vijf. In vak 2 staan de voedingsmiddelen met zetmeel en voedingsvezels. In alle voedingsmiddelen van vak 2 zit veel zetmeel. Zetmeel is een koolhydraat en zit vooral in: -brood en graanproducten zoals rijst, bloem, pasta,muesli en pap. -peulvruchten zoals erwten, bonen en linzen - aardappelen Zetmeel is een voedingsstof die veel energie levert. De voedingsmiddelen uit vak 2 zorgen er voor dat je een vol gevoel krijgt als je ze eet. Je neemt minder snel een tussendoortje als je brood eet als ontbijt. Na een warme maaltijd met aardappelen of pasta ga je minder snel snoepen. De voedingsstoffen van vak 2 zijn: 1. - het koolhydraat zetmeel 2. - vitaminen 3. - voedingsvezels 4. - mineralen Brood, graanproducten, aardappelen Welke voedingstoffen zitten er in deze producten? a. Alleen zetmeel b. Zetmeel, vitaminen, voedingsvezels en mineralen c. Vitaminen, voedingsvezels en mineralen d. Vitaminen, vetten en eiwitten Brood, graanproducten en aardappelen. Waarom zijn voedingsvezels goed voor je? a. Zorgen voor een betere werking van de darmen. b. Maakt de ontlasting zacht. c. Geven een vol gevoel, je krijgt minder snel trek. d. Alle drie. Vak zuivel, noten, vis, vlees, ei en peulvruchten In vak 3 van de Schijf van Vijf staan vlees, zuivel (melk en kaas), kip, vis, eieren, tofoe en tempé (gemaakt van soja bonen). De voedingsstoffen zijn: 1. -eiwit, 2. - de mineralen ijzer en calcium (kalk), 3. - vitamine D 4. - verzadigde vetten. Pagina 5

7 Eiwitten zorgen voor de opbouw en herstel van de lichaamscellen. Voor kinderen zijn eiwitten dus heel belangrijk omdat ze nog in de groei zijn. Alle cellen van het lichaam worden opgebouwd met eiwitten, ook de hersencellen! Als er een wond ontstaat in een lichaam zorgen de eiwitten er voor dat de wond weer geneest. Kalk / Calcium Kalk is net als ijzer een mineraal. Kalk wordt ook wel calcium genoemd. Calcium is nodig voor de opbouw en het onderhoud van de botten en het gebit. Calcium zit in melk, melkproducten, kaas, groente, noten en peulvruchten. Als je helemaal geen zuivelproducten eet of drinkt is de kans op te weinig calcium groot. Vitamine D Vitamine D is nodig om calcium uit de voeding in het lichaam op te nemen. Zonlicht is de belangrijkste bron van vitamine D. Het lichaam kan door zonlicht in de huid vitamine D zelf aanmaken. Vitamine D zit ook in vette vis, vlees en eieren. Vitamine D wordt toegevoegd aan halvarine, margarine en bak- en braadproducten. Verzadigde vetten. In alle dierlijke producten zoals vlees, melk en kaas zitten veel verzadigde vetten. Verzadigde vetten zijn niet goed voor hart en bloedvaten. Verzadigd is Verkeerd. Vitamine D Waar kun je vitamine D nog meer uithalen behalve uit voeding a. Beweging b. Zonlicht c. Frisse lucht d. Regen Voedingsstoffen Welke voedingsstoffen zitten in dit vak? a. Eiwitten b. Mineralen c. Vitamine D d. Verzadigde vetten Vak smeer en bereidingsvetten: In vak 4 van de Schijf van Vijf staan margarine, halvarine en alle eetbare olie producten. De voedingsstof is voornamelijk vetten. Vetten om in te bakken, vetten voor op je brood, vetten in sauzen, noten en zoutjes. In vetten zitten de belangrijke vitaminen A, D en E opgelost. Vet levert ook veel energie. Pagina 6

