Informatieblad. Veelgestelde vragen over de veranderingen in de Wet werk en bijstand per 1 januari 2012

Transcriptie

1 Informatieblad Veelgestelde vragen over de veranderingen in de Wet werk en bijstand per 1 januari 2012 De informatie in deze uitgave is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. U kunt aan deze informatie echter geen rechten ontlenen. Versie: 1 februari 2012.

2 Veelgestelde vragen over de veranderingen in de Wet werk en bijstand per 1 januari 2012 De Wet werk en bijstand gaat veranderen De Wet werk en bijstand (WWB) is aangepast per 1 januari De bijstand is bedoeld als laatste vangnet. Voordat iemand een beroep op de bijstand kan doen, moet hij eerst zijn eigen geld gebruiken om van te leven. Dit kan inkomen zijn, zoals loon of een uitkering, maar ook vermogen, zoals spaargeld. De bijstand voor gezinnen is aangepast. Ouders en inwonende (stief-/aangetrouwde) kinderen krijgen straks gezamenlijk één uitkering. Bij het aanvragen van een uitkering kijkt de bijstandswet voortaan zowel naar de inkomsten en het vermogen van de ouders, als van inwonende meerderjarige kinderen. Het gaat dus om het hele huishoudinkomen. De financiële gevolgen kunnen erg groot zijn. De huishoudinkomenstoets heeft onder andere de volgende gevolgen: * inkomen en vermogen van alle gezinsleden tellen mee voor de bepaling van het recht op bijstand * het gezin krijgt samen een bijstandsuitkering * gezinsleden moeten samen bijstand aanvragen * als één gezinslid zich niet aan de afspraken houdt, dan heeft dit gevolgen voor de uitkering van alle gezinsleden De huishoudinkomenstoets kan ook gevolgen hebben voor de bijzondere bijstand. Wat gaat er veranderen? Vanaf 1 januari 2012 zijn de regels voor het recht op bijstand aangescherpt. Meerderjarige kinderen die bij hun ouders wonen krijgen geen eigen bijstandsuitkering meer. Zij kunnen alleen samen met hun ouders bijstand aanvragen. Er bestaat pas recht op bijstand als het inkomen van alle gezinsleden samen lager is dan de bijstandsnorm voor gezinnen en er niet al teveel waardevolle bezittingen zijn. Dit noemt men de huishoudinkomenstoets. Gezinsleden die in 1 huis wonen, krijgen dus samen 1 bijstandsuitkering. Het is daarom erg belangrijk om te weten wanneer de bijstandswet 2 of meer mensen als een gezin beschouwt. Er zijn namelijk diverse uitzonderingen, bijvoorbeeld voor verzorgingsbehoevenden en studerenden. Wanneer gaat deze verandering in? Had u op 31 december 2011 als gezin al een of meer bijstandsuitkeringen? U blijft tot uiterlijk 1 juli 2012 uw uitkering(en) behouden zoals die is/zijn. Per 1 juli 2012 wordt uw uitkering - als dat nodig is - aangepast aan de nieuwe gezinsregels en de huishoudinkomenstoets. Dit noemen we het overgangsrecht. De gemeente heeft eerst nog maximaal 6 maanden de tijd om een onderzoek te doen naar de gevolgen van de huishoudinkomenstoets voor iedereen met een lopende bijstandsuitkering. Voor alle nieuwe aanvragen voor een bijstandsuitkering die ingaan op of na 1 januari 2012 gelden al wel direct de nieuwe regels. Veelgestelde vragen WWB 2012 pagina 2

