5. Versnellingen. 5.1 Voorderailleur. Klemtype (standaard)

Transcriptie

1 5. Versnellingen 5.1 Voorderailleur Klemtype (standaard) De voorderailleur moet eerst goed worden uitgelijnd. De voorderailleur kan worden aangepast qua hoogte en qua hoek ten opzichte van het kettingblad (draaien). Dan moet de klem iets worden losgemaakt. De voorderailleur moet zo worden uitgelijnd, dat de buitenste kettinggeleideplaat naar boven toe een afstand van 1-3 mm ten opzichte van het grote kettingblad heeft. Als de hoogte goed is ingesteld, moet de hoek worden ingesteld. De buitenste kettinggeleideplaat moet dan zo worden uitgelijnd, dat het parallel ten opzichte van de ketting loopt, als de ketting voor om het grote kettingblad en achter om het kleine kettingwiel ligt. De klembout (aanhaalmoment 5-7 Nm) van de klem kan nu weer worden aangetrokken. Nadat de voorderailleur correct is uitgelijnd, moet het zwenkbereik worden ingesteld. Met de begrenzingsschroeven kan de voorderailleur naar buiten en naar binnen toe worden begrensd. Het verdient aanbeveling om met de binnenste begrenzing te beginnen. Schakel in de kleinste versnelling (voor klein, achter groot) en stel dan de binnenste kettinggeleideplaat in op een afstand van 0,5 tot 1 mm ten opzichte van de ketting. Indien noodzakelijk kan nu de grove instelling van de kabelspanning worden uitgevoerd, de derailleurkabel mag niet worden belast, maar ook niet te losjes zijn ingesteld. Als een van beide het geval is, moet de klembout voor de derailleurkabel (aanhaalmoment 5-7 Nm) worden losgedraaid en moet de derailleurkabel onder de juiste spanning opnieuw worden bevestigd. Als de derailleurkabel onder spanning heeft gestaan, moet de begrenzing van de voorderailleur naar binnen toe nogmaals worden gecontroleerd en eventueel bijgesteld. Nu kan het zwenkbereik van de voorderailleur naar buiten toe worden begrensd. Daarvoor moet in de grootste versnelling worden geschakeld (voor groot, achter klein), de afstand van de buitenste kettinggeleideplaat moet worden teruggebracht tot een afstand van 0,5 tot 1 mm ten opzichte van de ketting. Als de buitenste kettinggeleideplaat niet eens zover naar buiten kan gaan dat deze afstand wordt bereikt, is de begrenzingsschroef te ver aangedraaid of is spanning van de derailleurkabel te laag en moet deze worden gecorrigeerd. Als ook dit alles is ingesteld, kan met de fijnafstelling worden begonnen. Hiervoor moet in stilstand in alle versnellingen worden geschakeld. Hierbij is een tweede persoon zeer handig: deze kan het wiel omhoog houden terwijl u de cranks draait en doorschakelt. Er moet worden gecontroleerd of de voorderailleur in een versnelling in aanraking komt met de kettingbladen. Dit kan de voorderailleur ernstig beschadigen. Bij het terugschakelen moet de ketting altijd snel wisselen naar het kettingblad dat net één slag kleiner is. Als dat niet gebeurt, is de spanning van de derailleurkabel te hoog. Deze moet met de stelschroef op de versteller worden teruggebracht. Als alleen het schakelen naar het kleinste kettingblad niet goed plaatsvindt, is het zwenkbereik te ver begrensd en moet het worden bijgesteld. Bij het schakelen naar het kleinste kettingblad moet de ketting er echter in geen geval vanaf vallen.