8 Drie soorten vet. Er zijn drie soorten vet. Er is gezond en minder gezond vet. Verzadigd vet = Verkeerd Onverzadigd vet = Oké en gezond. TranSvet = Slecht Verzadigd vet zit vooral in dierlijke producten zoals vlees melk en kaas. Verzadigd vet vergroot de kans op hart en vaatziekten. Maar kant en klare producten die je in de supermarkt koopt: koek, gebak, snacks en zoutjes, chocolade, bevatten ook veel verzadigd vet. Margarine in een pakje wordt vaak gemaakt van plantaardig vet maar de margarine bevat toch veel verzadigd vet. Dat komt omdat er vet verharder in zit. Verzadigd vet is ook vaak verborgen in voedingsmiddelen. Dat betekend dat je niet aan de buitenkant kan zien of er vet in het voedingsmiddel zit. Voorbeelden hiervan zijn kaas en worst. Onverzadigd vet verminderd de kans op hart en vaat ziekten. Onverzadigd vet zit vooral in plantaardige producten en in vette vis. Vloeibare margarine in een fles, halvarine en plantaardige olie bevatten meer onverzadigde vetten dan verzadigde vetten. Transvetten zijn nog Slechter dan verzadigde vetten. Transvet zit vaak in koek, gebak, bladerdeegproducten zo als croissants en saucijzenbroodjes. Meestal staat dit niet op het etiket van een voedingsmiddel. Verzadigde vetten Waarom zijn verzadigde vetten slecht voor je? Verzadigde vetten Waar zitten verzadigde vetten in? a. Kant en klare producten, koekjes, snacks, zoutjes, chocolade b. Kaas, groente en fruit. c. Olijven, avocado, kappertjes, koffie Dranken. Klik op onderstaande link. kn.nu/ww (voedingscentrum.nl) Vak dranken Pagina 7

9 Dranken Welke dranken tellen niet mee in de schijf van vijf? Recept Je gaat straks het recept alleen koken. In het recept staan de ingediëntenlijst voor 2 personen. Ingrediënten ½ kleine prei ½ courgette ½ gele paprika 2 worteltjes 4 kerstomaatjes 4 el kruiden roomkaas 50 gr verse sperziebonen 2 teentjes knoflook 80 gr diepvries doperwtjes 100 g penne zout en peper 2 el fijngehakte peterselie 2 el olijfolie Bereidingswijze: 1. Kook een halve pan water met wat zout, als het water kookt de penne 15 minuten koken. 2. Was alle groenten onder de stromende koude kraan. 3. Snijdt de courgettes, worteltjes en paprika in blokjes. 4. Snijdt de sperziebonen in stukjes en de prei in dunne ringen. Was de prei goed in een vergiet onder een stromende kraan. 5.Snijdt de kerstomaatjes in vieren. Hak de knoflook fijn. 6. Verhit de olijfolie in een wokpan en fruit de knoflook op een laag vuur zachtjes aan. 7. Schep de courgette, wortel, paprika, sperziebonen en prei erdoor en roerbak 3 minuten op hoog vuur. 8.Voeg de doperwtjes toe en laat de groenten op zacht vuur in ca. 10 minuten gaar worden. Pas op dat het niet aanbrandt, zo nu en dan roeren. 9. Giet de penne af. 10 Schep de penne bij de groenten in de pan. 11. Schep de fijngehakte peterselie er doorheen. 12. Warm het geheel nog even door en voeg zout en peper naar smaak toe. 13. Roer de roomkaas met kruiden en de tomaatjes er door heen. 14. Schep de pasta in een glazen schaal en strooi er wat Parmezaanse kaas over. Bekijk nu het instructiefilmpje. Straks als je gaat koken kun je dit goed gebruiken bij het snijden van de courgette. Pagina 8

10 Instructie filmpje brunoise kn.nu/ww.d (youtube.com) Instructiefilmpje Brunoise Wat is brunoise? Wat is brunoise? a. Het in kleine stukjes fruiten van een wortel. b. Het in grote stukken snijden van groente. c. Het in kleine blokjes snijden van groente d. Het in kleine stukjes snijden van aardappelen Hoeveel ingedriënten voor 4 personen Het recept is voor 2 personen. Hoeveel ingrediënten heb je nodig als je voor 4 persoon kookt? Ingrediënten ½ kleine prei ½ courgette ½ gele paprika 2 worteltjes 4 kerstomaatjes 4 el kruiden room kaas 50 ge verse sperziebonen 1 teentje knoflook 75 gr diepvries doperwtjes 100 g penne zout en peper 2 el fijngehakte peterselie 2 el olijfolie Vul in: Kleine prei Courgette Gele paprika Worteltjes Kerstomaatjes el kruiden roomkaas gram verse sperziebonen teentje knoflook gram diepvries doperwten gram penne el fijngehakte peterselie el olijfolie Toets Toets kn.nu/m49cs Pagina 9