3 Ik heb nu een bijstandsuitkering van de gemeente Smallingerland of Opsterland. Wanneer kan ik een onderzoek verwachten? Als deze wijzigingen gevolgen hebben voor uw persoonlijke situatie, nemen wij contact met u op. Vanaf 1 april 2012 zullen wij mensen gaan uitnodigen om de gevolgen voor hun persoonlijke situatie te bespreken. Omdat het om veel gesprekken gaat, kan het zijn dat u niet direct in de maand april een uitnodiging voor een gesprek ontvangt, maar wij zullen er alles aan doen om u zo snel mogelijk duidelijkheid te geven over hoe uw uitkering er vanaf 1 juli 2012 uit gaat zien. Hoe hoog is de uitkering? De bijstandsuitkering voor een gezin is per 1 januari 2012 maximaal: 1.336,42. De hoogte van de bijstandsuitkering is niet afhankelijk van de grootte van een gezin. Grote gezinnen krijgen evenveel als kleine gezinnen. Volgens de Tweede Kamer kan dit soms tot problemen leiden. Zij hebben de regering daarom gevraagd om voor gezinnen met 3 of meer volwassenen iets extra's te regelen via de bijzondere bijstand. Momenteel bekijkt de regering hoe ze aan dit verzoek kan voldoen. De gemeente kan en mag hier nu nog niets in betekenen. Wie behoren tot het gezin? Een gezin bestaat uit minimaal 2 personen die samen een woning delen. Zij moeten elkaars echtgenoot/partner of ouder (vader en/of moeder) en meerderjarig kind zijn. De overige mensen met wie zij de woning delen behoren tot het gezin als zij echtgenoot/partner, ouder of kind van een ander gezinslid zijn. Ook mensen die zijn uitgesloten van het recht op bijstand kunnen gezinslid zijn. De volgende personen behoren niet tot het gezin: * Mensen van 18 jaar of ouder met een AWBZ-indicatie voor minimaal 10 uur zorg per week en die daarnaast 10 uren (mantel)zorg van een inwonend meerderjarig kind of inwonende ouder krijgen zonder dat ze voor die uren een persoonsgebonden budget of professionele zorg ontvangen. De mensen die gebruik willen maken van deze uitzondering kunnen een verzoek indienen bij de gemeente. * een meerderjarig kind dat studeert of een opleiding volgt, en aanspraak kan maken op de Wet studiefinanciering of een tegemoetkoming onderwijsbijdrage (Wtos), en die daarbij minder dan 1.059,49 per maand aan inkomsten heeft (studiefinanciering telt hier ook mee als inkomsten). * Mensen die geen echtgenoot/partner, ouder of kind zijn van iemand met wie zij een woning delen. Voorbeelden: Een persoon van 24 jaar ontvangt een bijstandsuitkering en woont bij zijn ouders in. Zijn ouders hebben een gezamenlijk inkomen van 2.000,- per maand omdat zij bijvoorbeeld allebei werken. In deze situatie kan de 24-jarige geen beroep doen op een bijstandsuitkering, het gezinsinkomen is hoger dan de bijstandsnorm. Ouders hebben samen een bijstandsuitkering en hun zoon van 30 woont bij hun in. Hun zoon verdient ongeveer 1.500,- per maand. In deze situatie kunnen de ouders geen beroep meer doen op een bijstandsuitkering, het gezinsinkomen is hoger dan de bijstandsnorm. Veelgestelde vragen WWB 2012 pagina 3

4 Vader woont op 1 adres met zijn meerderjarige zoon. Vader heeft een inkomen uit AOW en een pensioen (samen 1400,- per maand). De zoon heeft een bijstandsuitkering. De vader is hulpbehoevend en heeft een AWBZ-indicatie voor 12 uur zorg per week. Daarnaast verleent de zoon 10 uur per week mantelzorg. Normaal gesproken zou de zoon geen bijstandsuitkering meer kunnen ontvangen. Maar omdat er mogelijk sprake is van een uitzondering in verband met mantelzorg, kan de zoon aan de gemeente vragen om hem als alleenstaande te beschouwen, gelet op de zorg voor zijn vader. Het meerderjarig kind heeft als alleenstaande een bijstandsuitkering en woont in bij zijn ouders die ook een bijstandsuitkering (als echtpaar) hebben. Zij hebben voortaan samen recht op één bijstandsuitkering, ter hoogte van de gezinsnorm. Wie is er precies een meerderjarig kind? Meerderjarige kinderen die bij hun (stief)ouders