2 Als dat wel gebeurt, is het zwenkbereik naar binnen toe nog niet voldoende begrensd en moet het worden bijgesteld. Ook moet de ketting bij het schakelen naar het grote kettingblad niet naar buiten toe van het blad vallen. Als dat wel het geval is, is ook hier het zwenkbereik nog niet goed begrensd en moet het worden bijgesteld. Het middelste kettingblad heeft geen begrenzingsschroeven, alle instellingen hieromtrent kunnen met de kabelspanning worden bijgesteld. Als de schakeling van het kleine naar het middelste kettingblad niet goed verloopt, is de spanning van de derailleurkabel onvoldoende. Als de ketting niet goed van het grote naar het middelste blad loopt, is deze spanning te hoog. Als alles goed functioneert en als ook de achterderailleur en de rest van de fiets goed zijn ingesteld, kunt u beginnen met een voorzichtige proefrit. Hierbij moeten voorzichtig alle versnellingen een voor een worden geprobeerd. Onder belasting kan het schakelen net iets anders verlopen dan onbelast. Daarom moet het nogmaals worden gecontroleerd en eventueel dienovereenkomstig worden gecorrigeerd. Houd er ook rekening mee dat nieuwe derailleurkabels zich eventueel nog moeten zetten en daarom nog eens moeten worden bijgesteld. Dit kan via de stelschroeven voor de kabelspanning op de verstellers worden ingesteld. Als een fiets met 18, 21, 24 of 27 versnellingen wordt aangeboden, moet u deze niet allemaal gebruiken. Over het algemeen moet worden voorkomen dat de ketting gekruist wordt gebruikt, dat wil zeggen, groot kettingblad voor en groot tandwiel achter. Doordat de ketting dan bijzonder schuin loopt, kan deze tegen de voorderailleur schuren, waardoor de ketting sneller slijt. Bij fietsen met 24 of meer versnellingen moeten de grootste en de kleinste kettingbladen niet worden gebruikt. In deze versnellingen is het mogelijk dat de ketting tegen de kettinggeleideplaten loopt. Direct gemonteerde uitvoering (racefiets) De voorderailleur wordt hier niet met een klem op het frame bevestigd, maar op een bevestigingslip die zich op het frame bevindt. Dat verandert echter niets aan de instellingsmogelijkheden, daarom kan het gedeelte "Voorderailleur klemtype" in de handleiding gewoon worden gevolgd. Voor het verzetten van de voorderailleur-positie moet ook hier de bevestigingsschroef (aanhaalmoment 5-7 Nm) worden losgedraaid en na de uitlijning weer overeenkomstig worden aangedraaid. Omdat deze voorderailleur echter vaak uitsluitend wordt gebruikt op racefietsen, moeten de bijzonderheden ervan in acht worden genomen bij gebruik van Dual Control-verstellers, ook wel schakel-/remhendels genoemd. Voor meer informatie kijkt u bij de verstellers onder "Dual Control (racefiets)". 5.2 Schakelmechanisme achter Achterderailleur De achterderailleur hoeft in tegenstelling tot de voorderailleur niet te worden uitgelijnd. Omdat de achterderailleur door zijn positie op de fiets echter met name tijdens het transport kan worden verzet, moet eerst worden gecontroleerd of het zich nog in de juiste positie bevindt. De achterderailleur moet precies verticaal staan, parallel aan de verticale as van de fiets. Als dat niet het geval is, kan men het instellen van de achterderailleur wel vergeten. Neem contact op met de fabrikant of leverancier over hoe nu verder. Bij sommige modellen kan het schakeloog, de bevestiging van de achterderailleur op het frame worden vervangen. Bij fietsen zonder een dergelijk te vervangen schakeloog kan de achterderailleur eventueel worden bijgesteld door een deskundige, raadpleeg uw fabrikant of leverancier voor meer informatie. Als alles in orde is met de achterderailleur kan het zwenkbereik worden ingesteld. Afhankelijk van het type achterderailleur bevinden zich de schroeven hiervoor opzij of achter op de achterderailleur.