11 Als je klaar bent met de toets klik dan op Bewijs van deelname. Laat dit zien aan je docent. Succes! De regels Midden in de Schijf van Vijf staat een aantal regels. Leg de regels uit door de onderstaande zinnen uit te leggen of de ontbrekende zin in te vullen. Leg uit wat gevarieerd eten betekent: De regels Welke vetten zit in koekjes, chips en snacks, maar ook in dierlijke producten zoals melk, vlees en kaas en moet je niet te veel van eten. De regels Welke 2 dingen moet je doen als je geen overgewicht wilt krijgen. Drie dingen noemen Noem 3 dingen waarom je veel groente fruit en brood moet eten? Veilig eten Welke drie dingen horen bij veilig eten en wat is de juiste volgorde? a. alles eerst goed schoonmaken, daarna opeten en daarna weer goed schoonmaken b. de voedingsmiddelen goed bewaren, schoonmaken, op de juiste manier bereiden c. voedingsmiddelen bewaren, alle netjes neerleggen, lekker gaan koken Waar of niet waar? Is de volgende bewering waar of niet waar? Vul in: Waar of niet waar. Door het eten van fruit blijf je fit. Waar of niet waar? Is de volgende bewering waar of niet waar? Vul in: Waar of niet waar. Door het eten van veel groente wordt je minder snel ziek. Waar of niet waar? Vul in waar of niet waar? Je kan veel groeten en fruit eten zonder dik te worden. Pagina 10

12 Vul in waar of niet waar? Nitraat en ijzer zijn mineralen. Waar of niet waar? Vul in waar of niet waar. IJzer heb je nodig voor het vervoer van zuurstof in je bloed. Waar of niet waar? Drie van de vijf zinnen zijn waar. Welke zijn dat? a. Zetmeel is geen koolhydraat. b. Koolhydraten leveren energie. c. Zetmeel zorgt voor een vol gevoel. d. Pasta is geen peulvrucht. e. In aardappelen zitten geen vitaminen. Sleep de juiste namen bij de pasta soorten. Pagina 11

13 Beschikbare keuzes: Mie nestje, Noodles, Penne, Mihoen Verzadigd of onverzadigd Welke vetten zijn goed voor je hart- en bloedvaten? Vul in verzadigd of onverzadigd? Plantaardige- of dierlijke proucten? Waar zitten vooral onverzadigde vetten in? In plantaardige of dierlijke producten, vul in producten. Pagina 12

14 Waar of niet waar? Welke bewering is waar? a. Kaas bevat veel verzadigd vet. b kaas is minder vet dan 20+ kaas. c. Volle melk bevat minder vet dan halfvolle melk. Kip of vis. Kip of vis zijn erg gevoelig voor besmetting met salmonellabacterie. Vis of sojaproducten In vis of sojaproducten zitten speciale vetten die beschermen tegen aandoeningen van hart en bloedvaten. Waar of niet waar Welke 3 van de volgende beweringen zijn waar? a. Onverzadigde vetten zijn verkeerd. b. In plantaardige oliën zitten onverzadigde vetten. c. In pinda s zitten weinig vet. d. In olie zit minder vet dan in margarine. e. In halvarine zitten minder vetten dan in margarine. f. In een potje tomatensaus zitten veel verzadigde vetten Welke groente is dit Pagina 13