wonen behoren tot het gezin van die ouders. Dit heeft grote gevolgen. Meerderjarige kinderen hebben namelijk geen zelfstandig recht op bijstand. Ze moeten samen met hun ouders bijstand aanvragen en bij de bepaling van het recht op en de hoogte van die bijstand tellen de inkomens en vermogens van alle gezinsleden mee. Heeft het thuiswonend meerderjarig kind een baan dan krijgen de ouders mogelijk geen bijstand meer. Voor bepaalde groepen thuiswonende studerende kinderen geldt een uitzondering (zie eerder de uitzonderingen). De volgende personen zijn volgens de WWB meerderjarige kinderen: 1. het eigen kind van 18 jaar of ouder; 2. het stiefkind van 18 jaar of ouder; 3. de echtgenoot/partner van een eigen kind van 18 jaar of ouder; 4. de echtgenoot/partner van een stiefkind van 18 jaar of ouder; 5. een meerderjarig kind van de onder punt 1 t/m 4 genoemde personen. Is er ook een uitzondering voor het gezinsinkomen? Ja. Als er sprake is van een uitkering op grond van de Wet Wajong (Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten) dan telt dit inkomen soms niet mee bij het gezinsinkomen. Een Wajonguitkering telt niet mee als er in het gezin of bij de alleenstaande ouder ook een of meerdere meerderjarige kinderen wonen. De Wajonguitkering zal dan niet gekort worden op de bijstandsuitkering. In alle andere gevallen telt een Wajonguitkering wel mee in het gezinsinkomen en wordt dan wel gekort op de bijstandsuitkering. LET OP: Als de uitzondering geldt, behoort de Wajonger nog steeds tot het gezin. Alleen wordt zijn Wajong-uitkering niet gekort op de bijstand van het gezin. Zijn bezittingen tellen echter wel mee voor het recht op bijstand van de overige gezinsleden. Ook moeten de anderen de aanvraag om bijstand samen met hem indienen. Voorbeeld Kind van 30 heeft een Wajonguitkering en woont in bij zijn ouders. Zijn ouders ontvangen een bijstandsuitkering. De Wajong-uitkering wordt niet gekort op de uitkering van de ouders, beiden houden de uitkering die ze al hadden. Heeft het kind naast de inkomsten uit Wajong-uitkering nog andere inkomsten, dan worden deze inkomsten wél gekort op de uitkering van de ouders. Veelgestelde vragen WWB 2012 pagina 4

5 Hoe vragen wij als gezin samen een uitkering aan? Meerderjarige gezinsleden moeten de bijstand samen aanvragen. Het is ook mogelijk dat een van hen de bijstand aanvraagt met schriftelijke toestemming van de ander(en). Voor jongeren van 18 tot 27 jaar die bijstand aanvragen gelden soms strengere regels. Zo kunnen zij pas 4 weken nadat ze zich bij het Werkplein hebben gemeld een aanvraag om bijstand indienen. In die 4 weken moeten ze onder andere uitzoeken of het mogelijk is om weer terug naar school te gaan of om aan het werk te gaan. Voor gezinnen waartoe zowel personen van 27 jaar of ouder als jongeren van 18 tot 27 jaar behoren geldt de wachttijd van 4 weken niet. Het gezin kan meteen een aanvraag om bijstand indienen. Wel moeten de jongeren in het gezin de eerste 4 weken onderzoeken of het mogelijk is om weer terug naar school te gaan. De gemeente controleert dit en verlaagt de uitkering van het gezin als de jongeren dit onvoldoende hebben gedaan. Hoe zit het met de verplichtingen verbonden aan de uitkering? Alle meerderjarige gezinsleden die recht op bijstand hebben, moeten zich houden aan de verplichtingen die de gemeente aan de bijstand verbindt. De belangrijkste zijn de plicht om alle van belang zijnde inlichtingen te geven en de plicht om er alles aan doen om weer aan het