3 Er is een schroef waarmee het zwenkbereik naar onderen toe naar het frame wordt begrensd en een bout waarmee het zwenkbereik naar boven toe, naar de spaken wordt begrensd. Juist de begrenzing naar de spaken toe moet zeer zorgvuldig worden ingesteld en regelmatig worden gecontroleerd, omdat het overspringen van de ketting in de spaken vaak zeer zware schade tot gevolg heeft. Als de achterderailleur niet ver genoeg in of uit kan worden bewogen, om midden onder het buitenblad te komen, zijn de begrenzingsschroeven al te ver ingedraaid of eventueel is de spanning van de derailleurkabel te hoog. Om de spanning van de derailleurkabel verder te verminderen, moet eventueel de klemschroef voor de derailleurkabel worden losgedraaid. Als de derailleurkabel te los zit, wordt de klembout (aanhaalmoment 5-7 Nm) weer aangetrokken en moet de begrenzing van het zwenkbereik opnieuw worden gecontroleerd. Als het zwenkbereik correct is ingesteld, staat de geleiderol van de achterderailleur precies midden onder het grootste of kleinste tandwiel. De andere versnellingen worden nu uitsluitend via de spanning van de derailleurkabel ingesteld. Ook hier is een tweede persoon handig die de fiets tijdens het schakelen optilt. Als de achterderailleur niet correct schakelt naar het tandwiel dat één slag groter is, moet de spanning op de derailleurkabel via de stelschroef voor de kabelspanning op de achterderailleur worden verhoogd. Als de achterderailleur niet goed schakelt naar het blad dat een slag kleiner is, moet de spanning overeenkomstig worden verminderd. Er zijn ook enkele achterderailleurs, zogeheten 'reverse-shifting'-derailleurs, waarbij met meer spanning op de derailleurkabel naar een groter tandwiel wordt geschakeld, dan verloopt het instellen omgekeerd. Als u tot nu toe alles goed hebt ingesteld en ook de rest van de fiets goed hebt gemonteerd, kunt u nu aan de eerste proefrit beginnen. Neem de instructies aan het einde van het hoofdstuk "Voorderailleur" in acht. Naafversnellingen Sturmey Archer-versnellingsnaaf, 3 versnellingen De Sturmey Archer-versnellingsnaaf met 3 versnellingen wordt met een schakelketting aan de rechterkant van de naaf ingesteld. Deze instelling kan worden uitgevoerd nadat het achterwiel juist is gemonteerd en de kettingspanning is ingesteld. Raadpleeg hiervoor het hoofdstuk "Ketting/kettingspanning". De instelling wordt in de eerste versnelling uitgevoerd, als de versnellingskabel dus zijn maximale lengte heeft. Nu moet de contramoer op de schakelketting worden losgedraaid en moet de fixeerhuls iets worden losgemaakt. Draai nu cranks enkele omwentelingen naar voren om er zeker van te zijn dat ook in de naaf de eerste versnelling is ingeschakeld.

4 De spanning van de derailleurkabel wordt met de fixeerhuls zo ingesteld dat de derailleurkabel niet doorhangt en de schakelketting meteen reageert op een beweging aan de versteller, maar nog niet wordt aangetrokken. Fixeer vervolgens de fixeerhuls met de contramoer en de versnellingsnaaf is juist ingesteld. Shimano Nexus-versnellingsnaaf voor 3 versnellingen De Shimano Nexus-versnellingsnaaf is via een schakelbox verbonden met de versteller. Deze instelling kan worden uitgevoerd nadat het achterwiel juist is gemonteerd en de kettingspanning is ingesteld. Raadpleeg hiervoor het hoofdstuk "Ketting/kettingspanning". Voordat de schakelbox wordt gemonteerd, moet de schakelstift in de as van de naaf worden geschoven. Vervolgens kan de schakelbox op de wielmoeren worden geplaatst en kunnen de bevestigingsschroeven worden aangedraaid (aanhaalmoment 5-6 Nm). Hiervoor hebt u een steeksleutel nr. 10 of een inbussleutel nr. 5 nodig. Als de schakelbox correct is gemonteerd, kan het versnellingsmechanisme worden geïnstalleerd - schakel daarbij op van de eerste naar de tweede versnelling, dat is zeer belangrijk. Welke versnelling is ingeschakeld, kan op de versteller worden afgelezen. Of het versnellingsmechanisme nauwkeurig is ingeschakeld, kan in het zichtvenster van de schakelbox worden gecontroleerd. De gele markering moet zich in het midden tussen de begrenzingen 1 en 2 bevinden. Als dat niet het geval is, kan dat met behulp van de stelbout worden gecorrigeerd. Draai dan de contramoer met een steeksleutel nr. 10 los en stel de kabelspanning met de stelschroef overeenkomstig in. Als de markering correct is uitgelijnd, kan de contramoer weer worden aangetrokken (aanhaalmoment 5-6 Nm). Ter controle moet u nu enkele keren op- en terugschakelen en vervolgens weer opschakelen naar de tweede versnelling. Draai nu de cranks enkele keren naar voren om er zeker van te zijn dat de versnelling ook is ingeschakeld en controleer de instelling op de schakelbox. 5.3 Verstellers Draaiversteller Met de draaiversteller kan tussen twee versnellingen worden geschakeld door te draaien. Het binnenste deel wordt dan met 1-2 vingers verdraaid. De rechter draaiversteller voor de achterderailleur is daarbij meestal in vaste versnellingen onderverdeeld, bij de linker draaiversteller voor de voorderailleur hoeft dat niet beslist het geval te zijn. Hoe het versnellingsmechanisme reageert op het draaien van de draaiversteller, kan verschillen per draaiversteller, achterderailleur of voorderailleur, dat moet u gewoon uitproberen.