15 Beschikbare keuzes: peterselie, courgette, erwten, aubergine, prei Pagina 14

16 Antwoorden Wat wist je nog niet? Welke dingen heb je gezien in het filmpje over de schijf van vijf die je nog niet wist? Wist je alles al? Welke dingen wist je dan al? Eigen antwoord van de leerling. Ieder antwoord is goed. Groente en fruit Welke 4 voedingsstoffen zitten er in groente en fruit? Vezels, vitamines, mineralen, antioxidanten. Groente en fruit Welke vitamine komt veel voor in groente en fruit? 1. Vitamine A 2. Vitamine B 3. Vitamine C 4. Vitamine D Vitaminen en mineralen. Noem een mineraal? ijzer Brood, graanproducten, aardappelen Welke voedingstoffen zitten er in deze producten? 1. Alleen zetmeel 2. Zetmeel, vitaminen, voedingsvezels en mineralen 3. Vitaminen, voedingsvezels en mineralen 4. Vitaminen, vetten en eiwitten Brood, graanproducten en aardappelen. Waarom zijn voedingsvezels goed voor je? 1. Zorgen voor een betere werking van de darmen. 2. Maakt de ontlasting zacht. 3. Geven een vol gevoel, je krijgt minder snel trek. 4. Alle drie. Vitamine D Waar kun je vitamine D nog meer uithalen behalve uit voeding 1. Beweging 2. Zonlicht 3. Frisse lucht Pagina 15

17 4. Regen Voedingsstoffen Welke voedingsstoffen zitten in dit vak? 1. Eiwitten 2. Mineralen 3. Vitamine D 4. Verzadigde vetten Verzadigde vetten Waarom zijn verzadigde vetten slecht voor je? Het vergroot de kans op hart- en vaatziekten. Verzadigde vetten Waar zitten verzadigde vetten in? 1. Kant en klare producten, koekjes, snacks, zoutjes, chocolade 2. Kaas, groente en fruit. 3. Olijven, avocado, kappertjes, koffie Dranken Welke dranken tellen niet mee in de schijf van vijf? Dranken met suiker, zoals vruchtensap, groentesap, frisdrank, siroop, diksap, gezoete zuiveldrank, sportdrank en energiedrank. - Light-frisdrank -Dranken met alcohol - Kookkoffie, koffie uit een cafetière Wat is brunoise? Wat is brunoise? 1. Het in kleine stukjes fruiten van een wortel. 2. Het in grote stukken snijden van groente. 3. Het in kleine blokjes snijden van groente 4. Het in kleine stukjes snijden van aardappelen Hoeveel ingedriënten voor 4 personen Het recept is voor 2 personen. Hoeveel ingrediënten heb je nodig als je voor 4 persoon kookt? Pagina 16

18 Ingrediënten ½ kleine prei ½ courgette ½ gele paprika 2 worteltjes 4 kerstomaatjes 4 el kruiden room kaas 50 ge verse sperziebonen 1 teentje knoflook 75 gr diepvries doperwtjes 100 g penne zout en peper 2 el fijngehakte peterselie 2 el olijfolie Vul in: Kleine prei Courgette Gele paprika Worteltjes Kerstomaatjes el kruiden roomkaas gram verse sperziebonen teentje knoflook gram diepvries doperwten gram penne el fijngehakte peterselie el olijfolie Juist antwoord: Pagina 17

19 Het recept is voor 2 personen. Hoeveel ingrediënten heb je nodig als je voor 4 persoon kookt? Ingrediënten ½ kleine prei ½ courgette ½ gele paprika 2 worteltjes 4 kerstomaatjes 4 el kruiden room kaas 50 ge verse sperziebonen 1 teentje knoflook 75 gr diepvries doperwtjes 100 g penne zout en peper 2 el fijngehakte peterselie 2 el olijfolie Vul in: 1Kleine prei 1Courgette 1Gele paprika 4Worteltjes 8Kerstomaatjes 8el kruiden roomkaas 100gram verse sperziebonen 2teentje knoflook 150 gram diepvries doperwten 200 gram penne 4 el fijngehakte peterselie 4 el olijfolie Pagina 18

20 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur Johanna Wegter Laatst gewijzigd 03 July 2016 om 12:33 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau VMBO gemengde leerweg, 2; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 2; VMBO gemengde leerweg, 3; VMBO theoretische leerweg, 4; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 2; VMBO theoretische leerweg, 3; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 3; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 3; Leerinhoud en Zorg en welzijn breed; doelen Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 2 uur en 0 minuten Trefwoorden dieetleer, schijf van vijf Bronnen Bron Wat is gezond eten? Instructie filmpje brunoise Type Link Link Link Pagina 19