werk te komen. Als een van de meerderjarige gezinsleden zich niet aan de verplichtingen houdt, bijvoorbeeld door niet te solliciteren, moet de gemeente de bijstandsuitkering van het hele gezin tijdelijk verlagen. Het feit dat de reden hiervoor buiten de schuld van de andere gezinsleden ligt, doet hier niet aan af. Hoe gaat het met de uitbetaling van de bijstandsuitkering? Vanaf 2012 betaalt de gemeente de bijstand in gelijke delen uit aan ieder van de meerderjarige gezinsleden met recht op bijstand. Zij kunnen echter wel samen verzoeken om de bijstand maar aan een van hen uit te betalen. Ook echtgenoten/partners die tot een gezin behoren kunnen de gemeente vragen om hun delen aan een van beide uit te betalen. Ik heb nu een bijstandsuitkering, hoe weet ik zeker of er iets voor mij verandert? De gemeente zal begin februari 2012 aan alle cliënten een brief sturen om hun te informeren over de veranderingen in de bijstandswet. Aan de hand van deze informatie kunt u een inschatting maken of de huishoudtoets gevolgen heeft voor uw uitkering. Twijfelt u en/of wilt u meer weten, dan kunt u contact opnemen met uw contactpersoon op de afdeling Sociale Zaken tijdens het telefonisch spreekuur. Vanaf 1 april 2012 zal de gemeente cliënten die te maken krijgen met de huishoudtoets gaan uitnodigen om de gevolgen voor hun persoonlijke situatie te bespreken. Omdat het om veel gesprekken gaat, kan het zijn dat u niet direct in de maand april een uitnodiging voor een gesprek ontvangt, maar de gemeente zal er alles aan doen om u zo snel mogelijk duidelijkheid te geven over hoe uw uitkering er vanaf 1 juli 2012 uit gaat zien. Tot die tijd kunt u aan de hand van deze en andere algemene informatie een inschatting maken van de mogelijke veranderingen in uw persoonlijke situatie. En altijd blijft de verplichting bestaan om uit eigen beweging alle wijzigingen en bijzonderheden aan de gemeente door te geven die belangrijk zijn voor het recht op uw uitkering. Veelgestelde vragen WWB 2012 pagina 5

6 Wat gaat er verder nog wijzigen? We noemen hier nog vijf grote wijzigingen: 1) De Wet investeren in jongeren verdwijnt en er komt een zoekplicht voor jongeren tot 27 jaar De huidige Wet Investeren in Jongeren (WIJ) verdwijnt. Jongeren tot 27 jaar vallen met ingang van 1 januari 2012 onder de WWB. Als u nu een WIJ-uitkering ontvangt, gaat deze automatisch over in een WWB-uitkering. Vanaf 2012 geldt voor nieuwe instromers de baanzoekplicht. Dit betekent dat jongeren die een uitkering aanvragen, de eerste vier weken zelf actief op zoek moeten naar werk en/of een opleiding. 2) Scholingsplicht alleenstaande ouders met kinderen tot 5 jaar Alleenstaande ouders met kinderen tot 5 jaar die een WWB-, IOAW- of een IOAZ-uitkering ontvangen en vrijstelling van de arbeidsverplichting hebben, krijgen een scholingsplicht. Het is de bedoeling dat u hierdoor uw kansen op werk behoudt of vergroot. De ontheffing geldt voor maximaal vijf jaar en wordt maar één keer aan u verleend. De gemeente maakt met u een plan van aanpak, waarin staat wat de activiteiten en verplichtingen zijn. Als dit voor u geldt, wordt u uiterlijk 1 juli 2012 uitgenodigd voor een gesprek om u te informeren over de gevolgen van deze maatregelen. 3) Tegenprestatie voor een uitkering Gemeenten mogen een tegenprestatie vragen van mensen die een uitkering ontvangen op grond van de WWB, IOAW of IOAZ. Deze tegenprestatie bestaat uit werkzaamheden die nuttig zijn voor de samenleving. In de loop van 2013 wordt duidelijk op welke wijze onze gemeente daar invulling aan geeft. 