5 Easy Fire / Rapid Fire De Easy Fire- of Rapid Fire-versteller wordt bediend met twee 2 verstellers. Versteller 1 wordt met de wijsvinger bediend, versteller 2 met de duim. Meestal wordt daarbij met de duim naar een groter kettingblad geschakeld en met de wijsvinger naar een kleiner blad. Je Afhankelijk van de uitvoering van een Easy Fire- of Rapid Fire-versteller en achterderailleur c.q. voorderailleur kan dat echter ook andersom zijn. Ook hier geldt weer dat u dat gewoon zelf moet uitproberen. Easy Fire- of Rapid Fire-verstellers worden vaak (zoals afgebeeld) gecombineerd met de remhendel, men spreekt dan van een schakel-/remsysteem. De versteller is echter ook in een bouwvorm zonder remhendel leverbaar. Om de Easy Fire- of Rapid Fire-versteller in de juiste positie te brengen, kan de klembout worden losgedraaid. Als de juiste positie is gevonden, kan de klembout (aanhaalmoment 5-6 Nm) weer worden aangedraaid. Wat de juiste positie is, kunt u nalezen in hoofdstuk 1 "Stuurpen/stuur/balhoofdstel" onder "Stuur". Dual Control-versteller (racefiets) De Dual Control-hendel, hier het model Shimano Sora, is een combinatie tussen versteller en remhendel. De remhendel zelf heeft darbij een dubbelfunctie: als deze naar het stuur toe wordt getrokken, wordt de rem geactiveerd, als de remhendel opzij naar binnen wordt gedrukt, wordt opgeschakeld naar het kettingblad of tandwiel dat één slag groter is. Bij de rechter remhendel bestaat bovendien de mogelijkheid twee versnellingen te schakelen als de remhendel tot aan de aanslag wordt doorgedrukt. Om terug te schakelen naar een kleiner kettingblad of tandwiel bevindt zich binnen op de behuizing nog een kleinere versteller. Als deze wordt ingedrukt, loopt de ketting naar het tandwiel of kettingwiel dat één slag kleiner is. In de linker remhendel zijn tussentrappen voor de voorderailleur aanwezig, als de remhendel of versteller slechts licht wordt gebruikt, wordt er geen complete versnelling geschakeld, dan wordt alleen de positie van de voorderailleur iets gewijzigd. Deze functie heeft als doel om de schuine loop van de ketting te compenseren, als u bijvoorbeeld voor op het buitenblad en achter ook op het grote kettingwiel rijdt. Bij deze versnellingcombinatie zou de ketting normaal gesproken tegen de voorderailleur lopen. Als u de versteller echter licht indrukt, gaat de voorderailleur een klein beetje naar binnen. Dat is bij een juiste instelling voldoende om te voorkomen dat de ketting tegen de voorderailleur loopt. Hetzelfde geldt ook als u voor op het kleine kettingblad en achter op het kleine tandwiel wilt rijden. Als u de remhendel slechts een klein tikje naar binnen drukt, gaat de voorderailleur een stukje naar buiten en loopt de ketting niet meer aan. Om de remhendel op het stuur te bevestigen, wordt deze met een bout op een klem op het stuur bevestigd, deze schroef vindt u achter de rubber afdekking van de greep van de remhendel (zie bovenstaande tekening). Deze bevestigingsbout moet worden losgedraaid als u de positie van de remhendel wilt veranderen. Dit is bij een gewikkelde stuurband echter slechts beperkt mogelijk.

6 Draai de bevestigingsbout (aanhaalmoment 6-8 Nm) vervolgens weer aan. Als u de remhendel niet goed kunt bereiken met uw vingers, kan deze wat dichter naar het stuur toe worden geplaatst.hiervoor moet de schroef met een kruiskopschroevendraaier verder worden aangedraaid, zoals te zien is in de tekening. Let op dat de rem dan echter al wordt aangetrokken en de rem eventueel al tegen de velg kan lopen. In dat geval moet de remkabelspanning iets worden verlaagd. Raadpleeg het hoofdstuk "Remmen" onder "Zijtrekrem/racefietsrem".