4) Minder lang op vakantie met behoud van uitkering Heeft u een WWB-, IOAW- of IOAZ-uitkering en bent u jonger dan 65 jaar? Dan mag u in 2012 maximaal vier weken per kalenderjaar op vakantie. Het maakt niet meer uit of u van de gemeente wel of niet op zoek moet naar werk. Uw vakantie mag uw re-integratietraject niet verstoren. Let op, u mag deze periode niet zo plannen dat u in twee opvolgende kalenderjaren een aaneengesloten periode van langer dan 4 weken op vakantie bent. U moet uw vakantie altijd ruim van tevoren melden bij de gemeente. Dit voorkomt vervelende situaties tijdens of na uw vakantie. 5) Voor alleenstaande ouders met kinderen tot 5 jaar worden bepaalde heffingskortingen niet langer vrijgelaten Dit zijn de aanvullende alleenstaande ouderkorting en de inkomensafhankelijke combinatiekorting. Als u op 31 december 2011 inkomsten uit werk heeft, dan worden de heffingskortingen tot 1 maart 2012 niet in mindering gebracht op uw uitkering. Vanaf 1 maart 2012 wel. De gemeente heeft hierin geen keuze, dit is besloten door de regering. De mensen die dit betreft zullen begin februari 2012 apart persoonlijk bericht krijgen van de gemeente. Veelgestelde vragen WWB 2012 pagina 6

7 Geldt de huishoudtoets ook voor mensen met een IOAW, IOAZ of BBZ-uitkering? Nee, niet direct. De wijzigingen gelden alleen voor mensen met een WWB of WIJ-uitkering. Maar als bijvoorbeeld een echtpaar een IOAW-uitkering heeft met een inwonend kind met een WWB-uitkering, dan zal dit kind zijn WWB-uitkering per 1 juli 2012 kunnen kwijtraken. Hoe zit het met de bijzondere bijstand, verandert daar ook iets? Ja. De huishoudinkomentoets heeft namelijk ook invloed op het recht op bijzondere bijstand. Voortaan zal ook bij aanvragen bijzondere bijstand gekeken worden naar het inkomen en vermogen van alle gezinsleden. Is het inkomen van het gezin te hoog, dan bestaat er geen recht meer op bijzondere bijstand. Voor mensen die vallen onder het overgangsrecht, zal dit vanaf 1 juli 2012 gaan gelden en voor alle nieuwe cliënten vanaf 1 januari Is de gemeente klaar voor al deze wijzigingen? Ja, de gemeente heeft veel werk aan al deze wijzigingen, maar is klaar voor de nieuwe situatie. Wel kan het zo zijn dat een formulier of brief nog niet is aangepast aan de wetswijziging, die pas op 20 december 2011 definitief is aangenomen. Daar is de gemeente nu druk mee bezig. Omdat er heel veel varianten en uitzonderingen zijn op de definitie van een gezin kan het ook voorkomen dat wij nog niet op alle vragen direct een antwoord hebben. Dan zullen wij u dat laten weten en het antwoord gaan uitzoeken. Ik heb nog vragen, waar kan ik die stellen? Kijk op voor alle rechten en plichten die horen bij een bijstandsuitkering. Hier kunt u ook meer lezen over het gezinsinkomen en alle andere veranderingen in de bijstand met ingang van 1 januari De afdeling Sociale Zaken heeft een telefonisch spreekuur, elke werkdag van uur tot uur. Als u een bijstandsuitkering heeft, dan kunt u tijdens dit spreekuur contact opnemen met uw contactpersoon. Hebt u nog geen contactpersoon, dan kunt u ook contact opnemen met de afdeling Sociale Zaken tijdens dit telefonisch spreekuur. Het telefoonnummer is: De informatie in deze uitgave is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. U kunt aan deze informatie echter geen rechten ontlenen. Versie: 1 februari Deze veelgestelde vragen kunnen worden bijgewerkt. Veelgestelde vragen WWB 2012 pagina 7